Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | ||
Hidroksixloroxin | ||
| Kimyəvi birləşmə | ||
| IUPAC | (RS)-2-[{4-[(7-chloroquinolin-4-yl)amino]pentyl}(ethyl)amino]ethanol | |
| C18H26ClN3O | ||
| Təsnifatı | ||
| 2–4.5 saat | ||
| Metabolizm | qaraciyər | |
| 32–50 gün | ||
| əsasən böyrəklər | ||
| Dərman forması | ||
| tablet | ||
| Ticarət nişanı | ||
| Plaquanil | ||
Hidroksixloroxin (HXX) — dərmandır. Ən çox Plaquanil brendi adı altında məşhurdur. Xininlər dərman qrupuna daxildir. İkinci dünya müahribəsi zamanı dərmanın başqa müsbət təsirlərə malik olduğu müşahidə edilmişdir. 1955-ci ildə FDA tərəfindən qırmızı qurd eşənəyi, revmatioit artirt xəstəliyinin müalicəsi üçün də təsdiq edilmişdir. Geniş spektrumda müsbət terapevtik təsirlərə malik olmaqla yanaşı ciddi həyati təhlükəli yan təsirləri də vardır.
Tarixi
Hidroksixloroxin molekulasının tarixi qədim ink mədəniyyətinə qədər gedib çıxır. 1600-ci illərdə İspanlar İnk imperiyasının istilası zamanı müşahidə etmişlər ki, yerlilər hərarəti yüksək olan insalara müəyyən ağacın qabığından hazırlanmış məcun verirlər. Bu məcunun təsirindən xəstələrin hərarətinin düşməsini və sağalmasını görmüşlər. Madrid yaxınlığında yerləşən Chinchon kontunun rəhbərinin həyat yoldaşı olan Maria Tereza de Borbonun düşməyən hərarəti varmış. Müalicə etmək üçün 1630-cu ildə inklərin istifadə etdiyi ağacın qabığından hazırlanmış məcunu xəstəyə veririlər. Xanımın hərarəti düşmüş və sağalmışdır. Bu hadisədən sonra həmin ağacın adına kontun adı verilmişdir. Chinchona ağacı. Azərbaycan dilində isə kinə ağacı deyilir. Sonrakı dönəmlərdə məlum olmuşdur ki, müəmmalı hərarət qalxması əslində malyariya paraziti ilə əlaqəli imiş. Kinə ağacının qabığının ekstraktı isə malyariya əleyhinə təsir göstərdiyinə görə xəstələr sağalırmış. 1820-ci ildə ilk dəfə Caventou və Pelletier tərəfindən kinə ağacının ekstraktının bioloji aktiv maddəsi aşkar edilmiş və adını kinin və ya xinin qoymuşlar. İkinci dünya müharibəsinə qədər kinə ağacı qabığı ekstraktı sadəcə malyariya müalicəsində uğurla istifadə edilmişdir. Lakin, ikinci dünya müharibəsi zamanı bu dərmanın tarixində yeni dönüş başlamışdır. Belə ki, kinə ağacı qabığı ispanların monopoliyasında olduğu üçün ABŞ və digər qərb ölkələri xinin molekulasını sitentik yolla əldə etməyə çalışırdılar. Bu yolda Perkin mavisi, metilen mavisi, prontosol, mepakrin, mefloxin maddələri sintez edilmişdir. Lakin, malyariya əleyhinə təsiri az olduğu üçün kütləvi istehsala buraxılmamışdır.Lakin, 1934-cü ildə Almaniyada Bayer şirkətində xloroxin və ya xlorokin dərmanı istehsal edilmişdir. Malyariya xəstəliyinin müalicəsi üçün yararlı olan ilk sintetik molekula olsa da ciddi yan təsirlərinə görə toksik dərman qəbul edilərək istehsalı dayanmışdır. İkinci dünya müharibəsi illərində ABŞ əsgərlərini malyariyadan qorumaq adına elmi araşdırma çərçivəsində müxtəlif xinin qrupuna aid olan molekulalar istifadə edilmişdir. Elmi araşdırmanın nəticəsi olaraq almanların imtina etdiyi xloroxin molekulası ən uğurlu antimalyariyal dərman olaraq qəbul edilmişdir. Lakin, xininlərin ABŞ əsgərlərində malyariya profilaktikası üçün istifadəsi zamanı oynaq ağrıları, üzündə qızartı, günəş allergiyası olan əsgərlərin şikayətlərində düzəlmə də müşahidə edilmişdir. Yəni revmatoloji və dermatoloji xəstəliklərin müalicəsində də ümidlər yaranmağa başlamışdır. Bunun üçün 1950-ci illərdə sintetik yolla xloroxindən hidroksixloroxin molekulası əldə edilmişdir.
