Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Henri Ceyms (15 aprel 1843 – 28 fevral 1916) Amerikada doğulmuş ingilis yazıçısıdır. O, 19-cu əsr ədəbi realizimin ən əsas fiqurlarından hesab edilir. O, Henri Ceyms, Sr. nın oğlu, filosof və psixoloq Uilyam Ceymsin və Alis Ceymsin qardaşı idi.
| Henri Ceyms | |
|---|---|
| ing. Henry James | |
 | |
| Doğum tarixi | 15 aprel 1843[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 28 fevral 1916[…](72 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | insult |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, roman yazıçısı, ssenarist, dramaturq, şair-vəkil[d], ədəbiyyat tənqidçisi, redaktor, hekayə yazıçısı[d] |
| Əsərlərinin dili | fransız dili, ingilis dili |
| İstiqamət | ədəbi realizm |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
 Henri Ceyms Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Onun Amerika ilə Avropa və Avropalıların yarışını əks etdirən əsərləri onu tanidan ən əsas amildir.
Ceyms bədii tənqidə əhəmiyyətli dərəcədə töhfə vermişdir. Ceyms hər hansı bir mətnin oxucular üçün aydın olması üçün ilk və ən önəmlisi real olmalı olduğunu və həyatı özündə əks etdirməli olduğu iddiasını irəli sürmüşdür. Ona görə yaxşı romanlar həyatı hadisələrdə göstərir və ən vacibi maraqlı olur.
Onun məhsuldar bəddi yaradıcılığından əlavə o, məqalələr və səyahət kitabları, bioqrafiya, avtobioqrafiya, tənqidi məqalələr və pyeslər çap etdirmişdir. O, həyatının ilk iyirmi ilində Amerika və Avropa arasında tez-tez yer dəyişmişdir, lakin nəhayət 1915-ci ildə ölümündən bir il əvvəl ingilis vətəndaşlığını qəbul etməklə İngiltərəyə yerləşmişdir. Ceyms 1911, 1912 və 1916-cı illərdə Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatına namizəd kimi göstərilmişdir.
Həyatı
Erkən dövr
Henri Ceyms 15 aprel 1843-cü ildə Nyu-York şəhərində anadan olmuşdur. Onun valideynləri Meri Ualş və Henri Ceyms Sr. olmuşdur. Atası olduqca savadlı, tərəddüdsüz şəkildə cana yaxın, məruzəçi və filosof idi. Onun atası Albaniyada bank sahibi və investor idi və ona müəyyən miqdarda pul miras qoymuşdu. Anası Meri isə Nyu-Yorkda yaşayan zəngin bir ailədən gəlirdi, bacısı Katerin uzun müddət onlarla birlikdə yaşamışdı. Henrinin üç qardaşı var idi, ondan bir yaş böyük olan Uilyam və kiçik qardaşları Vilkinson və Robertson. Onun həmçinin Alis adında kiçik bir bacısı da var idi.
Gənc ailə əvvəlcə Albaniyada yaşamış, daha sonra isə hələ Ceyms kiçik oğlan olarkən Nyu-York şəhərində Ondördüncü Küçəyə köçmüşdür. Onun təhsili atası tərəfindən onu elmi və fəlsəfi təsirlərə yönəltmək üçün qarşılanmışdı və çox geniş əhatəli olmuşdur. Ceyms Latın və Yunan klasiklərində olan adi təhsili almamışdır. 1855–1860-cı illər ərzində Ceyms ailəsi ilə birlikdə atasının bəzi iş maraglarına görə London,Paris, Cenevrə, Boulunge-sur-Mer və Nyuport, Rod Aylendə səyahət etdilər daha sonra isə ehtiyat hissələri aşağı olduğuna görə Amerika Birləşmiş Ştatlarına geri qayıtdılar. Ailəsi səyahət etdiyi müddətdə Henri əsasən repetitorlardan təhsil almış və çox qısa müddətlik başqa-başqa məktəblərdə oxumuşdur. Ailənin ən uzun müddət qaldığı yer Fransa olmuşdur, Henri buraya alışmağa başlamış və fransızcanı səlis şəkildə öyrənmişdir.
1860-cı ildə ailə Nyuporta qayıtdı. Orada Henri rəssam Con La Farge ilə taniş olmuş və o, Henrini fransız ədəbiyyatı, xüsusilə Balzakla tanış etmişdir. Ceyms sonralar Balzakı özünün ən böyük müəllimi olaraq adlandırmışdır və bəddi sənətkarlığı hər kəsdən çox ondan öyrəndiyini demişdir.
1861-ci ilin payızında Henri yanğınla mübarizə apararkən arxasından yara almışdır. Bu yaralanma həyatının müxtəlif dövrlərində yenidən ortaya çıxmış və onu ABŞ-da Vətəndaş Müharibəsində hərbi xidmət üçün yararsız etmişdir.
1864-cü ildə Ceyms ailəsi Harvard Lourens Elmi İnstitutunda və daha sonra isə tibb fakültəsində ilk sıralarda siyahıya alınan Uilyam üçün Boston, Massaçusetse köçdü. 1862-ci ildə Henri Harvard Hüquq Elmləri İnstitutuna getmişdir, lakin daha sonra hüquqla maraqlanmadığını dərk etmişdir. O, öz marağını ədəbiyyata yönəltmiş və Boston və Kembricdə Uilyam Dean Houels və Çarles Elit Norton ilə birlikdə Oliver Uendel Holmes, JR. ilə ömür boyu davam edən dostluq qurmuşdur.
Onun ilk çap olunmuş işi "Miss Maggie Mitchell in Fanchon the Cricket" tamaşasına olan tənqidi xülasə 1863-cü ildə çap olunmuşdur. Təxminən bir il sonra, ilk qısa hekayə kitabı (A Tragedy of Error) çap edilmişdir. Ceymsin ilk qazancı NAR ədəbi jurnalı üçün Ser Valter Skottun romanlarının dəyərləndirilməsinə görə olan məqaləsi olmuşdur. 1870-ci ildə o ilk romanını çap etmişdir.
1869–1870-ci illər ərzində Avropaya etdiyi səyahət sırasında o Ruskin, Dikkens, Methyu Arnold, Uilyam Morris və Corc Eliot ilə tanış oldu. Roma ona çox dərindən təsir etdi. O, qardaşı Vilyama "Mən burada Əbədi Şəhərdəyəm" deyə yazmışdır. "Sonunda ilk dəfədir ki, mən yaşayıram". O, özünü Parisdə azad bir yazıçı kimi dəstəkləməyə cəhd etdi və daha sonra Nyu-York Tribunasinda redaktor Con Heyin təsiri ilə Paris müxbiri kimi vəzifə qazandı, lakin onun bütün bu cəhdləri uğursuz alindıqdan sonra o, Nyu-York şəhərinə qayıtdı. 1874–1875-ci illər ərzində o Transatlantic Sketches, A Passionate Pilgrim və Roderick Hudson kitablarını çap etdi. Karyerasının ilk illərində o Hausordan təsirlənmişdir.
