Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Kəlbəli xan Kəngərli (Naxçıvan – 1820, Naxçıvan) — Naxçıvan xanı.
| Kəlbəli xan Kəngərli | |
|---|---|
| fars. کلبعلی خان کنگرلو | |
| 1787 – 1796 (1797) | |
| Əvvəlki | Abbasqulu xan Kəngərli |
| Sonrakı | Abbasqulu xan Kəngərli |
Naxçıvan xanı (2-ci dəfə) | |
| 1801 – 1804 | |
| Əvvəlki | Abbasqulu xan |
| Sonrakı | Abbasqulu xan |
Naxçıvan xanı (3-cü dəfə) | |
| 1804 – 1807 | |
| Əvvəlki | Abbasqulu xan |
| Sonrakı | Abbasqulu xan |
Naxçıvan xanı (4-cü dəfə) | |
| 1808 – 1808 | |
| Əvvəlki | Abbasqulu xan |
| Sonrakı | Kərim xan Kəngərli |
Naxçıvan xanı (5-ci dəfə) | |
| 1809 – 1810 | |
| Əvvəlki | Kərim xan Kəngərli |
| Sonrakı | Abbasqulu xan |
Naxçıvan xanı (6-cı dəfə) | |
| 1812 – 1817/1820 | |
| Əvvəlki | Abbasqulu xan |
| Sonrakı | Ehsan xan Kəngərli |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1820 |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Ehsan xan Kəngərli |
| Uşaqları | |
| Dini | şiəlik |
Həyatı
Ən qüdrətli Naxçıvan xanı olmuş Kəlbəli xan fasilələrlə dövləti təxminən 25 il idarə etmişdir. Ehsan xanın (Böyük Xan) ailəsində dünyaya göz açan Kəlbəli xan usta sərkərdə, mahir diplomat, bir sıra memarlıq abidələrinin tikdirən (Naxçıvan xan sarayı (1760) Surb Qevorq kilsəsi (1990-cı illərdə Naxçıvan xalqı tərəfindən partladımışdır) (1804–1805) və.s.), ən əsası Naxçıvan xalqının sevdiyi hörmət etdiyi və Naxçıvan xalqını sevən uzaqgörən bir şəxsiyyət olmuşdur. Belə ki hər zaman onunla mübarizə aparan əmisi oğlu Abbasqulu xan digər dövlətlərə arxalanıb 1781–1783 II İrakli, 1787-İbrahimxəlil xan, 1797–1801 Fətəli şah, 1804 Kəlbəli xanın Tehrana getməsindən istifadə edərək, 1808–1812 Abbas Mirzə Abbasqulu xanı Naxçıvan taxtına gətirmişdir) xanlıq etsə də Kəlbəli xan gücünü xalqdan almışdır. (Kəlbəli xan çox qüdrətli olduğu üçün Naxçıvan camaatı arasında lovğalanan birinə belə deyilir — Buna bax elə bil Kəlbəli xanın oğludur (ya da qızı).
İdarəçiliyi
1787–1796-cı illərdə xanlığı tam müstəqil idarə etmişdir. Digər zamanlarda İran vassallığında olsa da hər zaman öz müstəqil fikirlərini həyata keçirməyə çalışmış, çox zaman isə şahın sözünə əməl etməmişdir və buna görə 1807–1812-ci illərdə Tehranda dustaq saxlanılmışdır. Qeyd edək bu xanın ikinci Tehran dustaqlığı idi. Vaxtilə Ağa Məhəmməd şah Qacar da 1796–1797-ci illərdə xanın gözlərini çıxardaraq dustaq etmişdi. Çünki Qacar Azərbaycan xanlarına məktub yazıb qardaşlarından birini girov olaraq tələb etmişdir. Qacar elə fikirləşirdi ki xanlar ona tabe olacaq lakin belə olmadı Qacar vuruşmalı oldu və müvəffəqiyyətli ola bilmədi. Kəlbəli xan Qacara Abbasqulu xanı girov göndərmişdi. Qacar da bilirdi ki Abbasqulu xan onun qardaşı yox əmisi oğludur. Buna görə Tiflisdən qayıdarkən Kəlbəli xanı çadırına çağırıb gözlərini çıxartmışdı və əsir götürmüşdü.
