Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mariya Fyodorovna (rus. Мария Фёдоровна; 26 noyabr 1847[…], Kopenhagen – 13 oktyabr 1928) — Rusiya imperatoru III Aleksandrın həyat yoldaşı, imperator II Nikolayın anası, imperatriça.
| Mariya Fyodorovna | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Marie Sophie Frederikke Dagmar |
| Doğum tarixi | 26 noyabr 1847[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 13 oktyabr 1928(80 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
| | |
| Monoqram |  |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mariya Sofiya Frederika Daqmar (Daqmara) 14 oktyabr 1847-ci ildə Qlyuksburq şahzadəsi Kristian (sonradan Danimarka kralı IX Kristian) və Luiza Karolina Hessen-Kasselin dördüncü övladı olaraq dünayaya gəlir. İlk olaraq Daqmara çar II Aleksandrın böyük oğlu Nikolay Aleksandroviçlə nişanlansada bu izdivac baş tutmur. Belə ki, Romanovlar taxt-tacının vəliəhdi 1865-ci ildə 21 yaşında İtaliya səfərində vərəm xəstəliyindən vəfat edir. Qəfil ölüm sülalə üzvlərini sarsıldır. Bu zamanlarda Daqmara və çarın ikinci oğlu Aleksandr arasında yaxınlaşma olur. Aleksandr xatirələrində bu haqda yazır:
 | Mən onunla bir neçə dəfə danışmaq istəsəm də, ancaq qərar verə bilmirdim. Halbuki bir neçə dəfə ikilikdə qalmışdıq. Biz fotoalboma baxan zaman, mənim fikrim şəkillərdə yox, ancaq ona necə istəyimi açmaqda idi. Nəhayət mən qərar verib sözümü bitirməmiş Minni (Daqmara) boynuma atılaraq ağlamağa başladı. Əlbəttə, mən də göz yaşlarımı saxlaya bilmədim. Mən ona dedim ki, əziz "Niks"(Nikolay Aleksandroviç) bizim üçün dualar edir və bu dəqiələrdə bizimlə birlikdə sevinir. Göz yaşları məndən elə axırdı. Mən ondan soruşdum ki, əziz Niksdən başqa birdə kimisə sevə bilərmi? Cavab verdiki, onun qardaşından başqa heç kimi və biz qucaqlaşdıq. Çoxlu danışdıq, "Niksi", onun Nitsadakı son günlərini, ölümünü xatırladıq. Daha sonra kraliça, kral və qardaşlar gəldi. Hamısı bizi qucaqladı və təbrik etdilər. Hamının gözləri yaşarmışdı. |  |
17 iyun 1866-cı ildə yeni cütlük Kopenhagendə nişanlanır. Həmin ilin 12 oktyabrında Qış sarayının kafedral kilsəsində provaslavlığı qəbul edən Daqmara növbəti gün Mariya Fyodorovna adını qəbul edir. 28 oktyabrda Aleksandr və Mariya Qış sarayının Böyük kilsəsində evlənirlər. Bu evlilikdən 6 övlad dünyaya gəlir.
1881-ci ildə II Aleksandrın ölümündən sonra ikinci oğlu III Aleksandr adı ilə taxta çıxır. Beləliklə Mariya Ümumirusiya imperatriçası titulunu sahib olur.
Mariya Fyodorovna incəsənətə himayədarlıq edir, uşaq evlərinin, tədris müəssisələrinin yaradılmasına səy göstərirdi.
1894-cü ildə III Aleksandr vəfat edir. Hakimiyyətə isə böyük oğlu Nikolay gəlir.
Birinci dünya müharibəsinin gedişində oğlu Nikolayın rus ordusunun ali baş komandanı vəzifəsinə gəlməsinə mane ola bilmir və 1916-cı ildə Petroqradı tərk edərək Kiyevə köçür.
