Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Olqerd Kriçinski, Olqerd Nayman Mirzə Kriçinski (polyakca:Olgierd Najman-Mirza-Kryczyński, 22 oktyabr 1884, Vilnüs – 2 iyun 1941, Smolensk) — ictimai və siyasi xadim, Krım Tatar Milli Azadlıq hərəkatının iştirakçısı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ədliyyə nazirinin müavini və diplomatı. Vilnüs məhkəməsinin prokurorəu, 1932-ci ildən Varşava Ali Məhkəməsinin prokuroru, Polşanın Tatar Mədəniyyət və Təhsil Birliyinin rəhbəri olmuşdur. Məşhur Lipka tatarı, polyak, Azərbaycan ictimai və dövlət xadimi, tarixçi, jurnalist Aslan bəy Kriçinskinin qardaşıdır.
| Olqred Kriçinski | |
|---|---|
 | |
| 7 iyul 1919 – 1920 | |
| Nazir | Xəlil bəy Xasməmmədov |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 22 oktyabr 1884 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 2 iyun 1941 (56 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | hüquq |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Kriçinskilərin əcdadı Nayman bəy 1410–1411-ci illərdə Qızıl Ordu xanlığından çıxmış Litvaya gəlmişdir. Onun oğlu Konrad bəy burada knyaz tituluna qədər yüksəlmiş və özünə bağışlanmış Krıçan kəndinin adını sonradan soyad kimi qəbul etmişdir. Bu soyada malik şəxslərdən xüsusi nailiyyət qazananlardan biri də Olqerd bəy Kriçinskinin atası Konstantin İliç Kriçinski olmuşdur. K. Kriçinski çar ordusunda zabit kimi xidmət etmiş, rus-türk, rus-yapon müharibələrində iştirak etmiş, general-leytenant rütbəsində istefaya çıxaraq Varşavaya köçmüşdür. Onun Mariya Matveyevna Axmatoviçlə nikahından üç oğlan uşağı dünyaya gəlmişdir ki, onların da ikisinin- Olqerd və Aslanın həyatları Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti ilə sıx əlaqəli olmuşdur.
1908-ci ildə Sankt-Peterburq Universitetinin Hüquq fakültəsini bitirdikdən sonra, Vilnüsa gələrək burada məhkəmə orqanlarında çalışmışdır. Tələbəlik dövründə Peterburq Universitetində Müsəlman Tələbələr Birliyini yaradmışdır. 1910–1913-cü illərdə Türküstanda məhkəmə orqanlarında çalışmışdır.
Ölümü
1939-cu ildə Polşanın SSRİ tərəfindəni işğal edilməsindən sonra Litvaya köçmüş və Litva vətəndaşlığını qəbul etmişdir. 1941-ci ilin, fevral ayında NKVD tərəfindən həbs edilib. İstintaq materiallardan məlum olur ki, müstəntiq ona Bakıdakı fəaliyyəti ilə bağlı daha çox suallar vermişdir. Onun istintaq orqanlarına verdiyi ifadələrdən aydın olur ki, Olqerd Kriçinski iki ay Prokuror işləmiş, daha sonra Cümhuriyyət Hökuməti Ədliyyə Nazirinin köməkçisi olmuş, 1920-ci ildə Tiflisdə keçirilən üç ölkənin (Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan) nümayəndələrinin konfransında Azərbaycan Hökumətinin nümayəndəsi kimi iştirak etmişdir. Müstəntiqin bu konfransda hansı məsələlərə baxılması barədə sualına cavabında o bildirir ki, həmin konfransda Azərbaycan Gürcüstan və Gürcüstan Ermənistan dövlətləri arasında mübahisəli torpaq məsələsi və Qafqaz konfederasiyasının yaradılması məsələlərinə baxılmış, lakin Azərbaycanda baş verən inqilab və milli hökumətin süqutu bu məsələlər barədə yekun qərara qəbul etməyə imkan verməmişdir. Bakıda məhkəmə palatasında işlədiyi dövrdə kommunist və inqilabçı fəhlələrin işinə baxması ilə bağlı sualına isə o, fəaliyyəti dövründə bu tərkibli işlərə baxmadığını bildirmişdi. Bundan başqa müstəntiq ondan Azərbaycanın görkəmli ictimai siyasi xadimi olmuş Xəlil bəy Xasməmmədovla, Krım tatarlarının lideri , Əfqanıstan xanı Əmənullah və digər siyasi xadimlərlə əlaqələri, sovet ittifaqına qarşı əksinqilabi fəaliyyəti haqqında ifadələr almağa çalışmışdır. O. Kriçinski ona qarşı irəli sürülən bütün ittihamları rədd etmişdir. Buna baxmayaraq, SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığının (NKVD-nin) repressiyasəndan xilas ola bilməmişdir. Ona 2 may 1942-ci ildə XDİK-nın qərarı ilə ölüm hökmü verilmiş və bir aydan sonra qərar icra olunmuşdur.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
Krım Xalq Respublikasında
I Dünya Müharibəsindən sonra Rusiyada mərkəzi dövlətin dağılmasından sonra qardaşı Aslan bəy Kriçinski ilə birlikdə Krıma gələrək, burada ictimai həyatda fəal rol oynamışdır. Krım Xalq Respublikasının Məhkəmə Palatasının prokuroru olmuşdur.