1812-ci ildə Abbasqulu xanın xidmətlərindən narazı olan Abbas Mirzə onu hakimiyyətdən devirib Tehranda edam etdirdi. Naxçıvan xanlığına başqa alternativ tapa bilməyən Abbas Mirzə yenidən Kəlbəli xanı Naxçıvan xanlığına hakim təyin edib ondan özünə tam sədaqət ilə xidmət etməsini gözləsə də Kəlbəli xan yenə də tam müstəqil olmasa da müstəqil hərəkət etməyə davam etmişdir. Belə ki 1816-cı ildə rus generalı Yermolov və diplomat Qriboyedovu Xan sarayında qonaq etmiş öz fikirlərini onlarla bölüşmüş İrana aid narazılıqlarını bildirmişdir.
Nüfuzu
1797–1801-ci illərdə İrəvanda bir növ sürgün həyatı yaşayan Kəlbəli xan İrəvan xanı Məhəmməd xana təsir edərək xanlığın idarəsində söz sahibi olmuş və hörmət qazanmışdır.
1803-cü il fevralın 6-da Sisianov Kəlbəli xana yazırdı: "… Ali məqamınızdan xahiş edirəm ki, sizdən asılı olan bütün imkanlardan istifadə edərək Ümumrusiya əlahəzrət imperatoru və ali sultanın razılığına əsasən, Ararat patriarxı Danil katalikosun öz vəzifəsinə qaytarılması üçün kömək edəsiniz. Mənə gəlib çatan xəbərə görə inanıram ki, sizin katalikos Danilin geri qaytarılması üçün imkanlarınız var"
Cavab məktubu tapılmasa da daha sonra xan Tehrana getmiş və Danili Naxçıvana gətirmişdir. Lakin İrəvan xanı Məhəmməd xan 8 ildi həbsdə olan Danilin yerinə öz adamı Davidi katalikos seçmişdi və Danili İrəvana buraxmadı. 1804–1805-ci illərdə Danil Naxçıvanda qaldı. Məhəmməd xan hakimiyyətdən devriləndən sonra Danil İrəvana qayıtdı. Danilin Naxçıvanda olduğu müddətdə Kəlbəli xan onun üçün Naxçıvan şəhərində kilsə tikdirmişdi.
Fətəli şah İrəvan xanı Məhəmməd xanı devirdikdən sonra İrəvan xanlığının idarəsini müvəqqəti olaraq Kəlbəli xana tapşırır.
Xanın heyiflsilənməsi
Arxiv sənədlərində Kəlbəli xanın vəziri ilə söhbətində gözlərinin yaxşı ki kor olduğunu hər tərəfi bağ bağat , gözəl tarixi abidələrlə zəngin olan Naxçıvanın Rus İran müharibəsində necə viran olduğunu görməmişəm dediyi qeyd olunmuşdur(Ehtimal ki Memar Əcəminin tikdirdiyi Naxçıvan Cümə Məscidi məhz bu zaman və ya ikinci rus — İran müharibəsi zamanı dağıdılmışdır.)
Vəfatı
1820 ci ildə yorğun və yaşlı xan Həcc ziyarətinə gedir və geri qayıdarkən Təbriz yaxınlığında vəfat edir və qürbətdə dəfn olunur.
