Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mansilər ((Mansi: Мāньси / Мāньси мāхум, Māńsi / Māńsi māhum) - Ural xalqlarının fin-uqor qrupunun uqor qoluna mənsub olan xalq.
 | ||||||
| Ümumi sayı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 12,500 | ||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||
| ||||||
| Dili | ||||||
| Dini | ||||||
| Qohum xalqlar | ||||||
Haqqında
Mansilər Rusiya Federasiyasının Tümen vilayətinin Xantı-Mansi muxtar dairəsinin yerli əhalisidir. Onlar özlərini mansi ("adam") adlandırırlar. XX əsrin əvvəllərinə qədər voqul adlandırılmışlar. Ural dilləri fin-uqor qrupunun uqor qoluna mənsub olan mansi dilində danışırlar. Antropoloji cəhətdən ağ (Avropa) irqi ilə sarı (monqoloid) irqi arasında keçid irqi sayılan Ural tipinə aiddirlər. Mansilər Sibirin Rusiya tərəfindən işğalından sonra zorla pravoslavlaşdırılmalarına baxmayaraq, özlərinin qədim dini görüşlərinin və şamançılığı hələ də saxlamaqdadırlar. Numi-Torı (Tanrı) adlandırdıqları Tanrıya inanırlar. Ayını müqəddəs sayırlar. 1989-cu il məlumatına görə mansilərin sayı 8500 nəfərdir. Əsasən Rusiya Federasiyasının Tümen vilayətinin Xantı-Mansi muxtar dairəsində - Ob çayı və onun sol qolları olan Konda və Şimali Sosva çayları hövzəsində yaşayırlar.
Mansilərin soyköklərində qədim paleoasiya tayfaları ilə yanaşı, I minilliyin ortalarında Şimali Qazaxıstan və Qərbi Sibirdən Ob çayı hövzəsinə gəlmiş altay-uqor tayfaları da iştirak etmişlər. XI əsrin sonlarında Rus salnamələrində mansilər onlara qohum olan xantılarla birlikdə yuqr, XIV əsrdən isə voquliçi adlandırılmışlar. XVI əsrin sonlarında (1598) Sibir xanlığının Rusiya tərəfindən işğalından sonra mansilərin vətəni də Rusiyaya qatıldı. 10 dekabr 1930-cu ildə mansilərin və onlara qohum olan xantıların yaşadıqları ərazidə RSFSR-in Tümen vilayəti tərkibində Ostyak-Voqul milli dairəsi yaradıldı. Bu quruma 1940-cı ildə Xantı-Mansi milli dairəsi, 1977-ci ildə isə Xantı-Mansi muxtar dairəsi adı verildi.
Mansilərin əsas məşğuliyyətləri balıqçılıq, ovçuluq və maral saxlamaqdır. Maldarlıq və əkinşilik yardımçı təsərrüfat sahələridir. Ənənəvi məşğuliyyət sahəsi sayılır. xammal kimi gicitkan və çətənədən istifadə olunur. Əsas nəqliyyat vasitələri it və ya maral qoşulmuş kirşə, xizək və qayıqlardır. Yayda cum adlanan alaçıqlarda, qışda isə kərtmə ağac evlərdə yaşayırlar. Kənarları gillə suvanmış Çuval adlandırılan ocaqla mənzillərini həm isidir, həm də işıqlandırırlar.
Kişilər başlıqlı üst geyimi, köynək və şalvar, qadınlar don, xələt və kürk geyinirlər. Ən çox xoşladıqları yeməklər ət və balıqdan hazırlanır.
Xantı-Mansi muxtar dairəsinin ərazisi meşələr, neft və qaz yataqlarıilə zəngindir. İnzibati mərkəxləri Xantı-Mansiysk şəhəridir.
Mənbə
- Ural xalqları. Bakı,1997. səh.33.
- Народы Сибири. Москва-Ленинград,1956.
- Соколова З.П. К происхождению современных манси. "Советская этнография" jurnalı, 1979, №6.
