Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Göy Günbəz Türbəsi və ya Göy Günbəd Türbəsi — Marağa şəhərində Dairəvi Türbənin yaxınlığında yerləşən və Möminə Xatun Türbəsinin təsiri ilə inşa edilmiş Azərbaycan memarlığının maraqlı nümunələrindən biri.
| Göy Günbəz türbəsi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Şəhər | Marağa |
| Yerləşir | Şərqi Azərbaycan ostanı |
| Aidiyyatı | Böyük Səlcuq imperiyası |
| Tikilmə tarixi | 1194 |
| Üslubu | Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Memarlıq xüsusiyyətləri
Göy Günbəz Səlcuq memarlığının səkkizbucaqlı qülləvari türbələrindən biridir. Göy Günbəzin qülləsinin plan-məkan quruluşu Xərrəqan türbələri ilə birtiplidir – səkkizüzlü prizmanın bucaqları bayırda silindrik dayaqlarla möhkəmləndirilmişdir. Ancaq dayaqlararası sivri tağçalarda və karnizdə stalaktitlərdən istifadə etmək baxımından Göy Günbəz Mömünə Xatun Türbəsinin aydın təsirinə məruz qalmışdır. Bununla belə marağalı memar öz böyük naxçıvanlı həmvətənini yamsılamaqdan uzaq olmuşdur. Mömünə Xatun türbəsində incəlik, təntənə klassik ciddiliyə tabe edildiyi halda, Göy Günbəz türbəsində dekorativlik, bədii şuxluğa üstünlük verilmişdir. Hətta Göy Günbəzin üst yazı qurşağı da kufi xəttinin daha dekorativ növü ilə yazılmışdır.
Göy Günbəz türbəsinin memarlıq bəzəyində ikiplanlı relyefi olan kərpic naxışlara tuş gəlinir. Onda daha qabarıq naxış quruluşu xüsusi profilli xırda kərpiclərdən yığılmışdır. Bu ümumi şəbəkənin altından keçən girihlər daha sıx quruluşlu olub, dayaz relyeflidir. Relyefli naxışların ümumi yerliyi isə batıq gəc səthlərdir. Marağalı memar özündən əvvəlki Azərbaycan memarlarının (zəncanlı Məhəmməddən, naxçıvanlı Əcəmiyə kimi) türbə bəzəyində işlətdiyi ənənəvi bir fənddən – türbənin hər üzünü, hətta künc dayaqlarını da başqa-başqa naxış quruluşları ilə bəzəməkdən imtina etmişdir. Onun seçdiyi şəbəkəyəbənzər naxışın çubuqları bütün üzləri və dayaq qülləciklərini bir-birinə sarımışdır. Göy Günbəzin də piramidal bayır günbəzi uçmuşdur.
Türbənin tarixi
El arasında Göy Günbəz Hülakü xanın anasının türbəsi kimi tanınır. Ancaq üstündəki kitabə onun hicri 593–cü ildə (miladi 1194), Hülakü xanın Azərbaycanda Elxanilər dövlətini yaratdığı və Marağanı bu dövlətin paytaxtı elan etdiyi vaxtdan xeyli öncə tikildiyini bildirir. Amma Hülakü xanın özü bütpərəst, anası Suyur Göktən Xatun isə xristian olmuşdur. Türbədə Qurandan çox sayda ayələrin olması bu türbənin Hülakü xanın xristian anasına aid olmadığını sübut edir. Türbənin adındakı “göy” sözünün Göktən Xatunun adının qısaldılması nəticəsində yoxsa türbənin fasad bəzəyinin rənginə görə yarandığı məsələsində isə tədqiqatçılar daha çox ikinci varianta üstünlük verirlər. Həqiqətən də Qırmızı Günbəzdən fərqli olaraq Göy Günbəzin bəzəyində kaşı daha bol işlədilmiş, onun bayır tutumuna, xüsusilə üst hissəsinə göy kolorit vermişdir.
Türbənin müasir dövrdəki vəziyyəti
2018-ci ilin iyun ayında İran Mədəni İrs Təşkilatının məsulları, o cümlədən tarixi binaların qorunub saxlanılması və bərpa edilməsi şöbəsinin rəis müavini Mehrdad Cavadi Göy Günbəz və Dairəvi Türbənin yerləşdiyi yerə baxış keçirib. Yerli əhali fürsəti dəyərləndirərək əraziyə gedib və Azərbaycanın tarixi binalarının məhv edilməsi siyasətinə öz etirazlarını bildirib. Etirazçılar Azərbaycanın tarixi binalarının bərpa olunmamasına etiraz ediblər.
Şəkilləri
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Marağanın yerli əhalisi Göy Günbəzin viran qalmasına etiraz edir
İstinadlar
- Wiki Loves Monuments monuments database. 2017.
- "Göy Günbəz türbəsinin həndəsi naxışları". aqra.az. 7 iyun 2013. 2021-08-04 tarixində .