Tibbdə istifadəsi
Hidroksixloroxin dərmanı immun hüceyrələrdən sayılan leykositlərin aktivliyini aşağa salaraq iltihab əleyhinə təsir göstərir. İmmunomoduyator təsirindən dolayı avtoimmun revmatizmal xəstəliklərdə istifadə edilir. Sadəcə lupus xəstəliyi, revmatoit artritdə deyil, eyni zamanda dermatomiozit, sklerodermia kimi sistem xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Bir sıra avtoimmun mənşəli dəri xəstəlikləri bu dərmandan fayda görür.
Antiaqreqant təsirə malikdir. Yəni qan laxtalanmasından məsul olan trombositlərin bir birinə yapışmasını əngəlləyərək tromboz əleyhinə təsirə malikdir. Avtoimmun mənşəli damar xəstəliklərində xüsusən, vaskulopati, vaskulit, Buerger xəstəliyi və digər trombofiliya hallarında antitromboz bir dərman kimi uğurla istifadə edilir.
Günəşin ultrabənövşəyi şüalarında (UV) qoruma xüsusiyyəti vardır. Beləki, bəzi dəri xəstəlikləri günəşlə tətikləndiyi üçün günəşdən qoruyucu kimi hidroksixloroxin dərmanı tez-tez istifadə edilir. Qırmızı qurd eşənəyi xəstəliyi bu dərmandan fayda görən ən önəmli dəri xəstəliyidir. Fotoprotektiv xüsusiyyətindən dolayı fotosensitivlik problemi olanlarda istifadəsi mümkündür.
Son elmi araşdırmalar onu göstərir ki, hidroksixloroxin antineoplastik təsirə malikdir. Şiş hüceyrələrinin çoxalmasını əngəlləyərək kanserdən qoruyucu təsirə malikdir.
Uzun müddət xinin qəbul edən metabolik sindromu olan revmatoid artrit və lupus xəstələri müayinələrində müşahidə edilmişdir ki, diabet xəstələrinin həm qan şəkər miqdarında, həm də lipid profilində azalma və normallaşma mövcuddur.
Kininlərin antimikrobial təsirini isə malyariya paraziti əleyhinə müalicələr sübut etmişdir. Lakin, sonrakı araşdırmalar hidroksixloroxin preparatı Q qızdırması, HIV infeksiyasında müsbət təsirə malik olduğu aşkarlanmıdır. HIV-in çoxalmasını əngəlləyir.
Xlorokin və hidroksixlorokin bəzi avtomatik immunitet xəstəliklərinə qarşı da istifadə olunan malyariya əleyhinə dərmanlardır. [43] Klorokin, hidroksiklorokinlə birlikdə, COVID-19 üçün müvəqqəti uğursuz bir təcrübə müalicəsi idi. [44] İnfeksiyanın qarşısını almaq üçün təsirli deyillər. [45] [46] [47] [48] [49]
Bir sıra ölkələr klinik sınaqlarla rəsmi olaraq təsdiqlənməsə də COVID-19 səbəbilə xəstəxanalara yerləşdirilmiş şəxslərin müalicəsi üçün 2020-ci ilin mart ayından etibarən xlorokin və ya hidroksiklorokin istifadə edirdi. Hətta 2020-ci il aprel-iyun aylarında ABŞ-də istifadəsi üçün təcili istifadə icazəsi də verilmişdir. 24 aprel 2020-ci il tarixində FDA "ciddi ürək ritm problemləri" riskini əsas gətirərək dərmanı COVID-19 üçün "xəstəxana xaricində və ya klinik bir sınaq xaricində" istifadəsinə qarşı bir xəbərdarlıq yayınladı. 15 iyunda FDA, dərmanın COVID-19-a qarşı təsirli olduğuna və ya faydalarının "bilinən və potensial risklərdən" daha çox olduğuna "inanmağın ağlabatan olmadığını" bildirərək təcili istifadə icazəsini ləğv etdi. 2020-ci ilin payızında, Beynəlxalq Səhiyyə İnstitutları, klinik araşdırmalar xaricində, COVID-19 xəstəliyinə qarşı hidroksiklorokinin istifadəsinin tövsiyə edilmədiyini bildirən bəyanatlar verdilər.
Sağlam insanların virusdan qorunmaq məqsədi ilə istifadəsi tövsiyə edilmir.