Ailəsi
Oğlanları Nəzərəli xan Kəngərli, Ehsan xan Kəngərli, Şeyxəli xan Kəngərli, , Mehdi ağa Kəngərli, İskəndər bəy Kəngərli.
| Kəlbəli xan Kəngərli | |||||||||||||||||||||||||||||
| Ehsan xan Kəngərli (1789—1846) | |||||||||||||||||||||||||||||
 İsmayıl xan Naxçıvanski (1819—1909) |  Kəlbəli xan Naxçıvanski (1824—1883) |  Qönçəbəyim (1827—?) | |||||||||||||||||||||||||||
| Ehsan xan Naxçıvanski (1855 — 1894) |  Cəfərqulu xan Naxçıvanski (1859—1929) |  Hüseyn xan Naxçıvanski (1858-1919) | |||||||||||||||||||||||||||
 Kəlbəli xan Naxçıvanski (1891—1931) |  Cəmşid Naxçıvanski (1895—1938) | (?—1934) | |||||||||||||||||||||||||||
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Kelbeli xan Kengerli Naxcivan 1820 Naxcivan Naxcivan xani Kelbeli xan Kengerlifars کلبعلی خان کنگرلو Naxcivan xanliginin1787 1796 1797 EvvelkiAbbasqulu xan KengerliSonrakiAbbasqulu xan KengerliNaxcivan xani 2 ci defe 1801 1804EvvelkiAbbasqulu xanSonrakiAbbasqulu xanNaxcivan xani 3 cu defe 1804 1807EvvelkiAbbasqulu xanSonrakiAbbasqulu xanNaxcivan xani 4 cu defe 1808 1808EvvelkiAbbasqulu xanSonrakiKerim xan KengerliNaxcivan xani 5 ci defe 1809 1810EvvelkiKerim xan KengerliSonrakiAbbasqulu xanNaxcivan xani 6 ci defe 1812 1817 1820EvvelkiAbbasqulu xanSonrakiEhsan xan KengerliSexsi melumatlarDogum yeri NaxcivanVefat tarixi 1820Vefat yeri NaxcivanAtasi Ehsan xan KengerliUsaqlari Ehsan xan Kengerli Seyxeli xan KengerliDini sielikHeyatiEn qudretli Naxcivan xani olmus Kelbeli xan fasilelerle dovleti texminen 25 il idare etmisdir Ehsan xanin Boyuk Xan ailesinde dunyaya goz acan Kelbeli xan usta serkerde mahir diplomat bir sira memarliq abidelerinin tikdiren Naxcivan xan sarayi 1760 Surb Qevorq kilsesi 1990 ci illerde Naxcivan xalqi terefinden partladimisdir 1804 1805 ve s en esasi Naxcivan xalqinin sevdiyi hormet etdiyi ve Naxcivan xalqini seven uzaqgoren bir sexsiyyet olmusdur Bele ki her zaman onunla mubarize aparan emisi oglu Abbasqulu xan diger dovletlere arxalanib 1781 1783 II Irakli 1787 Ibrahimxelil xan 1797 1801 Feteli sah 1804 Kelbeli xanin Tehrana getmesinden istifade ederek 1808 1812 Abbas Mirze Abbasqulu xani Naxcivan taxtina getirmisdir xanliq etse de Kelbeli xan gucunu xalqdan almisdir Kelbeli xan cox qudretli oldugu ucun Naxcivan camaati arasinda lovgalanan birine bele deyilir Buna bax ele bil Kelbeli xanin ogludur ya da qizi Idareciliyi1787 1796 ci illerde xanligi tam musteqil idare etmisdir Diger zamanlarda Iran vassalliginda olsa da her zaman oz musteqil fikirlerini heyata kecirmeye calismis cox zaman ise sahin sozune emel etmemisdir ve buna gore 1807 1812 ci illerde Tehranda dustaq saxlanilmisdir Qeyd edek bu xanin ikinci Tehran dustaqligi idi Vaxtile Aga Mehemmed sah Qacar da 1796 1797 ci illerde xanin gozlerini cixardaraq dustaq etmisdi Cunki Qacar Azerbaycan xanlarina mektub yazib qardaslarindan birini girov olaraq teleb etmisdir Qacar ele fikirlesirdi ki xanlar