1869-cu ildə o Londonda məskənləşmişdir. O, orada ona yazdıqları üçün vaxtaşırı ödəmə edən Makmillan və başqa naşirlərlə münasibət qurmuşdur və onun yazdıqları sonradan kitab formasında çap edilmişdir. Bu seriya şəklində çap edilən romanların əsas oxucuları orta sinfin qadınları idi və Ceyms redaktorların və naşirlərin tərəfindən gənc qadınların oxuması üçün uyğun görülən strukturlar içərisində ciddi ədəbi əsərlər yaratmaq üçün mübarizə aparırdı. O, kirayə otaqlarda yaşayırdı, lakin daha sonra centlmenlər klubuna qoşula bildi, hansı ki orada kitabxanalr var idi və o, orada çoxlu kişi dostlar qazana bildi. O, ingilis cəmiyyətinə Henri Adams və Çarles Milnes Qaskell tərəfindən tanıtdırıldı, sonralar isə özünü başqa klublara tanıtdı.
1875-ci ilin payızında o, Parisin Latın Məhəlləsinə köçdü. Amerikaya etdiyi iki səyahət istisna olmaqla, o, ömrünün növbəti üç onilliyini-həyatının qalanını Avropada keçirdi. Parisdə o, Zola, Alfons Dode, Mopassan, Turgenev və başqaları ilə tanış oldu. O, Parisdə Londona köçməzdən əvvəl yalnız bir il qaldı.
İngiltərədə o, siyasət və mədəniyyətin öndə gedən xadimləri ilə tanış oldu. O, çox verimli yazıçı olmağa davam etdi və Amerikalılar (1877), Avropalılar (1878), Zaman və Məhbusluq (1878), Fransız Şairlər və Romanistlər (1878), Hausorn (1879) və bir neçə qısa bəddi əsərlər çap etdi. 1878-ci ildə "Deyzi Miller" əsəri ona Atlantikanın hər iki tərəfində məşhurluq qazandırdı. Bu əsər Avropanın sosial əxlaq qaydalarından kənara çıxan bir qadını təsvir etdiyinə görə diqqəti olduqca çox çəkdi. O, həçinin 1881-ci ildə özünün ilk şah əsəri olan, Bir Qadın Portreti əsərinə başladı.
1877-ci ildə o, ilk dəfə Venlok Abbatlığını, Henri Adams sayəsində tanış olduğu dostu Çarles Milnes Qaskellin evini ziyarət etdi. O, ətrafı kəndlə əhatələnmiş və olduqca romantik olan Abbatliqdan çox təsirlənmişdir və bu onun Abbatliqlar və Qalalar oçerkində öz əksini tapmışdır. Xüsusilə, Ürək Burğusu əsərində təsvir etdiyi gölü Abbatlığın arxasındakı tutqun monastra aid olan hovuzdan təsirlənib yazdığını demişdir.
Londonda yaşayarkən Ceyms "Fransız realistlərinin", xüsusilə də Emili Zolanın sənətini izləməyə davam etdi. Onların üslubi metodları onun sonrakı illərdə yaratdığı əsərlərinə çox təsir etdi. Bu dövrlərdə Hausornun ondakı təsiri tədricən azaldı və Corc Eliot və İvan Turgenev ilə əvəzləndi. 1879–1882-ci illər Avropalılar, Vaşinqton Meydanı, İnam və Bir Qadının Portreti əsərlərinin çapını gördü. 1882–1883-cü illərdə o, Amerikaya ziyarət etdi, daha sonra isə Londona qayıtdı.
1881-ci ildən 1883-cü ilədək keçən dövrdə o, bir sıra itkilərlə üzləşdi. 1881-ci ildə onun anası vəfat etdi, bir neçə ay sonra atası və daha sonra isə digər qardaşı Vilkinson vəfat etdi. 1882-ci ildə köhnə ailə dostu Emerson vəfat etdi. 1883-cü ildə isə dostu Turgenev vəfat etdi.
Yetkinlik dövrü
1884-cü ildə Ceyms Parisə daha bir səfər etdi. Orada o yenidən Zola, Daudet və Conkourt ilə görüşdü. O, Fransız realistləri və naturalistlərinin sənətlərini izləmişdi və onlardan olduqca çox təsirlənmişdi. 1886-cı ildə o, Bostonlular və Şahzadə Kasamassimanıçap etdirdi, onların hər ikisinə böyük səylə araşdırdığı fransız yazıçılarının təsiri olmuşdur. Həmin vaxtlarda tənqidi reaksiyalar və satışlar az idi. O, Houvele kitablarının ondan gözlənilən tələblərə və arzulara cavab vermədiyi üçün onu incitdiyini yazdı. Bu dövr ərzində o Robert Luis, Stevenson, , Edmund Gosse, Corc du Maurier, Paul Bourget və Konstans Fenimor Vulson ilə dost oldu. Onun 1880-ci illərdən üçüncü romanı Qorxulu Fikir olmuşdur. Baxmayaraq ki, 80-ci illərdəki romanarında o, Zolanın nəsihətlərini izləyirdi, onların üslubu və mövqeyi Alfons Daudetin bədii əsərlərinə daha yaxın idi. Bu dövrdə olan tənqidi və maliyyə çatışmazlıqları onu teatr üçün yazmağa vadar etdi.
Qay Domvilin uğursuzluğundan sornra Ceyms ümidsizlik və ölüm fikirlərindən əziyyət çəkirdi. Dramatik əsərlərə sərf etdiyi iki il tamamilə uğursuz deyildi. Yaradıcılığının son mərhələsinə gələrkən o dramatik texnikaları roman formasına salmağı tapdı. 80-ci illərin sonunda və 90-cı illərdə Ceyms Avropaya bir neçə səyahət etdi.
O, 1887-ci ildə uzun müddət İtaliyada vaxt keçirdi. Həmin ildə "Aspern Məqalələri" və "Reflektor" çap edildi. 1897–1898-ci illərdə o, Rye, Sasseksə getdi və "Ürək burğusu" əsərini yazdı. 1899–1900-cü illərdə daha iki əsəri çap edildi.
