Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xuan Dominqo Peron (isp. Juan Domingo Perón, 8 oktyabr 1895[…] – 1 iyul 1974[…]) — Argentina hərbçisi və dövlət xadimi, 1946–1955 və 1973–1974-cü illərdə Argentina prezidenti.
| Xuan Dominqo Peron | |
|---|---|
| isp. Juan Domingo Perón | |
 | |
 | |
| 4 iyun 1946 – 21 sentyabr 1955 | |
| Əvvəlki | Farrel Edilmiro Xulian |
| Sonrakı | Eduardo Lonardi |
| |
| 12 oktyabr 1973 – 1 iyul 1974 | |
| Əvvəlki | Raul Alberto Lastiri |
| Sonrakı | İsabel Martines de Peron |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Juan Domingo Perón |
| Doğum tarixi | 8 oktyabr 1895[…] |
| Vəfat tarixi | 1 iyul 1974[…](78 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | ürək çatışmazlığı |
| Partiya | Əmək partiyası (1945-1947) Hustisialist Partiyası (1947-1974) |
| Təhsili | Milli Hərbi Kollec |
| İxtisası | Hərbçi |
| Fəaliyyəti | zabit, siyasətçi |
| Həyat yoldaşları | Aurelia Qabriela Tison de Peron (1929-1938), Eva Peron (1945-1952) və İsabel Martines de Peron (1961-1974) |
| Dini | Roma katolik kilsəsi |
| Hərbi xidmət | |
| Xidmət illəri | 1913-1945 |
| Mənsubiyyəti |  Argentina |
| Qoşun növü |  |
| Rütbəsi |  |
| | |
| Təltifləri |                      |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
16 yaşında hərbi məktəbə girir; Milli Hərbi Akademiyanı bitirib, daha sonra hərb tarixi müəllimi olur. 1930-cu ildə prezident İ. Yrigoyenin devrilməsində iştirak edir. 1936–1937-ci illərdə Çilidə, 1939–1941-ci illərdə — İtaliyada Mussolini ilə hərbi attaşedə faşizm ideologiyasına cəlb olunmaq üçün görüşür.
Siyasi karyerası
1941–1943-cü illərdə 1943-cü ilin iyununda dövlət çevrilişinə cəhd edən birləşmiş Məmurlar Qrupunun liderlərindən biri idi. Hərbi diktatura dövründə əmək naziri (1943–1944), müharibə naziri və vitse-prezident vəzifələrini tutmuşdur (1944–1945); sosial islahat proqramı hazırlamışdı. 1945-ci ilin oktyabrında vəzifəsindən uzaqlaşdırılaraq həbs edilir. Ona dəstək olan işçilərin kütləvi nümayişləri sayəsində sərbəst buraxıldı.
1946 və 1952-ci illerdə prezident seçildi. Peronun ilk vəzifəsi dövründə həyat yoldaşı Eva Peron (ümumiyyətlə "Evita" kimi tanınır) millətə böyük siyasi və mənəvi təsir göstərmiş, siyasi bəyanatlar vermiş, xeyriyyə işlərinə cəlb edilmiş və ictimai həyatda fəal iştirak etmişdir. Bu dövrdə bir çox Avropalı siyasi mühacir, o cümlədən nasistlər Argentinaya sığındılar.
Peronun iqtisadi proqramı Argentinanın sənayeləşməsinə və öz müqəddəratını təyin etməsinə daha çox diqqət yetirirdi və buna görə də həm mühafizəkar millətçilər, həm də bir çox fraksiyalar və işçi təbəqəsinin əhəmiyyətli bir hissəsi tərəfindən təsdiq edildi. Onun partiyası 1955-ci ildə Peronun İspaniyaya qovulmasına səbəb olan hərbi çevrilişlə devrildi.
1973-cü ildə prezident seçkilərində qalib gələrək hakimiyyətə qayıtdı. Üçüncü arvadı Maria Estela Martines de Peron (daha çox İsabel kimi tanınır) özü ilə birlikdə vitse-prezident seçildi.
1 iyul 1974-cü ildə Quinta de Olivos şəhərətrafı iqamətgahında xroniki ürək xəstəliyinin pisləşməsinin səbəb olduğu ürək tutmasından öldü. Ölüm elanını həyat yoldaşı, vitse-prezident Maria Estela Martines de Peron etdi.
Ölümündən sonra, İsabel Martines de Peron, ölkə konstitusiyasına uyğun olaraq, prezident vəzifəsini icra etdi. Artan iqtisadi problemlər və siyasi qeyri-sabitlik tətillərə, siyasi qaçırmalara və partizan müharibələrinə səbəb oldu.
Daxili siyasət
Peron və onunla çalışan sağ əli Hortensiyo Quixano, 24 fevral 1946-cı il prezident seçkilərində Radikal Vətəndaş Birliyinin rəhbərlik etdiyi müxalifət ittifaqı üzərində qələbə üçün xalqın dəstəyindən istifadə etdilər.
