Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Kəlbəli xan Naxçıvanski və ya III Kəlbəli xan (20 oktyabr 1891, Naxçıvan – 1931, İran) — Cənub-Qərbi Azərbaycan general-qubernatorunun hərbi işlər üzrə müavini, İran general-mayoru.
| Kəlbəli xan Naxçıvanski | |
|---|---|
 | |
| 31 mart 1919 – 27 aprel 1920 | |
| General-qubernator | Bəhram xan Naxçıvanski |
| Əvvəlki | Kərim xan İrəvanski |
| Sonrakı | Vəzifə ləğv edildi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 20 oktyabr 1891 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1931 |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| Atası | Cəfərqulu xan Naxçıvanski |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | general-mayor |
Həyatı
20 oktyabr 1891-ci ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub. 19 oktyabr 1909-cu ildə 18 yaşlı Kəlbəli xan kadet korpusunu bitirib və Qafqaz hərbi məktəbinin Nikolayevski eskadronuna sıravi yunker kimi təhsilini davam etdirmək üçün qəbul edilib. 6 avqust 1911-ci ildə Əlahəzrətin saray qvardiyasında kornet rütbəsində hərbi xidmətə göndərilib.
1925-ci ildən sonra hakimiyyəti ələ keçirən Pəhləvilər Kəlbəli xan və onun qardaşına qənim kəsildilər. Bəzi sənədlərdə III Kəlbəli xanın 1931, bəzilərində isə 1934-cü ildə Rza şahın tapşırığı ilə öldürüldüyü haqqında məlumat var. Əkbər xan Naxçıvanskinin 68 səhifəlik istintaq işində olan məlumat 1934-cü ilə aiddir və bizcə, bu tarix dürüstdür. Rusiyanın hərbçi şərqşünası Smirnov yazır ki, III Kəlbəli xanın ulu babası kimi əvvəlcə gözlərini çıxarıb, sonra öldürüblər. Bununla ürəyi soyumayan Rza şah Cəfərqulu xanın oğlu Davud xanı da məhv etdirdi. Hətta, Naxçıvanskilərə çox rəğbət göstərən və qohumları olan Makı sərdarı Mürtəzaqulu xanı zəhərlədib öldürtdü.
Hərbi fəaliyyəti
O, Qafqaz hərbi məktəbinin Nikolayevski eskadronunda da tam kurs (iki illik) keçmiş və onun təhsili 1-ci dərəcəyə layiq görülüb. Sonralar o, ulan polkunun tərkibində Varşavaya göndərilib. Varşavaya gələn kimi beşinci eskadronun kiçik zabiti rütbəsində polkda hərbi xidmətdə olub. Birinci Dünya müharibəsi başlayanda III Kəlbəli xanı da müharibəyə göndərirlər. Bu zaman o, 23 yaşında idi. Ondan 3 yaş kiçik olan qardaşı III Ehsan xan da müharibədə vuruşurdu. Kəlbəli xan 30 iyul 1915-ci ildə poruçik, 5 avqust 1916-cı ildə isə ştabs-rotmistr hərbi rütbələrini alıb.
Sənədlərdə onun bu müharibədə yaralandığı haqda da məlumat var. 1917-ci ildə Rusiya imperiyasında baş verən hadisələr Qafqazdan olan döyüşçüləri öz vətənlərinə qayıtmağa məcbur edir. Çünki qafqazlı döyüşçülər Müvəqqəti Hökumətə inanmır və onun uğrunda döyüşmək istəmirdilər.
Kəlbəli xan və qardaşı Ehsan xan, eyni nəsildən, həm də bibisi oğlu Murad xan, dayısı Kərim xan İrəvanski, əmisi oğlu İskəndər xan və Naxçıvanskilərin oğulluğa götürdükləri Məhəmməd xan Təkinski Naxçıvana qayıdırlar.
1918-ci ilin əvvəlindən Şərqi Anadoluda və cənubi, həm də qərbi Qafqazda erməni daşnakları qanlı cinayətlərə başlayırlar. Ermənilər Naxçıvana və Şərur-Dərələyəz qəzasına hücumları başlamışdı. Həmin dövrdə yaradılmış Araz Türk Cümhuriyyətinin silahlı dəstələrinin komandiri III Kəlbəli xan təyin edildi.
