Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vsevolod Makaroviç İqnatovski (belar. Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі;19 aprel 1881 – 4 fevral 1931, Minsk) — Belarus və Sovet ictimai və siyasi xadimi, alim, tarixçi. Belarus milli hərəkatının siması. BSSR Elmlər Akademiyasının (1928) və ÜmumUkrayna Elmlər Akademiyasının (1929) akademiki.
| Vsevolod İqnatovski | |
|---|---|
| belar. Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі | |
 | |
| Doğum tarixi | 19 aprel 1881 |
| Vəfat tarixi | 4 fevral 1931 (49 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | tarix |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
Vsevolod İqnatovski 19 aprel 1881-ci ildə Qrodno quberniyasının Brest qəzasının Tokari kəndində (indiki Belarusun Brest vilayəti, Kamenetski rayonu) anadan olub. Atası əvvəllər kənd müəllimi olsa da, sonralar keşiş kimi fəaliyyət göstərib. Vilen ilahiyyat məktəbində, Mogilyov seminariyasında (1902-ci ilə qədər) təhsil almışdır. Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin tarix-filologiya fakültəsində təhsil alarkən Eserlərin Partiyasına daxil olmuş, inqilabi çıxışlarda iştirak etmişdi. Buna görə universitetdən qovulub vətəninə sürgün edilib. Bir qədər sonra geri dönsə də, lakin 1907-ci ildə Arxangelsk quberniyasına məcburi yaşamağa göndərilib.
1911-ci ildə Yuryev (Tartu) Universitetini bitirib. 1914–1921-ci illərdə Minsk Pedaqoji İnstitutunun müəllimi, pedaqoji şurasının rəhbəri işləyib. Birinci Dünya müharibəsi illərində o, görünür, hökumətə sadiq idi, çünki hətta 1915-ci ildə üçüncü dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni ilə təltif edilib.
Siyasi fəaliyyəti
1915-ci ildə Yaroslavlda o, 1917-ci ilin mayında Belarus sosialist icmasında (BSİ) fəallıq göstərərək "Gənc Belarusiya" təşkilatına çevrilən "Bizim Torpaq" Sosialist İnqilabi istiqamətinin mədəni-maarif təşkilatını yaratdı.
Fevral inqilabından sonra Yaroslavlda (sol eserlerin platformasında) Şura təşkil etdi. 1917-ci ildə BSİ-nin iyun konfransında Mərkəzi Komitəyə üzv seçildi. Parçalanmadan sonra BSİ Belarus Sosialist-İnqilab Partiyası Mərkəzi Komitəsinə "Gənc Belarusiya" muxtar təşkilatının nümayəndəsi kimi daxil oldu (1918).
O, Belarus Xalq Respublikası Radasının liderlərinin almanpərəst siyasətindən narazı olduğu üçün onu dəstəkləmirdi. İqnatovski nə Qərbin köməyinə, nə də eserlərin eyni vaxtda həm polyaklar, həm də kommunistlərlə döyüşmək taktikasına inanmırdı. 1919-cu ilin yanvarında İqnatovskinin təşəbbüsü ilə "Gənc Belarus" təşkilatı Belarus Sosialist İnqilabi partiyası ilə əlaqələri kəsdi. 1920-ci ilin yanvarında Sovet-Polşa müharibəsi zamanı "Gənc Belarus" əsasında o, Belarus Kommunist Təşkilatını (BKT) yaratdı. Onun rəhbəri kimi 31 iyul 1920-ci ildə "Belarus Sovet Sosialist Respublikasının elan edilməsi haqqında Bəyannamə"nin imzalanmasında iştirak etdi.
İqnatovski 1920-ci il iyulun 16-dan SSRB Hərbi İnqilab Komitəsinin üzvü olub. İyul-avqust aylarında BKO RKP(b)-nin tərkibinə daxil oldu. 1920-ci ilin dekabrından BSSR Xalq Maarif Komissarı vəzifəsində çalışıb.
İqnatovskinin 1921-ci ilin yazında Saratov quberniyasında olarkən Antonovun üsyançıları tərəfindən əsir götürüldüyü barədə təsdiqlənməmiş məlumatlar var.