- C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 99
- (türk. ). selcuklumirasi.com. 2017-ci il. 2019-03-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Marağalı soydaşlarımız Azərbaycanın tarixi binalarının sıradan çıxarılmasına etiraz bildiriblər". gunaz.tv. 18 iyun 2018.[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Goy Gunbez Turbesi ve ya Goy Gunbed Turbesi Maraga seherinde Dairevi Turbenin yaxinliginda yerlesen ve Momine Xatun Turbesinin tesiri ile insa edilmis Azerbaycan memarliginin maraqli numunelerinden biri Goy Gunbez turbesiOlke IranSeher MaragaYerlesir Serqi Azerbaycan ostaniAidiyyati Boyuk Selcuq imperiyasiTikilme tarixi 1194Uslubu Naxcivan Maraga memarliq mektebiGoy Gunbez turbesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarMemarliq xususiyyetleriGoy Gunbez turbesinin fasadinda qurasdirilmis naxis sistemi Goy Gunbez Selcuq memarliginin sekkizbucaqli qullevari turbelerinden biridir Goy Gunbezin qullesinin plan mekan qurulusu Xerreqan turbeleri ile birtiplidir sekkizuzlu prizmanin bucaqlari bayirda silindrik dayaqlarla mohkemlendirilmisdir Ancaq dayaqlararasi sivri tagcalarda ve karnizde stalaktitlerden istifade etmek baximindan Goy Gunbez Momune Xatun Turbesinin aydin tesirine meruz qalmisdir Bununla bele maragali memar oz boyuk naxcivanli hemvetenini yamsilamaqdan uzaq olmusdur Momune Xatun turbesinde incelik tentene klassik ciddiliye tabe edildiyi halda Goy Gunbez turbesinde dekorativlik bedii suxluga ustunluk verilmisdir Hetta Goy Gunbezin ust yazi qursagi da kufi xettinin daha dekorativ novu ile yazilmisdir Goy Gunbez turbesinin memarliq bezeyinde ikiplanli relyefi olan kerpic naxislara tus gelinir Onda daha qabariq naxis qurulusu xususi profilli xirda kerpiclerden yigilmisdir Bu umumi sebekenin altindan kecen girihler daha six quruluslu olub dayaz relyeflidir Relyefli naxislarin umumi yerliyi ise batiq gec sethlerdir Maragali memar ozunden evvelki Azerbaycan memarlarinin zencanli Mehemmedden naxcivanli Ecemiye kimi turbe bezeyinde isletdiyi enenevi bir fendden turbenin her uzunu hetta kunc dayaqlarini da basqa basqa naxis quruluslari ile bezemekden imtina etmisdir Onun secdiyi sebekeyebenzer naxisin cubuqlari butun uzleri ve dayaq qulleciklerini bir birine sarimisdir Goy Gunbezin de piramidal bayir gunbezi ucmusdur Turbenin tarixiEl arasinda Goy Gunbez Hulaku xanin anasinin turbesi kimi taninir Ancaq ustundeki kitabe onun hicri 593 cu ilde miladi 1194 Hulaku xanin Azerbaycanda Elxaniler dovletini yaratdigi ve Maragani bu dovletin paytaxti elan etdiyi vaxtdan xeyli once tikildiyini bildirir Amma Hulaku xanin ozu butperest anasi Suyur Gokten Xatun ise xristian olmusdur Turbede Qurandan cox sayda ayelerin olmasi bu turbenin Hulaku xanin xristian anasina aid olmadigini subut edir Turbenin adindaki goy sozunun Gokten Xatunun adinin qisaldilmasi neticesinde yoxsa turbenin fasad bezeyinin rengine gore yarandigi meselesinde ise tedqiqatcilar daha cox ikinci varianta ustunluk verirler Heqiqeten de Qirmizi Gunbezden ferqli olaraq Goy Gunbezin bezeyinde kasi daha bol isledilmis onun bayir tutumuna xususile ust hissesine goy kolorit vermisdir Turbenin muasir dovrdeki veziyyeti2018 ci ilin iyun ayinda Iran Medeni Irs Teskilatinin mesullari o cumleden tarixi binalarin qorunub saxlanilmasi ve berpa edilmesi sobesinin reis muavini Mehrdad Cavadi Goy Gunbez ve Dairevi Turbenin yerlesdiyi yere baxis kecirib Yerli ehali furseti deyerlendirerek eraziye gedib ve Azerbaycanin tarixi binalarinin mehv edilmesi siyasetine oz etirazlarini bildirib Etirazcilar Azerbaycanin tarixi binalarinin berpa olunmamasina etiraz edibler SekilleriHemcinin baxQirmizi Gunbez turbesi Dairevi Gunbez turbesi Kafir Gunbed turbesi Uc Gunbez turbesiXarici kecidlerMaraganin yerli ehalisi Goy Gunbezin viran qalmasina etiraz edirIstinadlarWiki Loves Monuments monuments database 2017 Goy Gunbez turbesinin hendesi naxislari aqra az 7 iyun 2013 2021 08 04 tarixinde C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 99 turk selcuklumirasi com 2017 ci il 2019 03 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Maragali soydaslarimiz Azerbaycanin tarixi binalarinin siradan cixarilmasina etiraz bildiribler gunaz tv 18 iyun 2018 olu kecid