Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lampedusa (yun. Λοπαδούσσα Lopadoussa; it. Isola di Lampedusa) — İtaliyanın Siciliya bölgəsinə bağlı ada. Aralıq dənizində yerləşən ada Peleqi adalar qrupuna daxilidir və bura daxil olan üç adadan ən böyüyü sayılır. Peleqi adalarına daxil olan digər iki ada isə və adalarıdır. Adanın əsas xüsusiyyəti İtaliyanın ən ucqarda yerləşən torpaq sahəsi olmasıdır. Lampedusa adası Şimali Afrika sahillərinə ən yaxın olan Avropa adalarından biridir. Şimali Afrika ölkəsi olan Tunisin sahil ərazilərindən adaya olan məsafə 113 kmdir. Adanın inzibati cəhətdən bağlı olduğu Siciliya olan məsafə 205, Maltaya olan məsafə isə 176 kmdir.
| Lampedusa | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi |
|
| Uzunluğu |
|
| Hündür nöqtəsi | 133 m |
| Əhalisi |
|
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| Vilayət | |
| Rayon |
|
| Arxipelaq | |
| Akvatoriya | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Lampedusa adasının sahəsi 20 km² təşkil edir və adanın ümumi əhalisi 4.500 nəfərə yaxındır. Ada əhalisi əsasən, balıqçılıq, turizm və kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur. Siciliyanın liman şəhərlərindən olan Porto Empedokle ilə Lampedusa adasına müntəzəm gəmi səfərləri təşkil edilir və ada əhalisi İtaliya ilə olan bağlantılarını əsasən bu səfər üzərindən həyata keçirirlər. Hava daşımaları üçün nəzərdə tutulmuş Lampedusa Regional Hava Limanından Kataniya və Palermo şəhərlərinə uçuşlar həyata keçirilməkdədir. Yay aylarında isə Milan və Roma şəhərlərindən mövsümlük turistik uçuşlar icra olunur.
2000-ci illərdən etibarən Lampedusa adası Şimali Afrikadan gələn qanunsuz miqrantların axınına məruz qalmaqdadır. Qaçaq gəmilərlə Şimali Afrika sahilləridən yola çıxan gəmilərin çoxu Aralıq dənizində batıb. 2015-ci ilin aprel ayında baş verən nəticəsində 1.500 nəfərdən çox Afroamerikalı şəxs boğularaq vəfat etmişdir.
Etimologiyası
Lampedusa sözünün Qədim yunan dilində olan (yun. Λοπαδούσσα or Λαπαδούσσα; Lopadoússa/Lapadoússa) sözündən yarandığı ehtimal edilir. Sözün kökünü təşkil edən (yun. λέπας (lépas) lepas sözü yunan dilində daşlıq ərazi mənasını verir. Adanı adlandıran şəxslər də Lampendusanın qayalıq təbiətinə əsasən, Daşların çox olduğu yer ifadəsindən istifadə etmişdilər. Ada sahillərində stridiyalarını çoxluğu adanın adlandırılması üçün bir başqa versiya hesab olunur. Lampedusa adının etimologiyası ilə bağlı son bir fikir isə yunan dilindən tərcümədə məşəl sözünü ifadə edən (yun. lampás) sözü ilə bağlıdır. Ərazidən keçən gəmilərə yol göstərilməsi məqsədi ilə adadan tez-tez məşəllərin yandırıldığı ehtimal olunur.
Tarixi
Lampedusa adasının qədim dövrlərdən etibarən finikiyalılar, yunanlar, romaları və üçün keçid məntəqəsi olduğu ehtimal olunur. Adanın adına yunan alimi Strabonun əsərlərində rast gəlinmişdir. Strabon adanı Lopadusa şəklində adlandırmışdır. Qədim Romaların adada qarum olaraq adlandırdıqları və əsasən balıq yağında istifadə edilən plantasiya yaratdıqları məlumdur. Adanın şimal tərəfində aparılan qazıntılar zamanı karfagen şəhər dövlətinin əsgərlərinə aid məzarların tapılması, adanın Karfagen dövləti tərəfindən hərbi məqsədlərlə istifadə edildiyini göstərir. 1553-cü ildə ada bərbər piratların hücumuna məruz qalır və hücumun ardından 1.000 nəfərlik qrup piratlar tərəfindən əsir alınır.