Riqa sülh müqaviləsi imzalanarkən Sovet nümayəndə heyətinin tərkibində iştirakdan imtina etdi. O, belaruslaşdırma siyasətində mühüm rol oynaylb. BSSR ərazisinin genişləndirilməsinin fəal tərəfdarı olub bəzi belarus mühacirlərinin öz vətənlərinə qayıtmalarına töhfə verib.
1926-cı ildən Belarus Mədəniyyəti İnstitutunun rəhbəri, 1927-ci ildən Belarus Mədəniyyəti İnstitutunun ilk prezidenti, 1928-ci ilin dekabrından BSSR Elmlər Akademiyasının prezidenti, BSSR EA Tarix İnstitutunun direktoru olub.
1930-cu ildə qondarma milli demokratiyaya qarşı aparılan kampaniya zamanı o, BSSR Elmlər Akademiyasının prezidenti vəzifəsindən azad edildi. "Qolçomaq agenti" kimi Siyasi İdarə tərəfindən dindirilməyə çağırılmış, partiyadan xaric edilmişdir (1931-ci ilin yanvarı).
"Belarusun Azadlığı Uğrunda Birlik" işi çərçivəsində istintaq dindirmələri zamanı 1931-ci il fevralın 4-də özünü güllələdi.).
Minskdəki hərbi qəbiristanlıqda dəfn edilib.
V. M. İqnatovskinin adı Minskin küçələrindən birinə verilib.
Elmi baxışları və maraqları
Vsevolod İqnatovski Belarus tarixinin tədqiqi ilə məşğul olub. İqnatovskinin elmi əsərləri marksist-leninist metodologiyanı nəzərə alaraq belarus xalqının tarixinin milli konsepsiyasının formalaşması üçün əsas olub. Bu konsepsiya uzun müddət Belarus tarixinə dair dərsliyə çevrilən "Belarus tarixinin qısa təsviri" (1919) kitabında tam şəkildə açıqlanır. O, həmçinin Oktyabr inqilabının tarixini və Belarusda Sovet hakimiyyətinin ilk illərini tədqiq edib.
Belarus tarixini 5 dövrə bölmək ideyasını irəli sürən İqnatovski olub:
- Polotsk dövrü (IX–XII əsrlər). Polotsk knyazlığı faktiki müstəqil dövlət qurumu kimi.
- Böyük Litva knyazlığı dövrü (XIII–XVI əsrin 1-ci yarısı). O, Böyük Litva knyazlığını etnik Belarus dövləti hesab edirdi. "Litvinlər" xalqını Baltlara aid edir və dövlətin yaranmasına səbəb litvinlərin hərbi təşkilatının olduğunu bildirirdi.
- Polşa dövrü (XVI əsrin 2-ci yarısı — XVIII əsrlər). O hesab edirdi ki, Lublin İttifaqından sonra "Litva və Belarus Polşanın tərkibinə daxil edildi.
- Rus dövrü (XVIII əsrin sonu — XX əsrin əvvəlləri). Belarus ərazisi Rusiya imperiyasının bir hissəsi olur.
- Sovet dövrü (1917-ci ildən).
Ümumilikdə İqnatovski 40-dan çox elmi və elmi-publisistik əsər, o cümlədən 8 monoqrafiya yazıb. Sui qəsdin ertəsi günü Siyasi İdarənin əməkdaşları akademikin evinə gələrək onun arxivini müsadirə ediblər. Arxiv hələ də tapılmayıb. Ehtimal ki, Minskin almanlar tərəfindən işğalı zamanı arxiv itib. İqnatovskinin bəzi sənədləri (96 səhifəlik 5 əlyazma və 17 şəhadətnamə, 9–11 fevral 1931-ci ildə Moskvadan götürülüb) naməlum şəxs tərəfindən məsləkdaşı A. Staşevskinin (BSSR Daxili İşlər və Ədliyyə Xalq Komissarı) qızına verilmişdi. 2012-ci ildə Staşevskinin qızı tərəfindən həmin sənədlər Milli Tarix Muzeyinə təhvil verilib.