Peronun 17 oktyabr 1945-ci il, səfərbərlikdən bir gün sonra elan etdiyi İşçi Partiyasının biletindəki namizədliyi, ona qarşı qeyri-adi müxtəlif müxalifəti oyandıran bir ildırım çubuğu oldu. Mərkəzçi Radikal Vətəndaş Birliyinin (UCR), Sosialist Partiyasının, Kommunist Partiyasının və mühafizəkar Milli Avtonomist Partiyasının (1874–1916-cı illərin əksəriyyətində hakimiyyətdə olan) əksəriyyəti iyunda Peronu Kasa Rosada tutmaq məqsədi və maliyyə sektoru və ticarət palatasında maraqlarına görə bir ittifaqa girmişdilər.8 dekabr, Konqres qarşısında kütləvi zərbə mitinqi təşkil edərək Demokratik Birlik, UCR konqresmenlərindən olan iki nəfər Xose Tamborini və Enriki Moskananı namizəd göstərdi. İttifaq konqresmenlər Rikardo Balbin və Arturo Frondizi və keçmiş Kordoba qubernatoru Amadeo Sabattini kimi hamının ittifaqın mühafizəkar maraqlara bağlanmasına qarşı çıxdıqları kimi bir çox tanınmış millət vəkillərinə qalib gələ bilmədilər. Onların təşviqat kampaniyasına dəstək olmaq üçün ABŞ səfiri Spruille Braden, Peron, Prezident Farrell və digərləri Faşist əlaqəlilərinin digərləri kimi tanınan ağ bir kağız nəşr etdi. İspan dilini yaxşı bilən Braden, Demokratik Birlik mitinqlərinə şəxsən müraciət etdi, ancaq Peronun seçimi "Peron ya da Braden" arasındakı seçim olaraq yekunlaşdırdıqda bu addımı müsbət oldu. O, özünün Argentina bayraq rəngləri üzərində bir oyun olan və Yankee imperializminin antaqonizminə diqqət çəkən "Mavi və Ağ Kitab"ı ilə "Mavi Kitab"a cavab verməklə daha da dəstəkləndi. O, Prezidenti onun qətiyyətli qələbəsinə töhfə verən hərəkətləri ilə Mərkəzi Bankın milliləşdirilməsinə və Milad bonuslarının məcburi müddətinin uzadılmasına imza atmağa inandırdı.
4 iyun 1946-cı ildə Peron prezident olanda iki hədəfi sosial ədalət və iqtisadi müstəqillik idi. Bu iki məqsəd, Soyuq Müharibə, kapitalizm və sosializm arasında seçim etməkdən çəkindi, lakin bu məqsədlərə çatmaq üçün konkret bir vasitə yox idi. Peron, iqtisadi məsləhətçilərinə, işçilərin əmək haqqının artırılması, tam məşğulluğa nail olmaq, sektoru şaxələndirərkən (o zaman qida emalı üstünlük təşkil edir) 40% artımını stimullaşdırmaq və nəqliyyat, enerji və sosial infrastruktur (özəl, habelə ictimai, sektorlarda)rabitə əlaqələrini yaxşılaşdırmaq məqsədilə beş illik plan hazırlamağı tapşırdı. Peronun planlaşdırmasına əsasən siyasi mülahizələr daxil edilmişdi. Çox sayda hərbi müttəfiq xüsusilə mənzil proqramı ilə məşhurlaşan, Buenos Ayres əyalətinin qubernatoru seçilən polkovnik Dominqo Mercante namizəd oldu. Onu hakimiyyətə gətirdikdən sonra Baş Əmək Konfederasiyasına (CGT) əmək məhkəmələrini təqdim edən yeni rəhbərlik tərəfindən böyük dəstək verildi və kabinetini Xuan Atilio Bramuqlia (Xarici İşlər Nazirliyi) və Anxel Borlenqhi(Argentinada hüquq mühafizə orqanlarına nəzarət edən Daxili İşlər Nazirliyi) kimi həmkarlar ittifaqı təyin edənlərlə doldurdu. Bundan əlavə, varlı sənayeçilərə (Mərkəzi Bankın sədri Miquel Miranda) və bir neçə il əvvəl Miquel Primo de Riveranın pis davranış rejimini tövsiyə edən İspan iqtisadçısı Xose Fiquerola kimi sosialistlər üçün yer açdı. Peronun adından müdaxilə və onun təyin etdiyi CGT-yi müavinət vermək istəməyən işəgötürənlər qarşısında tətillər çağırmağa və ya yeni əmək qanunvericiliyinə hörmət etməyə təşviq etdi. Tətil fəaliyyəti (1945-ci ildə 500.000 iş günü itirildikdə) 1946-cı ildə 2 milyona, 1947-ci ildə isə 3 milyonu keçdi. İlk növbədə Argentinanın əsas həmkarlar ittifaqı olan CGT-də daxil olmaqla, həmkarlar ittifaqları 1950-ci ilə qədər 500.000-dən 2 milyona qədər artdı. O vaxt ölkənin işçi qüvvəsi 5 milyona yaxın adam olduğundan, ArgentinaCənubi Amerikada işçi qüvvəsinin ən çox birləşdiyi bir yer idi.