Bu iki qardaşın rəhbərlik etdiyi və Krım Xalq Respublikasında mühum yerlərdə çalışan Polşa tatarlarının respublikadakı rolu barədə doktor yazırdı:
Krım Xalq Respublikasını qoruyub saxlamaq mümkün olacaqsa, bəlkə də bu dövlətin idarəsini Polşa tatarları öz əllərinə keçirəcəklər.
Yarımada ruslar tərəfindən işğal edildikdən sonra qardaşı ilə birlikdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə gəlmişdir.
Azərbaycan Xalq Respublikasında
Azərbaycan hökumətinin 10 may 1919-cu il tarixli qərarı ilə Olqred Kriçinski Azərbaycan Məhkəmə Palatasının prokuroru təyin olunmuşdur. Daha sonra o, Azərbaycan hökumətinin 7 iyul tarixli fərmanla Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ədliyyə nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1920-ci ildə, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin nümayəndəsi kimi Tiflisdəki Ümümqafqaz konfransında iştirak edib. Buraya Gürcüstan, Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri dəvət edilmişdi. Olqerd Kriçisnki Qafqaz Konfederasiyası layihəsinin müəllifidir vəa bu konfrans onun layihəsinin əsasında təşkil edilib.
Aprel işğalından sonra
Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti ruslar tərəfindəni işğal edildiyi zaman Tiflisdə konfransda idi. Buradan Osmanlı imperiyasına gedərək, İstanbuldan Polşaya yollandı.1925-ci ildə Polşanın Tatar Mədəniyyət və Təhsil Birliyini təsis etdi və bu birliyin sədri seçildi. Qardaşı Aslan bəy Kriçinskinin nəşr etdirdiyi "Rocznik Tatarski" jurnalı ilə əməkdaşlıq edib.
1932-ci ildə, Polşa Ali Məhkəməsinin prokuroru vəzifəsinə təyin edilmişdir.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
İstinadlar
- Jerzy Marek Minakowski: Olgierd Najman-Mirza-Kryczyński h. Radwan (odm. tatarska) (ID: psb.13920.1) (pol.). W: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne. [dostęp 2014–10–10
- Selim Chazbijewicz: Polska sowietologia okresu międzywojennego (pol.). Debata — Portal Informacyjny Olsztyna, 2009–05–08. [dostęp 2014–10–10] (польск.)
- Aslan bəy Kriçinski və Xüsusi Komissiyanın fəaliyyəti haqqında
- Adam Balcer. Muzułmanie marszałka Piłsudskiego. Ale Historia". 37/2014 (139), s. 5–6, 2014–09–15. Agora SA (п
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 544
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 607
- Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920 г. — Баку, 1920, с. 273
- Remigiusz Okraska. Z rodu Tuhaj-beja: Tatarzy polscy (II). "Zakorzenienie". 3/1999 (5). [dostęp 2014–10–10] (польск.)