1919-cu ildə ADR-in hərbi naziri qəhrəman hərbçini döyüş hünərinə görə polkovnik hərbi rütbəsi ilə təltif edir. ADR hərbi nazirliyi isə daşnaklarla döyüşlərdə göstərdiyi igidliyə görə ona general-mayor rütbəsi verdi.
Siyasi fəaliyyəti
31 mart 1919-cu il tarixində Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Kəlbəli xan Naxçıvanski Qarabağ general-qubernatorunun hərbi işlər üzrə müavini təyin edildi. Kərim xan İrəvanski isə vəzifəsindən kənarlaşdırıldı.
Ailəsi
Diplomat Makınskilər də onların yaxın qohumlarıdır. I Kəlbəli xanın qızı Gülşənbəyim Makı sərdarının nənəsidir.
| Kəlbəli xan Kəngərli | |||||||||||||||||||||||||||||
| Ehsan xan Kəngərli (1789—1846) | |||||||||||||||||||||||||||||
 İsmayıl xan Naxçıvanski (1819—1909) |  Kəlbəli xan Naxçıvanski (1824—1883) |  Qönçəbəyim (1827—?) | |||||||||||||||||||||||||||
| Ehsan xan Naxçıvanski (1855 — 1894) |  Cəfərqulu xan Naxçıvanski (1859—1929) |  Hüseyn xan Naxçıvanski (1858-1919) | |||||||||||||||||||||||||||
 Kəlbəli xan Naxçıvanski (1891—1931) |  Cəmşid Naxçıvanski (1895—1938) | (?—1934) | |||||||||||||||||||||||||||
Mükafatları
Kəlbəli xan bir neçə ordenlə təltif edilib. Üçüncü dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni qılıncla və bantla birlikdə (1914-cü ildə), həmin ordenin 2-ci dərəcəlisini qılıncla birgə (1915-ci ildə), üzərində "İgidliyə görə" yazılmış 4-cü dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni (1914-cü ildə), 1915-ci ildə həmin ordenin 3-cü dərəcəlisini (qılıncla və bantla) alıb. Avstriya qoşunlarına qarşı cəsurluqda döyüşən Kəlbəli xan 2 may 1915-ci ildə Qızıl Georgi Silahı ilə təltif olunmuşdur.
Türkiyə III Kəlbəli xanı özünün ən yüksək ordeni "Məcidiyyə" ilə təltif etdi.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
İstinadlar
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 492
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Kelbeli xan Naxcivanski Kelbeli xan Naxcivanski ve ya III Kelbeli xan 20 oktyabr 1891 Naxcivan 1931 Iran Cenub Qerbi Azerbaycan general qubernatorunun herbi isler uzre muavini Iran general mayoru Kelbeli xan NaxcivanskiCenub Qerbi Azerbaycan general qubernatorunun herbi isler uzre muavini31 mart 1919 27 aprel 1920General qubernatorBehram xan NaxcivanskiEvvelkiKerim xan IrevanskiSonrakiVezife legv edildiSexsi melumatlarDogum tarixi 20 oktyabr 1891 1891 10 20 Dogum yeri Naxcivan Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1931Vefat yeri IranTehsili Nikolayev Suvari Mektebi d Fealiyyeti herbi qulluqcuAtasi Ceferqulu xan NaxcivanskiHerbi xidmetDoyusler Birinci Dunya muharibesi Rusiyada vetendas muharibesiRutbesi general mayorHeyati20 oktyabr 1891 ci ilde Naxcivan seherinde anadan olub 19 oktyabr 1909 cu ilde 18 yasli Kelbeli xan kadet korpusunu bitirib ve Qafqaz herbi mektebinin Nikolayevski eskadronuna siravi yunker kimi tehsilini davam etdirmek ucun qebul edilib 6 avqust 1911 ci ilde Elahezretin saray qvardiyasinda kornet rutbesinde herbi xidmete gonderilib 1925 ci ilden sonra hakimiyyeti ele keciren Pehleviler Kelbeli xan ve onun qardasina qenim kesildiler Bezi senedlerde III Kelbeli xanin 1931 bezilerinde ise 1934 cu ilde Rza sahin tapsirigi ile oldurulduyu haqqinda melumat var Ekber xan Naxcivanskinin 68 sehifelik istintaq isinde