Yan təsirləri
Retinopatiya və korluq. Ürəkdə kardiomiopatiya və QT aralığında uzanma. Ani ölümlər. Leykopeniya. Anemiya
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Hidroksixloroxin necə yarandı ?". 2021-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-28.
- "Hidroksixloroxin dərmanı nə üçün istifadə edilir ?". 2021-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-28.
Xarici keçidlər
- Dermatoloq Mehdi İskəndərli
- Mehdi İskəndərli
- Psoriaz
- Dermatoonkoloq
- Dermatoloq
- Psoriaz
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
HidroksixloroxinKimyevi birlesmeIUPAC RS 2 4 7 chloroquinolin 4 yl amino pentyl ethyl amino ethanolC18H26ClN3O TesnifatiBA022 4 5 saatMetabolizm qaraciyer32 50 gunesasen boyreklerDerman formasitabletTicaret nisaniPlaquanil Hidroksixloroxin HXX dermandir En cox Plaquanil brendi adi altinda meshurdur Xininler derman qrupuna daxildir Ikinci dunya muahribesi zamani dermanin basqa musbet tesirlere malik oldugu musahide edilmisdir 1955 ci ilde FDA terefinden qirmizi qurd eseneyi revmatioit artirt xesteliyinin mualicesi ucun de tesdiq edilmisdir Genis spektrumda musbet terapevtik tesirlere malik olmaqla yanasi ciddi heyati tehlukeli yan tesirleri de vardir TarixiHidroksixloroxin molekulasinin tarixi qedim ink medeniyyetine qeder gedib cixir 1600 ci illerde Ispanlar Ink imperiyasinin istilasi zamani musahide etmisler ki yerliler herareti yuksek olan insalara mueyyen agacin qabigindan hazirlanmis mecun verirler Bu mecunun tesirinden xestelerin heraretinin dusmesini ve sagalmasini gormusler Madrid yaxinliginda yerlesen Chinchon kontunun rehberinin heyat yoldasi olan Maria Tereza de Borbonun dusmeyen herareti varmis Mualice etmek ucun 1630 cu ilde inklerin istifade etdiyi agacin qabigindan hazirlanmis mecunu xesteye veririler Xanimin herareti dusmus ve sagalmisdir Bu hadiseden sonra hemin agacin adina kontun adi verilmisdir Chinchona agaci Azerbaycan dilinde ise kine agaci deyilir Sonraki donemlerde melum olmusdur ki muemmali heraret qalxmasi eslinde malyariya paraziti ile elaqeli imis Kine agacinin qabiginin ekstrakti ise malyariya eleyhine tesir gosterdiyine gore xesteler sagalirmis 1820 ci ilde ilk defe Caventou ve Pelletier terefinden kine agacinin ekstraktinin bioloji aktiv maddesi askar edilmis ve adini kinin ve ya xinin qoymuslar Ikinci dunya muharibesine qeder kine agaci qabigi ekstrakti sadece malyariya mualicesinde ugurla istifade edilmisdir Lakin ikinci dunya muharibesi zamani bu dermanin tarixinde yeni donus baslamisdir Bele ki kine agaci qabigi ispanlarin monopoliyasinda oldugu ucun ABS ve diger qerb olkeleri xinin molekulasini sitentik yolla elde etmeye calisirdilar Bu yolda Perkin mavisi metilen mavisi prontosol mepakrin mefloxin maddeleri sintez edilmisdir Lakin malyariya eleyhine tesiri az oldugu ucun kutlevi istehsala buraxilmamisdir Lakin 1934 cu ilde Almaniyada Bayer sirketinde xloroxin ve ya xlorokin dermani istehsal edilmisdir Malyariya xesteliyinin mualicesi ucun yararli olan ilk sintetik molekula olsa da ciddi yan tesirlerine gore toksik derman qebul edilerek istehsali dayanmisdir Ikinci dunya muharibesi illerinde ABS esgerlerini malyariyadan qorumaq adina elmi arasdirma cercivesinde muxtelif xinin qrupuna aid olan molekulalar istifade edilmisdir Elmi arasdirmanin neticesi olaraq almanlarin imtina etdiyi xloroxin molekulasi en ugurlu antimalyariyal derman olaraq qebul edilmisdir Lakin xininlerin ABS esgerlerinde malyariya profilaktikasi ucun istifadesi zamani oynaq agrilari uzunde qizarti gunes allergiyasi olan esgerlerin sikayetlerinde duzelme de musahide edilmisdir Yeni revmatoloji ve dermatoloji xesteliklerin mualicesinde de umidler yaranmaga baslamisdir Bunun ucun 