Son dövr
1902–1904-cü illər ərzində o, Səfirlər, Göyərçin Qanadları və Qızıl Piyalə əsərlərini yazdı.1905-ci ildə o, yenidən Amerikaya ziyarət etdi və Balzak haqqında elmi mühazirə oxudu. 1906–1910-cu illərdə o Amerikan Səhnəsini çap etdirdi və "Nyu-York Nəşrlərini" , əsərlərininin 24 cildlik kolleksiyasını redakte etdi. 1910-cu ildə onun balaca qardaşı Vilyam vəfat etdi. 1913-cü ildə o Balaca Oğlan və Başqaları və Oğul və Qardaşın Qeydləri avtobioqrafiyalarını yazdı. 1914-cü il Birinci Dünya Müharibəsinin alovlandığı dövrdə o, müraribə əsərləri yazmağa başladı. 1915-ci ildə o, İngiltərə vətəndaşı oldu. 1916-cı ildə Şərəf Ordeni ilə mükafatlandırıldı. O, 1916-cı il 28 Fevralda, Çelsi, Londonda vəfat etdi. Onun külü Kembricdə Massaçusets qəbiristanlığında basdırıldı.
Bioqrafları
Ceyms ona gələn evlilik təkliflərini rədd etmiş və Londonda məskənləşdikdən sonra özünü "subay" deye elan etmişdir. F. V. Dupee, Ceyms ailəsi haqqında olan bir neçə məqaləsində belə bir fikir bildirmişdir ki, o, öz qohumu Meri (Minni) Templi sevib, lakin bir sıra səbəblərdən o, bunu etiraf edə bilməyib. Dupee Ceymsin Balaca Oğlan və Başqaları memuarından istifadə etmişdir.
Dupee əsasən Ceymsin böyük qardaşı Uilyam haqqında olan memuarından və Persi Lubbok tərəfindən redaktə edilmiş məhdud sayda olan və daha çox Ceymsin son illərinə aid olan məktublar kolleksiyasından istifadə etmişdir. Buna görə də onun mülahizələri Ceymsin böyük qardaşının ölümündən sonra onda yaranan xəstəlikdən bilavasitə uzaqlaşdı, lakin sonralar elm xadimləri və maarifçilər üçün istifadə olunan materiallar çoxalmış, müasirlərin gündəlikləri və Ceyms tərəfindən gənc kişilərə yazılmış yüzlərlə mehriban və bəzən də erotik olan məktublar tapılmışdır.
Ceymsin vətənini tərk etmək üçün heykəltaraş Hendrik Kristian Andersenə yazdığı məktublar diqqəti daha çox çəkir. Ceyms 1899-cu ildə 56 yaşında olarkən Romada 27 yaşlı Andersenlə tanış olmuş və o Andersenə olduqca emosional bir məktub yazmışdır. Bu məktubda gənc oğlana qarşı olan gizli sevgisindən danışmışdır. Bundan əlavə onun bir çox yaxın kişi dostlarının arasından gənc qey kişilərə yazdığı məktublar da diqqəti çəkir. Onun basketbolçu Valter Berriyə yazdığı məktublar jurnalda çap edilmişdir və onların arasındakı gizli sevgini açıq şəkildə göstərmişdir.
Əsərləri
Üslub və mövzu
Ceyms trans-Atlantik ədəbiyyatının əsas nümayəndələrindən biridir. Onun əsərləri feodal sivilizasiyasının gözəlliyini təcəssüm edən Köhnə Dünya (Avropa) ilə insanların utanmaz, açıq olduğu korrupsiyanın çox olduğu və azadlığın təcəssüm edildiyi Yeni Dünya (Amerika) ilə qarşı-qarşıya qoyulmuşdur. Onun qəhrəmanları tez-tez zorakılıq və təhqirlərə məruz qalan gənc Amerikalı qadınlar idi və onun katibəsi Teodor Bosankit öz "İşdə Henri Ceyms" adlı monoqrafiyasında bu barədə öz fikirlərini yazmışdır.
Tənqidçilər Ceymsin nəsrinin inkişafının üç pilləsini təsvir etmişdirlər : "Ceyms 1, Ceyms 2 və Yaşlı İddiaçı". O, qısa hekayələr və pyeslər yazmışdır. Nəhayət, yaradıcılığının üçüncü dövründə uzun və bir neçə cilddə yazılan romanlara geri qayıtdı. O, ikinci dövrdən başlayan, lakin üçüncü dövrdə daha çox hiss olunan şəkildə mürəkkəb təsviri bədiilikdən qaçmışdır.
Əsərlərində əsas sürətlərin şüuruna intensiv şəkildə fokuslanması, Ceymsin sonrakı əsərlərinin 20-ci əsr bədii yaradıcılığının inkişafında olduqca güclü əhəmiyyətə malik olduğundan xəbər verir. Əslində, o, bu axımın əsas nümayəndələrindən olan yazıçıların əsərlərindən təsirlənmişdir, buna misal olaraq Virciniya Vulfu göstərmək olar ki, o yalnızca onun əsərlərini oxumamış, həmçinin onlar haqqında məqalələr də yazmışdır. Həm müasirləri, həm də modern yazıçılar bu üslubu çətin və mənasız görürdülər, onun böyük pərəstişkarlarından olan dostu, Edis Varton Ceymsin əsərlərində anlaşılmaz keçidlər olduğunu deyirdi. Son dövrdəki üslubu isə Maks Berbohmun əsərlərinin parodiyası idi.
Ceyms orta sinifdən olduğu üçün cəmiyyətin bütün sahələrində uğur qazanmaq üçün çox çalışmışdır, onun əsərlərində işçi sinfindən aristokratlara qədər olan mühit təsvir edilir və o, tez-tez orta sinif amerikalıların Avropa paytaxtlarında özlərinə bir yol seçmələri üçün göstərdikləri cəhdləri təsvir edir. O, ən yaxşı hekayə ideyalarının həftəsonları nahar stolunda və ya kənd evlərində danışılan qeybətlərdən götürdüyünü etiraf etmişdir. O, yaşayışını təmin etmək üçün çalışmış və məktəb, universitet seçmək, hərbi xidmətdə olmaq və kişi cəmiyyətinin adi bağlarından məhrum olmuşdur. Bundan əlavə, onun maraqları Viktoriya dövrünün Anqlo-Amerikan mədəniyyətinə uyğun idi. Edmund Vilson onun qərərsizliyini Şekspirinki ilə müqayisə edirdi.