XX əsrin birinci yarısında siniflər arasında genişlənmə boşluğu mövcud idi; Peron, əmək haqqının və məşğulluğun artırılması ilə milləti daha çox plüralist və xarici ticarətdən az etibarlı hala gətirməyə çalışırdı. 1946-cı ildə vəzifəyə gəlməzdən əvvəl, Prezident Peron, İkinci Dünya Müharibəsi kimi hadisələrdən daha yaxşı izolyasiya edilmiş, daha iqtisadi cəhətdən müstəqil bir Argentinaya səbəb olacağına inandığı kəskin addımlar atdı. O, başqa bir beynəlxalq müharibənin olacağını düşünürdü. İdxalın azaldılması və müharibənin Argentinanın ixracının miqdarına və qiymətinə faydalı təsirləri, bu illər ərzində 1.7 milyard ABŞ dolları dəyərində mənfəət yaratdı.
Peron, vəzifədəki ilk iki ilində Mərkəzi Bankı Milliləşdirmə|milliləşdirdi və İngiltərə Bankına milyard dollarlıq borcunu ödədi; dəmir yolları (əsasən Britaniya və Fransa şirkətlərinə məxsus), dəniz ticarəti, universitetlər, kommunal xidmətlər, ictimai nəqliyyat (sonra, əsasən tramvay yolları) milliləşdirdi; və, ehtimal ki, ən əhəmiyyətli dərəcədə, ölkənin ən çox ixrac yönümlü taxıl və yağ bitkiləri üçün Ticarətin Təşviqi İnstitutu (IAPI) üçün vahid alıcı yaratdı. IAPI, Argentinanın məşhur taxıl ixrac sektorunu Bunqe və Born kimi köklü konqlomeratlardan nəzarət altına aldı; lakin 1948-ci ildən sonra əmtəə qiymətləri düşəndə yetişdiricilər qısa müddətə dəyişməyə başladılar. IAPI qazancı rifah layihələrini maliyyələşdirmək üçün istifadə olunur, daxili tələb işçilərə verilən böyük əmək haqqı artımı ilə dəstəklənir; 1945–1949-cu illərdə orta real əmək haqqı təqribən 35% artdı, eyni dövrdə milli gəlirdə Əmək|əməyin payı 40% -dən 49% -ə yüksəldi. Səhiyyə xidmətindən istifadə 24 fevral 1947-ci ildə qüvvəyə minən İşçi Hüquqları Qanunu (sonradan 1949-cu il Konstitusiyaya Maddə 14-b olaraq daxil edildi) tərəfindən təmin edildi, sosial təminat isə Argentina işçi sinfinin demək olar ki, bütün üzvlərinə şamil edildi.
1946–1951-ci illərdə sosial təminatla əhatə olunan argentinalıların sayı üç dəfədən çox artmışdı ki, 1951-ci ildə 5 milyondan çox insan (iqtisadi fəal əhalinin 70% -i) sosial təminatla təmin olundu. Tibbi sığorta bankçılıq və metal emalı da daxil olmaqla yeni sahələr də Genişləndirmə|genişləndirildi. 1945–1949-cu illər arasında real əmək haqqı 22% artdı, 1949 və 1952 illəri arasında düşdü, sonra 1953-cü ildən 1955-ci ilə qədər yenidən 1946-cı ildəkindən ən azı 30% artdı. Mütənasib olaraq əmək haqqı 1946–1948-ci illərdə milli gəlirin 41% -dən 1952–1955-ci illərdə 49% -ə dək yüksəldi. İşçilərin real gəlirlərinin artması minimum əmək haqqı, ərzaq və digər əsas istehlak maddələrinin qiymətlərinə nəzarət və işçilərə mənzil kreditləri verilməsi qanunlarının icrası kimi hökumət siyasəti ilə tətbiq edilmişdir.
Xarici siyasət və rəqibləri
Peron ilk dəfə 1949-cu ildə xarici siyasətini — "Üçüncü Yol" u açıqladı. Bu siyasət ikili Soyuq Müharibə bölgüsünün qarşısını almaq, ABŞ və Sovet İttifaqı kimi digər dünya güclərini düşmən deyil, müttəfiq kimi saxlamaq üçün hazırlanmışdır. Sovet İttifaqı ilə diplomatik münasibətləri bərpa etdi, 1917-ci ildə bolşevik inqilabından sonra əlaqələri kəsilmiş və çətin vəziyyətdə qalan Sovetlərə taxıl satışını açdı. ABŞ siyasəti Peron illərində Argentinanın böyüməsini məhdudlaşdırdı; Argentinaya embarqolar qoyaraq ABŞ, dünyanın iki təsir dairəsinə bölündüyü bir dövrdə, xalqın iqtisadi cəhətdən suveren olmağa can atmasına ümid verirdi. ABŞ maraqları, Argentina üçün mexaniki bir mal təminatçısı olmaqdan əlavə Argentinaya neft və ət qablaşdırma sənayesi vasitəsilə verilmiş böyük kommersiya sərmayələri (milyard dollardan çox) olduğu üçün haradasa burdakı paylarını itirməkdən qorxurdular. Xaricdə mübahisə nöqtələri ilə təsirli bir şəkildə məşğul olmaq bacarığı, Peronun potensial rəqiblərinə inamsızlığına eyni zamanda mane olurdu bu, Xuan Atilio Bramuqlianın 1949-cu ildə işdən çıxarılması ilə xarici əlaqələrə zərər verdi.