olan melumat 1934 cu ile aiddir ve bizce bu tarix durustdur Rusiyanin herbci serqsunasi Smirnov yazir ki III Kelbeli xanin ulu babasi kimi evvelce gozlerini cixarib sonra oldurubler Bununla ureyi soyumayan Rza sah Ceferqulu xanin oglu Davud xani da mehv etdirdi Hetta Naxcivanskilere cox regbet gosteren ve qohumlari olan Maki serdari Murtezaqulu xani zeherledib oldurtdu Herbi fealiyyetiO Qafqaz herbi mektebinin Nikolayevski eskadronunda da tam kurs iki illik kecmis ve onun tehsili 1 ci dereceye layiq gorulub Sonralar o ulan polkunun terkibinde Varsavaya gonderilib Varsavaya gelen kimi besinci eskadronun kicik zabiti rutbesinde polkda herbi xidmetde olub Birinci Dunya muharibesi baslayanda III Kelbeli xani da muharibeye gonderirler Bu zaman o 23 yasinda idi Ondan 3 yas kicik olan qardasi III Ehsan xan da muharibede vurusurdu Kelbeli xan 30 iyul 1915 ci ilde porucik 5 avqust 1916 ci ilde ise stabs rotmistr herbi rutbelerini alib Senedlerde onun bu muharibede yaralandigi haqda da melumat var 1917 ci ilde Rusiya imperiyasinda bas veren hadiseler Qafqazdan olan doyusculeri oz vetenlerine qayitmaga mecbur edir Cunki qafqazli doyusculer Muveqqeti Hokumete inanmir ve onun ugrunda doyusmek istemirdiler Kelbeli xan ve qardasi Ehsan xan eyni nesilden hem de bibisi oglu Murad xan dayisi Kerim xan Irevanski emisi oglu Iskender xan ve Naxcivanskilerin ogulluga goturdukleri Mehemmed xan Tekinski Naxcivana qayidirlar 1918 ci ilin evvelinden Serqi Anadoluda ve cenubi hem de qerbi Qafqazda ermeni dasnaklari qanli cinayetlere baslayirlar Ermeniler Naxcivana ve Serur Dereleyez qezasina hucumlari baslamisdi Hemin dovrde yaradilmis Araz Turk Cumhuriyyetinin silahli destelerinin komandiri III Kelbeli xan teyin edildi 1919 cu ilde ADR in herbi naziri qehreman herbcini doyus hunerine gore polkovnik herbi rutbesi ile teltif edir ADR herbi nazirliyi ise dasnaklarla doyuslerde gosterdiyi igidliye gore ona general mayor rutbesi verdi Siyasi fealiyyeti31 mart 1919 cu il tarixinde Azerbaycan hokumetinin qerari ile Kelbeli xan Naxcivanski Qarabag general qubernatorunun herbi isler uzre muavini teyin edildi Kerim xan Irevanski ise vezifesinden kenarlasdirildi AilesiDiplomat Makinskiler de onlarin yaxin qohumlaridir I Kelbeli xanin qizi Gulsenbeyim Maki serdarinin nenesidir Kelbeli xan Kengerli Ehsan xan Kengerli 1789 1846 Ismayil xan Naxcivanski 1819 1909 Kelbeli xan Naxcivanski 1824 1883 Qoncebeyim 1827 Ehsan xan Naxcivanski 1855 1894 Ceferqulu xan Naxcivanski 1859 1929 Huseyn xan Naxcivanski 1858 1919 Kelbeli xan Naxcivanski 1891 1931 Cemsid Naxcivanski 1895 1938 1934 MukafatlariKelbeli xan bir nece ordenle teltif edilib Ucuncu dereceli Muqeddes Stanislav ordeni qilincla ve bantla birlikde 1914 cu ilde hemin ordenin 2 ci derecelisini qilincla birge 1915 ci ilde uzerinde Igidliye gore yazilmis 4 cu dereceli Muqeddes Anna ordeni 1914 cu ilde 1915 ci ilde hemin ordenin 3 cu derecelisini qilincla ve bantla alib Avstriya qosunlarina qarsi cesurluqda doyusen Kelbeli xan 2 may 1915 ci ilde Qizil Georgi Silahi ile teltif olunmusdur Turkiye III Kelbeli xani ozunun en yuksek ordeni Mecidiyye ile teltif etdi MenbeEdebiyyat Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 Istinadlar Qanunverici aktlar 1998 seh 492