Əsas romanları
Ceymsin yaradıcılığının ilk periodunun adətən Bir Qadının Portreti əsəri ilə ən yüksək zirvəyə çatdığı hesab edilir, əsər Avropa və Amerika arasındakı fərqlər qarşılaşdırılmışdır.
Bir Qadının Portretində (1881) Ceyms yaradıcılığının ilk mərhələsini ən məşhur böyük həcmli bədii əsərlə tamamlamış oldu. Bu, cəsarətli gənc Amerikalı qadın, İzabel Arçerin hekayəsidir, hansı ki o, öz taleyinə sinə gərmişdir. Ona külli miqdarda pul miras qalır və nəticədə iki Amerikalı mühacir tərəfindən hazırlanmış planın qurbanı olur. Hekayə əsasən Avropada, xüsusilə də İngiltərə və İtaliyada baş verir. Ümumiyyətlə yazıçının şah əsəri hesab edilən Bir Qadının Portreti yazıçının öz obrazlarının düşüncə tərzini araşdırmasına görə psixoloji roman hesab edilir və demək olar ki avropalılar və amerikalılar, köhnə dünyalılar və yeni dünyalılar arasındakı fərqləri araşdırdığına görə həm də sosial elmi əsər də hesab edilə bilər.
Yaradıcılıının ikinci dövrü Bir Qadının Portretinin çap olunmasından ondoqquzuncu əsrin sonlarına qədər uzanan bir dövr idi. Bu dövr üçün onun nisbətən az məşhur romanları, 1885–1886-cı illərdə dövri şəkildə Atlantik jurnalında çap edilən Şahzadə Kasamassima və həmin periodda dövri şəkildə Əsrin Maqazini jurnalında çap edilən Bostonlular səciyyəvidir. Bu dövr həmçinin Ceymsin məşhur novellası Ürək Burğusunu da özündə ehtiva edir
Ceymsin yaradıcılığının üçüncü dövrü 20-ci əsrin əvvələrində çap edilən üç romanla özünün ən yüksək nöqtəsinə çatdı: Göyərçin Qanadları (1902), Səfirlər (1903), Qızıl Piyalə (1904). Tənqidçi F. O. Matthiessen bu "trilogiyanı" Ceymsin yaradıcılığının ən vacib mərhələsi adlandırmışdır və bu romanların üzərində intensiv tənqidi araşdırmalar aparıldı. Bu kitablardan ikinci yazılan, lakin ilk çap olunan Göyərcin Qadanları (1902) idi. Bu roman Milli Teale adında amerikalı bir varisin ağır bir xəstəliyə tutulmasından və onun ətrafındakı insanlara olan təsirindən danısır. Bu insanların bəziləri yalnızca özlərini düşünərkən bəziləri Milliyə kömək edir, onun tərəfini tutur. Ceyms özünün avtobioqrafik kitablarında bildirmişdir ki, Milly çox erkən yaşda vərəmdən ölən sevimli qohumu Minni Templin əsasında yaranmışdır.
Qısa izahlar
Onun ən sevdiyi janr novellalar olmuşdur, lakin o, bir sıra qısa hekayələr də yazmışdır. Aşağıda adları çəkilən əsərlər onun qısa ədəbi əsərlərinin əsas nümunələridir.
- "A Tragedy of Error" (1864), qısa hekayə
- "The Story of a Year" (1865), qısa hekayə
- A Passionate Pilgrim (1871), novella
- Madame de Mauves (1874), novella
- Daisy Miller (1878), novella
- The Aspern Papers (1888), novella
- The Lesson of the Master (1888), novella
- The Pupil (1891), qısa hekayə
- "The Figure in the Carpet" (1896), qısa hekayə
- The Beast in the Jungle (1903), novella
Pyesləri
Ceyms 1869 və 1871-ci illərdə bir pərdəli romanların yazılması və məşhur novellası Deyzi Millerin 1882-ci ildə səhnələşdirilməsi ilə başlayaraq yaradıcılığının müxtəlif dövrlərində pyeslər də yazmışdır. 1890-cı ildən 1892-ci ilədək ona miras qalan pul vəsaiti sayəsində o, əsərlərinin jurnallarda çap olunmasından azad olmuş və artıq pyeslərinin London səhnələrinə daşınmasına müvəffəq olmuşdur. Onun yazdığı altı pyesdən yalnızca biri-Amerikalılar romanı səhnəyə qoyulmuşdur. Bu əsər bir neçə il ərzində dəfələrlə səhnələşdirilmiş və Londonun fərqli yerlərində turlar təşkil edilərək göstərilmişdir, lakin Ceyms bu işiylə çox pul qazana bilməmişdir. Onun bu dövrdə yazdığı digər əsərləri səhnəyə qoyulmamışdır.
1893-cü ildə, o, aktyor-menecer Corc Aleksanderdan St. Ceyms Teatrının açılması üçün pyeslər yazması təklifini almış və böyük həcmli dram, Qay Domvilli yazmışdır, bu əsər Aleksander tərəfindən səhnəyə qoyulmuşdur. 1895-ci il 5 Yanvar, açılış gecəsi olduqca səsli-küylü izdiham var idi, lakin son pərdədən sonra təşəkkür etmək üçün səhnəyə çıxan Ceymsin səsinin fısıltılı çıxması onu ruhdan salmışdı. Tamaşa olduqca yaxşı rəylər aldı və Oskar Uayldın "The Importance of Being Earnest" əsərinin səhnəyə qoyulmasınadək dörd həftə ərzində göstərildi, Alaksander düşündü ki, bu əsər növbəti fəsil üçün daha uğurlu ola bilər.
Bu cəhdlərinin uğursuzluqlarından sonra Ceyms artıq teatrlar üçün yazmamaq qərarına gəldi, lakin bir neçə həftə içərisində o Ellen Terri üçün yazmağa başladı. Ceyms səhnə üçün yazmağı qəbul etdikdə, onun yazdığı ilk əsər birpərdəli "Summersoft" oldu və daha sonra bunu qısa hekayə şəklində və "Covering End" adında yenidən yazdı, son olaraq isə onu uzun pyes formasında "The High Bid" adı ilə genişləndirdi və bu əsər 1907-ci ildə Londonda uzun müddət göstərildi. O, üç pyes yazdı, onlardan ikisi səhəyə qoyulmuşdu, lakin 1910-cu il 6 May VII Eduardın ölümü dövründə bütün London yasa batdı və teatrlar bağlandı. Səhhətində yaranan problemlər və teartr işlərinin yaratdığı stress səbəbindən Ceyms yenidən teatrla bağlı heç bir iş görmədi və öz pyeslərini yenidən işləyib uğurlu romanlar formasına saldı. 1911-ci ildə çap edilən "The Outcry" Amerika Birləşmiş Ştatlarında ən çox satılan roman oldu.