1436-cı ildə ada Araqonlu Alfonso tərəfindən Montechiaro baronu Don Giovanni de Caroya hədiyyə edilir. 1661-ci ildə adanın sahibi Ferdinand Tommasi İspaniya kralın II Karlosdan şahzadə titulunu əldə edir. Sendviç knyazı Con Montagu 1737-ci ildə adaya etdiyi səfər zamanı Lampedusada cəmi 1 nəfərin yaşadığına şahidlik etmişdir. 1760-cı ildə fransızlardan ibarət kiçik mühacir qrupu adaya yerləşir.
Neapol kralı II Ferdinand adanın kimsəsiz olmasından istifadə edərək 1843-cü ildə Lampedusada koloniya yaradır. II Dünya müharibəsi dönəmində mütəffiq ordular tərəfindən Lampedusa adasına bombardımdan təyyarələrindən avia zərbələr endirilir. 1943-cü ilin 12 iyun tarixində Peleqi adalarının əsas adası Lampedusa, bir gün sonra isə adalar qrupuna daxil olan digər iki ada Lonosa və Lampione də təslim olur. Lampedusa ilə Siciliya arasında telefon rabitəsi ilk dəfə 1960-cı ildə yaradılmışdır.
İstinadlar
- https://www.legambiente.it/sites/default/files/docs/scheda_lampedusa_def.pdf.
- archINFORM (alm.). 1994.
- Zerafa, Thomas. "When the British planned to make Lampedusa part of the Maltese Islands". . 11 July 2011. 15 November 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 11 October 2013.
- "History of Lampedusa, Italy". Italy This Way. 27 December 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 16 October 2013.
- "Lampedusa Island 2015-05-02 at the Wayback Machine". Encyclopædia Britannica
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lampedusa yun Lopadoyssa Lopadoussa it Isola di Lampedusa Italiyanin Siciliya bolgesine bagli ada Araliq denizinde yerlesen ada Peleqi adalar qrupuna daxilidir ve bura daxil olan uc adadan en boyuyu sayilir Peleqi adalarina daxil olan diger iki ada ise ve adalaridir Adanin esas xususiyyeti Italiyanin en ucqarda yerlesen torpaq sahesi olmasidir Lampedusa adasi Simali Afrika sahillerine en yaxin olan Avropa adalarindan biridir Simali Afrika olkesi olan Tunisin sahil erazilerinden adaya olan mesafe 113 kmdir Adanin inzibati cehetden bagli oldugu Siciliya olan mesafe 205 Maltaya olan mesafe ise 176 kmdir LampedusaUmumi melumatlarSahesi 20 2 km Uzunlugu 8 kmHundur noqtesi 133 mEhalisi 6 299 nef 2015 Yerlesmesi35 31 sm e 12 35 s u Olke ItaliyaVilayet SiciliyaRayon AqrigentoArxipelaq Peleqi adalariAkvatoriya Araliq deniziLampedusa Vikianbarda elaqeli mediafayllar Lampedusa adasinin sahesi 20 km teskil edir ve adanin umumi ehalisi 4 500 nefere yaxindir Ada ehalisi esasen baliqciliq turizm ve kend teserrufati ile mesgul olur Siciliyanin liman seherlerinden olan Porto Empedokle ile Lampedusa adasina muntezem gemi seferleri teskil edilir ve ada ehalisi Italiya ile olan baglantilarini esasen bu sefer uzerinden heyata kecirirler Hava dasimalari ucun nezerde tutulmus Lampedusa Regional Hava Limanindan Kataniya ve Palermo seherlerine ucuslar heyata kecirilmekdedir Yay aylarinda ise Milan ve Roma seherlerinden movsumluk turistik ucuslar icra olunur 2000 ci illerden etibaren Lampedusa adasi Simali