Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xarizmatik hakimiyyət — alman sosioloqu Maks Veber tərəfindən işlənib hazırlanmış liderlik anlayışıdır. Bura hakimiyyətin liderinin xarizmasından qaynaqlandığı təşkilat növü və ya rəhbərlik növü daxildir. Xarizmatik hakimiyyət digər iki hakimiyyət növləri — qanuni hakimiyyət və ənənəvi hakimiyyətdən fərqlidir. Üç növün hər biri Maks Veberin hakimiyyətin üçtərəfli təsnifatının bir hissəsini təşkil edir.
"Xarizma" — qədim yunan terminidir və I-ci əsrdə Müqəddəs Pavelin yeni yaranmaqda olan xristian icmalarına yazdığı məktublar vasitəsilə populyarlıq qazanmışdır. Bu kontekstdə o, ümumiyyətlə, Kilsənin ilk rəhbərləri daxilində Allahın səlahiyyətini nümayiş etdirən ilahi mənşəli “hədiyyə”yə istinad edirdi. Maks Veber bu teoloji anlayışı götürdü və ümumiləşdirdi, onu ardıcılların aid etdiyi bir şey kimi nəzərdən keçirdi və bununla da onu siyasi, hərbi, məşhur və qeyri-xristian dini kontekstlərə tətbiq edən sosioloqların istifadəsinə açdı. İstifadə olunan digər terminlər "xarizmatik hökmranlıq" və "xarizmatik liderlik"dir.
Xüsusiyyətləri
Xarizmatik hakimiyyətdə əmrlər yerinə yetirilir, çünki liderin davamçıları və ya şagirdləri onun xüsusi xarakterinə əmindirlər. Xarizmatik hakimiyyət liderin malik olduğu qeyri-adi qabiliyyətlərinə əsaslanır. Bu zaman nə mənşə, nə onunla əlaqəli irsiyyət, nə də digər rasional mülahizələr xüsusi rol oynamır - yalnız rəhbərin şəxsi keyfiyyətləri. Çox güman ki, tarixdə məşhur olan peyğəmbərlərin (bütün dünya dinlərinin baniləri də daxil olmaqla), generalların və görkəmli siyasi liderlərin əksəriyyəti xarizmatik olub.
Xarizmatik hakimiyyət liderə aid edilən müstəsna keyfiyyətlərə əsaslanır.
Xarizma
Müasir dövrdə psixoloqlar xarizmanı onun nəticələri ilə müəyyən edirlər (yəni, xarizmatik liderlər çox təsirlidir). Xarizma termininin özü (yun. χάρισμα, “mərhəmət”, “ilahi hədiyyə”) alman ilahiyyatçısı Ernst Troelç tərəfindən daxil edilmişdir.
Maks Veberə görə xarizmatik hakimiyyətin tərifi:
- Fərdi şəxsiyyətin müəyyən keyfiyyəti, onun sayəsində o, adi insanlardan fərqlənir və fövqəltəbii, fövqəlbəşəri və ya ən azı xüsusi olaraq müstəsna güc və ya keyfiyyətlərə malik hesab edilir. Bunlar adi insan üçün əlçatan olmayan, lakin ilahi mənşəli və ya nümunəvi hesab edilənlərdir və onların əsasında müvafiq şəxs lider kimi qəbul edilir ... Söz mövzusu keyfiyyətin son nəticədə etik, estetik və ya digər bu kimi nöqteyi-nəzərdən necə qiymətləndiriləcəyi təbii olaraq tərifin məqsədləri üçün əhəmiyyətsizdir.
Maks Veberin nəzəriyyəsində xarizmanın tərifi çox konkretdir: o, ciddi elmi sosioloji konsepsiya xarakteri daşımır. O, iddia edirdi ki, xarizma insana, kütlələrə rəhbərlik etməyə, lider olmağa imkan verən müəyyən unikal keyfiyyətlərin toplusudur. Bu keyfiyyətlər, Veberə görə, ilahi bir hədiyyədir, çünki o, onları müstəsna olaraq fövqəltəbii hesab edir. Eyni zamanda, bu tip liderin şəxsiyyət strukturunun spesifikliyinə görə, o, hakimiyyətdə qalmaq və ya nüfuzunu saxlamaq üçün daim xalq tərəfindən tanınmağa ehtiyac duyur. Beləliklə, xarizmatik liderlik hökmranlığın davamlı forması deyil. Beləliklə, bu cür hakimiyyət bürokratikliyin əksidir.
