Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | germanium, Ge, 32 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 14, 4, p | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 72.64 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Ar] 3d10 4s2 4p2 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 938.25 °C (1211.40 K, 1720.85 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 2833 °C (3106 K, 5131 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Germanium (Ge) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 32-ci element. Bu elementin arsenik, qalyum ya də digər elementlər ilə gücləndirilmiş halı, elektron tətbiqlərdə məşhur olaraq istifadə edilir. Yarı keçirici olaraq istifadəsi də olduqca məşhurdur. Germanium və germanium oksid, infraqırmızı işığa qarşı . Bu səbəblə, infraqırmızı spektroskoplar kimi müxtəlif optik alətlərdə və həssas infraqırmızı detektorlarında istifadə edilirlər. Optik xüsusiyyətləri səbəbiylə, geniş bucaqlı kamera lenslərində, proyektorlarda və mikroskop lenslərində də seçim edilən bir komponentdir. Bəzi germanium birləşmələri, müəyyən bakteriya növlərinə qarşı spesifik fəaliyyət göstərmələri səbəbiylə, kimyəvi müalicə üsullarından istifadə edilməkdədir.
Germanium - (ingiliscə germanium, rusca германий) - – dövrü sistemin 32 nömrəli elementi; çox zaman yarımkeçiricilərin hazırlanmasında istifadə olunur. Germanium təmiz halda dielektrikdir, lakin ona az miqdarda müəyyən qatışıq (dopant) əlavə etdikdə yarımkeçiriciyə çevrilir. Germanium bəzi diodlarda, tranzistorlarda və günəş batareyası elementlərində tətbiq olunur, ancaq müasir yarımkeçirici qurğularda, demək olar ki, hər yerdə onu silisium sıxışdırıb. Germanium qızmaya xüsusi həssas olduğundan hazırlama prosesində lehimləmə zamanı onu zədələmək olar. Germanium. D.Mendeleyev dövrü cədvəli tərtib etdiyi zaman, cədvəlin bəzi yerlərində boşluqlar aşkar etmiş və bu boşluqlarda hələ məlum olmayan elementlərin gələcəkdə yerləşdirilməsini nəzərdə tutmuşdu . Bunlardan biri də vaxtı ilə Mendeleyevin eka-silisium adlandırdığı germanium elementidir. Mendeleyev bu elementin atom çəkisini, sıxlığını, hətta onun boz rəngdə olmasını və yarımkeçirici xassəsinə malik olduğunu qabaqcadan təsvir etmişdir. Bu elementi 1886-cı ildə kəşf edən Klemens Winkler onu öz vətəni şərəfinə germanium adlandırmışdır. XX əsrdə Germanium tranzistor elektronikasında əsas komponent kimi mühüm rol oynayırdı. İlk olaraq Germanium diod klapanının əvəzedicisi kimi tətbiq olunmuşdur. Bu, klapan axının yalnız bir istiqamətdə getməsini təmin edən, birtərəfli mexanizm kimi işləyirdi. 1970-ci illərədək Germanium tranzistorları və diodları istifadə olunurdu, sonradan onu ucuz və daha effektiv yarımkeçirici olan silisiumla əvəz etdilər. Lakin bu Germaniumun elektronikadan tam ayrılmasını göstərmirdi. Gecə görmə cihazları və optolif kabelləri hələ də bu möhkəm yarımkeçiricinin istifadəsilə yaradılır. Germanium tipli yarımkeçiricilər tranzistor ekvivalenti kimi təqdim olunur. Ona bəzi əlavələr qatıldıqda Germanium elektron donoruna (N-tipli material) və ya elektron qəbuledicisinə (P-tipli material) çevrilir.
Tarixi
Rus kimyaçısı Dmitri Mendeleyev 1869-cu ildə "Kimyəvi Elementlərin Periyodik Qanunu" adlı hesabatında, silisium və qalay arasında yerləşən karbon ailəsindəki boşluğu dolduracaq bir neçə naməlum kimyəvi elementin mövcudluğunu proqnozlaşdırdı.
Bu məqalə . |
 | Kimyəvi element haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
Ədəbiyyat
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
İstinadlar
- Kaji, Masanori. (PDF). Bulletin for the History of Chemistry. 27 (1). 2002: 4–16. 2008-12-17 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-20.