- Sławomir Hordejuk: INNI O TATARACH — TATARZY O SOBIE (pol.). [dostęp 2014–10–10] (польск.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Olqerd Kricinski Olqerd Nayman Mirze Kricinski polyakca Olgierd Najman Mirza Kryczynski 22 oktyabr 1884 Vilnus 2 iyun 1941 Smolensk ictimai ve siyasi xadim Krim Tatar Milli Azadliq herekatinin istirakcisi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti edliyye nazirinin muavini ve diplomati Vilnus mehkemesinin prokuroreu 1932 ci ilden Varsava Ali Mehkemesinin prokuroru Polsanin Tatar Medeniyyet ve Tehsil Birliyinin rehberi olmusdur Meshur Lipka tatari polyak Azerbaycan ictimai ve dovlet xadimi tarixci jurnalist Aslan bey Kricinskinin qardasidir Olqred KricinskiAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti edliyye nazirinin muavini7 iyul 1919 1920NazirXelil bey XasmemmedovSexsi melumatlarDogum tarixi 22 oktyabr 1884 1884 10 22 Dogum yeri Vilnus Vilen quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 2 iyun 1941 1941 06 02 56 yasinda Vefat yeri Smolensk Smolensk vilayeti RSFSR SSRIFealiyyeti siyasetciElmi fealiyyetiElm sahesi huquq Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiKricinskilerin ecdadi Nayman bey 1410 1411 ci illerde Qizil Ordu xanligindan cixmis Litvaya gelmisdir Onun oglu Konrad bey burada knyaz tituluna qeder yukselmis ve ozune bagislanmis Krican kendinin adini sonradan soyad kimi qebul etmisdir Bu soyada malik sexslerden xususi nailiyyet qazananlardan biri de Olqerd bey Kricinskinin atasi Konstantin Ilic Kricinski olmusdur K Kricinski car ordusunda zabit kimi xidmet etmis rus turk rus yapon muharibelerinde istirak etmis general leytenant rutbesinde istefaya cixaraq Varsavaya kocmusdur Onun Mariya Matveyevna Axmatovicle nikahindan uc oglan usagi dunyaya gelmisdir ki onlarin da ikisinin Olqerd ve Aslanin heyatlari Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ile six elaqeli olmusdur 1908 ci ilde Sankt Peterburq Universitetinin Huquq fakultesini bitirdikden sonra Vilnusa gelerek burada mehkeme orqanlarinda calismisdir Telebelik dovrunde Peterburq Universitetinde Muselman Telebeler Birliyini yaradmisdir 1910 1913 cu illerde Turkustanda mehkeme orqanlarinda calismisdir Olqred Kricinski hebsdeOlumu 1939 cu ilde Polsanin SSRI terefindeni isgal edilmesinden sonra Litvaya kocmus ve Litva vetendasligini qebul etmisdir 1941 ci ilin fevral ayinda NKVD terefinden hebs edilib Istintaq materiallardan melum olur ki mustentiq ona Bakidaki fealiyyeti ile bagli daha cox suallar vermisdir Onun istintaq orqanlarina verdiyi ifadelerden aydin olur ki Olqerd Kricinski iki ay Prokuror islemis daha sonra Cumhuriyyet Hokumeti Edliyye Nazirinin komekcisi olmus 1920 ci ilde Tiflisde kecirilen uc olkenin Azerbaycan Gurcustan ve Ermenistan numayendelerinin konfransinda Azerbaycan Hokumetinin numayendesi kimi istirak etmisdir Mustentiqin bu konfransda hansi meselelere baxilmasi barede sualina cavabinda o bildirir ki hemin konfransda Azerbaycan Gurcustan ve Gurcustan Ermenistan dovletleri arasinda mubahiseli torpaq meselesi ve Qafqaz konfederasiyasinin yaradilmasi meselelerine baxilmis lakin Azerbaycanda bas veren inqilab ve milli hokumetin suqutu bu meseleler barede yekun qerara qebul etmeye imkan vermemisdir Bakida mehkeme palatasinda islediyi dovrde kommunist ve inqilabci fehlelerin isine baxmasi ile bagli sualina ise