Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü — 31 dekabr Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik günü.
| Dünya Azərbaycanlıların Həmrəyliyi Günü | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Qeyd olunmağa başlayıb | 1992 |
| Tarix | 31 dekabr |
Yaranması
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününün əsası 1989-cu il dekabrın axırlarında Naxçıvanda SSRİ-İran sərhədlərinin dağılması zamanı qoyuldu. Şimali və Cənubi Azərbaycan arasındakı sərhəd dirəkləri dağıdıldı. 1989-cu ilin noyabrında keçirilən Məclisi xalqın iradəsini bir daha ifadə edərək Cənubi və Şimali Azərbaycan arasında humanitar, mədəni, iqtisadi və qohumluq əlaqələrini bərpa etmək məqsədilə sərhəd çəpərlərinin götürülməsi və mühəndis-texniki qurğuların sökülməsi haqqında qərar qəbul etmişdir. Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının, Azərbaycan Kommunist Partiyasının mərkəzi komitələri, partiyanın yerli orqanları, SSRİ sərhəd qoşunlarının rəhbərliyi buna mane olmaq üçün bütün siyasi və hərbi təsir vasitələrinə əl atdılar, lakin buna baxmayaraq Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Naxçıvan Vilayət şöbəsi ardıcıl olaraq "Sərhəd hərəkatı" adlı bir sıra siyasi aksiyalar həyata keçirdi. Genişlənən demokratik hərəkatın nəticəsində SSRİ-nin dövlət sərhədi boyunca çəkilən sərhəd çəpərləri elliklə söküldü. İlk dəfə olaraq Arazın o tayında, bu tayında olan qohumların, həmvətənlərin ünsiyyət imkanları yarandı, sadələşdirilmiş keçid məntəqələri təşkil edildi.
1989-cu il dekabrın 31-i Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik bayramına çevrildi, 1990-cı ildə isə həmin günün ildönümü Naxçıvan Muxtar Respublikasında geniş qeyd edildi.
Naxçıvan Muxtar Respublikasından başlanıb, Azərbaycanın digər sərhəd rayonlarına da keçən bu ümumxalq hərəkatına imperiya mövqeyindən yanaşan SSRİ-nin və Azərbaycanın kommunist rəhbərliyi, hərbi dairələr ona qara yaxmağa başladılar. Onlar bunu bir qrup ekstremist və cinayətkar ünsürlərin əməli kimi qiymətləndirib, dünya ictimaiyyətinin gözündən salmağa çalışdılar. Bu məqsədlə sərhəd zonasında fövqəladə vəziyyət rejimi yaradıldı. "Sərhəd hərəkatı" ilə bağlı kommunist rəhbərlərin göstərişinə əsasən Xalq cəbhəsi üzvlərinə qarşı repressiyalar daha da gücləndi, onlardan bir neçəsi həbs olundu, işdən çıxarıldı, bir çox yerlərdə sökülmüş sərhəd çəpərləri bərpa olundu, lakin qonşu ölkələrin, dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan azərbaycanlıların bu prosesi parçalanmış xalqın təbii birləşmə meyli kimi müdafiə etməsi, ölkədə və dünyada gedən demokratik proseslər mövqeyindən qiymətləndirməsi xalqımıza qarşı yönəldilmiş təbliğatın qarşısını qismən aldı. 1990-cı ilin noyabr ayının 3-də Türkiyədə keçirilən Birinci Millətlərarası Azərbaycan dərnəkləri qurultayı isə Naxçıvan Muxtar Respublikasından başlanmış sərhəd hərəkatının real davamı kimi milli birlik və həmrəylik yolunda atılan daha bir mühüm addım oldu. Noyabr ayının 5-də qurultayın qəbul etdiyi qərarda 31 dekabr gününün hər il geniş qeyd edilməsi zərurəti irəli sürüldü. 1991-ci ilin 16 dekabrında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev dünya azərbaycanlılarının birliyini yaratmağın əhəmiyyətini nəzərə alaraq dekabrın 31-ni Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü elan etdi. Bu barədə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi 6 bənddən ibarət qərar qəbul etdi. Qərarda belə qeyd olunurdu:
- 31 dekabr Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik günü elan olunsun və hər il bayram edilsin.