Leon Edel özünün psixoloji analitik bioqrafiyasında Ceymsin Qay Domvillin açılışı günü ağır travma yaşadığını və bu hadisənin onu çox dərin depresiyaya saldığını bildirmişdir. Edele görə yazdığı uğurlu romanlar onu bütün qorxulardan qurtarmışdır, lakin başqa bioqraflar və maarifçilər bu fikirlə razılaşmamışdır, onlardan biri də F. O. Matthiesen idi.
Qeydlər
- Edel L. Henry James // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Henry James // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
- Джеймс Генри // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- https://librariesaustralia.nla.gov.au/search/display?dbid=auth&id=35241795.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Henri Ceyms 15 aprel 1843 28 fevral 1916 Amerikada dogulmus ingilis yazicisidir O 19 cu esr edebi realizimin en esas fiqurlarindan hesab edilir O Henri Ceyms Sr nin oglu filosof ve psixoloq Uilyam Ceymsin ve Alis Ceymsin qardasi idi Henri Ceymsing Henry JamesDogum tarixi 15 aprel 1843 1843 04 15 Dogum yeri Nyu York Nyu York stati ABS Vefat tarixi 28 fevral 1916 1916 02 28 72 yasinda Vefat yeri Celsi Kensinqton ve Celsi d Boyuk London Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiVefat sebebi insultTehsili Harvard UniversitetiFealiyyeti yazici roman yazicisi ssenarist dramaturq sair vekil d edebiyyat tenqidcisi redaktor hekaye yazicisi d Eserlerinin dili fransiz dili ingilis diliIstiqamet edebi realizmUzvluyu Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d MukafatlariHenri Ceyms Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllar Onun Amerika ile Avropa ve Avropalilarin yarisini eks etdiren eserleri onu tanidan en esas amildir Ceyms bedii tenqide ehemiyyetli derecede tohfe vermisdir Ceyms her hansi bir metnin oxucular ucun aydin olmasi ucun ilk ve en onemlisi real olmali oldugunu ve heyati ozunde eks etdirmeli oldugu iddiasini ireli surmusdur Ona gore yaxsi romanlar heyati hadiselerde gosterir ve en vacibi maraqli olur Onun mehsuldar beddi yaradiciligindan elave o meqaleler ve seyahet kitablari bioqrafiya avtobioqrafiya tenqidi meqaleler ve pyesler cap etdirmisdir O heyatinin ilk iyirmi ilinde Amerika ve Avropa arasinda tez tez yer deyismisdir lakin nehayet 1915 ci ilde olumunden bir il evvel ingilis vetendasligini qebul etmekle Ingiltereye yerlesmisdir Ceyms 1911 1912 ve 1916 ci illerde Edebiyyat uzre Nobel Mukafatina namized kimi gosterilmisdir HeyatiErken dovr Heni Ceyms yas 11 atasi Henri Ceyms ile 1854 Henri Ceyms 15 aprel 1843 cu ilde Nyu York seherinde anadan olmusdur Onun valideynleri Meri Uals ve Henri Ceyms Sr olmusdur Atasi olduqca savadli tereddudsuz sekilde cana yaxin meruzeci ve filosof idi Onun atasi Albaniyada bank sahibi ve investor idi ve ona mueyyen miqdarda pul miras qoymusdu Anasi Meri ise Nyu Yorkda yasayan zengin bir aileden gelirdi bacisi Katerin uzun muddet onlarla birlikde yasamisdi Henrinin uc qardasi var idi ondan bir yas boyuk olan Uilyam ve kicik qardaslari Vilkinson ve Robertson Onun hemcinin Alis adinda kicik bir bacisi da var idi Genc aile evvelce Albaniyada yasamis daha sonra ise hele Ceyms kicik oglan olarken Nyu York seherinde Ondorduncu Kuceye kocmusdur Onun tehsili atasi terefinden onu elmi ve felsefi tesirlere yoneltmek ucun qarsilanmisdi ve cox genis ehateli olmusdur Ceyms Latin ve Yunan klasiklerinde olan adi tehsili almamisdir 1855 1860 ci iller erzinde Ceyms ailesi ile birlikde atasinin bezi is maraglarina gore London Paris Cenevre Boulunge sur Mer ve Nyuport Rod Aylende seyahet etdiler daha sonra ise ehtiyat hisseleri asagi olduguna gore Amerika Birlesmis Statlarina geri qayitdilar Ailesi seyahet etdiyi muddetde Henri esasen repetitorlardan tehsil almis ve cox qisa muddetlik basqa basqa mekteblerde oxumusdur Ailenin en uzun muddet qaldigi yer Fransa olmusdur Henri buraya alismaga baslamis ve fransizcani selis sekilde oyrenmisdir 1860 ci ilde aile Nyuporta qayitdi Orada Henri ressam Con La Farge ile tanis olmus ve o Henrini fransiz edebiyyati xususile Balzakla tanis etmisdir Ceyms sonralar Balzaki ozunun en boyuk muellimi olaraq adlandirmisdir ve beddi senetkarligi her kesden cox ondan oyrendiyini demisdir 1861 ci ilin payizinda Henri yanginla mubarize apararken arxasindan yara almisdir Bu yaralanma heyatinin muxtelif dovrlerinde yeniden ortaya cixmis ve onu ABS da Vetendas Muharibesinde herbi xidmet ucun yararsiz etmisdir 1864 cu ilde Ceyms ailesi Harvard Lourens Elmi Institutunda ve daha sonra ise tibb fakultesinde ilk siralarda siyahiya alinan Uilyam ucun Boston Massacusetse kocdu 1862 ci ilde Henri Harvard Huquq Elmleri Institutuna getmisdir lakin daha sonra huquqla maraqlanmadigini derk etmisdir O oz maragini edebiyyata yoneltmis ve Boston ve Kembricde Uilyam Dean Houels ve Carles Elit Norton ile birlikde Oliver Uendel Holmes JR ile omur boyu davam eden dostluq qurmusdur Onun ilk cap olunmus isi Miss Maggie Mitchell in Fanchon the Cricket tamasasina olan tenqidi xulase 1863 cu ilde cap olunmusdur Texminen bir il sonra ilk qisa hekaye kitabi A Tragedy of Error cap edilmisdir Ceymsin ilk qazanci NAR