Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | qallium, Ga, 31 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 13, 4, p | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 69.723 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Ar] 4s2 3d10 4p1 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 29.7646 °C (302.9146 K, 85.5763 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 2204 °C (2477 K, 3999 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Qallium (Ga) – D.İ.Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 31-ci element. Şüşə və qablara nəmli bir görünüş verməkdə istifadə edilir. Şüşə üzərinə sürtüldüyündə, olduqca parlaq bir ayna meydana gətirir. Yarı dirijorların və tranzistor bənzəri cihazların istehsalında məşhur olaraq istifadə edilir. Həmçinin, kuartz termometrelerin və lazer diodelərin istehsalında və xərçəng xəstəliyinin təsbitində də istifadə edilir. Qallium arsenit, elektriki birbaşa işığa çevirə bilmə xüsusiyyətinə malikdir.qallium (Ga), kimyəvi element, dövri cədvəlin 13-cü əsas qrupunun (IIIa və ya bor qrupu) metalı. O, otaq temperaturundan bir qədər yuxarı mayeləşir. Qallium sink qarışığından ayrılmış materialı tədqiq edərkən onun əsas spektral xətlərini müşahidə edən fransız kimyaçısı Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran tərəfindən (1875) kəşf edilmişdir. Tezliklə o, metalı təcrid etdi və xassələrini tədqiq etdi, bu da rus kimyaçısı Dmitri İvanoviç Mendeleyevin bir neçə il əvvəl dövri cədvəlində alüminium və indium arasında yerləşən o zaman kəşf edilməmiş element olan eka-alüminium üçün proqnozlaşdırdığı ilə üst-üstə düşdü. Yerin səthində qallium müstəqil minerallarda sərbəst və ya konsentrasiyalı şəkildə əmələ gəlmir, qalalit, CuGaS2 istisna olmaqla, nadir və iqtisadi cəhətdən əhəmiyyətsizdir. Sink qarışığı, dəmir piritləri, boksit və germanitdən əlavə məhsul kimi çıxarılır. Qallium gümüşü ağdır və bıçaqla kəsiləcək qədər yumşaqdır. Səthi oksidləşmə səbəbindən mavi bir rəng alır. Aşağı ərimə nöqtəsinə görə qeyri-adi (təxminən 30 °C [86 °F]) qallium bərkidikcə genişlənir və 0 °C (32 °F) kimi aşağı temperaturlarda maye olaraq asanlıqla soyuyur. Qallium maye fazasında təxminən 2000 °C (təxminən 3600 °F) temperatur diapazonunda qalır, çox aşağı buxar təzyiqi təxminən 1500 °C-ə (təxminən 2700 °F) qədər, istənilən elementin ən uzun faydalı maye diapazonu. Maye metal şüşəyə və oxşar səthlərə yapışır. Qalliumun kristal quruluşu ortorombikdir. Təbii qallium iki sabit izotopun qarışığından ibarətdir: qalium-69 (60,4 faiz) və qalium-71 (39,6 faiz). Qallium yüksək neytron tutma kəsiyinə malik olsa da, nüvə reaktorlarında mümkün istilik mübadilə mühiti hesab olunur.Metal qallium quru havada sabitdir. Kimyəvi cəhətdən alüminiuma bir qədər bənzəyir, qallium qoruyucu bir film meydana gələnə qədər nəmli havada yavaş-yavaş oksidləşir. Havada və ya oksigendə yanan zaman ağ oksid Ga2O3 əmələ gətirir. Bu oksid hidrogendə yüksək temperaturda qızdırıldıqda metala çevrilə bilər və qallium metalı ilə 700 °C (1300 °F) aşağı oksid Ga2O verir. Soyuq azot turşusunda həll olunmur, çünki nəmli havada olduğu kimi qalium oksidin qoruyucu təbəqəsi əmələ gəlir. Qallium 100 °C-ə (212 °F) qədər olan temperaturda su ilə reaksiya vermir, lakin qallium ionu Ga3+ vermək üçün xlorid və digər mineral turşularla yavaş-yavaş reaksiya verir. Metal qallium duzlarını vermək üçün digər turşularda həll olur və hidrogenin təkamülü ilə qələvilərdə həll edilərək, qalliumun anionda göründüyü [Ga(OH)4]- kimi qallatlar verir. Qallium amfoterdir (yəni vəziyyətdən asılı olaraq ya turşu, ya da əsas kimi reaksiya verir), gallat və hidrogen qazı əldə etmək üçün natrium və kalium hidroksid məhlulları ilə reaksiya verir. Halojenlər ona güclü şəkildə hücum edir.