1950 ci illerde sintetik yolla xloroxinden hidroksixloroxin molekulasi elde edilmisdir Tibbde istifadesiHidroksixloroxin dermani immun huceyrelerden sayilan leykositlerin aktivliyini asaga salaraq iltihab eleyhine tesir gosterir Immunomoduyator tesirinden dolayi avtoimmun revmatizmal xesteliklerde istifade edilir Sadece lupus xesteliyi revmatoit artritde deyil eyni zamanda dermatomiozit sklerodermia kimi sistem xesteliklerin mualicesinde istifade edilir Bir sira avtoimmun menseli deri xestelikleri bu dermandan fayda gorur Antiaqreqant tesire malikdir Yeni qan laxtalanmasindan mesul olan trombositlerin bir birine yapismasini engelleyerek tromboz eleyhine tesire malikdir Avtoimmun menseli damar xesteliklerinde xususen vaskulopati vaskulit Buerger xesteliyi ve diger trombofiliya hallarinda antitromboz bir derman kimi ugurla istifade edilir Gunesin ultrabenovseyi sualarinda UV qoruma xususiyyeti vardir Beleki bezi deri xestelikleri gunesle tetiklendiyi ucun gunesden qoruyucu kimi hidroksixloroxin dermani tez tez istifade edilir Qirmizi qurd eseneyi xesteliyi bu dermandan fayda goren en onemli deri xesteliyidir Fotoprotektiv xususiyyetinden dolayi fotosensitivlik problemi olanlarda istifadesi mumkundur Son elmi arasdirmalar onu gosterir ki hidroksixloroxin antineoplastik tesire malikdir Sis huceyrelerinin coxalmasini engelleyerek kanserden qoruyucu tesire malikdir Uzun muddet xinin qebul eden metabolik sindromu olan revmatoid artrit ve lupus xesteleri muayinelerinde musahide edilmisdir ki diabet xestelerinin hem qan seker miqdarinda hem de lipid profilinde azalma ve normallasma movcuddur Kininlerin antimikrobial tesirini ise malyariya paraziti eleyhine mualiceler subut etmisdir Lakin sonraki arasdirmalar hidroksixloroxin preparati Q qizdirmasi HIV infeksiyasinda musbet tesire malik oldugu askarlanmidir HIV in coxalmasini engelleyir Xlorokin ve hidroksixlorokin bezi avtomatik immunitet xesteliklerine qarsi da istifade olunan malyariya eleyhine dermanlardir 43 Klorokin hidroksiklorokinle birlikde COVID 19 ucun muveqqeti ugursuz bir tecrube mualicesi idi 44 Infeksiyanin qarsisini almaq ucun tesirli deyiller 45 46 47 48 49 Bir sira olkeler klinik sinaqlarla resmi olaraq tesdiqlenmese de COVID 19 sebebile xestexanalara yerlesdirilmis sexslerin mualicesi ucun 2020 ci ilin mart ayindan etibaren xlorokin ve ya hidroksiklorokin istifade edirdi Hetta 2020 ci il aprel iyun aylarinda ABS de istifadesi ucun tecili istifade icazesi de verilmisdir 24 aprel 2020 ci il tarixinde FDA ciddi urek ritm problemleri riskini esas getirerek dermani COVID 19 ucun xestexana xaricinde ve ya klinik bir sinaq xaricinde istifadesine qarsi bir xeberdarliq yayinladi 15 iyunda FDA dermanin COVID 19 a qarsi tesirli olduguna ve ya faydalarinin bilinen ve potensial risklerden daha cox olduguna inanmagin aglabatan olmadigini bildirerek tecili istifade icazesini legv etdi 2020 ci ilin payizinda Beynelxalq Sehiyye Institutlari klinik arasdirmalar xaricinde COVID 19 xesteliyine qarsi hidroksiklorokinin istifadesinin tovsiye edilmediyini bildiren beyanatlar verdiler Saglam insanlarin virusdan qorunmaq meqsedi ile istifadesi tovsiye edilmir Yan tesirleriRetinopatiya ve korluq Urekde kardiomiopatiya ve QT araliginda uzanma Ani olumler Leykopeniya AnemiyaIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Hidroksixloroxin nece yarandi 2021 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2020 03 28 Hidroksixloroxin dermani ne ucun istifade edilir 2021 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2020 03 28 Xarici kecidlerVikianbarda Hidroksixloroxin ile elaqeli mediafayllar var Dermatoloq Mehdi Iskenderli Mehdi Iskenderli Psoriaz Dermatoonkoloq Dermatoloq Psoriaz