1917-ci il Fevral inqilabı nəticəsində II Nikolayın hakimiyyətdən imtina etməsini elə bu şəhərdə bilir. İmperiyanın süqutundan sonra o 1919-cu ildə ailə üzvləri ilə birgə Krıma gedir. Buradan da İngiltərəyə və daha sonra Danimarkaya gəlir.
Həyatının qalan hissəsini burada keçirən Mariya Fyodorovna 1928-ci il 13 oktyabrda vəfat edir və yandırılır. İmperatriçanın külü uzun müddət Roskill şəhərindəki Kafedral kilsəsində saxlanılır. Yalnız 2006-cı ildə ikitərəfli danışıqlardan sonra kül olan tabut Danimarka kraliçası II Marqaret, krallıq ailəsi, hökumət nümayəndələri, rus kilsəsinin üzvləri və imperatriçanın nəslindən olan yaxınlarının iştirak etdiyi mərasimdən sinra Sankt-Peterburqdakı Pyotr və Pavel kafedralına gətirilir. Burda da şəhər meri Valentina Matvienko, Danimarka şahzadəsi Fridrix, hər iki ölkənin rəsmiləri, arxiyepiskop Konstantin, Romanovlar sülaləsinin üzvləri və başqalarının iştirakı ilə Mariya Fyodorovnanın xatirəsi anılır. İmperatriça vəsiyyətinə uyğun olaraq həyat yoldaşı II Aleksandrın yanında dəfn edilir.
Xatirəsi
Abidələr
- Finlandiyanın Ekenes şəhərində 1887-ci ildə qurulmuş abidə.
- Ust-Sarapulka kəndində qurulmuş 4,6 metrlik obelisk.
- Liqovada (Sankt-Peterburq) 24 iyun 1901-ci ildə qurulmuş obelisk.
- 5 sentyabr 1911-ci ildə İqnalino dəmiryolu stansiyasında (müasir Litva) qurulmuş obelisk.
- 1997-ci ildə Kopenhagendə Aleksandr Nevski kilsəsinin önəndə qoyulmuş imperatriçanın bürünc büstü.
- 26 sentyabr 2006-cı ildə Peterqof (Sank-Peterburq), Aleksandriya parkında qoyulmuş bürünc büst.
- 27 sentyabr 2006-cı ildə Sank-Peterburqda, "Marşal" mehmanxanası önündə açılmış bürünc büst (Peterqof heykəlinin sürəti).
Filmlər
- "Nikolay və Aleksandra" (1971)
- "Sibir bərbəri" (1998)
- "Stolıpin…Öyrənilməmiş dərslər" (2006)
- "İmperiyanın ulduzu" (2007)
- "Rasputin" (2011)
- "Matilda" (2017)
Ədəbiyyat
- İmperatriça Mariya Fyodorovnanın gündəliyi (1914–1920 və 1923-cü illər), Y. Kudrinanın elmi redaksiyası — Вагриус, 2005. —
- A. Boxanov, Y. Kudrina İmperator III Aleksandr və imperatriça Mariya Fyodorovna: Yazışma 1884–1894-cü illər. — 4-cü c.: Рус. слово — РС, 2011. — 352 s., Seriya "Simalarda tarix",
İstinadlar
- Мария Феодоровна (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1896. Т. XVIIIа. С. 639.
- Lundy D. R. Marie Sophie Frederikke Dagmar zu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg, Princess of Denmark // The Peerage (ing.).
- Dagmar // Dansk Biografisk Lexikon (dan.).
- Николай II (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1897. Т. XXI. С. 124–128.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #119102757 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Александр III (rus.). // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1890. Т. I. С. 411–413.
- Прах императрицы Марии Фёдоровны доставлен в Санкт-Петербург, Lenta. Ru, 26.09.2006 10:57, http://lenta.ru/news/2006/09/26/maria/ 2021-01-27 at the Wayback Machine
- 1917-ci ildən sonra abidə haqqında məlumat yoxdur.