Narsisizm
Xarizma mövzusunda dissertasiya yazan avstraliyalı psixoloq Len Oakes 11 xarizmatik liderin psixometrik testdən keçmələrini istədi və onların qrup olaraq olduqca adi olduğunu gördü. Psixoanalitik Heinz Kohutun ardınca Oakes, xarizmatik liderlərin narsisizm xüsusiyyətlərini nümayiş etdirdiyini iddia edir və həmçinin adi insanların əziyyət çəkdiyi narahatlıq və günahkarlıq hissi ilə saxlanmayan daxili aydınlıq ilə müşayiət olunan qeyri-adi enerji nümayiş etdirdiklərini iddia etdi. Bununla belə, o, Maks Veberin xarizmatik avtoritet sisteminə tam əməl etməmişdir.
Müqayisə cədvəli
| Xarizmatik | Ənənəvi | Hüquqi-rasional | |
|---|---|---|---|
| Hakimiyyət növü | Xarizmatik lider | Dominant şəxsiyyət | Funksional rəhbərlər və ya bürokrat məmurlar |
| Tərəfindən müəyyən edilən mövqe | Dinamik şəxsiyyətə sahib olmaq | Qurulmuş ənənə və ya rutin | Qanunla müəyyən edilmiş səlahiyyət |
| İstifadə etməklə idarə olunur | Qeyri-adi keyfiyyətlər və müstəsna güclər | Qazanılmış və ya irsi keyfiyyətlər | Rasional olaraq müəyyən edilmiş normaların, fərmanların və digər qaydaların fəziləti |
| Qanuniləşdirilmiş | Qələbələr və cəmiyyətə uğurlar | Qurulmuş ənənə və ya rutin | Bu qaydaların formal düzgünlüyünə ümumi inam və onları qüvvəyə mindirənlər qanuniləşdirilmiş hakimiyyət sayılırlar. |
| Sədaqət | Şəxslərarası və şəxsi sədaqət | Ənənəvi sadiqliklərə əsaslanır | Səlahiyyətə / qaydalara |
| Uyğunluq | Emosional cəhətdən qeyri-sabit və dəyişkənlik | Ümumi məqsəd hissi | Qaydalara riayət etmək |
| Qaydalara riayət etmək | Hökmdarlar və ardıcıllar (şagirdlər) | Sosial davranışın müəyyən edilmiş formaları | Hökmdarlar yox, qaydalar |
Həmçinin bax
İstinadlar
- Joosse, Paul. 2014. "Becoming a God: Max Weber and the Social Construction of Charisma". Journal of Classical Sociology 14(3) 266–283. http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1468795X14536652 2020-07-30 at the Wayback Machine
- Power, Domination, Legitimation, and Authority 2020-07-19 at the Wayback Machine Sociology 250 Retrieved October 2006
- Adair-Toteff, Christopher, "Max Weber's Charisma", Journal of Classical Sociology, Vol. 5, No. 2, 189–204 (2005)
- BASS, BERNARD M.; AVOLIO, BRUCE J. "Transformational Leadership and Organizational Culture". Public Administration Quarterly. 17 (1). 1993: 112–121. ISSN 0734-9149. JSTOR 40862298. 2022-12-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
- Weber, Maximillan. Theory of Social and Economic Organization. Chapter: "The Nature of Charismatic Authority and its Routinization" translated by A. R. Anderson, Parsons 1947. Originally published in 1922 in German under the title Wirtschaft und Gesellschaft chapter III, § 10 2017-07-24 at the Wayback Machine (available online)
- Кибардина Л. Н. Анализ харизматического лидерства в социологии Макса Вебера // Омский научный вестник. 2008.