Möhkəm bir anti-kommunist və təmkinli çempion Amerikalı diplomat George F. Kennanın artan təsiri, ABŞ-nin Argentinanın iqtisadi suverenlik və neytrallıq hədəflərinin Peronun Amerikadakı kommunizmin yenidən dirçəldilməsi üçün etdiyi səylərə görə şübhələrini artırırdı. ABŞ Konqresi Peron və onun hökumətini bəyənmədi. 1948-ci ildə onlar Argentinanı Marşal planından, Trumen administrasiyasından kommunizmə qarşı mübarizəyə görə xaric etdilər və ABŞ köməyi ilə müharibə altında olan Avropa xalqlarının bərpasına kömək etmək üçün Argentinaya köməyi kəsdilər. Bu, Argentinanın 1948-ci ildən sonra maliyyə böhranlarına səbəb oldu və Peronun bioqrafiyasını qələmə alan Cosef Peycə görə Marşal planı, Argentinanı sənaye gücünə çevirmək üçün Peronun ambisiyalarını yaradan tabuta süngü çəkdi". Siyasət Argentinanı Kanada ixracatçılarının xeyrinə Qərbi Avropadakı potensial kənd təsərrüfatı bazarlarından məhrum etdi.
ABŞ ilə münasibətlər pisləşdiyinə görə, Peron anlaşılmazlıqları yumşaltmaq üçün səy göstərirdi. Bu, prezident Harri Truman tərəfindən Corc Messersmisin ABŞ-nin Argentinada səfiri təyin edilməsindən sonra daha da asanlaşdı. ABŞ mallarına güzəştli münasibət qarşılığında ABŞ-dəki Argentina aktivlərinin sərbəst buraxılması, ardınca Argentinanın Çapultepek qanununun təsdiqlənməsi, Trumanın Latın Amerikası siyasətinin əsasını təşkil edirdi. O, hətta 1950-ci ildə BMT-nin himayəsi altında argentinalı əsgərlərin Koreya müharibəsinə cəlb edilməsini təklif etdi (ictimaiyyətin etirazı qarşısında geri çəkildi). Peron, xarici kredit bazarlarından borc almağa qarşı çıxırdı, daxili istiqrazları yerləşdirməyə üstünlük verirdi. O, Ticarət və Tariflər haqqında Baş Sazişə və Beynəlxalq Valyuta Fonduna qoşulmaqdan imtina etdi.
Beynəlxalq idmanın xoş niyyət yaratdığına inanan Peron, 1950-ci ildə Dünya Basketbol Çempionatına və 1951-ci ildə Pan Amerika Oyunlarına ev sahibliyi etdi, hər ikisində də argentinalı idmançılar uğur qazanmışdılar. O, eyni zamanda Formula 1-in beşqat dünya çempionu da daxil olmaqla çox sayda məşhur idmançıya sponsorluq etmişdi. Onun 1956-cı il Olimpiya oyunlarını Buenos-Ayresdə keçirmək təklifi Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi tərəfindən yekdilliklə qəbul olunmadı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Juan Domingo Perón // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Перон Хуан Доминго // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "Как-то влиятельный аргентинский дипломат Брамуглия сказал Эвите: "Не забывайте, сеньора, что во время моих заграничных поездок президент мне каждый день пишет". Что было правдой. Но Эвита парировала: "А вы, Брамуглия, не забывайте, что со мной президент каждую ночь спит". Брамуглия был отправлен в отставку" (Согласно воспоминаниям Ипполито Паса [1] 2009-03-09 at the Wayback Machine).
- Keen, Benjamin. A History of Latin America (6). Boston, New York: Houghton Mifflin Company. 2000. səh. 325. ISBN .
- Crassweller, David. Perón and the Enigmas of Argentina. W.W. Norton and Company. 1987. səh. 221. ISBN .
- St. James Encyclopedia of Labor History Worldwide.
- "Juan Perón". National Geographic (magazine). Dekabr 1994.
- "Juan Perón". National Geographic (magazine). Mart 1975.
- Dufty, Norman Francis. The Sociology of the Blue-collar Worker. 1970.
- Dornbusch, Rüdiger; Edwards, Sebastian. The Macroeconomics of populism in Latin America. 2001.
- Mesa-Lago, Carmelo. Social Security in Latin America: Pressure Groups, Stratification, and Inequality. 1994.