Afrikadan gelen qanunsuz miqrantlarin axinina meruz qalmaqdadir Qacaq gemilerle Simali Afrika sahilleriden yola cixan gemilerin coxu Araliq denizinde batib 2015 ci ilin aprel ayinda bas veren neticesinde 1 500 neferden cox Afroamerikali sexs bogularaq vefat etmisdir EtimologiyasiLampedusa sozunun Qedim yunan dilinde olan yun Lopadoyssa or Lapadoyssa Lopadoussa Lapadoussa sozunden yarandigi ehtimal edilir Sozun kokunu teskil eden yun lepas lepas lepas sozu yunan dilinde dasliq erazi menasini verir Adani adlandiran sexsler de Lampendusanin qayaliq tebietine esasen Daslarin cox oldugu yer ifadesinden istifade etmisdiler Ada sahillerinde stridiyalarini coxlugu adanin adlandirilmasi ucun bir basqa versiya hesab olunur Lampedusa adinin etimologiyasi ile bagli son bir fikir ise yunan dilinden tercumede mesel sozunu ifade eden yun lampas sozu ile baglidir Eraziden kecen gemilere yol gosterilmesi meqsedi ile adadan tez tez mesellerin yandirildigi ehtimal olunur TarixiLampedusa adasinin qedim dovrlerden etibaren finikiyalilar yunanlar romalari ve ucun kecid menteqesi oldugu ehtimal olunur Adanin adina yunan alimi Strabonun eserlerinde rast gelinmisdir Strabon adani Lopadusa seklinde adlandirmisdir Qedim Romalarin adada qarum olaraq adlandirdiqlari ve esasen baliq yaginda istifade edilen plantasiya yaratdiqlari melumdur Adanin simal terefinde aparilan qazintilar zamani karfagen seher dovletinin esgerlerine aid mezarlarin tapilmasi adanin Karfagen dovleti terefinden herbi meqsedlerle istifade edildiyini gosterir 1553 cu ilde ada berber piratlarin hucumuna meruz qalir ve hucumun ardindan 1 000 neferlik qrup piratlar terefinden esir alinir 1436 ci ilde ada Araqonlu Alfonso terefinden Montechiaro baronu Don Giovanni de Caroya hediyye edilir 1661 ci ilde adanin sahibi Ferdinand Tommasi Ispaniya kralin II Karlosdan sahzade titulunu elde edir Sendvic knyazi Con Montagu 1737 ci ilde adaya etdiyi sefer zamani Lampedusada cemi 1 neferin yasadigina sahidlik etmisdir 1760 ci ilde fransizlardan ibaret kicik muhacir qrupu adaya yerlesir Neapol krali II Ferdinand adanin kimsesiz olmasindan istifade ederek 1843 cu ilde Lampedusada koloniya yaradir II Dunya muharibesi doneminde muteffiq ordular terefinden Lampedusa adasina bombardimdan teyyarelerinden avia zerbeler endirilir 1943 cu ilin 12 iyun tarixinde Peleqi adalarinin esas adasi Lampedusa bir gun sonra ise adalar qrupuna daxil olan diger iki ada Lonosa ve Lampione de teslim olur Lampedusa ile Siciliya arasinda telefon rabitesi ilk defe 1960 ci ilde yaradilmisdir Istinadlarhttps www legambiente it sites default files docs scheda lampedusa def pdf archINFORM alm 1994 Zerafa Thomas When the British planned to make Lampedusa part of the Maltese Islands 11 July 2011 15 November 2018 tarixinde Istifade tarixi 11 October 2013 History of Lampedusa Italy Italy This Way 27 December 2021 tarixinde Istifade tarixi 16 October 2013 Lampedusa Island 2015 05 02 at the Wayback Machine Encyclopaedia Britannica