Ədəbiyyatı
- Kendall, Diana; Murray, Jane Lothian; Linden, Rick, Sociology in our time (2nd ed.), Scarborough: Nelson, 2000
- Селеньи, Иван year =2009, "Weber on Charismatic Authority." Foundations of Modern Social Thought. YaleCourses. New Haven. Lecture. (#missing_pipe)
- Szelényi, Iván, "Weber on Rational-legal Authority." Foundations of Modern Social Thought. YaleCourses. New Haven. Lecture., 2009
- Szelényi, Iván, "Weber on Traditional Authority." Foundations of Modern Social Thought. YaleCourses. New Haven. Lecture., 2009
- Szelényi, Iván, "Conceptual Foundations of Weber’s Theory of Domination." Foundations of Modern Social Thought. YaleCourses. New Haven. Lecture., 2009
- Waters, Tony and Dagmar Waters (2015) editors and translators. Weber’s Rationalism and Modern Society: New Translations on Politics, Bureaucracy, and Social Stratification. New York
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xarizmatik hakimiyyet alman sosioloqu Maks Veber terefinden islenib hazirlanmis liderlik anlayisidir Bura hakimiyyetin liderinin xarizmasindan qaynaqlandigi teskilat novu ve ya rehberlik novu daxildir Xarizmatik hakimiyyet diger iki hakimiyyet novleri qanuni hakimiyyet ve enenevi hakimiyyetden ferqlidir Uc novun her biri Maks Veberin hakimiyyetin ucterefli tesnifatinin bir hissesini teskil edir Xarizma qedim yunan terminidir ve I ci esrde Muqeddes Pavelin yeni yaranmaqda olan xristian icmalarina yazdigi mektublar vasitesile populyarliq qazanmisdir Bu kontekstde o umumiyyetle Kilsenin ilk rehberleri daxilinde Allahin selahiyyetini numayis etdiren ilahi menseli hediyye ye istinad edirdi Maks Veber bu teoloji anlayisi goturdu ve umumilesdirdi onu ardicillarin aid etdiyi bir sey kimi nezerden kecirdi ve bununla da onu siyasi herbi meshur ve qeyri xristian dini kontekstlere tetbiq eden sosioloqlarin istifadesine acdi Istifade olunan diger terminler xarizmatik hokmranliq ve xarizmatik liderlik dir XususiyyetleriXarizmatik hakimiyyetde emrler yerine yetirilir cunki liderin davamcilari ve ya sagirdleri onun xususi xarakterine emindirler Xarizmatik hakimiyyet liderin malik oldugu qeyri adi qabiliyyetlerine esaslanir Bu zaman ne mense ne onunla elaqeli irsiyyet ne de diger rasional mulahizeler xususi rol oynamir yalniz rehberin sexsi keyfiyyetleri Cox guman ki tarixde meshur olan peygemberlerin butun dunya dinlerinin banileri de daxil olmaqla generallarin ve gorkemli siyasi liderlerin ekseriyyeti xarizmatik olub Xarizmatik hakimiyyet lidere aid edilen mustesna keyfiyyetlere esaslanir Xarizma Muasir dovrde psixoloqlar xarizmani onun neticeleri ile mueyyen edirler yeni xarizmatik liderler cox tesirlidir Xarizma termininin ozu yun xarisma merhemet ilahi hediyye alman ilahiyyatcisi Ernst Troelc terefinden daxil edilmisdir Maks Vebere gore xarizmatik hakimiyyetin terifi Ferdi sexsiyyetin mueyyen keyfiyyeti onun sayesinde o adi insanlardan ferqlenir ve fovqeltebii fovqelbeseri ve ya en azi xususi olaraq mustesna guc ve ya keyfiyyetlere malik hesab edilir Bunlar adi insan ucun elcatan olmayan lakin ilahi menseli ve ya numunevi hesab edilenlerdir ve onlarin esasinda muvafiq sexs lider kimi qebul edilir Soz movzusu keyfiyyetin son neticede etik estetik ve ya diger bu kimi noqteyi nezerden nece qiymetlendirileceyi tebii olaraq terifin meqsedleri ucun ehemiyyetsizdir Maks Veberin nezeriyyesinde xarizmanin terifi cox konkretdir o ciddi elmi sosioloji konsepsiya xarakteri dasimir O iddia edirdi ki xarizma insana kutlelere rehberlik etmeye lider olmaga imkan veren mueyyen unikal keyfiyyetlerin toplusudur Bu keyfiyyetler Vebere gore ilahi bir hediyyedir cunki o onlari mustesna olaraq fovqeltebii hesab edir Eyni zamanda bu tip liderin sexsiyyet strukturunun