Əsas əsərləri
- Belarus tarixi haqqında qısa esse. 5-ci nəşr. Minsk: Belarus, 1992.
- Belarusiya: ərazi, əhali, iqtisadiyyat. Tarixdə mühüm məqamlar. Sovet Belarusiyasına və onun rayonlarına dair iqtisadi esse. — Mn.: Red. BSSR Xalq Komissarları Soveti, 1926 (A. Smoliçlə həmmüəllif).
- Каля магілы барацьбіта. — Мн.: Белдзяржвыд., 1927. — 30с.
- Гісторыя Беларусі ў XIX і пачатку XX сталецьця. Выд. 3, Мінск, 1928.
- 1863 на Беларусі: Нарыс падзей. Мінск, 1930.
İstinadlar
- Ігнатоўскі Усевалад Макаравіч 2015-04-02 at the Wayback Machine // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Мн., 2007.
- Ахремчик Р. Президенты НАН Беларуси: история Академии наук в лицах // Наука и инновации. — 2014. — Т. 2. — № 132. — С. 4
- Ахремчик Р. Президенты НАН Беларуси: история Академии наук в лицах // Наука и инновации. — 2014. — Т. 2. — № 132. — С. 5
- Игнатовский Всеволод 2008-09-08 at the Wayback Machine // История Беларуси. Словарь-справочник.
- Ігнаценка I.М., Кароль А. С. "Пад сцяг чырвоны…" // Полымя, 1988, No.5. С. 14.
- Ігнатоўскі У. У Цэнтральнае Бюро Кампартыі Беларусі. Дакладная запіска сябра КПБ У.Ігнатоўскага// Спадчына (Мінск). — 1995. — № 6. — С.37–44.
- Игнатовский Всеволод Макарович 2009-06-11 at the Wayback Machine // НАН Беларуси.
- Владимир Ляховский (канд. ист. н. БГУ), Виктор Корбут. Документы первого президента Академии наук нашлись на антресоли. // "Литовский курьер", № 14 (893), апрель 2012
Ədəbiyyat
- Акадэмік У. М. Ігнатоўскі. Матэрыялы навуковых чытанняў, прысвечаных 110-годдзю з дня нараджэння. Мн.: Навука і тэхніка, 1993. (bel.)
- Ігнаценка I., Кароль А. Усевалад Ігнатоўскі і яго час. Мінск, 1991. (bel.)
- Брыгадзін П. І., Мацяс І. Д. Усевалад Ігнатоўскі. Паліт. дзеяч, вучоны. — Мн.: Полымя, 1998. — 96 с. . (bel.)
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. . (bel.)
- Петрыкаў П. Ц. Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі (Да 125-годдзя з дня нараджэння) // Весці НАН Беларусі. Сер. гуманіт. навук. 2006, № 2. (bel.)
- Ignatovskii, Vsevolod Makar’evich. The Modern Encyclopedia of Russian and Soviet History. Vol. 14. Academic International Press, 1979. (ing.)