- Həmin gün Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində iş günü hesab edilməsin.
- 31 dekabrın Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik günü kimi bütün Azərbaycan Respublikasında rəsmi qeyd edilməsi üçün qanunvericilik təşəbbüsü qaydasında Azərbaycan Respublikasının Ali Sovetinə təklif verilsin.
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının şəhər və rayon məclislərinə tapşırılsın ki, bayram günləri demokratik təşkilatların iştirakı ilə təntənəli mərasimlər hazırlayıb həyata keçirsinlər.
- Akademik Yusif Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Universitetinə, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan şöbəsinə, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Naxçıvan vilayət şöbəsinə, Xalq Təhsili Nazirliyinə tapşırılsın ki, 31 dekabr Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik gününə həsr olunmuş elmi konfrans keçirsinlər.
- Sərhəd çəpərlərinin bərpa edilməsi qanunsuz hesab edilsin və istehkam qurğularının ləğv edilməsini təmin etmək üçün deputat komissiyası yaradılsın.
Əhəmiyyəti
Bu bayram ayrı-ayrı ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılarla əlaqələr qurmaq, onlar arasında birlik və həmrəylik yaratmaq işində mühüm rol oynayır. Bu günün əhəmiyyəti barədə Azərbaycanın sabiq prezidenti Əbülfəz Elçibəy çıxışında belə deyirdi:
 | Bu həmrəylik günü 190 il bundan öncə yağı düşmənlər tərəfindən parçalanmağa başlayan еlimizin, yurdumuzun 1989-cu ildə birliyə doğru ilk böyük addımını atdığı gündür. Bu gün Azərbaycan türkünün Araz boyunca yurdumuzun sinəsinə çəkilmiş dəmir çəpərli dəmir pərdəni söküb-dağıtdığı, hər parçasını bir yana atdığı, yağı düşmənə «itil buradan!» dеdiyi, yüz minlərlə Azərbaycan türkünün hər iki sahildən Araza yürüdüyü, Arazın buzlu suyundan cənnət suyu kimi bir-birinin üstünə çilədiyi, əl-üzlərini yuyub ondan doyunca içdiyi sеvincli, şərəfli bir gündür. Bu gün Azərbaycan türklərinin öz birliyinə doğru birinci uğurlu addımı atdığı gündür! Azərbaycan türkünün öz doğma yurdu Azərbaycanın birliyi uğrunda ilk açıq həmrəylik günüdür! Bu gün gələcək Azərbaycan birliyinin ilk carçısıdır! Bu gün Azərbaycan türkünün birlik və bərabərliyini gеrçəkləşdirəcək zamanın ilk doğuş günüdür. Bu birliyə rəhmətlik İsmayıl bəy Qaspiralı «dildə, fikirdə, işdə birlik», bu bərabərliyə rəhmətlik Məhəmməd Əmin bəy Rəsulzadə «müsavat» dеmişlər. Biz bu birliyə və bu bərabərliyə möhtacıq və Ulu Tanrının buyruğu ilə tarix bizi buna səsləyir. |  |
31 dekabr — Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü dünyanın 70-dən çox ölkəsində azərbaycanlılar tərəfindən qeyd olunur. Həmrəylik günü Azərbaycan diasporu üçün ən mühüm bayrama çevrilib, Yeni il isə ikinci plana keçib. Həmrəylik gününü hətta milliyyətcə azərbaycanlı olmayıb, lakin Azərbaycanda doğulub böyümüş, Azərbaycan əsilli diaspor nümayəndələri də qeyd edirlər. Azərbaycanlılar minilliklər boyu özlərinin doğma torpağı olan tarixi Azərbaycan ərazisində yaşayaraq dünya sivilizasiyasına böyük töhfələr vermişlər. Müharibələr, inqilablar, hərbi münaqişələr, dünyada gedən müxtəlif ictimai-siyasi proseslər nəticəsində Azərbaycan parçalanmış, azərbaycanlıların bir qismi öz yurd-yuvalarından didərgin salınmış, deportasiyalara məruz qalmış, bir-birindən ayrı düşmüşdür. İş tapmaq, təhsil almaq məqsədilə doğma yurdu tərk edərək başqa ölkələrdə qərar tutub yaşayan azərbaycanlılar da vardır. Beləliklə də, azərbaycanlılar tarixi Azərbaycan torpaqlarından bütün dünyaya yayılmışlar. Hazırda onlar dünyanın bir çox ölkələrində yaşayırlar. Rusiyada, Ukraynada, Müstəqil Dövlətlər Birliyinin digər ölkələrində, Baltikyanı ölkələrdə, Avropada, Amerikada, Şərq ölkələrində iri Azərbaycan icmaları yaranmışdır.
