Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sinkler Lüis (ing. Sinclair Lewis; 7 fevral 1885[…] – 10 yanvar 1951[…], Roma)) — amerikalı yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1930).
| Sinkler Lüis | |
|---|---|
| ing. Sinclair Lewis | |
 | |
| Doğum adı | Harry Sinclair Lewis |
| Təxəllüsü | Tom Graham |
| Doğum tarixi | 7 fevral 1885[…] |
| Vəfat tarixi | 10 yanvar 1951[…](65 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | roman yazıçısı, dramaturq, jurnalist, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| İstiqamət | ədəbi realizm |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Sinkler Lüis Nobel mükafatı alan ilk Amerika yazıçısıdır. O, Minnesota ştatında kiçik şəhərcikdə doğulmuşdu. Sonralar bu şəhərciyi, eləcə də kənd həkimi olan atasını özünün "Baş küçə" romanında təsvir etmişdi. 5 yaşında anasını itirmişdi. Evlərinə yeni qadının – analığının gəlməsi onun həyatını daha da çətinləşdirmişdi.
Sinkler 1903-cü ildə Yel universitetində təhsil həyatına başlamışdı. Orta əsr balladaları üslublu şeirlərindən birinin universitetin ədəbi jurnalında çap olunması tələbələr və müəllimlər arasında nüfuzunu xeyli qaldırmışdı. Tezliklə redaksiya heyətinin üzvü kimi gənc müəllif özü də həmin jurnalın işinə cəlb edilmişdi.
Erkən yaşlarından macəra axtarmağı sevir və bir yerdə qərar tuta bilmirdi. Üç il oxuduqdan sonra universiteti atıb sosialist kommunasında işə düzəlmişdi. Lakin az keçmədən kommuna da onu bezdirmişdi. Sinkler ədəbiyyatla daha ciddi məşğul olmaq məqsədi ilə Nyu-Yorka getmişdi. İlk hekayələrini buradakı ədəbi jurnallarda çap etdirməyə müvəffəq olmuşdu. Sonra yenidən macəra axtarışlarına çıxaraq Panama kanalının tikintisində işləmişdi. 1908-ci ildə Yel universitetini bitirməsi haqqında diplom almışdı.
Bir müddət Kaliforniya ştatındakı rəssamlar icmasında yaşayan Sinkler 1910-cu ildə yenidən Nyu-Yorka dönmüş, beş il müxtəlif nəşriyyat və redaksiyalarda çalışmışdı. Öz etirafına görə həyatının Kaliforniya dövründə ehtiyac üzündən bir sıra hekayələrinin ideya və süjetini Cek Londona satmalı olmuşdu. Cek Londonun süjetini Sinklerdən pulla aldığı əsərlərdən biri də onun "Qətllər bürosu" romanıdır. Amma London bu romanı yalnız başlamağa imkan tapmışdı. O, 1922-ci ildə qəflətən vəfat etmiş və roman yazılmamış qalmışdır. Bu romanın süjetinə görə aldığı qonorar Sinkler Lüisə özünə yeni palto almağa çatmışdı.
Sinkler Lüis ilk ciddi əsərini – "Bizim cənab Vrenn" romanını 1914-cü ildə çap etdirmişdi. Romanın gənc və xəyalpərvər qəhrəmanının timsalında müəllifin özünü tanımamaq mümkün deyildi. Əslində, Sinklerin bir yazıçı kimi peşəkar fəaliyyəti də bu romanla başlamışdı. Adı məşhurlaşdıqdan sonra redaksiyalar və nəşriyyatlar ona kifayət qədər yüksək qonorar ödəməyə başlamışdılar. Məsələn, təkcə bir hekayəsinə görə Sinkler populyar "Saterdey ivninq post" jurnalından həmin dövr üçün çox böyük məbləğ – min dollar almışdı. Bu da artıq cəmiyyətdə tanınan yazıçının bütün diqqətini yaradıcılığa yönəltməsinə imkan yaratmışdı.