- Alexander, Robert Jackson. Juan Domingo Perón: A History. 1979.
- "Todo Argentina". Todo Argentina. 2021-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 27 yanvar 2011.
- . Todo Argentina. 29 iyun 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 January 2011.
Xarici keçidlər
- Хуан Перон Биография
- Nasistlərin izləri Argentinaya aparır (1)
- 3 dəfə "dəfn" olunan birinci xanım
- Официальный сайт Национального Аргентинского Института Хуана Перона
- Ресурс по истории перонизма
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xuan Dominqo Peron isp Juan Domingo Peron 8 oktyabr 1895 1 iyul 1974 Argentina herbcisi ve dovlet xadimi 1946 1955 ve 1973 1974 cu illerde Argentina prezidenti Xuan Dominqo Peronisp Juan Domingo PeronArgentina Prezidenti4 iyun 1946 21 sentyabr 1955EvvelkiFarrel Edilmiro XulianSonrakiEduardo LonardiArgentina Prezidenti12 oktyabr 1973 1 iyul 1974EvvelkiRaul Alberto LastiriSonrakiIsabel Martines de PeronSexsi melumatlarDogum adi Juan Domingo PeronDogum tarixi 8 oktyabr 1895 1895 10 08 Vefat tarixi 1 iyul 1974 1974 07 01 78 yasinda Vefat sebebi urek catismazligiPartiya Emek partiyasi 1945 1947 Hustisialist Partiyasi 1947 1974 Tehsili Milli Herbi KollecIxtisasi HerbciFealiyyeti zabit siyasetciHeyat yoldaslari Aurelia Qabriela Tison de Peron 1929 1938 Eva Peron 1945 1952 ve Isabel Martines de Peron 1961 1974 Dini Roma katolik kilsesiHerbi xidmetXidmet illeri 1913 1945Mensubiyyeti ArgentinaQosun novuRutbesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati16 yasinda herbi mektebe girir Milli Herbi Akademiyani bitirib daha sonra herb tarixi muellimi olur 1930 cu ilde prezident I Yrigoyenin devrilmesinde istirak edir 1936 1937 ci illerde Cilide 1939 1941 ci illerde Italiyada Mussolini ile herbi attasede fasizm ideologiyasina celb olunmaq ucun gorusur Siyasi karyerasi Esas meqale Peronizm 1941 1943 cu illerde 1943 cu ilin iyununda dovlet cevrilisine cehd eden birlesmis Memurlar Qrupunun liderlerinden biri idi Herbi diktatura dovrunde emek naziri 1943 1944 muharibe naziri ve vitse prezident vezifelerini tutmusdur 1944 1945 sosial islahat proqrami hazirlamisdi 1945 ci ilin oktyabrinda vezifesinden uzaqlasdirilaraq hebs edilir Ona destek olan iscilerin kutlevi numayisleri sayesinde serbest buraxildi 1946 ve 1952 ci illerde prezident secildi Peronun ilk vezifesi dovrunde heyat yoldasi Eva Peron umumiyyetle Evita kimi taninir millete boyuk siyasi ve menevi tesir gostermis siyasi beyanatlar vermis xeyriyye islerine celb edilmis ve ictimai heyatda feal istirak etmisdir Bu dovrde bir cox Avropali siyasi muhacir o cumleden nasistler Argentinaya sigindilar Peronun iqtisadi proqrami Argentinanin senayelesmesine ve oz muqedderatini teyin etmesine daha cox diqqet yetirirdi ve buna gore de hem muhafizekar milletciler hem de bir cox fraksiyalar ve isci tebeqesinin ehemiyyetli bir hissesi terefinden tesdiq edildi Onun partiyasi 1955 ci ilde Peronun Ispaniyaya qovulmasina sebeb olan herbi cevrilisle devrildi 1973 cu ilde prezident seckilerinde qalib gelerek hakimiyyete qayitdi Ucuncu arvadi Maria Estela Martines de Peron daha cox Isabel kimi taninir ozu ile birlikde vitse prezident secildi 1 iyul 1974 cu ilde Quinta de Olivos seheretrafi iqametgahinda xroniki urek xesteliyinin pislesmesinin sebeb oldugu urek tutmasindan oldu Olum elanini heyat yoldasi vitse prezident Maria Estela Martines de Peron etdi Olumunden sonra Isabel Martines de Peron olke konstitusiyasina uygun olaraq prezident vezifesini icra etdi Artan iqtisadi problemler ve siyasi qeyri sabitlik tetillere siyasi qacirmalara ve partizan muharibelerine sebeb oldu Daxili siyasetGeneral Peron herbi geyimde qehve icir 1950 ve sonraki iller Prezident Peron 1946 ci ildeki acilis paradinda Peron ve onunla calisan sag eli Hortensiyo Quixano 24 fevral 1946 ci il prezident seckilerinde Radikal Vetendas Birliyinin rehberlik etdiyi muxalifet ittifaqi uzerinde qelebe