edebi jurnali ucun Ser Valter Skottun romanlarinin deyerlendirilmesine gore olan meqalesi olmusdur 1870 ci ilde o ilk romanini cap etmisdir 1869 1870 ci iller erzinde Avropaya etdiyi seyahet sirasinda o Ruskin Dikkens Methyu Arnold Uilyam Morris ve Corc Eliot ile tanis oldu Roma ona cox derinden tesir etdi O qardasi Vilyama Men burada Ebedi Seherdeyem deye yazmisdir Sonunda ilk defedir ki men yasayiram O ozunu Parisde azad bir yazici kimi desteklemeye cehd etdi ve daha sonra Nyu York Tribunasinda redaktor Con Heyin tesiri ile Paris muxbiri kimi vezife qazandi lakin onun butun bu cehdleri ugursuz alindiqdan sonra o Nyu York seherine qayitdi 1874 1875 ci iller erzinde o Transatlantic Sketches A Passionate Pilgrimve Roderick Hudson kitablarini cap etdi Karyerasinin ilk illerinde o Hausordan tesirlenmisdir 1869 cu ilde o Londonda meskenlesmisdir O orada ona yazdiqlari ucun vaxtasiri odeme eden Makmillan ve basqa nasirlerle munasibet qurmusdur ve onun yazdiqlari sonradan kitab formasinda cap edilmisdir Bu seriya seklinde cap edilen romanlarin esas oxuculari orta sinfin qadinlari idi ve Ceyms redaktorlarin ve nasirlerin terefinden genc qadinlarin oxumasi ucun uygun gorulen strukturlar icerisinde ciddi edebi eserler yaratmaq ucun mubarize aparirdi O kiraye otaqlarda yasayirdi lakin daha sonra centlmenler klubuna qosula bildi hansi ki orada kitabxanalr var idi ve o orada coxlu kisi dostlar qazana bildi O ingilis cemiyyetine Henri Adams ve Carles Milnes Qaskell terefinden tanitdirildi sonralar ise ozunu basqa klublara tanitdi 1875 ci ilin payizinda o Parisin Latin Mehellesine kocdu Amerikaya etdiyi iki seyahet istisna olmaqla o omrunun novbeti uc onilliyini heyatinin qalanini Avropada kecirdi Parisde o Zola Alfons Dode Mopassan Turgenev ve basqalari ile tanis oldu O Parisde Londona kocmezden evvel yalniz bir il qaldi Ingilterede o siyaset ve medeniyyetin onde geden xadimleri ile tanis oldu O cox verimli yazici olmaga davam etdi ve Amerikalilar 1877 Avropalilar 1878 Zaman ve Mehbusluq 1878 Fransiz Sairler ve Romanistler 1878 Hausorn 1879 ve bir nece qisa beddi eserler cap etdi 1878 ci ilde Deyzi Miller eseri ona Atlantikanin her iki terefinde meshurluq qazandirdi Bu eser Avropanin sosial exlaq qaydalarindan kenara cixan bir qadini tesvir etdiyine gore diqqeti olduqca cox cekdi O hecinin 1881 ci ilde ozunun ilk sah eseri olan Bir Qadin Portreti eserine basladi 1877 ci ilde o ilk defe Venlok Abbatligini Henri Adams sayesinde tanis oldugu dostu Carles Milnes Qaskellin evini ziyaret etdi O etrafi kendle ehatelenmis ve olduqca romantik olan Abbatliqdan cox tesirlenmisdir ve bu onun Abbatliqlar ve Qalalar ocerkinde oz eksini tapmisdir Xususile Urek Burgusu eserinde tesvir etdiyi golu Abbatligin arxasindaki tutqun monastra aid olan hovuzdan tesirlenib yazdigini demisdir Londonda yasayarken Ceyms Fransiz realistlerinin xususile de Emili Zolanin senetini izlemeye davam etdi Onlarin uslubi metodlari onun sonraki illerde yaratdigi eserlerine cox tesir etdi Bu dovrlerde Hausornun ondaki tesiri tedricen azaldi ve Corc Eliot ve Ivan Turgenev ile evezlendi 1879 1882 ci illerAvropalilar Vasinqton Meydani Inam ve Bir Qadinin Portreti eserlerinin capini gordu 1882 1883 cu illerde o Amerikaya ziyaret etdi daha sonra ise Londona qayitdi 1881 ci ilden 1883 cu iledek kecen dovrde o bir sira itkilerle uzlesdi 1881 ci ilde onun anasi vefat etdi bir nece ay sonra atasi ve daha sonra ise diger qardasi Vilkinson vefat etdi 1882 ci ilde kohne aile dostu Emerson vefat etdi 1883 cu ilde ise dostu Turgenev vefat etdi Yetkinlik dovru 1884 cu ilde Ceyms Parise daha bir sefer etdi Orada o yeniden Zola Daudet ve Conkourt ile gorusdu O Fransiz realistleri ve naturalistlerinin senetlerini izlemisdi ve onlardan olduqca cox tesirlenmisdi 1886 ci ilde o Bostonlular ve Sahzade Kasamassimanicap etdirdi onlarin her ikisine boyuk seyle arasdirdigi fransiz yazicilarinin tesiri olmusdur Hemin vaxtlarda tenqidi reaksiyalar ve satislar az idi O Houvele kitablarinin ondan gozlenilen teleblere ve arzulara cavab vermediyi ucun onu incitdiyini yazdi Bu dovr erzinde o Robert Luis Stevenson Edmund Gosse Corc du Maurier Paul Bourget ve Konstans Fenimor Vulson ile dost oldu Onun 1880 ci illerden ucuncu romani Qorxulu Fikirolmusdur Baxmayaraq ki 80 ci illerdeki romanarinda o Zolanin nesihetlerini izleyirdi onlarin uslubu ve movqeyi Alfons Daudetin bedii eserlerine daha yaxin idi Bu dovrde olan tenqidi ve maliyye catismazliqlari onu teatr ucun yazmaga vadar etdi Qay Domvilin ugursuzlugundan sornra Ceyms umidsizlik ve olum fikirlerinden eziyyet cekirdi Dramatik eserlere serf etdiyi iki il tamamile ugursuz deyildi Yaradiciliginin son merhelesine gelerken o dramatik texnikalari roman formasina salmagi tapdi 80 ci illerin sonunda ve 90 ci illerde Ceyms Avropaya bir nece seyahet etdi O 1887 ci ilde uzun muddet Italiyada vaxt kecirdi Hemin ilde Aspern Meqaleleri ve Reflektor cap edildi 1897 1898 ci illerde o Rye Sassekse getdi ve Urek burgusu eserini yazdi 1899 1900 cu illerde daha iki eseri cap edildi Son dovr 1902 1904 