O, çoxsaylı hekayələrlə yanaşı, biri-birinin ardınca "İş" (1917), "Sadəlövhlər" (1917), "Açıq havada" (1919), "Baş küçə" (1920) romanlarını çap etdirmişdi. Sonuncu əsər Sinkleri ABŞ-nin kəskin sosial mövzulara və ictimai tənqidə üstünlük verən tanınmış yazıçıları sırasına çıxarmışdı. Bu romanda Amerikanın əyalət həyatı özünün bütün miskinliyi, məhdudluq və təkəbbürlülüyü ilə əks olunmuşdu. Müəllifin ictimai mövqeyi əks fikirlər və mübahisələr doğursa da, "Baş küçə"nin bədii məziyyətlərinin yüksəkliyi yekdilliklə qəbul edilmişdi.
"Baş küçə"nin ardınca Sinkler Lüis hər birində Amerika cəmiyyətinin çeşidli problemləri qaldırılan, lakin ziddiyyətli təsir bağışlayan və mübahisə doğuran əsərlər çap etdirmişdi. "Bebbit" (1922), "Errousmit" (1925), "Elmer Hentri" (1927) kimi romanlarında o, amerikan orta təbəqəsinin həyatını sərt, hətta sarkastik boyalarla təsvir etmişdi. "Errousmit" romanına görə yazıçı 1926-cı ildə nüfuzlu Pulitser mükafatına layiq görülsə də özündən daha layiqli müəlliflərin diqqətdən kənarda qaldığını bildirərək mükafatdan imtina etmişdi.
Bundan dörd il sonra isə amerikan yazıçısı "güclü və ifadəli təhkiyə sənətinə, satirik və yumoristik çalarlarla zəngin yeni tip və xarakterlər yaratmaq sahəsindəki nadir istedadına görə" Nobel mükafatı aldı. İsveç Akademiyasının daimi katibi Erik Karlfeldt təqdimat nitqində Sinkler Lüisi 120 milyonluq Amerika xalqının fikir və hisslərini ifadə edən yeni amerikan ədəbiyyatının təmsilçisi adlandırmış, onu ədəbi fəaliyyətindəki yenilik və tənqidi ruh baxımından qitənin çoxsaylı çətinliklərə və mübhəmliklərə sinə gərən ilk sakinləri ilə müqayisə etmişdi.
Laureat isə "Ədəbiyyat qarşısında amerikalı qorxusu" adlandırdığı Nobel mühazirəsində Fenimor Kuperdən başlayan və yüz ildən bir qədər çox yaşı olan amerikan ədəbiyyatını əsasən tənqidi baxımdan gözdən keçirmişdi. O, həmvətənləri Lonqfello, Louell, Helms, Elkott kimi sənətkarları "avropalıların sentimental təqlidçiləri" adlandırmışdı. Sinklerin fikrincə, həyat həqiqətləri və amerikan gerçəkliyinə sağlam tənqidi münasibət üzərində qurulan yeni nəsrin tarixi əslində H.Harlendin yaradıcılığı ilə başlamışdı. Adı çəkilən müəllifi o, eyni zamanda həm də özünün sənət müəllimi sayırdı.
Sinkler Lüis də Nobel aldıqdan sonra əvvəlki əsərləri ilə müqayisədə daha zəif yazan laureatlar sırasına daxil edilir. Müəllifin 1930-1940-cı illərdə çap olunan 10-dan çox romanının əksəriyyətini ədəbi tənqid soyuq qarşılamış, yaxud mənfi qiymətləndirmişdi. Həyatının son illərində Sinkler onu tanıyanların yaddaşında daha çox qalmaqallı adam və içki düşkünü kimi qalmışdı.
Əsərləri
- Bizim mister Renn (Our mr Wrenn, 1914)
- Kapitalizmin qürubu (məqalə, 1914)
- Qartal uçuşu (The Trail of the Hawk, 1915)
- (The Innocents, 1917)
- İş (The Job, 1917)
- (Free Air, 1919)
- Baş küçə (Main Street, 1920)
- Bebbir (Babbitt, 1922)
- Errousmit (Arrowsmith, 1925)
- Tələ (Mantrap, 1926)
- Elmer Hentri (Elmer Gantry, 1927)
- Kulici tanıyan adam (kitab) (The Man who knew Coolidge, 1928)
- Dodsvort (Dodsworth, 1929)
- Ucuz və razı işçi qüvvə (pamfler) (Cheap and Contented Labor, 1929)
- Ədəbiyyat qarşısında amerikalı qorxusu" (The American Fear of Literature, Nobel nitqi, 1930)
- Bizdə bu mümkün deyil (roman) (It Can't Happen Here, 1935)
- Kinqsblad – şagların törəməsi (Kingsblood Royal, 1947)
- Dünya elə genişdir ki (roman) (World so Wide, 1951), yazıçının ölümündən sonra nəşr olunub
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- nobelprize.org (ing.). Nobel Foundation.