Uzun zaman bir-birinə həsrət qalan Azərbaycan millətinin Arazın hər iki sahilində sərhəd yürüyüşü — Şimali və Cənubi Azərbaycan arasındakı sərhəd dirəklərini yıxması, o taylı – bu taylı millətin həftələrlə Araz qırağında gecə-gündüz birləşmək şüarı əslində azərbaycanlıların bir millət olduğunu dünya çapında bir daha canlandırmağa və Azərbaycanı bütövləşdirməyə cəhd idi. Həmrəylik günü bu birləşmək istəyinin simvolik nişanıdır.
Xarici keçidlər
- Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü 2017-12-31 at the Wayback Machine
- Əbülfəz Elçibəy. Bütöv Azərbaycan Yolunda. Çapa hazırlayanlar: Ədalət Tahirzadə, Çingiz Göytürk. Ankara, "Ecdad" yayınları, 1998, 334 s. 2017-12-15 at the Wayback Machine
- Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayı
Həmçinin bax
İstinadlar
- Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik və Birlik günü haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin qərarı. Naxçıvan şəhəri, 16 dekabr 1991-ci il
- 31 dekabr Birləşmiş Azərbaycan yurdları uğrunda həmrəylik günüdür!/AXC fəalları ilə görüşündəki çıxışından. Kələki, 26 dekabr 1995.
- . 2017-12-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-31.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Dunya Azerbaycanlilarinin Hemreyliyi Gunu 31 dekabr Dunya azerbaycanlilarinin hemreylik ve birlik gunu Dunya Azerbaycanlilarin Hemreyliyi GunuOlke AzerbaycanQeyd olunmaga baslayib 1992Tarix 31 dekabrYaranmasiDunya Azerbaycanlilarinin Hemreyliyi Gununun esasi 1989 cu il dekabrin axirlarinda Naxcivanda SSRI Iran serhedlerinin dagilmasi zamani qoyuldu Simali ve Cenubi Azerbaycan arasindaki serhed direkleri dagidildi 1989 cu ilin noyabrinda kecirilen Meclisi xalqin iradesini bir daha ifade ederek Cenubi ve Simali Azerbaycan arasinda humanitar medeni iqtisadi ve qohumluq elaqelerini berpa etmek meqsedile serhed ceperlerinin goturulmesi ve muhendis texniki qurgularin sokulmesi haqqinda qerar qebul etmisdir Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin Azerbaycan Kommunist Partiyasinin merkezi komiteleri partiyanin yerli orqanlari SSRI serhed qosunlarinin rehberliyi buna mane olmaq ucun butun siyasi ve herbi tesir vasitelerine el atdilar lakin buna baxmayaraq Azerbaycan Xalq Cebhesinin Naxcivan Vilayet sobesi ardicil olaraq Serhed herekati adli bir sira siyasi aksiyalar heyata kecirdi Genislenen demokratik herekatin neticesinde SSRI nin dovlet serhedi boyunca cekilen serhed ceperleri ellikle sokuldu Ilk defe olaraq Arazin o tayinda bu tayinda olan qohumlarin hemvetenlerin unsiyyet imkanlari yarandi sadelesdirilmis kecid menteqeleri teskil edildi 1989 cu il dekabrin 31 i Dunya azerbaycanlilarinin hemreylik bayramina cevrildi 1990 ci ilde ise hemin gunun ildonumu Naxcivan Muxtar Respublikasinda genis qeyd edildi Naxcivan Muxtar Respublikasindan baslanib Azerbaycanin diger serhed rayonlarina da kecen bu umumxalq herekatina imperiya movqeyinden yanasan SSRI nin ve Azerbaycanin kommunist rehberliyi herbi daireler ona qara yaxmaga basladilar Onlar bunu bir qrup ekstremist ve cinayetkar unsurlerin emeli kimi qiymetlendirib dunya ictimaiyyetinin