cu iller erzinde o Sefirler Goyercin Qanadlarive Qizil Piyaleeserlerini yazdi 1905 ci ilde o yeniden Amerikaya ziyaret etdi ve Balzak haqqinda elmi muhazire oxudu 1906 1910 cu illerde o Amerikan Sehnesini cap etdirdi ve Nyu York Nesrlerini eserlerininin 24 cildlik kolleksiyasini redakte etdi 1910 cu ilde onun balaca qardasi Vilyam vefat etdi 1913 cu ilde o Balaca Oglan ve Basqalari ve Ogul ve Qardasin Qeydleriavtobioqrafiyalarini yazdi 1914 cu il Birinci Dunya Muharibesinin alovlandigi dovrde o muraribe eserleri yazmaga basladi 1915 ci ilde o Ingiltere vetendasi oldu 1916 ci ilde Seref Ordeni ile mukafatlandirildi O 1916 ci il 28 Fevralda Celsi Londonda vefat etdi Onun kulu Kembricde Massacusets qebiristanliginda basdirildi Bioqraflari Ceyms ona gelen evlilik tekliflerini redd etmis ve Londonda meskenlesdikden sonra ozunu subay deye elan etmisdir F V Dupee Ceyms ailesi haqqinda olan bir nece meqalesinde bele bir fikir bildirmisdir ki o oz qohumu Meri Minni Templi sevib lakin bir sira sebeblerden o bunu etiraf ede bilmeyib Dupee Ceymsin Balaca Oglan ve Basqalari memuarindan istifade etmisdir Dupee esasen Ceymsin boyuk qardasi Uilyam haqqinda olan memuarindan ve Persi Lubbok terefinden redakte edilmis mehdud sayda olan ve daha cox Ceymsin son illerine aid olan mektublar kolleksiyasindan istifade etmisdir Buna gore de onun mulahizeleri Ceymsin boyuk qardasinin olumunden sonra onda yaranan xestelikden bilavasite uzaqlasdi lakin sonralar elm xadimleri ve maarifciler ucun istifade olunan materiallar coxalmis muasirlerin gundelikleri ve Ceyms terefinden genc kisilere yazilmis yuzlerle mehriban ve bezen de erotik olan mektublar tapilmisdir Heni Ceyms yas 11 atasi Henri Ceyms ile 1854 Ceymsin vetenini terk etmek ucun heykeltaras Hendrik Kristian Andersene yazdigi mektublar diqqeti daha cox cekir Ceyms 1899 cu ilde 56 yasinda olarken Romada 27 yasli Andersenle tanis olmus ve o Andersene olduqca emosional bir mektub yazmisdir Bu mektubda genc oglana qarsi olan gizli sevgisinden danismisdir Bundan elave onun bir cox yaxin kisi dostlarinin arasindan genc qey kisilere yazdigi mektublar da diqqeti cekir Onun basketbolcu Valter Berriye yazdigi mektublar jurnalda cap edilmisdir ve onlarin arasindaki gizli sevgini aciq sekilde gostermisdir EserleriUslub ve movzu Ceyms trans Atlantik edebiyyatinin esas numayendelerinden biridir Onun eserleri feodal sivilizasiyasinin gozelliyini tecessum eden Kohne Dunya Avropa ile insanlarin utanmaz aciq oldugu korrupsiyanin cox oldugu ve azadligin tecessum edildiyi Yeni Dunya Amerika ile qarsi qarsiya qoyulmusdur Onun qehremanlari tez tez zorakiliq ve tehqirlere meruz qalan genc Amerikali qadinlar idi ve onun katibesi Teodor Bosankit oz Isde Henri Ceyms adli monoqrafiyasinda bu barede oz fikirlerini yazmisdir Henri Ceymsin Con Singer Sargent terefinden komurden cekilen portreti 1912 Tenqidciler Ceymsin nesrinin inkisafinin uc pillesini tesvir etmisdirler Ceyms 1 Ceyms 2 ve Yasli Iddiaci O qisa hekayeler ve pyesler yazmisdir Nehayet yaradiciliginin ucuncu dovrunde uzun ve bir nece cildde yazilan romanlara geri qayitdi O ikinci dovrden baslayan lakin ucuncu dovrde daha cox hiss olunan sekilde murekkeb tesviri bediilikden qacmisdir Eserlerinde esas suretlerin suuruna intensiv sekilde fokuslanmasi Ceymsin sonraki eserlerinin 20 ci esr bedii yaradiciliginin inkisafinda olduqca guclu ehemiyyete malik oldugundan xeber verir Eslinde o bu aximin esas numayendelerinden olan yazicilarin eserlerinden tesirlenmisdir buna misal olaraq Virciniya Vulfu gostermek olar ki o yalnizca onun eserlerini oxumamis hemcinin onlar haqqinda meqaleler de yazmisdir Hem muasirleri hem de modern yazicilar bu uslubu cetin ve menasiz gorurduler onun boyuk perestiskarlarindan olan dostu Edis Varton Ceymsin eserlerinde anlasilmaz kecidler oldugunu deyirdi Son dovrdeki uslubu ise Maks Berbohmun eserlerinin parodiyasi idi Ceyms orta sinifden oldugu ucun cemiyyetin butun sahelerinde ugur qazanmaq ucun cox calismisdir onun eserlerinde isci sinfinden aristokratlara qeder olan muhit tesvir edilir ve o tez tez orta sinif amerikalilarin Avropa paytaxtlarinda ozlerine bir yol secmeleri ucun gosterdikleri cehdleri tesvir edir O en yaxsi hekaye ideyalarinin heftesonlari nahar stolunda ve ya kend evlerinde danisilan qeybetlerden goturduyunu etiraf etmisdir O yasayisini temin etmek ucun calismis ve mekteb universitet secmek herbi xidmetde olmaq ve kisi cemiyyetinin adi baglarindan mehrum olmusdur Bundan elave onun maraqlari Viktoriya dovrunun Anqlo Amerikan medeniyyetine uygun idi Edmund Vilson onun qerersizliyini Sekspirinki ile muqayise edirdi Esas romanlari Ceymsin yaradiciliginin ilk periodunun adeten Bir Qadinin Portretieseri ile en yuksek zirveye catdigi hesab edilir eser Avropa ve Amerika arasindaki ferqler qarsilasdirilmisdir Bir Qadinin Portretinde 1881 Ceyms yaradiciliginin ilk merhelesini en meshur boyuk hecmli bedii eserle tamamlamis oldu Bu cesaretli genc Amerikali qadin Izabel Arcerin hekayesidir hansi ki o oz taleyine sine germisdir Ona kulli miqdarda pul miras qalir ve