- Льюис Синклер // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
- Sinkler Lüisin Nobel nitqi (ingiliscə)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sinkler Luis ing Sinclair Lewis 7 fevral 1885 10 yanvar 1951 Roma amerikali yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1930 Sinkler Luising Sinclair LewisDogum adi Harry Sinclair LewisTexellusu Tom GrahamDogum tarixi 7 fevral 1885 1885 02 07 Vefat tarixi 10 yanvar 1951 1951 01 10 65 yasinda Vefat yeri Roma Roma eyaleti d Latsio ItaliyaTehsili Yel UniversitetiFealiyyeti roman yazicisi dramaturq jurnalist yaziciEserlerinin dili ingilis diliIstiqamet edebi realizmUzvluyu Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSinkler Luis Nobel mukafati alan ilk Amerika yazicisidir O Minnesota statinda kicik sehercikde dogulmusdu Sonralar bu seherciyi elece de kend hekimi olan atasini ozunun Bas kuce romaninda tesvir etmisdi 5 yasinda anasini itirmisdi Evlerine yeni qadinin analiginin gelmesi onun heyatini daha da cetinlesdirmisdi Sinkler 1903 cu ilde Yel universitetinde tehsil heyatina baslamisdi Orta esr balladalari uslublu seirlerinden birinin universitetin edebi jurnalinda cap olunmasi telebeler ve muellimler arasinda nufuzunu xeyli qaldirmisdi Tezlikle redaksiya heyetinin uzvu kimi genc muellif ozu de hemin jurnalin isine celb edilmisdi Erken yaslarindan macera axtarmagi sevir ve bir yerde qerar tuta bilmirdi Uc il oxuduqdan sonra universiteti atib sosialist kommunasinda ise duzelmisdi Lakin az kecmeden kommuna da onu bezdirmisdi Sinkler edebiyyatla daha ciddi mesgul olmaq meqsedi ile Nyu Yorka getmisdi Ilk hekayelerini buradaki edebi jurnallarda cap etdirmeye muveffeq olmusdu Sonra yeniden macera axtarislarina cixaraq Panama kanalinin tikintisinde islemisdi 1908 ci ilde Yel universitetini bitirmesi haqqinda diplom almisdi Bir muddet Kaliforniya statindaki ressamlar icmasinda yasayan Sinkler 1910 cu ilde yeniden Nyu Yorka donmus bes il muxtelif nesriyyat ve redaksiyalarda calismisdi Oz etirafina gore heyatinin Kaliforniya dovrunde ehtiyac uzunden bir sira hekayelerinin ideya ve sujetini Cek Londona satmali olmusdu Cek Londonun sujetini Sinklerden pulla aldigi eserlerden biri de onun Qetller burosu romanidir Amma London bu romani yalniz baslamaga imkan tapmisdi O 1922 ci ilde qefleten vefat etmis ve roman yazilmamis qalmisdir Bu romanin sujetine gore aldigi qonorar Sinkler Luise ozune yeni palto almaga catmisdi Sinkler Luis ilk ciddi eserini Bizim cenab Vrenn romanini 1914 cu ilde cap etdirmisdi Romanin genc ve xeyalperver qehremaninin timsalinda muellifin ozunu tanimamaq mumkun deyildi Eslinde Sinklerin bir yazici kimi pesekar fealiyyeti de bu romanla baslamisdi Adi meshurlasdiqdan sonra redaksiyalar ve nesriyyatlar ona kifayet qeder yuksek qonorar odemeye baslamisdilar Meselen tekce bir hekayesine gore Sinkler populyar Saterdey ivninq post jurnalindan hemin dovr ucun cox boyuk mebleg min dollar almisdi Bu da artiq cemiyyetde taninan yazicinin butun diqqetini yaradiciliga yoneltmesine imkan yaratmisdi O coxsayli hekayelerle yanasi biri birinin ardinca Is 1917 Sadelovhler 1917 Aciq havada 1919 Bas kuce 1920 romanlarini cap etdirmisdi Sonuncu eser Sinkleri ABS nin keskin sosial movzulara ve ictimai