Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakı Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti və ya Qafqaz Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti — mədəni-maarif və sosial yardım sahələrində fəaliyyət göstərən könüllü ictimai qurum.
Tarixi
Hacı Zeynalabdin Tağıyevin təşəbbüsü nəticəsində 1905-ci ildə "Bakı Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti" yaradılır. Nizamnaməsi həmin iln 10 oktyabr tarixində Tiflisdə Qafqaz canişini qraf Vorontsov-Daşkov tərəfindən təsdiq edilmişdi.
Cəmiyyətin ilk iclasında onun 11 nəfərdən ibarət idarə heyəti seçilmişdi. Hacı Zeynalabdin Tağıyev idarə heyətinin sədri, İsrafil Hacıyev müavini, Hacı Mustafayev xəzinədar, Əhməd bəy Ağayev katib, Əsədulla Əhmədov, İsmayıl bəy Səfərəliyev, Həsən bəy Zərdabi, Əlimərdan bəy Topçubaşov və Əsədulla Əhmədov idarə heyətinin üzvləri seçilmişdilər. Cəmiyyəti, əsasən, Hacı Zeynalabdin Tağıyev və digər Bakı milyonçuları maliyyələşdirirdi. Bu cəmiyyətin müəssisələri sırasında Həsən bəy Zərdabi özü, Əli bəy Hüseynzadə, Hacı Aslan Aşurov,İsa bəy Hacınski, Kamil bəy Səfərəliyev, Əbdülxalıq Axundov, Məmmədrza ağa Vəkilov, Həsən bəy Ağayev, Nəcəfqulu Sadıqov, Mirzə Əsədullayev, Əsəd bəy Səlimxanov, Ağabala Quliyev, Hacı Həsən Ağamalıyev, Nəcəf Əmiraslanov da var idi. Cəmiyyətin ideya istiqamətini Həsən bəy Zərdabi və onun həmfikirləri müəyyənləşdirirdi. Cəmiyyətin məqsədi, maliyyə mənbəyi, fəaliyyət mexanizmi onun nizamnaməsində dəqiq ifadə olunmuşdur. Cəmiyyətin idarə heyəti "İsmailiyyə"də (hazırda Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin istiqlaliyyət küçəsindəki binası) yerləşirdi və bütün tədbirləri bu binadan keçirilirdi.
Fəaliyyəti
Cəmiyyət əvvəllər, başlıca olaraq, Bakıda və onun ətrafında fəaliyyət göstərirdi. Birinci dünya müharibəsi illərində öz nizamnaməsində bəzi dəyişiklik edərək, geniş fəaliyyət göstərmiş, Qafqaz cəbhəsindən qaçqın düşənlərə, yetim uşaqlara, əsir düşmüş türk əsgərlərinə yardım etmişdir. "Qafqaz cəbhəsində qaçqınların yerləşdirilməsi üzrə baş müvəkkilliyin" nəzdində BMXC-nin baş müvəkkili var idi. Bu vəzifə Xosrov Paşa bəy Sultanova həvalə olunmuşdur.
Müharibə dövründə cəmiyyətin onlarla şəhərdə məntəqələri fəaliyyət göstərirdi. Qars, Ərzurum və Tiflisdə xüsusi şöbələri açılmış, bu şəhərlərdə onun müvəkkilləri çalışırdı. Cəmiyyətin nəzdində "Fəlakət və hərbzədələrə yardım şöbəsi" yaradılmışdır. Qars şöbəsinə rəhbər Rza bəy Qaraşarlı təyin olunmuşdur.
Qarsa cəmiyyət adından gedən heyətdə Əhməd Cavad da olmuşdur.
Rusiyada Fevral inqilabındansonra BMXC müsəlman ictimaiyyətinin əsas dayaq nöqtəsi olmuşdur. 1917 il martın 9-da cəmiyyətin binasında Bakının bütün müsəlman təşkilatlarının və müsəlman ictimaiyyəti nümayəndələrinin yığıncağı keçirilmiş və Müvəqqəti hökumətlə həmrəylik haqqında qətnamə qəbul olunmuşdur.
Cəmiyyət Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə də fəaliyyətini davam etdirmişdir. Bu dövrdə cəmiyyətin sədri Qasım Qasımov olmuşdur. Cəmiyyət qaçqınlara, yaralı türk əsgərlərinə yardım göstərirdi. Qaçqınlar İçərişəhərdəki keçmiş əsgər kazarmasında, "Səfa" məktəbində, qaçqın uşaqları isə yetimxanalarda yerləşdirilmişdi. 1919 ilin yayında BMXC Bakını azad edərkən şəhid olmuş əsgərlərin qəbri üzərində abidə qoyulması və oraya Şollar su kəməri xəttinin çəkilməsi təklifi ilə çıxış etmişdir.
Cəmiyyət 1920 ilin əvvəlində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Xalq Maarifi Nazirliyinə ərizə ilə müraciət edərək, müsəlman yetimxanalarında dərzilik, çəkməçilik, xarratlıq sənətləri üzrə peşə emalatxanalarının yaradılmasını xahiş etmişdir. BMXC Azərbaycanın ictimai-siyasi, sosial və mədəni həyatında rol oynamışdır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Bakı Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətinin 1915-ci ildə nəşr etdiyi "Qardaş Köməyi" jurnalının toplusu təqdim olunub [ölü keçid]
- Köhnə Bakının xeyriyyə və maarif cəmiyyətləri
İstinad
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı: "Lider". 2004. səh. 228. ISBN .