gozunden salmaga calisdilar Bu meqsedle serhed zonasinda fovqelade veziyyet rejimi yaradildi Serhed herekati ile bagli kommunist rehberlerin gosterisine esasen Xalq cebhesi uzvlerine qarsi repressiyalar daha da guclendi onlardan bir necesi hebs olundu isden cixarildi bir cox yerlerde sokulmus serhed ceperleri berpa olundu lakin qonsu olkelerin dunyanin muxtelif yerlerinde yasayan azerbaycanlilarin bu prosesi parcalanmis xalqin tebii birlesme meyli kimi mudafie etmesi olkede ve dunyada geden demokratik prosesler movqeyinden qiymetlendirmesi xalqimiza qarsi yoneldilmis tebligatin qarsisini qismen aldi 1990 ci ilin noyabr ayinin 3 de Turkiyede kecirilen Birinci Milletlerarasi Azerbaycan dernekleri qurultayi ise Naxcivan Muxtar Respublikasindan baslanmis serhed herekatinin real davami kimi milli birlik ve hemreylik yolunda atilan daha bir muhum addim oldu Noyabr ayinin 5 de qurultayin qebul etdiyi qerarda 31 dekabr gununun her il genis qeyd edilmesi zerureti ireli suruldu 1991 ci ilin 16 dekabrinda Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin sedri Heyder Eliyev dunya azerbaycanlilarinin birliyini yaratmagin ehemiyyetini nezere alaraq dekabrin 31 ni Dunya Azerbaycanlilarinin Hemreylik Gunu elan etdi Bu barede Naxcivan Muxtar Respublikasinin Ali Meclisi 6 bendden ibaret qerar qebul etdi Qerarda bele qeyd olunurdu 31 dekabr Dunya azerbaycanlilarinin hemreylik ve birlik gunu elan olunsun ve her il bayram edilsin Hemin gun Naxcivan Muxtar Respublikasi erazisinde is gunu hesab edilmesin 31 dekabrin Dunya azerbaycanlilarinin hemreylik ve birlik gunu kimi butun Azerbaycan Respublikasinda resmi qeyd edilmesi ucun qanunvericilik tesebbusu qaydasinda Azerbaycan Respublikasinin Ali Sovetine teklif verilsin Naxcivan Muxtar Respublikasinin seher ve rayon meclislerine tapsirilsin ki bayram gunleri demokratik teskilatlarin istiraki ile tenteneli merasimler hazirlayib heyata kecirsinler Akademik Yusif Memmedeliyev adina Naxcivan Dovlet Universitetine Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Naxcivan sobesine Azerbaycan Yazicilar Birliyinin Naxcivan vilayet sobesine Xalq Tehsili Nazirliyine tapsirilsin ki 31 dekabr Dunya azerbaycanlilarinin hemreylik ve birlik gunune hesr olunmus elmi konfrans kecirsinler Serhed ceperlerinin berpa edilmesi qanunsuz hesab edilsin ve istehkam qurgularinin legv edilmesini temin etmek ucun deputat komissiyasi yaradilsin EhemiyyetiBu bayram ayri ayri olkelerde yasayan azerbaycanlilarla elaqeler qurmaq onlar arasinda birlik ve hemreylik yaratmaq isinde muhum rol oynayir Bu gunun ehemiyyeti barede Azerbaycanin sabiq prezidenti Ebulfez Elcibey cixisinda bele deyirdi Bu hemreylik gunu 190 il bundan once yagi dusmenler terefinden parcalanmaga baslayan elimizin yurdumuzun 1989 cu ilde birliye dogru ilk boyuk addimini atdigi gundur Bu gun Azerbaycan turkunun Araz boyunca yurdumuzun sinesine cekilmis demir ceperli demir perdeni sokub dagitdigi her parcasini bir yana atdigi yagi dusmene itil buradan dediyi yuz minlerle Azerbaycan turkunun her iki sahilden Araza yuruduyu Arazin buzlu suyundan cennet suyu kimi bir