- 1915-ci ildən sonra abidə haqqında məlumat yoxdur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mariya Fyodorovna rus Mariya Fyodorovna 26 noyabr 1847 Kopenhagen 13 oktyabr 1928 Rusiya imperatoru III Aleksandrin heyat yoldasi imperator II Nikolayin anasi imperatrica Mariya FyodorovnaSexsi melumatlarDogum adi Marie Sophie Frederikke DagmarDogum tarixi 26 noyabr 1847 1847 11 26 Dogum yeri Kopenhagen Kopenhagen belediyyesi d DanimarkaVefat tarixi 13 oktyabr 1928 1928 10 13 80 yasinda Defn yeri Pyotr ve Pavel kafedraliHeyat yoldasi III Aleksandr 27 oktyabr 8 noyabr 1866 1 noyabr 1894 Usaqlari II Nikolay Mixail RomanovMonoqramImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiDanimarka sahzadesi Daqmara Mariya Sofiya Frederika Daqmar Daqmara 14 oktyabr 1847 ci ilde Qlyuksburq sahzadesi Kristian sonradan Danimarka krali IX Kristian ve Luiza Karolina Hessen Kasselin dorduncu ovladi olaraq dunayaya gelir Ilk olaraq Daqmara car II Aleksandrin boyuk oglu Nikolay Aleksandrovicle nisanlansada bu izdivac bas tutmur Bele ki Romanovlar taxt tacinin veliehdi 1865 ci ilde 21 yasinda Italiya seferinde verem xesteliyinden vefat edir Qefil olum sulale uzvlerini sarsildir Bu zamanlarda Daqmara ve carin ikinci oglu Aleksandr arasinda yaxinlasma olur Aleksandr xatirelerinde bu haqda yazir Men onunla bir nece defe danismaq istesem de ancaq qerar vere bilmirdim Halbuki bir nece defe ikilikde qalmisdiq Biz fotoalboma baxan zaman menim fikrim sekillerde yox ancaq ona nece isteyimi acmaqda idi Nehayet men qerar verib sozumu bitirmemis Minni Daqmara boynuma atilaraq aglamaga basladi Elbette men de goz yaslarimi saxlaya bilmedim Men ona dedim ki eziz Niks Nikolay Aleksandrovic bizim ucun dualar edir ve bu deqielerde bizimle birlikde sevinir Goz yaslari menden ele axirdi Men ondan sorusdum ki eziz Niksden basqa birde kimise seve bilermi Cavab verdiki onun qardasindan basqa hec kimi ve biz qucaqlasdiq Coxlu danisdiq Niksi onun Nitsadaki son gunlerini olumunu xatirladiq Daha sonra kralica kral ve qardaslar geldi Hamisi bizi qucaqladi ve tebrik etdiler Haminin gozleri yasarmisdi Imperatrica Mariya FyodorovnaIII Aleksandr Mariya Fyodorovna ve usaqlari 17 iyun 1866 ci ilde yeni cutluk Kopenhagende nisanlanir Hemin ilin 12 oktyabrinda Qis sarayinin kafedral kilsesinde provaslavligi qebul eden Daqmara novbeti gun Mariya Fyodorovna adini qebul edir 28 oktyabrda Aleksandr ve Mariya Qis sarayinin Boyuk kilsesinde evlenirler Bu evlilikden 6 ovlad dunyaya gelir 1881 ci ilde II Aleksandrin olumunden sonra ikinci oglu III Aleksandr adi ile taxta cixir Belelikle Mariya Umumirusiya imperatricasi titulunu sahib olur Mariya Fyodorovna incesenete himayedarliq edir usaq evlerinin tedris muessiselerinin yaradilmasina sey gosterirdi 1894 cu ilde III Aleksandr vefat edir Hakimiyyete ise boyuk oglu Nikolay gelir Birinci dunya muharibesinin gedisinde oglu Nikolayin rus ordusunun ali bas komandani vezifesine gelmesine mane ola bilmir ve 1916 ci ilde