o fealiyyeti dovrunde bu terkibli islere baxmadigini bildirmisdi Bundan basqa mustentiq ondan Azerbaycanin gorkemli ictimai siyasi xadimi olmus Xelil bey Xasmemmedovla Krim tatarlarinin lideri Efqanistan xani Emenullah ve diger siyasi xadimlerle elaqeleri sovet ittifaqina qarsi eksinqilabi fealiyyeti haqqinda ifadeler almaga calismisdir O Kricinski ona qarsi ireli surulen butun ittihamlari redd etmisdir Buna baxmayaraq SSRI Xalq Daxili Isler Komissarliginin NKVD nin repressiyasendan xilas ola bilmemisdir Ona 2 may 1942 ci ilde XDIK nin qerari ile olum hokmu verilmis ve bir aydan sonra qerar icra olunmusdur Ictimai siyasi fealiyyetiKrim Xalq Respublikasinda I Dunya Muharibesinden sonra Rusiyada merkezi dovletin dagilmasindan sonra qardasi Aslan bey Kricinski ile birlikde Krima gelerek burada ictimai heyatda feal rol oynamisdir Krim Xalq Respublikasinin Mehkeme Palatasinin prokuroru olmusdur Bu iki qardasin rehberlik etdiyi ve Krim Xalq Respublikasinda muhum yerlerde calisan Polsa tatarlarinin respublikadaki rolu barede doktor yazirdi Krim Xalq Respublikasini qoruyub saxlamaq mumkun olacaqsa belke de bu dovletin idaresini Polsa tatarlari oz ellerine kecirecekler Yarimada ruslar terefinden isgal edildikden sonra qardasi ile birlikde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetine gelmisdir Azerbaycan Xalq Respublikasinda Azerbaycan hokumetinin 10 may 1919 cu il tarixli qerari ile Olqred Kricinski Azerbaycan Mehkeme Palatasinin prokuroru teyin olunmusdur Daha sonra o Azerbaycan hokumetinin 7 iyul tarixli fermanla Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti edliyye nazirinin muavini teyin edilmisdir 1920 ci ilde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin numayendesi kimi Tiflisdeki Umumqafqaz konfransinda istirak edib Buraya Gurcustan Azerbaycan ve Ermenistan numayendeleri devet edilmisdi Olqerd Kricisnki Qafqaz Konfederasiyasi layihesinin muellifidir vea bu konfrans onun layihesinin esasinda teskil edilib Aprel isgalindan sonra Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ruslar terefindeni isgal edildiyi zaman Tiflisde konfransda idi Buradan Osmanli imperiyasina gederek Istanbuldan Polsaya yollandi 1925 ci ilde Polsanin Tatar Medeniyyet ve Tehsil Birliyini tesis etdi ve bu birliyin sedri secildi Qardasi Aslan bey Kricinskinin nesr etdirdiyi Rocznik Tatarski jurnali ile emekdasliq edib 1932 ci ilde Polsa Ali Mehkemesinin prokuroru vezifesine teyin edilmisdir MenbeEdebiyyat Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 Istinadlar Jerzy Marek Minakowski Olgierd Najman Mirza Kryczynski h Radwan odm tatarska ID psb 13920 1 pol W Genealogia potomkow Sejmu Wielkiego on line Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne dostep 2014 10 10 Selim Chazbijewicz Polska sowietologia okresu miedzywojennego pol Debata Portal Informacyjny Olsztyna 2009 05 08 dostep 2014 10 10 polsk Aslan bey Kricinski ve Xususi Komissiyanin fealiyyeti haqqinda Adam Balcer Muzulmanie marszalka Pilsudskiego Ale Historia 37 2014 139 s 5 6 2014 09 15 Agora SA p Qanunverici aktlar 1998 seh 544 Qanunverici aktlar 1998 seh 607 Adres kalendar Azerbajdzhanskoj Respubliki na 1920 g Baku 1920 s 273 Remigiusz Okraska Z rodu Tuhaj beja Tatarzy polscy II Zakorzenienie 3 1999 5 dostep 2014 10 10 polsk Slawomir Hordejuk INNI O TATARACH TATARZY O SOBIE pol dostep 2014 10 10 polsk