ucun xalqin desteyinden istifade etdiler Peronun 17 oktyabr 1945 ci il seferberlikden bir gun sonra elan etdiyi Isci Partiyasinin biletindeki namizedliyi ona qarsi qeyri adi muxtelif muxalifeti oyandiran bir ildirim cubugu oldu Merkezci Radikal Vetendas Birliyinin UCR Sosialist Partiyasinin Kommunist Partiyasinin ve muhafizekar Milli Avtonomist Partiyasinin 1874 1916 ci illerin ekseriyyetinde hakimiyyetde olan ekseriyyeti iyunda Peronu Kasa Rosada tutmaq meqsedi ve maliyye sektoru ve ticaret palatasinda maraqlarina gore bir ittifaqa girmisdiler 8 dekabr Konqres qarsisinda kutlevi zerbe mitinqi teskil ederek Demokratik Birlik UCR konqresmenlerinden olan iki nefer Xose Tamborini ve Enriki Moskanani namized gosterdi Ittifaq konqresmenler Rikardo Balbin ve Arturo Frondizi ve kecmis Kordoba qubernatoru Amadeo Sabattini kimi haminin ittifaqin muhafizekar maraqlara baglanmasina qarsi cixdiqlari kimi bir cox taninmis millet vekillerine qalib gele bilmediler Onlarin tesviqat kampaniyasina destek olmaq ucun ABS sefiri Spruille Braden Peron Prezident Farrell ve digerleri Fasist elaqelilerinin digerleri kimi taninan ag bir kagiz nesr etdi Ispan dilini yaxsi bilen Braden Demokratik Birlik mitinqlerine sexsen muraciet etdi ancaq Peronun secimi Peron ya da Braden arasindaki secim olaraq yekunlasdirdiqda bu addimi musbet oldu O ozunun Argentina bayraq rengleri uzerinde bir oyun olan ve Yankee imperializminin antaqonizmine diqqet ceken Mavi ve Ag Kitab i ile Mavi Kitab a cavab vermekle daha da desteklendi O Prezidenti onun qetiyyetli qelebesine tohfe veren hereketleri ile Merkezi Bankin millilesdirilmesine ve Milad bonuslarinin mecburi muddetinin uzadilmasina imza atmaga inandirdi Eyngil Borlenqi daxili isler naziri olaraq yeni emek mehkemelerini ve muxalifetin fealiyyetlerini nezaretde saxlayan kecmis bir sosialist 4 iyun 1946 ci ilde Peron prezident olanda iki hedefi sosial edalet ve iqtisadi musteqillik idi Bu iki meqsed Soyuq Muharibe kapitalizm ve sosializm arasinda secim etmekden cekindi lakin bu meqsedlere catmaq ucun konkret bir vasite yox idi Peron iqtisadi meslehetcilerine iscilerin emek haqqinin artirilmasi tam mesgulluga nail olmaq sektoru saxelendirerken o zaman qida emali ustunluk teskil edir 40 artimini stimullasdirmaq ve neqliyyat enerji ve sosial infrastruktur ozel habele ictimai sektorlarda rabite elaqelerini yaxsilasdirmaq meqsedile bes illik plan hazirlamagi tapsirdi Peronun planlasdirmasina esasen siyasi mulahizeler daxil edilmisdi Cox sayda herbi muttefiq xususile menzil proqrami ile meshurlasan Buenos Ayres eyaletinin qubernatoru secilen polkovnik Dominqo Mercante namized oldu Onu hakimiyyete getirdikden sonra Bas Emek Konfederasiyasina CGT emek mehkemelerini teqdim eden yeni rehberlik terefinden boyuk destek verildi ve kabinetini Xuan Atilio Bramuqlia Xarici Isler Nazirliyi ve Anxel Borlenqhi Argentinada huquq muhafize orqanlarina nezaret eden Daxili Isler Nazirliyi kimi hemkarlar ittifaqi teyin edenlerle doldurdu Bundan elave varli senayecilere Merkezi Bankin sedri Miquel Miranda ve bir nece il evvel Miquel Primo de Riveranin pis davranis rejimini tovsiye eden Ispan iqtisadcisi Xose Fiquerola kimi sosialistler ucun yer acdi Peronun adindan mudaxile ve onun teyin etdiyi CGT yi muavinet vermek istemeyen isegoturenler qarsisinda tetiller cagirmaga ve ya yeni emek qanunvericiliyine hormet etmeye tesviq etdi Tetil fealiyyeti 1945 ci ilde 500 000 is gunu itirildikde 1946 ci ilde 2 milyona 1947 ci ilde ise 3 milyonu kecdi Ilk novbede Argentinanin esas hemkarlar ittifaqi olan CGT de daxil olmaqla hemkarlar ittifaqlari 1950 ci ile qeder 500 000 den 2 milyona qeder artdi O vaxt olkenin isci quvvesi 5 milyona yaxin adam oldugundan ArgentinaCenubi Amerikada isci quvvesinin en cox birlesdiyi bir yer idi Prezident Peron sag Sefir Ser Reqinald Liper terefinden izlenilen Ingilis demir yollarinin millilesdirilmesine imza atir mart 