Petroqradi terk ederek Kiyeve kocur 1917 ci il Fevral inqilabi neticesinde II Nikolayin hakimiyyetden imtina etmesini ele bu seherde bilir Imperiyanin suqutundan sonra o 1919 cu ilde aile uzvleri ile birge Krima gedir Buradan da Ingiltereye ve daha sonra Danimarkaya gelir Mariya Fyodorovna Boyuk Britaniyaya geden Malboro gemisinde Heyatinin qalan hissesini burada keciren Mariya Fyodorovna 1928 ci il 13 oktyabrda vefat edir ve yandirilir Imperatricanin kulu uzun muddet Roskill seherindeki Kafedral kilsesinde saxlanilir Yalniz 2006 ci ilde ikiterefli danisiqlardan sonra kul olan tabut Danimarka kralicasi II Marqaret kralliq ailesi hokumet numayendeleri rus kilsesinin uzvleri ve imperatricanin neslinden olan yaxinlarinin istirak etdiyi merasimden sinra Sankt Peterburqdaki Pyotr ve Pavel kafedralina getirilir Burda da seher meri Valentina Matvienko Danimarka sahzadesi Fridrix her iki olkenin resmileri arxiyepiskop Konstantin Romanovlar sulalesinin uzvleri ve basqalarinin istiraki ile Mariya Fyodorovnanin xatiresi anilir Imperatrica vesiyyetine uygun olaraq heyat yoldasi II Aleksandrin yaninda defn edilir XatiresiAbideler Finlandiyanin Ekenes seherinde 1887 ci ilde qurulmus abide Ust Sarapulka kendinde qurulmus 4 6 metrlik obelisk Liqovada Sankt Peterburq 24 iyun 1901 ci ilde qurulmus obelisk 5 sentyabr 1911 ci ilde Iqnalino demiryolu stansiyasinda muasir Litva qurulmus obelisk 1997 ci ilde Kopenhagende Aleksandr Nevski kilsesinin onende qoyulmus imperatricanin burunc bustu 26 sentyabr 2006 ci ilde Peterqof Sank Peterburq Aleksandriya parkinda qoyulmus burunc bust 27 sentyabr 2006 ci ilde Sank Peterburqda Marsal mehmanxanasi onunde acilmis burunc bust Peterqof heykelinin sureti Filmler Nikolay ve Aleksandra 1971 Sibir berberi 1998 Stolipin Oyrenilmemis dersler 2006 Imperiyanin ulduzu 2007 Rasputin 2011 Matilda 2017 EdebiyyatImperatrica Mariya Fyodorovnanin gundeliyi 1914 1920 ve 1923 cu iller Y Kudrinanin elmi redaksiyasi Vagrius 2005 ISBN 5 98264 016 6 A Boxanov Y Kudrina Imperator III Aleksandr ve imperatrica Mariya Fyodorovna Yazisma 1884 1894 cu iller 4 cu c Rus slovo RS 2011 352 s Seriya Simalarda tarix ISBN 978 5 9932 0808 4IstinadlarMariya Feodorovna rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1896 T XVIIIa S 639 Lundy D R Marie Sophie Frederikke Dagmar zu Schleswig Holstein Sonderburg Glucksburg Princess of Denmark The Peerage ing Dagmar Dansk Biografisk Lexikon dan Nikolaj II rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1897 T XXI S 124 128 Deutsche Nationalbibliothek Record 119102757 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Aleksandr III rus Enciklopedicheskij slovar pod red I E Andreevskij SPb Brokgauz Efron 1890 T I S 411 413 Prah imperatricy Marii Fyodorovny dostavlen v Sankt Peterburg Lenta Ru 26 09 2006 10 57 http lenta ru news 2006 09 26 maria 2021 01 27 at the Wayback Machine 1917 ci ilden sonra abide haqqinda melumat yoxdur 1915 ci ilden sonra abide haqqinda melumat yoxdur