Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Trakay (lit. Trakai, pol. Troki, Qarayca Troch (oxunuşu "Trox"), 1940-cı ilədək "Troki") — şəhər, Litvada rayon mərkəzi.
| Trakay | |||
|---|---|---|---|
| Trakai | |||
 | |||
| |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| İlk məlumat | 1337 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Mərkəzin hündürlüyü | 155 m | ||
| Saat qurşağı | | ||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
| ||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Poçt indeksi | LT-21001 | ||
| Digər | |||
| trakai.lt | |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Etimologiya
Trakay adının mənşəyi sual altına alınmır. Bu meşənin aşağı yarusu mənasına gələn "trakas" sözünün cəmidir.
Tarixi
Litva salnamələrində yazılıb ki, 1321-ci ildə Böyük knyaz Gediminas köhnə Trakayda, indiki Trakaydan təqribən dörd mil məsafədə, bir qəsr tikib və Kernavedən öz paytaxtını ora köçürüb. (Lakin bu torpaqların ilk sakinləri on min il bundan əvvəl burada görünüb).
Gediminasın ölümündən sonra Trakay şəhəri onun oğlu Kyastutis, Böyük Trakay knyazı və Jyamayçyunun da paytaxtı olub. Zaman keçdikcə qəsr öz tarixi əhəmiyyətini itirib. XV əsrin əvvəlindən yerin adı yalnız orada yerləşmiş monastır ilə bağlanır.
İndiki Trakay şəhəri və yeni həyata uyğunlaşmış qala ada üzərində uzun müddətdən sonra yerləşdi. Qəsrin tikintisi 1409-cu ildə, Vilnüsün müdafiəsinin ön istehkamı olacağı ümidi ilə başa çatdı. Əhl-səliblərin salnamələrində ikinci Trokay qəsrinin adı 1377-ci ildə çəkilir. (Adadakı qəsri bir dəfə də zəbt etmək alınmadı, lakin onun ətrafındakı şəhər dağıdılmış və yandırılmışdı, çünki onun müdafiə divarı yox idi.)
Trakay şəhəri Böyük Vitautasın hakimiyyəti dövründə inkişaf edirdi. O Böyük Litva Knyazlığının siyasi mərkəzlərindən biri oldu, qəsr isə o zaman ən güclü və ən böyük idi. O Litvada su üzərində olan yeganə qəsr olmuş və bütün dövrlər üçün belə qalmışdır. Burada Böyük Litva Knyazlığının arxivi – Litva metrikası saxlanılıb.
Vitautas bir neçə karaim və tatar ailəsini Krımdan gətirib Trakaya köçürdü. Onlar qəsr və qalanı mühafizə edir, eləcə də Vitautasın şəxsi mühafizəsi qismində xidmət edirdi. Bunun müqabilində onlara üstünlüklər – torpaq, şəxsi azadlıq, ticarətlə məşğul olmaq və ölkə ərazisində sərbəst səyahət etmək hüququ verilmişdi.
Hazırda Trakayda 1997-ci ildə və tatarların Litvada məskunlaşmasının 600 illiyinin bayram edilməsi zamanı təmirdən sonra açılmış, Serayyi Şapşalanın topluların əsasında tərtib edilmiş Trakay karaim muzeyinin sərgisinin ekspoziyası fəaliyyət göstərir. XVIII əsrdə tikilmiş karaim kenassası, ibadət evi, memarlıq abidələri – qədimi qəbiristanlığın darvazaları və hasarı da qalıb. Müəyyən dərəcədə karaim və tatarların aşpazlıq irsi də bu günə kimi qorunub saxlanılıb. Onunla da Trakayda tanış olmaq olar. Vitautasın zamanında Trakay sakinlər dinindən və millətindən asılı olaraq zonalara ayrılmışdı. Onlar öz ibadət evləri yaxınlığında yerləşdirilirdi. O zaman 1409-cu ildə prixod məktəbi açılmışdı. Bir neçə müddətdən sonra bu hüquqa şəhərin xristian hissəsindən ayrı olaraq karaim icması da malik idi.
XVI əsrdə Trakay siyasi mərkəz kimi öz əhəmiyyətini itirdi. Qəsrdə görkəmli məhkumların həbsxanası qurulmuşdu (Qipçaq ordasının xanı Şah Əhməd də burada saxlanılırdı).