Xarici keçidlər
 | Kimyəvi element haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
31 sink qallium germaniumAl Ga In dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre qallium Ga 31Qrup Dovr Blok 13 4 pXarici gorunusuAtom kutlesi 69 723 q molElektron formulu Ar 4s2 3d10 4p1Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 29 7646 C 302 9146 K 85 5763 F Qaynama temperaturu 2204 C 2477 K 3999 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Qallium Ga D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 31 ci element Suse ve qablara nemli bir gorunus vermekde istifade edilir Suse uzerine surtulduyunde olduqca parlaq bir ayna meydana getirir Yari dirijorlarin ve tranzistor benzeri cihazlarin istehsalinda meshur olaraq istifade edilir Hemcinin kuartz termometrelerin ve lazer diodelerin istehsalinda ve xerceng xesteliyinin tesbitinde de istifade edilir Qallium arsenit elektriki birbasa isiga cevire bilme xususiyyetine malikdir qallium Ga kimyevi element dovri cedvelin 13 cu esas qrupunun IIIa ve ya bor qrupu metali O otaq temperaturundan bir qeder yuxari mayelesir Qallium sink qarisigindan ayrilmis materiali tedqiq ederken onun esas spektral xetlerini musahide eden fransiz kimyacisi Paul Emile Lecoq de Boisbaudran terefinden 1875 kesf edilmisdir Tezlikle o metali tecrid etdi ve xasselerini tedqiq etdi bu da rus kimyacisi Dmitri Ivanovic Mendeleyevin bir nece il evvel dovri cedvelinde aluminium ve indium arasinda yerlesen o zaman kesf edilmemis element olan eka aluminium ucun proqnozlasdirdigi ile ust uste dusdu Yerin sethinde qallium musteqil minerallarda serbest ve ya konsentrasiyali sekilde emele gelmir qalalit CuGaS2 istisna olmaqla nadir ve iqtisadi cehetden ehemiyyetsizdir Sink qarisigi demir piritleri boksit ve germanitden elave mehsul kimi cixarilir Qallium gumusu agdir ve bicaqla kesilecek qeder yumsaqdir Sethi oksidlesme sebebinden mavi bir reng alir Asagi erime noqtesine gore qeyri adi texminen 30 C 86 F qallium berkidikce genislenir ve 0 C 32 F kimi asagi temperaturlarda maye olaraq asanliqla soyuyur Qallium maye fazasinda texminen 2000 C texminen 3600 F temperatur diapazonunda qalir cox asagi buxar tezyiqi texminen 1500 C e texminen 2700 F qeder istenilen elementin en uzun faydali maye diapazonu Maye metal suseye ve oxsar sethlere yapisir Qalliumun kristal qurulusu ortorombikdir Tebii qallium iki sabit izotopun qarisigindan ibaretdir qalium 69 60 4 faiz ve qalium 71 39 6 faiz Qallium yuksek neytron tutma kesiyine malik olsa da nuve reaktorlarinda mumkun istilik mubadile muhiti hesab olunur Metal qallium quru havada sabitdir Kimyevi cehetden aluminiuma bir qeder benzeyir qallium qoruyucu bir film meydana gelene qeder nemli havada yavas yavas oksidlesir Havada ve ya oksigende yanan zaman ag oksid Ga2O3 emele getirir Bu oksid hidrogende yuksek temperaturda qizdirildiqda metala cevrile biler ve qallium metali ile 700 C 1300 F asagi oksid Ga2O verir Soyuq azot tursusunda hell olunmur cunki nemli havada oldugu kimi qalium oksidin qoruyucu tebeqesi emele gelir Qallium 100 C e 212 F qeder olan temperaturda su ile reaksiya vermir lakin qallium ionu Ga3 vermek ucun xlorid ve diger mineral tursularla yavas yavas reaksiya verir Metal qallium duzlarini vermek ucun diger tursularda hell olur ve hidrogenin tekamulu ile qelevilerde hell edilerek qalliumun anionda gorunduyu Ga OH 4 kimi qallatlar verir Qallium amfoterdir yeni veziyyetden asili olaraq ya tursu ya da esas kimi reaksiya verir gallat ve hidrogen qazi elde etmek ucun natrium ve kalium hidroksid mehlullari ile reaksiya verir Halojenler ona guclu sekilde hucum edir QalliumXarici kecidlerVikianbarda Qallium ile elaqeli mediafayllar var Kimyevi element haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin