Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xocasadəttinzadə Mehmed Çələbi Əfəndi (27 fevral 1568, Bursa – 2 iyul 1615, Konstantinopol) — Osmanlı şeyxülislamı.
| Xocasadəttinzadə Mehmed Çələbi Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi |
| Sonrakı | Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi |
| 5 iyun 1608 – 2 iyul 1615 | |
| Əvvəlki | Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi |
| Sonrakı | Xocasadəttinzadə Mehmed Əsad Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bursa, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (47 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Xoca Sadəttin Əfəndi |
Həyatı
27 fevral 1568 tarixində Bursada dünyaya gəlmişdir. Atası Osmanlı tarixçisi və alimi Xoca Sadəttin Əfəndidir. İlk təhsilini atasından və Molla Tofiq Gilanidən almışdır. Qısa zamanda üləmalar arasında ad qazanmış və yüksəlməyə başlamışdır. Atasının padşah lələliyi illərində baş verən bu yüksəliş dövrün sultanı III Murad və digər dövlət adamları arasında narazılığa səbəb olmuşdur. 1586-cı ilin mayında İsmixan Sultan,1589-cu ilin aprelində Sahn-ı Səman, 1591-ci ilin fevralında isə Yavuz Sultan Səlim və Süleymaniyyə mədrəsələrində müdərrisliyə başladı. 1592-ci ilin iyul ayında Məkkə qazısı olaraq təyin edilsə də, 1593-cü ilin martında öz istəyilə bu vəzifəsindən ayrıldı və 120 axca maaşla təqaüdə çıxarıldı. 1596-cı ilin yanvar ayında İstanbul qazısı, iki ay sonra isə Anadolu başqazısı seçildi. Həmin il atası ilə birlikdə III Mehmedin (Əyri səfərinə) çıxdı. Daha sonra İstanbulda baş tutan bir çox mərasimlərdə qardaşları və atası ilə birlikdə iştirak etdi.
Ancaq atası Sadəttin Əfəndi siyasi rəqiblərinin təzyiqi ilə 28 yanvar 1597 tarixində padşahın lələliyindən alındı və gözdən düşdü. Bu səbəblə Mehmed Əfəndi də qazılıqdan uzaqlaşdırıldı. Atasının yenidən güclənib şeyxülislam olmasının ardından 1599-cu ilin iyun ayında Rumeli başqazısı təyin olundu. Ancaq çox keçmədən — 2 oktyabr 1599 tarixində atası vəfat etdi və yenə vəzifəsindən alındı. Bundan sonra bir müddət dövlət işlərindən uzaq qaldı və 1601-ci ilin 2 avqustunda Hacı Sunullah Əfəndinin yerinə şeyxülislam seçildi. Ancaq bu vəzifədə çox qala bilmədi və 5 yanvar 1603 tarixində vəzifədən alındı. 5 iyun 1608 tarixində dördüncü dəfə vəzifədən ayrılan Hacı Sunullah Əfəndinin yerinə şeyxülislam seçildi və ölümünə qədər bu vəzifədə qaldı. Bu illər ərzində atasının yeritdiyi siyasəti davam etdirmişdir. Dövlət adamları arasında çox sevilməmiş, hətta dövrün sədrəzəmi olan Nasuh Paşa ilə münasibətləri olduqca pis olmuşdur. Buna səbəb isə Nasuh Paşanın üləmaların təyin edilmə işinə qarışmağı olmuşdur. Hətta bu iki dövlət xadimi arasındakı sürtüşmələrdən biri tarixi mənbələrdə belə qeyd edilir. Osmanlı dövlət ənənələrinə görə bayram ərəfələrində sədrəzəm şeyxülislamı ziyarət etməli, əlini öpüb xeyir-dua almalı idi. Ancaq Nasuh Paşa bu ənənəyə sadiq olmamış, ancaq dövrün padşahı I Əhmədin təkidi üzrə məcbur qalaraq gecə ikən qayıqla şeyxülislamın köşkünə gedərək ziyarət etmişdir.
Mehmed Çələbi Əfəndi 2 iyul 1615 tarixində vəbadan vəfat etdi və atasının Əyyub Sultan məscidi yaxınlığındakı türbəsinə dəfn olundu.
Mənbə
- İstanbul Şer‘iyye Sicilleri Arşivi, Rumeli Kazaskerliği Rûznâmçeleri, nr. VII;
- Hocazade Mehmed Efendi’nin İbtihâcü’t-tevârîhi (haz. Ahmet Akgün, doktora tezi, 1995), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü;
- Selânikî, Târih, tür.yer.;
- Peçuylu İbrâhim, Târih, II, 451–452;
- Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 575–577;
- Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 372;
- Naîmâ, Târih, I–II, tür.yer.;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 426–431;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 123–124;
- a.mlf., İlmiye Teşkilâtı, s. 73, 179–180;
- Danişmend, Kronoloji, III, 527, 528;
- Mehmet İpşirli, "Osmanlı İlmiye Teşkilatında Mülazemet Sisteminin Önemi ve Rumeli Kadıaskeri Mehmed Efendi Zamanına Ait Mülazemet Kayıtları", GDAAD, sy. 10–11 (1983), s. 221–231.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xocasadettinzade Mehmed Celebi Efendi 27 fevral 1568 Bursa 2 iyul 1615 Konstantinopol Osmanli seyxulislami Xocasadettinzade Mehmed Celebi Efendi25 Osmanli seyxulislamiEvvelkiHaci Mustafa Sunullah EfendiSonrakiHaci Mustafa Sunullah Efendi5 iyun 1608 2 iyul 1615EvvelkiHaci Mustafa Sunullah EfendiSonrakiXocasadettinzade Mehmed Esad EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 27 fevral 1568Dogum yeri Bursa Osmanli imperiyasiVefat tarixi 2 iyul 1615 47 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiAtasi Xoca Sadettin EfendiHeyati27 fevral 1568 tarixinde Bursada dunyaya gelmisdir Atasi Osmanli tarixcisi ve alimi Xoca Sadettin Efendidir Ilk tehsilini atasindan ve Molla Tofiq Gilaniden almisdir Qisa zamanda ulemalar arasinda ad qazanmis ve yukselmeye baslamisdir Atasinin padsah leleliyi illerinde bas veren bu yukselis dovrun sultani III Murad ve diger dovlet adamlari arasinda naraziliga sebeb olmusdur 1586 ci ilin mayinda Ismixan Sultan 1589 cu ilin aprelinde Sahn i Seman 1591 ci ilin fevralinda ise Yavuz Sultan Selim ve Suleymaniyye medreselerinde muderrisliye basladi 1592 ci ilin iyul ayinda Mekke qazisi olaraq teyin edilse de 1593 cu ilin martinda oz isteyile bu vezifesinden ayrildi ve 120 axca maasla teqaude cixarildi 1596 ci ilin yanvar ayinda Istanbul qazisi iki ay sonra ise Anadolu basqazisi secildi Hemin il atasi ile birlikde III Mehmedin Eyri seferine cixdi Daha sonra Istanbulda bas tutan bir cox merasimlerde qardaslari ve atasi ile birlikde istirak etdi Ancaq atasi Sadettin Efendi siyasi reqiblerinin tezyiqi ile 28 yanvar 1597 tarixinde padsahin leleliyinden alindi ve gozden dusdu Bu sebeble Mehmed Efendi de qaziliqdan uzaqlasdirildi Atasinin yeniden guclenib seyxulislam olmasinin ardindan 1599 cu ilin iyun ayinda Rumeli basqazisi teyin olundu Ancaq cox kecmeden 2 oktyabr 1599 tarixinde atasi vefat etdi ve yene vezifesinden alindi Bundan sonra bir muddet dovlet islerinden uzaq qaldi ve 1601 ci ilin 2 avqustunda Haci Sunullah Efendinin yerine seyxulislam secildi Ancaq bu vezifede cox qala bilmedi ve 5 yanvar 1603 tarixinde vezifeden alindi 5 iyun 1608 tarixinde dorduncu defe vezifeden ayrilan Haci Sunullah Efendinin yerine seyxulislam secildi ve olumune qeder bu vezifede qaldi Bu iller erzinde atasinin yeritdiyi siyaseti davam etdirmisdir Dovlet adamlari arasinda cox sevilmemis hetta dovrun sedrezemi olan Nasuh Pasa ile munasibetleri olduqca pis olmusdur Buna sebeb ise Nasuh Pasanin ulemalarin teyin edilme isine qarismagi olmusdur Hetta bu iki dovlet xadimi arasindaki surtusmelerden biri tarixi menbelerde bele qeyd edilir Osmanli dovlet enenelerine gore bayram erefelerinde sedrezem seyxulislami ziyaret etmeli elini opub xeyir dua almali idi Ancaq Nasuh Pasa bu eneneye sadiq olmamis ancaq dovrun padsahi I Ehmedin tekidi uzre mecbur qalaraq gece iken qayiqla seyxulislamin koskune gederek ziyaret etmisdir Mehmed Celebi Efendi 2 iyul 1615 tarixinde vebadan vefat etdi ve atasinin Eyyub Sultan mescidi yaxinligindaki turbesine defn olundu MenbeIstanbul Ser iyye Sicilleri Arsivi Rumeli Kazaskerligi Ruznamceleri nr VII Hocazade Mehmed Efendi nin Ibtihacu t tevarihi haz Ahmet Akgun doktora tezi 1995 IU Sosyal Bilimler Enstitusu Selaniki Tarih tur yer Pecuylu Ibrahim Tarih II 451 452 Atai Zeyl i Sekaik s 575 577 Katib Celebi Fezleke I 372 Naima Tarih I II tur yer Ilmiyye Salnamesi s 426 431 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 123 124 a mlf Ilmiye Teskilati s 73 179 180 Danismend Kronoloji III 527 528 Mehmet Ipsirli Osmanli Ilmiye Teskilatinda Mulazemet Sisteminin Onemi ve Rumeli Kadiaskeri Mehmed Efendi Zamanina Ait Mulazemet Kayitlari GDAAD sy 10 11 1983 s 221 231