XVII əsrin ortalarında Moskva müharibəsi zamanı hər iki qəsr dağıdılmış, şəhər yandırılmışdı. 1915-ci ildə alman artilleriya mərmiləri Trakayın mərkəzini darmadağın etdi.
Trakay ada qəsri sovet dövründə bərpa edilmişdi. İkinci Dünya müharibəsindən sonra şəhərin küçələri bərpa edilmiş, bir neçə memarlıq nöqteyi-nəzərindən daha çox və ya daha az mahiyyətli binalar tikilmişdi. Respublika su idman növləri stansiyası qurulmuş, Respublika avar çəkmə üzrə bazası tikilmişdi. Avar çəkmə üzrə beynəlxalq yarışlar keçirilməyə başlamışdı.
Trakay ətrafı meşələr çoxdan bəri çoxlu sayda vəhşi və yırtıcı heyvanlarla məşhurdur. Lakin onlar zadəganların çox məşhur ovları zamanı etinasız olaraq məhv edilirdi. Beləliklə, indi biz yalnız onunla fəxr edə bilərik ki, Trakay meşələrində, bildiyimiz kimi, sonuncu ayı güllə ilə vurulub.
Budur Varnikyay yarımadası. İndi biz asanlıqla onu ziyarət edə bilərik, yüz il bundan öncə isə bu Alqirdasın adını daşıyan və ya "heyvanxana" adlanan ada idi. XVII əsrdə Jiliber de Lanua bu barədə yazırdı: "Trakay şəhəri – yalnız bu meşələrdə ovlanıla bilən yırtıcı heyvanların dolu olduğu hasarlanmış parkdır. Onların arasında vəhşi öküzə oxşayan dağkeçisinə, böyük atlara oxşayan sığına rast gəlinir…" Lakin XVII əsrdə heyvanxana tənəzzül etdi.
Coğrafiyası
Trakay – Litvanın cənub-şərqində şəhər, Vilnüsdən 23 km məsafədə, qədim paytaxtdır, son vaxtlarda yalnız rayon mərkəzi kimi tanınır. Unikal coğrafi şəraiti, məşhur tarixi keçmişi, burada yaşayan xalqların xüsusi milli, etnik mədəniyyətinə görə şəhər turistlər, istirahət edənlər və idmançılar üçün cəlbedicidir.
Altı göl (Qalves, Qilujyo, Luko, Nerespinş, Olaukos, Totorişkyu) arasında qurulmuş, adaların ən böyük və ən kiçik kepkaları görünən, belə unikal şəhər və ya kəndlər Litvada daha yoxdur. Göllər təxminən beş yüz yarım hektar sahəni tutur. Şimal-qərbdə şəhərin xətti Akmyana gölünə, şimal-şərqdə — Skaystis gölünə, cənubda – Babrukas gölünə, qərbdə — Plomenay gölünə yaxınlaşır. Şəhərin əsas hissəsi Qalves, Totorişkyu və Luko gölləri arasında qəsr yaxınlığında yerləşir. Köhnə Trakay – Litvada dövlət mühafizəsi altında olan beş köhnə şəhərdən biridir. Şəhərin ərazisində 40 hektarı Ujutrakisin parkları və 4 hektarı – şəhər parkları tutur. Ujutrakisin parkı neoklassisizm tərzində malikanə ilə birgə Qalve və Skaystis gölləri arasında yarımadada yerləşir. Parkı Eduard Andre layihələndirib. Sovet dövründə orada Trakay turistik bazası olub. Artıq o zaman Trakayı qonşu sovet respublikalarından, Polşa, Çexiya və Slovakiyadan olan turistlər ziyarət edirdi. 2008-ci ildə Trakay kurort ərazisi statusuna layiq görülüb. Hazırda Trakay qəsrində kamera musiqisi gecələri keçirilir. Qalves və Totorişkyu göllərini birləşdirən boğazda 1965-ci ildə dəmir-beton körpüsü tikilib. Qalves gölünün iki ən yaxın adası – Piles və Karvinesi taxta piyada körpüsü birləşdirir.
Şəhərin ən iri və ən mühüm diqqətəlayiq yeri indi də qotik Trakay ada qəsri və yarımada qəsrinin qalıqlarıdır, eləcə də 1409-cu ildə Müqəddəs Məryəmin təqdis edilmiş kostyolu və Müq. İoann Nepomukun sovməəsi, XVIII-ci əsr Trakay aşxanalı mehmanxanası, karaimlərin küçəsində olan yaşayış evləridir.
İdman
Futbol
- Trakay FK futbol klubu.
Əhalisi
Hazırda Trakayda 5 minə yaxın əhali var, onların 60 faizi – litvalılar, 20 faizi – polyaklar, karaim, tatar, belorus və rusların sayı daha azdır.
Tanınmışları
İstinadlar
- Resident population by city / town at the beginning of the year. State Data Agency of Lithuania, 2023.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Trakay lit Trakai pol Troki Qarayca Troch oxunusu Trox 1940 ci iledek Troki seher Litvada rayon merkezi TrakayTrakaiGerb d 54 38 sm e 24 56 s u Olke LitvaTarixi ve cografiyasiIlk melumat 1337Sahesi 11 5 km Merkezin hundurluyu 155 mSaat qursagi UTC 02 00EhalisiEhalisi 5 912 nef 1 yanvar 2023 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi LT 21001Digertrakai ltXeriteni goster gizle Trakay Vikianbarda elaqeli mediafayllarEtimologiyaTrakay adinin menseyi sual altina alinmir Bu mesenin asagi yarusu menasina gelen trakas sozunun cemidir TarixiLitva salnamelerinde yazilib ki 1321 ci ilde Boyuk knyaz Gediminas kohne Trakayda indiki Trakaydan teqriben dord mil mesafede bir qesr tikib ve Kernaveden oz paytaxtini ora kocurub Lakin bu torpaqlarin ilk sakinleri on min il bundan evvel burada gorunub Esas meqale Trakay qalasi Gediminasin olumunden sonra Trakay seheri onun oglu Kyastutis Boyuk Trakay knyazi ve Jyamaycyunun da paytaxti olub Zaman kecdikce qesr oz tarixi ehemiyyetini itirib XV esrin evvelinden yerin adi yalniz orada yerlesmis monastir ile baglanir Indiki Trakay seheri ve yeni heyata uygunlasmis qala ada uzerinde uzun muddetden sonra yerlesdi Qesrin tikintisi 1409 cu ilde Vilnusun mudafiesinin on istehkami olacagi umidi ile basa catdi Ehl seliblerin salnamelerinde ikinci Trokay qesrinin adi 1377 ci ilde cekilir Adadaki qesri bir defe de zebt etmek alinmadi lakin onun etrafindaki seher dagidilmis ve yandirilmisdi cunki onun mudafie divari yox idi Trakay seheri Boyuk Vitautasin hakimiyyeti dovrunde inkisaf edirdi O Boyuk Litva Knyazliginin siyasi merkezlerinden biri oldu qesr ise o zaman en guclu ve en boyuk idi O Litvada su uzerinde olan yegane qesr olmus ve butun dovrler ucun bele qalmisdir Burada Boyuk Litva Knyazliginin arxivi Litva metrikasi saxlanilib Vitautas bir nece karaim ve tatar ailesini Krimdan getirib Trakaya kocurdu Onlar qesr ve qalani muhafize edir elece de Vitautasin sexsi muhafizesi qisminde xidmet edirdi Bunun muqabilinde onlara ustunlukler torpaq sexsi azadliq ticaretle mesgul olmaq ve olke erazisinde serbest seyahet etmek huququ verilmisdi Hazirda Trakayda 1997 ci ilde ve tatarlarin Litvada meskunlasmasinin 600 illiyinin bayram edilmesi zamani temirden sonra acilmis Serayyi Sapsalanin toplularin esasinda tertib edilmis Trakay karaim muzeyinin sergisinin ekspoziyasi fealiyyet gosterir XVIII esrde tikilmis karaim kenassasi ibadet evi memarliq abideleri qedimi qebiristanligin darvazalari ve hasari da qalib Mueyyen derecede karaim ve tatarlarin aspazliq irsi de bu gune kimi qorunub saxlanilib Onunla da Trakayda tanis olmaq olar Vitautasin zamaninda Trakay sakinler dininden ve milletinden asili olaraq zonalara ayrilmisdi Onlar oz ibadet evleri yaxinliginda yerlesdirilirdi O zaman 1409 cu ilde prixod mektebi acilmisdi Bir nece muddetden sonra bu huquqa seherin xristian hissesinden ayri olaraq karaim icmasi da malik idi XVI esrde Trakay siyasi merkez kimi oz ehemiyyetini itirdi Qesrde gorkemli mehkumlarin hebsxanasi qurulmusdu Qipcaq ordasinin xani Sah Ehmed de burada saxlanilirdi XVII esrin ortalarinda Moskva muharibesi zamani her iki qesr dagidilmis seher yandirilmisdi 1915 ci ilde alman artilleriya mermileri Trakayin merkezini darmadagin etdi Trakay ada qesri sovet dovrunde berpa edilmisdi Ikinci Dunya muharibesinden sonra seherin kuceleri berpa edilmis bir nece memarliq noqteyi nezerinden daha cox ve ya daha az mahiyyetli binalar tikilmisdi Respublika su idman novleri stansiyasi qurulmus Respublika avar cekme uzre bazasi tikilmisdi Avar cekme uzre beynelxalq yarislar kecirilmeye baslamisdi Trakay etrafi meseler coxdan beri coxlu sayda vehsi ve yirtici heyvanlarla meshurdur Lakin onlar zadeganlarin cox meshur ovlari zamani etinasiz olaraq mehv edilirdi Belelikle indi biz yalniz onunla fexr ede bilerik ki Trakay meselerinde bildiyimiz kimi sonuncu ayi gulle ile vurulub Budur Varnikyay yarimadasi Indi biz asanliqla onu ziyaret ede bilerik yuz il bundan once ise bu Alqirdasin adini dasiyan ve ya heyvanxana adlanan ada idi XVII esrde Jiliber de Lanua bu barede yazirdi Trakay seheri yalniz bu meselerde ovlanila bilen yirtici heyvanlarin dolu oldugu hasarlanmis parkdir Onlarin arasinda vehsi okuze oxsayan dagkecisine boyuk atlara oxsayan sigina rast gelinir Lakin XVII esrde heyvanxana tenezzul etdi CografiyasiTrakay Litvanin cenub serqinde seher Vilnusden 23 km mesafede qedim paytaxtdir son vaxtlarda yalniz rayon merkezi kimi taninir Unikal cografi seraiti meshur tarixi kecmisi burada yasayan xalqlarin xususi milli etnik medeniyyetine gore seher turistler istirahet edenler ve idmancilar ucun celbedicidir Alti gol Qalves Qilujyo Luko Nerespins Olaukos Totoriskyu arasinda qurulmus adalarin en boyuk ve en kicik kepkalari gorunen bele unikal seher ve ya kendler Litvada daha yoxdur Goller texminen bes yuz yarim hektar saheni tutur Simal qerbde seherin xetti Akmyana golune simal serqde Skaystis golune cenubda Babrukas golune qerbde Plomenay golune yaxinlasir Seherin esas hissesi Qalves Totoriskyu ve Luko golleri arasinda qesr yaxinliginda yerlesir Kohne Trakay Litvada dovlet muhafizesi altinda olan bes kohne seherden biridir Seherin erazisinde 40 hektari Ujutrakisin parklari ve 4 hektari seher parklari tutur Ujutrakisin parki neoklassisizm terzinde malikane ile birge Qalve ve Skaystis golleri arasinda yarimadada yerlesir Parki Eduard Andre layihelendirib Sovet dovrunde orada Trakay turistik bazasi olub Artiq o zaman Trakayi qonsu sovet respublikalarindan Polsa Cexiya ve Slovakiyadan olan turistler ziyaret edirdi 2008 ci ilde Trakay kurort erazisi statusuna layiq gorulub Hazirda Trakay qesrinde kamera musiqisi geceleri kecirilir Qalves ve Totoriskyu gollerini birlesdiren bogazda 1965 ci ilde demir beton korpusu tikilib Qalves golunun iki en yaxin adasi Piles ve Karvinesi taxta piyada korpusu birlesdirir Seherin en iri ve en muhum diqqetelayiq yeri indi de qotik Trakay ada qesri ve yarimada qesrinin qaliqlaridir elece de 1409 cu ilde Muqeddes Meryemin teqdis edilmis kostyolu ve Muq Ioann Nepomukun sovmeesi XVIII ci esr Trakay asxanali mehmanxanasi karaimlerin kucesinde olan yasayis evleridir IdmanFutbol Trakay FK futbol klubu EhalisiHazirda Trakayda 5 mine yaxin ehali var onlarin 60 faizi litvalilar 20 faizi polyaklar karaim tatar belorus ve ruslarin sayi daha azdir Taninmislari Ananiy ZayonckovskiIstinadlarResident population by city town at the beginning of the year State Data Agency of Lithuania 2023