1948 XX esrin birinci yarisinda sinifler arasinda genislenme boslugu movcud idi Peron emek haqqinin ve mesgullugun artirilmasi ile milleti daha cox pluralist ve xarici ticaretden az etibarli hala getirmeye calisirdi 1946 ci ilde vezifeye gelmezden evvel Prezident Peron Ikinci Dunya Muharibesi kimi hadiselerden daha yaxsi izolyasiya edilmis daha iqtisadi cehetden musteqil bir Argentinaya sebeb olacagina inandigi keskin addimlar atdi O basqa bir beynelxalq muharibenin olacagini dusunurdu Idxalin azaldilmasi ve muharibenin Argentinanin ixracinin miqdarina ve qiymetine faydali tesirleri bu iller erzinde 1 7 milyard ABS dollari deyerinde menfeet yaratdi Peron vezifedeki ilk iki ilinde Merkezi Banki Millilesdirme millilesdirdi ve Ingiltere Bankina milyard dollarliq borcunu odedi demir yollari esasen Britaniya ve Fransa sirketlerine mexsus deniz ticareti universitetler kommunal xidmetler ictimai neqliyyat sonra esasen tramvay yollari millilesdirdi ve ehtimal ki en ehemiyyetli derecede olkenin en cox ixrac yonumlu taxil ve yag bitkileri ucun Ticaretin Tesviqi Institutu IAPI ucun vahid alici yaratdi IAPI Argentinanin meshur taxil ixrac sektorunu Bunqe ve Born kimi koklu konqlomeratlardan nezaret altina aldi lakin 1948 ci ilden sonra emtee qiymetleri dusende yetisdiriciler qisa muddete deyismeye basladilar IAPI qazanci rifah layihelerini maliyyelesdirmek ucun istifade olunur daxili teleb iscilere verilen boyuk emek haqqi artimi ile desteklenir 1945 1949 cu illerde orta real emek haqqi teqriben 35 artdi eyni dovrde milli gelirde Emek emeyin payi 40 den 49 e yukseldi Sehiyye xidmetinden istifade 24 fevral 1947 ci ilde quvveye minen Isci Huquqlari Qanunu sonradan 1949 cu il Konstitusiyaya Madde 14 b olaraq daxil edildi terefinden temin edildi sosial teminat ise Argentina isci sinfinin demek olar ki butun uzvlerine samil edildi 1946 1951 ci illerde sosial teminatla ehate olunan argentinalilarin sayi uc defeden cox artmisdi ki 1951 ci ilde 5 milyondan cox insan iqtisadi feal ehalinin 70 i sosial teminatla temin olundu Tibbi sigorta bankciliq ve metal emali da daxil olmaqla yeni saheler de Genislendirme genislendirildi 1945 1949 cu iller arasinda real emek haqqi 22 artdi 1949 ve 1952 illeri arasinda dusdu sonra 1953 cu ilden 1955 ci ile qeder yeniden 1946 ci ildekinden en azi 30 artdi Mutenasib olaraq emek haqqi 1946 1948 ci illerde milli gelirin 41 den 1952 1955 ci illerde 49 e dek yukseldi Iscilerin real gelirlerinin artmasi minimum emek haqqi erzaq ve diger esas istehlak maddelerinin qiymetlerine nezaret ve iscilere menzil kreditleri verilmesi qanunlarinin icrasi kimi hokumet siyaseti ile tetbiq edilmisdir Xarici siyaset ve reqibleriPeron ilk defe 1949 cu ilde xarici siyasetini Ucuncu Yol u aciqladi Bu siyaset ikili Soyuq Muharibe bolgusunun qarsisini almaq ABS ve Sovet Ittifaqi kimi diger dunya guclerini dusmen deyil muttefiq kimi saxlamaq ucun hazirlanmisdir Sovet Ittifaqi ile diplomatik munasibetleri berpa etdi 1917 ci ilde bolsevik inqilabindan sonra elaqeleri kesilmis ve cetin veziyyetde qalan Sovetlere taxil satisini acdi ABS siyaseti Peron illerinde Argentinanin boyumesini mehdudlasdirdi Argentinaya embarqolar qoyaraq ABS dunyanin iki tesir dairesine bolunduyu bir dovrde xalqin iqtisadi cehetden suveren olmaga can atmasina umid verirdi ABS maraqlari Argentina ucun mexaniki bir mal teminatcisi olmaqdan elave Argentinaya neft ve et qablasdirma senayesi vasitesile verilmis boyuk kommersiya sermayeleri milyard dollardan cox oldugu ucun haradasa burdaki paylarini itirmekden qorxurdular Xaricde mubahise noqteleri ile tesirli bir sekilde mesgul olmaq bacarigi Peronun potensial reqiblerine inamsizligina eyni zamanda mane olurdu bu Xuan Atilio Bramuqlianin 1949 cu ilde isden cixarilmasi ile xarici elaqelere zerer verdi Mohkem bir anti kommunist ve temkinli cempion Amerikali diplomat George F Kennanin artan tesiri ABS nin Argentinanin iqtisadi