tenqide ustunluk veren taninmis yazicilari sirasina cixarmisdi Bu romanda Amerikanin eyalet heyati ozunun butun miskinliyi mehdudluq ve tekebburluluyu ile eks olunmusdu Muellifin ictimai movqeyi eks fikirler ve mubahiseler dogursa da Bas kuce nin bedii meziyyetlerinin yuksekliyi yekdillikle qebul edilmisdi Bas kuce nin ardinca Sinkler Luis her birinde Amerika cemiyyetinin cesidli problemleri qaldirilan lakin ziddiyyetli tesir bagislayan ve mubahise doguran eserler cap etdirmisdi Bebbit 1922 Errousmit 1925 Elmer Hentri 1927 kimi romanlarinda o amerikan orta tebeqesinin heyatini sert hetta sarkastik boyalarla tesvir etmisdi Errousmit romanina gore yazici 1926 ci ilde nufuzlu Pulitser mukafatina layiq gorulse de ozunden daha layiqli muelliflerin diqqetden kenarda qaldigini bildirerek mukafatdan imtina etmisdi Bundan dord il sonra ise amerikan yazicisi guclu ve ifadeli tehkiye senetine satirik ve yumoristik calarlarla zengin yeni tip ve xarakterler yaratmaq sahesindeki nadir istedadina gore Nobel mukafati aldi Isvec Akademiyasinin daimi katibi Erik Karlfeldt teqdimat nitqinde Sinkler Luisi 120 milyonluq Amerika xalqinin fikir ve hisslerini ifade eden yeni amerikan edebiyyatinin temsilcisi adlandirmis onu edebi fealiyyetindeki yenilik ve tenqidi ruh baximindan qitenin coxsayli cetinliklere ve mubhemliklere sine geren ilk sakinleri ile muqayise etmisdi Laureat ise Edebiyyat qarsisinda amerikali qorxusu adlandirdigi Nobel muhaziresinde Fenimor Kuperden baslayan ve yuz ilden bir qeder cox yasi olan amerikan edebiyyatini esasen tenqidi baximdan gozden kecirmisdi O hemvetenleri Lonqfello Louell Helms Elkott kimi senetkarlari avropalilarin sentimental teqlidcileri adlandirmisdi Sinklerin fikrince heyat heqiqetleri ve amerikan gercekliyine saglam tenqidi munasibet uzerinde qurulan yeni nesrin tarixi eslinde H Harlendin yaradiciligi ile baslamisdi Adi cekilen muellifi o eyni zamanda hem de ozunun senet muellimi sayirdi Sinkler Luis de Nobel aldiqdan sonra evvelki eserleri ile muqayisede daha zeif yazan laureatlar sirasina daxil edilir Muellifin 1930 1940 ci illerde cap olunan 10 dan cox romaninin ekseriyyetini edebi tenqid soyuq qarsilamis yaxud menfi qiymetlendirmisdi Heyatinin son illerinde Sinkler onu taniyanlarin yaddasinda daha cox qalmaqalli adam ve icki duskunu kimi qalmisdi EserleriBizim mister Renn Our mr Wrenn 1914 Kapitalizmin qurubu meqale 1914 Qartal ucusu The Trail of the Hawk 1915 The Innocents 1917 Is The Job 1917 Free Air 1919 Bas kuce Main Street 1920 Bebbir Babbitt 1922 Errousmit Arrowsmith 1925 Tele Mantrap 1926 Elmer Hentri Elmer Gantry 1927 Kulici taniyan adam kitab The Man who knew Coolidge 1928 Dodsvort Dodsworth 1929 Ucuz ve razi isci quvve pamfler Cheap and Contented Labor 1929 Edebiyyat qarsisinda amerikali qorxusu The American Fear of Literature Nobel nitqi 1930 Bizde bu mumkun deyil roman It Can t Happen Here 1935 Kinqsblad saglarin toremesi Kingsblood Royal 1947 Dunya ele genisdir ki roman World so Wide 1951 yazicinin olumunden sonra nesr olunubIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 nobelprize org ing Nobel Foundation Lyuis Sinkler Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerSinkler Luisin Nobel nitqi ingilisce Hemcinin bax