Erik Sserri. 30 saniyə kimya haqqında. Moskva: “Ripol klassik”, 2014, 155 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
32 qallium germanium arsenSi Ge Sn dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre germanium Ge 32Qrup Dovr Blok 14 4 pXarici gorunusuAtom kutlesi 72 64 q molElektron formulu Ar 3d10 4s2 4p2Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 938 25 C 1211 40 K 1720 85 F Qaynama temperaturu 2833 C 3106 K 5131 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Germanium Ge D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 32 ci element Bu elementin arsenik qalyum ya de diger elementler ile guclendirilmis hali elektron tetbiqlerde meshur olaraq istifade edilir Yari kecirici olaraq istifadesi de olduqca meshurdur Germanium ve germanium oksid infraqirmizi isiga qarsi Bu sebeble infraqirmizi spektroskoplar kimi muxtelif optik aletlerde ve hessas infraqirmizi detektorlarinda istifade edilirler Optik xususiyyetleri sebebiyle genis bucaqli kamera lenslerinde proyektorlarda ve mikroskop lenslerinde de secim edilen bir komponentdir Bezi germanium birlesmeleri mueyyen bakteriya novlerine qarsi spesifik fealiyyet gostermeleri sebebiyle kimyevi mualice usullarindan istifade edilmekdedir Germanium ingilisce germanium rusca germanij dovru sistemin 32 nomreli elementi cox zaman yarimkeciricilerin hazirlanmasinda istifade olunur Germanium temiz halda dielektrikdir lakin ona az miqdarda mueyyen qatisiq dopant elave etdikde yarimkeciriciye cevrilir Germanium bezi diodlarda tranzistorlarda ve gunes batareyasi elementlerinde tetbiq olunur ancaq muasir yarimkecirici qurgularda demek olar ki her yerde onu silisium sixisdirib Germanium qizmaya xususi hessas oldugundan hazirlama prosesinde lehimleme zamani onu zedelemek olar Germanium D Mendeleyev dovru cedveli tertib etdiyi zaman cedvelin bezi yerlerinde bosluqlar askar etmis ve bu bosluqlarda hele melum olmayan elementlerin gelecekde yerlesdirilmesini nezerde tutmusdu Bunlardan biri de vaxti ile Mendeleyevin eka silisium adlandirdigi germanium elementidir Mendeleyev bu elementin atom cekisini sixligini hetta onun boz rengde olmasini ve yarimkecirici xassesine malik oldugunu qabaqcadan tesvir etmisdir Bu elementi 1886 ci ilde kesf eden Klemens Winkler onu oz veteni serefine germanium adlandirmisdir XX esrde Germanium tranzistor elektronikasinda esas komponent kimi muhum rol oynayirdi Ilk olaraq Germanium diod klapaninin evezedicisi kimi tetbiq olunmusdur Bu klapan axinin yalniz bir istiqametde getmesini temin eden birterefli mexanizm kimi isleyirdi 1970 ci illeredek Germanium tranzistorlari ve diodlari istifade olunurdu sonradan onu ucuz ve daha effektiv yarimkecirici olan silisiumla evez etdiler Lakin bu Germaniumun elektronikadan tam ayrilmasini gostermirdi Gece gorme cihazlari ve optolif kabelleri hele de bu mohkem yarimkeciricinin istifadesile yaradilir Germanium tipli yarimkeciriciler tranzistor ekvivalenti kimi teqdim olunur Ona bezi elaveler qatildiqda Germanium elektron donoruna N tipli material ve ya elektron qebuledicisine P tipli material cevrilir TarixiRus kimyacisi Dmitri Mendeleyev 1869 cu ilde Kimyevi Elementlerin Periyodik Qanunu adli hesabatinda silisium ve qalay arasinda yerlesen karbon ailesindeki boslugu dolduracaq bir nece namelum kimyevi elementin movcudlugunu proqnozlasdirdi Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Vikianbarda Germanium ile elaqeli mediafayllar var Kimyevi element haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin EdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s IstinadlarKaji Masanori PDF Bulletin for the History of Chemistry 27 1 2002 4 16 2008 12 17 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 08 20 Erik Sserri 30 saniye kimya haqqinda Moskva Ripol klassik 2014 155 s