suverenlik ve neytralliq hedeflerinin Peronun Amerikadaki kommunizmin yeniden dirceldilmesi ucun etdiyi seylere gore subhelerini artirirdi ABS Konqresi Peron ve onun hokumetini beyenmedi 1948 ci ilde onlar Argentinani Marsal planindan Trumen administrasiyasindan kommunizme qarsi mubarizeye gore xaric etdiler ve ABS komeyi ile muharibe altinda olan Avropa xalqlarinin berpasina komek etmek ucun Argentinaya komeyi kesdiler Bu Argentinanin 1948 ci ilden sonra maliyye bohranlarina sebeb oldu ve Peronun bioqrafiyasini qeleme alan Cosef Peyce gore Marsal plani Argentinani senaye gucune cevirmek ucun Peronun ambisiyalarini yaradan tabuta sungu cekdi Siyaset Argentinani Kanada ixracatcilarinin xeyrine Qerbi Avropadaki potensial kend teserrufati bazarlarindan mehrum etdi ABS ile munasibetler pislesdiyine gore Peron anlasilmazliqlari yumsaltmaq ucun sey gosterirdi Bu prezident Harri Truman terefinden Corc Messersmisin ABS nin Argentinada sefiri teyin edilmesinden sonra daha da asanlasdi ABS mallarina guzestli munasibet qarsiliginda ABS deki Argentina aktivlerinin serbest buraxilmasi ardinca Argentinanin Capultepek qanununun tesdiqlenmesi Trumanin Latin Amerikasi siyasetinin esasini teskil edirdi O hetta 1950 ci ilde BMT nin himayesi altinda argentinali esgerlerin Koreya muharibesine celb edilmesini teklif etdi ictimaiyyetin etirazi qarsisinda geri cekildi Peron xarici kredit bazarlarindan borc almaga qarsi cixirdi daxili istiqrazlari yerlesdirmeye ustunluk verirdi O Ticaret ve Tarifler haqqinda Bas Sazise ve Beynelxalq Valyuta Fonduna qosulmaqdan imtina etdi Prezident olaraq Peron Argentinada idmanin inkisafinda feal istirak edirdi beynelxalq tedbirlere ev sahibliyi edir ve meshur bokscu Xose Mariya Qatika kimi idmancilara sponsorluq edirdi Beynelxalq idmanin xos niyyet yaratdigina inanan Peron 1950 ci ilde Dunya Basketbol Cempionatina ve 1951 ci ilde Pan Amerika Oyunlarina ev sahibliyi etdi her ikisinde de argentinali idmancilar ugur qazanmisdilar O eyni zamanda Formula 1 in besqat dunya cempionu da daxil olmaqla cox sayda meshur idmanciya sponsorluq etmisdi Onun 1956 ci il Olimpiya oyunlarini Buenos Ayresde kecirmek teklifi Beynelxalq Olimpiya Komitesi terefinden yekdillikle qebul olunmadi Hemcinin baxArgentina dovlet bascilarinin siyahisiIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Juan Domingo Peron Brockhauz Ensiklopediyasi alm Peron Huan Domingo Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Kak to vliyatelnyj argentinskij diplomat Bramugliya skazal Evite Ne zabyvajte senora chto vo vremya moih zagranichnyh poezdok prezident mne kazhdyj den pishet Chto bylo pravdoj No Evita parirovala A vy Bramugliya ne zabyvajte chto so mnoj prezident kazhduyu noch spit Bramugliya byl otpravlen v otstavku Soglasno vospominaniyam Ippolito Pasa 1 2009 03 09 at the Wayback Machine Keen Benjamin A History of Latin America 6 Boston New York Houghton Mifflin Company 2000 seh 325 ISBN 978 0 395 97712 5 Crassweller David Peron and the Enigmas of Argentina W W Norton and Company 1987 seh 221 ISBN 978 0 393 30543 2 St James Encyclopedia of Labor History Worldwide Juan Peron National Geographic magazine Dekabr 1994 Juan Peron National Geographic magazine Mart 1975 Dufty Norman Francis The Sociology of the Blue collar Worker 1970 Dornbusch Rudiger Edwards Sebastian The Macroeconomics of populism in Latin America 2001 Mesa Lago Carmelo Social Security in Latin America Pressure Groups Stratification and Inequality 1994 Alexander Robert Jackson Juan Domingo Peron A History 1979 Todo Argentina Todo Argentina 2021 04 12 tarixinde Istifade tarixi 27 yanvar 2011 Todo Argentina 29 iyun 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 January 2011 Xarici kecidlerHuan Peron Biografiya Nasistlerin izleri Argentinaya aparir 1 3 defe defn olunan birinci xanim Oficialnyj sajt Nacionalnogo Argentinskogo Instituta Huana Perona Resurs po istorii peronizma