ona tabe olacaq lakin bele olmadi Qacar vurusmali oldu ve muveffeqiyyetli ola bilmedi Kelbeli xan Qacara Abbasqulu xani girov gondermisdi Qacar da bilirdi ki Abbasqulu xan onun qardasi yox emisi ogludur Buna gore Tiflisden qayidarken Kelbeli xani cadirina cagirib gozlerini cixartmisdi ve esir goturmusdu 1812 ci ilde Abbasqulu xanin xidmetlerinden narazi olan Abbas Mirze onu hakimiyyetden devirib Tehranda edam etdirdi Naxcivan xanligina basqa alternativ tapa bilmeyen Abbas Mirze yeniden Kelbeli xani Naxcivan xanligina hakim teyin edib ondan ozune tam sedaqet ile xidmet etmesini gozlese de Kelbeli xan yene de tam musteqil olmasa da musteqil hereket etmeye davam etmisdir Bele ki 1816 ci ilde rus generali Yermolov ve diplomat Qriboyedovu Xan sarayinda qonaq etmis oz fikirlerini onlarla bolusmus Irana aid naraziliqlarini bildirmisdir Nufuzu1797 1801 ci illerde Irevanda bir nov surgun heyati yasayan Kelbeli xan Irevan xani Mehemmed xana tesir ederek xanligin idaresinde soz sahibi olmus ve hormet qazanmisdir 1803 cu il fevralin 6 da Sisianov Kelbeli xana yazirdi Ali meqaminizdan xahis edirem ki sizden asili olan butun imkanlardan istifade ederek Umumrusiya elahezret imperatoru ve ali sultanin raziligina esasen Ararat patriarxi Danil katalikosun oz vezifesine qaytarilmasi ucun komek edesiniz Mene gelib catan xebere gore inaniram ki sizin katalikos Danilin geri qaytarilmasi ucun imkanlariniz var Cavab mektubu tapilmasa da daha sonra xan Tehrana getmis ve Danili Naxcivana getirmisdir Lakin Irevan xani Mehemmed xan 8 ildi hebsde olan Danilin yerine oz adami Davidi katalikos secmisdi ve Danili Irevana buraxmadi 1804 1805 ci illerde Danil Naxcivanda qaldi Mehemmed xan hakimiyyetden devrilenden sonra Danil Irevana qayitdi Danilin Naxcivanda oldugu muddetde Kelbeli xan onun ucun Naxcivan seherinde kilse tikdirmisdi Feteli sah Irevan xani Mehemmed xani devirdikden sonra Irevan xanliginin idaresini muveqqeti olaraq Kelbeli xana tapsirir Xanin heyiflsilenmesi Arxiv senedlerinde Kelbeli xanin veziri ile sohbetinde gozlerinin yaxsi ki kor oldugunu her terefi bag bagat gozel tarixi abidelerle zengin olan Naxcivanin Rus Iran muharibesinde nece viran oldugunu gormemisem dediyi qeyd olunmusdur Ehtimal ki Memar Eceminin tikdirdiyi Naxcivan Cume Mescidi mehz bu zaman ve ya ikinci rus Iran muharibesi zamani dagidilmisdir Vefati1820 ci ilde yorgun ve yasli xan Hecc ziyaretine gedir ve geri qayidarken Tebriz yaxinliginda vefat edir ve qurbetde defn olunur AilesiOglanlari Nezereli xan Kengerli Ehsan xan Kengerli Seyxeli xan Kengerli Mehdi aga Kengerli Iskender bey Kengerli Kelbeli xan Kengerli Ehsan xan Kengerli 1789 1846 Ismayil xan Naxcivanski 1819 1909 Kelbeli xan Naxcivanski 1824 1883 Qoncebeyim 1827 Ehsan xan Naxcivanski 1855 1894 Ceferqulu xan Naxcivanski 1859 1929 Huseyn xan Naxcivanski 1858 1919 Kelbeli xan Naxcivanski 1891 1931 Cemsid Naxcivanski 1895 1938 1934 Istinadlar