birinin ustune cilediyi el uzlerini yuyub ondan doyunca icdiyi sevincli serefli bir gundur Bu gun Azerbaycan turklerinin oz birliyine dogru birinci ugurlu addimi atdigi gundur Azerbaycan turkunun oz dogma yurdu Azerbaycanin birliyi ugrunda ilk aciq hemreylik gunudur Bu gun gelecek Azerbaycan birliyinin ilk carcisidir Bu gun Azerbaycan turkunun birlik ve beraberliyini gerceklesdirecek zamanin ilk dogus gunudur Bu birliye rehmetlik Ismayil bey Qaspirali dilde fikirde isde birlik bu beraberliye rehmetlik Mehemmed Emin bey Resulzade musavat demisler Biz bu birliye ve bu beraberliye mohtaciq ve Ulu Tanrinin buyrugu ile tarix bizi buna sesleyir 31 dekabr Dunya Azerbaycanlilarinin Hemreyliyi Gunu dunyanin 70 den cox olkesinde azerbaycanlilar terefinden qeyd olunur Hemreylik gunu Azerbaycan diasporu ucun en muhum bayrama cevrilib Yeni il ise ikinci plana kecib Hemreylik gununu hetta milliyyetce azerbaycanli olmayib lakin Azerbaycanda dogulub boyumus Azerbaycan esilli diaspor numayendeleri de qeyd edirler Azerbaycanlilar minillikler boyu ozlerinin dogma torpagi olan tarixi Azerbaycan erazisinde yasayaraq dunya sivilizasiyasina boyuk tohfeler vermisler Muharibeler inqilablar herbi munaqiseler dunyada geden muxtelif ictimai siyasi prosesler neticesinde Azerbaycan parcalanmis azerbaycanlilarin bir qismi oz yurd yuvalarindan didergin salinmis deportasiyalara meruz qalmis bir birinden ayri dusmusdur Is tapmaq tehsil almaq meqsedile dogma yurdu terk ederek basqa olkelerde qerar tutub yasayan azerbaycanlilar da vardir Belelikle de azerbaycanlilar tarixi Azerbaycan torpaqlarindan butun dunyaya yayilmislar Hazirda onlar dunyanin bir cox olkelerinde yasayirlar Rusiyada Ukraynada Musteqil Dovletler Birliyinin diger olkelerinde Baltikyani olkelerde Avropada Amerikada Serq olkelerinde iri Azerbaycan icmalari yaranmisdir Uzun zaman bir birine hesret qalan Azerbaycan milletinin Arazin her iki sahilinde serhed yuruyusu Simali ve Cenubi Azerbaycan arasindaki serhed direklerini yixmasi o tayli bu tayli milletin heftelerle Araz qiraginda gece gunduz birlesmek suari eslinde azerbaycanlilarin bir millet oldugunu dunya capinda bir daha canlandirmaga ve Azerbaycani butovlesdirmeye cehd idi Hemreylik gunu bu birlesmek isteyinin simvolik nisanidir Xarici kecidlerDunya Azerbaycanlilarinin Hemreyliyi Gunu 2017 12 31 at the Wayback Machine Ebulfez Elcibey Butov Azerbaycan Yolunda Capa hazirlayanlar Edalet Tahirzade Cingiz Goyturk Ankara Ecdad yayinlari 1998 334 s 2017 12 15 at the Wayback Machine Dunya Azerbaycanlilarinin I qurultayiHemcinin baxAzerbaycan Milli Azadliq Herekati 1988 1991 Milli Dircelis gunu Dunya Azerbaycanlilarinin Qurultayi Dunya Azerbaycanlilari Konqresi Dunya Azerbaycanli Gencler BirliyiIstinadlarDunya Azerbaycanlilarinin Hemreylik ve Birlik gunu haqqinda Naxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisinin qerari Naxcivan seheri 16 dekabr 1991 ci il 31 dekabr Birlesmis Azerbaycan yurdlari ugrunda hemreylik gunudur AXC feallari ile gorusundeki cixisindan Keleki 26 dekabr 1995 2017 12 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 12 31