- Гемуев И.Н. Сагалев А.М. Религия народа манси. Новосибирск,1986.
- Народы мира. Москва,1988.
- Население СССР Москва,1990.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mansiler Mansi Mansi Mansi mahum Mansi Mansi mahum Ural xalqlarinin fin uqor qrupunun uqor qoluna mensub olan xalq Mansiler Umumi sayi12 500Yasadigi erazilerRusiya 12 269 2010 Ukrayna 43 2001 DiliMansi dili Rus diliDiniSamanizm PravoslavQohum xalqlarXantilarHaqqindaMansiler Rusiya Federasiyasinin Tumen vilayetinin Xanti Mansi muxtar dairesinin yerli ehalisidir Onlar ozlerini mansi adam adlandirirlar XX esrin evvellerine qeder voqul adlandirilmislar Ural dilleri fin uqor qrupunun uqor qoluna mensub olan mansi dilinde danisirlar Antropoloji cehetden ag Avropa irqi ile sari monqoloid irqi arasinda kecid irqi sayilan Ural tipine aiddirler Mansiler Sibirin Rusiya terefinden isgalindan sonra zorla pravoslavlasdirilmalarina baxmayaraq ozlerinin qedim dini goruslerinin ve samanciligi hele de saxlamaqdadirlar Numi Tori Tanri adlandirdiqlari Tanriya inanirlar Ayini muqeddes sayirlar 1989 cu il melumatina gore mansilerin sayi 8500 neferdir Esasen Rusiya Federasiyasinin Tumen vilayetinin Xanti Mansi muxtar dairesinde Ob cayi ve onun sol qollari olan Konda ve Simali Sosva caylari hovzesinde yasayirlar Mansilerin soykoklerinde qedim paleoasiya tayfalari ile yanasi I minilliyin ortalarinda Simali Qazaxistan ve Qerbi Sibirden Ob cayi hovzesine gelmis altay uqor tayfalari da istirak etmisler XI esrin sonlarinda Rus salnamelerinde mansiler onlara qohum olan xantilarla birlikde yuqr XIV esrden ise voqulici adlandirilmislar XVI esrin sonlarinda 1598 Sibir xanliginin Rusiya terefinden isgalindan sonra mansilerin veteni de Rusiyaya qatildi 10 dekabr 1930 cu ilde mansilerin ve onlara qohum olan xantilarin yasadiqlari erazide RSFSR in Tumen vilayeti terkibinde Ostyak Voqul milli dairesi yaradildi Bu quruma 1940 ci ilde Xanti Mansi milli dairesi 1977 ci ilde ise Xanti Mansi muxtar dairesi adi verildi Mansilerin esas mesguliyyetleri baliqciliq ovculuq ve maral saxlamaqdir Maldarliq ve ekinsilik yardimci teserrufat saheleridir Enenevi mesguliyyet sahesi sayilir xammal kimi gicitkan ve ceteneden istifade olunur Esas neqliyyat vasiteleri it ve ya maral qosulmus kirse xizek ve qayiqlardir Yayda cum adlanan alaciqlarda qisda ise kertme agac evlerde yasayirlar Kenarlari gille suvanmis Cuval adlandirilan ocaqla menzillerini hem isidir hem de isiqlandirirlar Kisiler basliqli ust geyimi koynek ve salvar qadinlar don xelet ve kurk geyinirler En cox xosladiqlari yemekler et ve baliqdan hazirlanir Xanti Mansi muxtar dairesinin erazisi meseler neft ve qaz yataqlariile zengindir Inzibati merkexleri Xanti Mansiysk seheridir MenbeUral xalqlari Baki 1997 seh 33 Narody Sibiri Moskva Leningrad 1956 Sokolova Z P K proishozhdeniyu sovremennyh mansi Sovetskaya etnografiya jurnali 1979 6 Gemuev I N Sagalev A M Religiya naroda mansi Novosibirsk 1986 Narody mira Moskva 1988 Naselenie SSSR Moskva 1990