spesifikliyine gore o hakimiyyetde qalmaq ve ya nufuzunu saxlamaq ucun daim xalq terefinden taninmaga ehtiyac duyur Belelikle xarizmatik liderlik hokmranligin davamli formasi deyil Belelikle bu cur hakimiyyet burokratikliyin eksidir NarsisizmXarizma movzusunda dissertasiya yazan avstraliyali psixoloq Len Oakes 11 xarizmatik liderin psixometrik testden kecmelerini istedi ve onlarin qrup olaraq olduqca adi oldugunu gordu Psixoanalitik Heinz Kohutun ardinca Oakes xarizmatik liderlerin narsisizm xususiyyetlerini numayis etdirdiyini iddia edir ve hemcinin adi insanlarin eziyyet cekdiyi narahatliq ve gunahkarliq hissi ile saxlanmayan daxili aydinliq ile musayiet olunan qeyri adi enerji numayis etdirdiklerini iddia etdi Bununla bele o Maks Veberin xarizmatik avtoritet sistemine tam emel etmemisdir Muqayise cedveliXarizmatik Enenevi Huquqi rasionalHakimiyyet novu Xarizmatik lider Dominant sexsiyyet Funksional rehberler ve ya burokrat memurlarTerefinden mueyyen edilen movqe Dinamik sexsiyyete sahib olmaq Qurulmus enene ve ya rutin Qanunla mueyyen edilmis selahiyyetIstifade etmekle idare olunur Qeyri adi keyfiyyetler ve mustesna gucler Qazanilmis ve ya irsi keyfiyyetler Rasional olaraq mueyyen edilmis normalarin fermanlarin ve diger qaydalarin feziletiQanunilesdirilmis Qelebeler ve cemiyyete ugurlar Qurulmus enene ve ya rutin Bu qaydalarin formal duzgunluyune umumi inam ve onlari quvveye mindirenler qanunilesdirilmis hakimiyyet sayilirlar Sedaqet Sexslerarasi ve sexsi sedaqet Enenevi sadiqliklere esaslanir Selahiyyete qaydalaraUygunluq Emosional cehetden qeyri sabit ve deyiskenlik Umumi meqsed hissi Qaydalara riayet etmekQaydalara riayet etmek Hokmdarlar ve ardicillar sagirdler Sosial davranisin mueyyen edilmis formalari Hokmdarlar yox qaydalarHemcinin baxKaudilo Monarx Xarizma Guc felsefe IstinadlarJoosse Paul 2014 Becoming a God Max Weber and the Social Construction of Charisma Journal of Classical Sociology 14 3 266 283 http journals sagepub com doi abs 10 1177 1468795X14536652 2020 07 30 at the Wayback Machine Power Domination Legitimation and Authority 2020 07 19 at the Wayback Machine Sociology 250 Retrieved October 2006 Adair Toteff Christopher Max Weber s Charisma Journal of Classical Sociology Vol 5 No 2 189 204 2005 BASS BERNARD M AVOLIO BRUCE J Transformational Leadership and Organizational Culture Public Administration Quarterly 17 1 1993 112 121 ISSN 0734 9149 JSTOR 40862298 2022 12 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 12 Weber Maximillan Theory of Social and Economic Organization Chapter The Nature of Charismatic Authority and its Routinization translated by A R Anderson Parsons 1947 Originally published in 1922 in German under the title Wirtschaft und Gesellschaft chapter III 10 2017 07 24 at the Wayback Machine available online Kibardina L N Analiz harizmaticheskogo liderstva v sociologii Maksa Vebera Omskij nauchnyj vestnik 2008 EdebiyyatiKendall Diana Murray Jane Lothian Linden Rick Sociology in our time 2nd ed Scarborough Nelson 2000 Seleni Ivan year 2009 Weber on Charismatic Authority Foundations of Modern Social Thought YaleCourses New Haven Lecture missing pipe Szelenyi Ivan Weber on Rational legal Authority Foundations of Modern Social Thought YaleCourses New Haven Lecture 2009 Szelenyi Ivan Weber on Traditional Authority Foundations of Modern Social Thought YaleCourses New Haven Lecture 2009 Szelenyi Ivan Conceptual Foundations of Weber s Theory of Domination Foundations of Modern Social Thought YaleCourses New Haven Lecture 2009 Waters Tony and Dagmar Waters 2015 editors and translators Weber s Rationalism and Modern Society New Translations on Politics Bureaucracy and Social Stratification New YorkXarici kecidler