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-08-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baki Muselman Xeyriyye Cemiyyeti ve ya Qafqaz Muselman Xeyriyye Cemiyyeti medeni maarif ve sosial yardim sahelerinde fealiyyet gosteren konullu ictimai qurum TarixiAzerbaycan xeyriyyecisi milyoncu Muselman Xeyriyye Cemiyyetinin turk herbi esirlere nezaret uzre teyin edilmis numayendesi Ismayil bey Sefereliyev Haci Zeynalabdin Tagiyevin tesebbusu neticesinde 1905 ci ilde Baki Muselman Xeyriyye Cemiyyeti yaradilir Nizamnamesi hemin iln 10 oktyabr tarixinde Tiflisde Qafqaz canisini qraf Vorontsov Daskov terefinden tesdiq edilmisdi Cemiyyetin ilk iclasinda onun 11 neferden ibaret idare heyeti secilmisdi Haci Zeynalabdin Tagiyev idare heyetinin sedri Israfil Haciyev muavini Haci Mustafayev xezinedar Ehmed bey Agayev katib Esedulla Ehmedov Ismayil bey Sefereliyev Hesen bey Zerdabi Elimerdan bey Topcubasov ve Esedulla Ehmedov idare heyetinin uzvleri secilmisdiler Cemiyyeti esasen Haci Zeynalabdin Tagiyev ve diger Baki milyonculari maliyyelesdirirdi Bu cemiyyetin muessiseleri sirasinda Hesen bey Zerdabi ozu Eli bey Huseynzade Haci Aslan Asurov Isa bey Hacinski Kamil bey Sefereliyev Ebdulxaliq Axundov Memmedrza aga Vekilov Hesen bey Agayev Necefqulu Sadiqov Mirze Esedullayev Esed bey Selimxanov Agabala Quliyev Haci Hesen Agamaliyev Necef Emiraslanov da var idi Cemiyyetin ideya istiqametini Hesen bey Zerdabi ve onun hemfikirleri mueyyenlesdirirdi Cemiyyetin meqsedi maliyye menbeyi fealiyyet mexanizmi onun nizamnamesinde deqiq ifade olunmusdur Cemiyyetin idare heyeti Ismailiyye de hazirda Milli Elmler Akademiyasi Reyaset Heyetinin istiqlaliyyet kucesindeki binasi yerlesirdi ve butun tedbirleri bu binadan kecirilirdi FealiyyetiCemiyyet evveller baslica olaraq Bakida ve onun etrafinda fealiyyet gosterirdi Birinci dunya muharibesi illerinde oz nizamnamesinde bezi deyisiklik ederek genis fealiyyet gostermis Qafqaz cebhesinden qacqin dusenlere yetim usaqlara esir dusmus turk esgerlerine yardim etmisdir Qafqaz cebhesinde qacqinlarin yerlesdirilmesi uzre bas muvekkilliyin nezdinde BMXC nin bas muvekkili var idi Bu vezife Xosrov Pasa bey Sultanova hevale olunmusdur Muharibe dovrunde cemiyyetin onlarla seherde menteqeleri fealiyyet gosterirdi Qars Erzurum ve Tiflisde xususi sobeleri acilmis bu seherlerde onun muvekkilleri calisirdi Cemiyyetin nezdinde Felaket ve herbzedelere yardim sobesi yaradilmisdir Qars sobesine rehber Rza bey Qarasarli teyin olunmusdur Qarsa cemiyyet adindan geden heyetde Ehmed Cavad da olmusdur Rusiyada Fevral inqilabindansonra BMXC muselman ictimaiyyetinin esas dayaq noqtesi olmusdur 1917 il martin 9 da cemiyyetin binasinda Bakinin butun muselman teskilatlarinin ve muselman ictimaiyyeti numayendelerinin yigincagi kecirilmis ve Muveqqeti hokumetle hemreylik haqqinda qetname qebul olunmusdur Cemiyyet Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde de fealiyyetini davam etdirmisdir Bu dovrde cemiyyetin sedri Qasim Qasimov olmusdur Cemiyyet qacqinlara yarali turk esgerlerine yardim gosterirdi Qacqinlar Iceriseherdeki kecmis esger kazarmasinda Sefa mektebinde qacqin usaqlari ise yetimxanalarda yerlesdirilmisdi 1919 ilin yayinda BMXC Bakini azad ederken sehid olmus esgerlerin qebri uzerinde abide qoyulmasi ve oraya Sollar su kemeri xettinin cekilmesi teklifi ile cixis etmisdir Cemiyyet 1920 ilin evvelinde Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Xalq Maarifi Nazirliyine erize ile muraciet ederek muselman yetimxanalarinda derzilik cekmecilik xarratliq senetleri uzre pese emalatxanalarinin yaradilmasini xahis etmisdir BMXC Azerbaycanin ictimai siyasi sosial ve medeni heyatinda rol oynamisdir Hemcinin baxHaci Zeynalabdin Tagiyev Gence Muselman Xeyriyye cemiyyetiXarici kecidlerBaki Muselman Xeyriyye Cemiyyetinin 1915 ci ilde nesr etdiyi Qardas Komeyi jurnalinin toplusu teqdim olunub olu kecid Kohne Bakinin xeyriyye ve maarif cemiyyetleriIstinadAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Baki Lider 2004 seh 228 ISBN 9952 417 14 2 Arxivlenmis suret PDF 2016 01 31 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 08 23