neticede iki Amerikali muhacir terefinden hazirlanmis planin qurbani olur Hekaye esasen Avropada xususile de Ingiltere ve Italiyada bas verir Umumiyyetle yazicinin sah eseri hesab edilen Bir Qadinin Portreti yazicinin oz obrazlarinin dusunce terzini arasdirmasina gore psixoloji roman hesab edilir ve demek olar ki avropalilar ve amerikalilar kohne dunyalilar ve yeni dunyalilar arasindaki ferqleri arasdirdigina gore hem de sosial elmi eser de hesab edile biler Yaradiciliinin ikinci dovru Bir Qadinin Portretinin cap olunmasindan ondoqquzuncu esrin sonlarina qeder uzanan bir dovr idi Bu dovr ucun onun nisbeten az meshur romanlari 1885 1886 ci illerde dovri sekilde Atlantik jurnalinda cap edilen Sahzade Kasamassima ve hemin periodda dovri sekilde Esrin Maqazini jurnalinda cap edilen Bostonlular seciyyevidir Bu dovr hemcinin Ceymsin meshur novellasi Urek Burgusunu da ozunde ehtiva edir Ceymsin yaradiciliginin ucuncu dovru 20 ci esrin evvelerinde cap edilen uc romanla ozunun en yuksek noqtesine catdi Goyercin Qanadlari 1902 Sefirler 1903 Qizil Piyale 1904 Tenqidci F O Matthiessen bu trilogiyani Ceymsin yaradiciliginin en vacib merhelesi adlandirmisdir ve bu romanlarin uzerinde intensiv tenqidi arasdirmalar aparildi Bu kitablardan ikinci yazilan lakin ilk cap olunan Goyercin Qadanlari 1902 idi Bu roman Milli Teale adinda amerikali bir varisin agir bir xesteliye tutulmasindan ve onun etrafindaki insanlara olan tesirinden danisir Bu insanlarin bezileri yalnizca ozlerini dusunerken bezileri Milliye komek edir onun terefini tutur Ceyms ozunun avtobioqrafik kitablarinda bildirmisdir ki Milly cox erken yasda veremden olen sevimli qohumu Minni Templin esasinda yaranmisdir Qisa izahlar Henri Ceymsin Sasseks Ryeda 1897 ci ilden yasadigi evi Onun en sevdiyi janr novellalar olmusdur lakin o bir sira qisa hekayeler de yazmisdir Asagida adlari cekilen eserler onun qisa edebi eserlerinin esas numuneleridir A Tragedy of Error 1864 qisa hekaye The Story of a Year 1865 qisa hekaye A Passionate Pilgrim 1871 novella Madame de Mauves 1874 novella Daisy Miller 1878 novella The Aspern Papers 1888 novella The Lesson of the Master 1888 novella The Pupil 1891 qisa hekaye The Figure in the Carpet 1896 qisa hekaye The Beast in the Jungle 1903 novellaPyesleri Ceyms 1869 ve 1871 ci illerde bir perdeli romanlarin yazilmasi ve meshur novellasi Deyzi Millerin 1882 ci ilde sehnelesdirilmesi ile baslayaraq yaradiciliginin muxtelif dovrlerinde pyesler de yazmisdir 1890 ci ilden 1892 ci iledek ona miras qalan pul vesaiti sayesinde o eserlerinin jurnallarda cap olunmasindan azad olmus ve artiq pyeslerinin London sehnelerine dasinmasina muveffeq olmusdur Onun yazdigi alti pyesden yalnizca biri Amerikalilar romani sehneye qoyulmusdur Bu eser bir nece il erzinde defelerle sehnelesdirilmis ve Londonun ferqli yerlerinde turlar teskil edilerek gosterilmisdir lakin Ceyms bu isiyle cox pul qazana bilmemisdir Onun bu dovrde yazdigi diger eserleri sehneye qoyulmamisdir 1893 cu ilde o aktyor menecer Corc Aleksanderdan St Ceyms Teatrinin acilmasi ucun pyesler yazmasi teklifini almis ve boyuk hecmli dram Qay Domvilli yazmisdir bu eser Aleksander terefinden sehneye qoyulmusdur 1895 ci il 5 Yanvar acilis gecesi olduqca sesli kuylu izdiham var idi lakin son perdeden sonra tesekkur etmek ucun sehneye cixan Ceymsin sesinin fisiltili cixmasi onu ruhdan salmisdi Tamasa olduqca yaxsi reyler aldi ve Oskar Uayldin The Importance of Being Earnest eserinin sehneye qoyulmasinadek dord hefte erzinde gosterildi Alaksander dusundu ki bu eser novbeti fesil ucun daha ugurlu ola biler Bu cehdlerinin ugursuzluqlarindan sonra Ceyms artiq teatrlar ucun yazmamaq qerarina geldi lakin bir nece hefte icerisinde o Ellen Terri ucun yazmaga basladi Ceyms sehne ucun yazmagi qebul etdikde onun yazdigi ilk eser birperdeli Summersoft oldu ve daha sonra bunu qisa hekaye seklinde ve Covering End adinda yeniden yazdi son olaraq ise onu uzun pyes formasinda The High Bid adi ile genislendirdi ve bu eser 1907 ci ilde Londonda uzun muddet gosterildi O uc pyes yazdi onlardan ikisi seheye qoyulmusdu lakin 1910 cu il 6 May VII Eduardin olumu dovrunde butun London yasa batdi ve teatrlar baglandi Sehhetinde yaranan problemler ve teartr islerinin yaratdigi stress sebebinden Ceyms yeniden teatrla bagli hec bir is gormedi ve oz pyeslerini yeniden isleyib ugurlu romanlar formasina saldi 1911 ci ilde cap edilen The Outcry Amerika Birlesmis Statlarinda en cox satilan roman oldu Leon Edel ozunun psixoloji analitik bioqrafiyasinda Ceymsin Qay Domvillin acilisi gunu agir travma yasadigini ve bu hadisenin onu cox derin depresiyaya saldigini bildirmisdir Edele gore yazdigi ugurlu romanlar onu butun qorxulardan qurtarmisdir lakin basqa bioqraflar ve maarifciler bu fikirle razilasmamisdir onlardan biri de F O Matthiesen idi QeydlerEdel L Henry James Encyclopaedia Britannica ing Henry James Internet Broadway Database ing 2000 Dzhejms Genri Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 https librariesaustralia nla gov au search display dbid auth amp id 35241795