- Ляхоўскі, У. В. Рэха трагічнага стрэлу: па слядах архіва Усевалада Ігнатоўскага / У. Ляхоўскі // Беларускі гістарычны часопіс. 2011. № 12. С. 3–19
Xarici keçidlər
- Игнатовский Всеволод Макарович в базе данных "История белорусской науки в лицах" Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа НАН Беларуси
- Биобиблиографический указатель в репозитории Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа НАН Беларуси
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vsevolod Makarovic Iqnatovski belar Usevalad Makaravich Ignatoyski 19 aprel 1881 4 fevral 1931 Minsk Belarus ve Sovet ictimai ve siyasi xadimi alim tarixci Belarus milli herekatinin simasi BSSR Elmler Akademiyasinin 1928 ve UmumUkrayna Elmler Akademiyasinin 1929 akademiki Vsevolod Iqnatovskibelar Usevalad Makaravich IgnatoyskiDogum tarixi 19 aprel 1881 1881 04 19 Vefat tarixi 4 fevral 1931 1931 02 04 49 yasinda Vefat yeri Minsk Belorusiya SSR SSRIElm sahesi tarixIs yerleri Belarus Milli Elmler Akademiyasi Belarus Dovlet UniversitetiTehsili Tartu Universiteti 1911 Uzvluyu Ukrayna Milli Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri Vsevolod Iqnatovski 19 aprel 1881 ci ilde Qrodno quberniyasinin Brest qezasinin Tokari kendinde indiki Belarusun Brest vilayeti Kamenetski rayonu anadan olub Atasi evveller kend muellimi olsa da sonralar kesis kimi fealiyyet gosterib Vilen ilahiyyat mektebinde Mogilyov seminariyasinda 1902 ci ile qeder tehsil almisdir Sankt Peterburq Dovlet Universitetinin tarix filologiya fakultesinde tehsil alarken Eserlerin Partiyasina daxil olmus inqilabi cixislarda istirak etmisdi Buna gore universitetden qovulub vetenine surgun edilib Bir qeder sonra geri donse de lakin 1907 ci ilde Arxangelsk quberniyasina mecburi yasamaga gonderilib 1911 ci ilde Yuryev Tartu Universitetini bitirib 1914 1921 ci illerde Minsk Pedaqoji Institutunun muellimi pedaqoji surasinin rehberi isleyib Birinci Dunya muharibesi illerinde o gorunur hokumete sadiq idi cunki hetta 1915 ci ilde ucuncu dereceli Muqeddes Stanislav ordeni ile teltif edilib Siyasi fealiyyeti 1915 ci ilde Yaroslavlda o 1917 ci ilin mayinda Belarus sosialist icmasinda BSI fealliq gostererek Genc Belarusiya teskilatina cevrilen Bizim Torpaq Sosialist Inqilabi istiqametinin medeni maarif teskilatini yaratdi Fevral inqilabindan sonra Yaroslavlda sol eserlerin platformasinda Sura teskil etdi 1917 ci ilde BSI nin iyun konfransinda Merkezi Komiteye uzv secildi Parcalanmadan sonra BSI Belarus Sosialist Inqilab Partiyasi Merkezi Komitesine Genc Belarusiya muxtar teskilatinin numayendesi kimi daxil oldu 1918 O Belarus Xalq Respublikasi Radasinin liderlerinin almanperest siyasetinden narazi oldugu ucun onu desteklemirdi Iqnatovski ne Qerbin komeyine ne de eserlerin eyni vaxtda hem polyaklar hem de kommunistlerle doyusmek taktikasina inanmirdi 1919 cu ilin yanvarinda Iqnatovskinin tesebbusu ile Genc Belarus teskilati Belarus Sosialist Inqilabi partiyasi ile elaqeleri kesdi 1920 ci ilin yanvarinda Sovet Polsa muharibesi zamani Genc Belarus esasinda o Belarus Kommunist Teskilatini BKT yaratdi Onun rehberi kimi 31 iyul 1920 ci ilde Belarus Sovet Sosialist Respublikasinin elan edilmesi haqqinda Beyanname nin imzalanmasinda istirak etdi Iqnatovski 1920 ci il iyulun 16 dan SSRB Herbi Inqilab Komitesinin uzvu olub Iyul avqust aylarinda BKO RKP b nin terkibine daxil oldu 1920 ci ilin dekabrindan BSSR Xalq Maarif Komissari vezifesinde calisib Iqnatovskinin 1921 ci ilin yazinda Saratov quberniyasinda olarken Antonovun usyancilari terefinden esir goturulduyu barede tesdiqlenmemis melumatlar var Riqa sulh muqavilesi imzalanarken Sovet numayende heyetinin terkibinde istirakdan imtina etdi O belaruslasdirma siyasetinde muhum rol oynaylb BSSR erazisinin genislendirilmesinin feal terefdari olub bezi belarus muhacirlerinin oz vetenlerine qayitmalarina tohfe verib 1926 ci ilden Belarus Medeniyyeti Institutunun rehberi 1927 ci ilden Belarus Medeniyyeti Institutunun ilk prezidenti 1928 ci ilin dekabrindan BSSR Elmler Akademiyasinin prezidenti BSSR EA Tarix Institutunun direktoru olub 1930 cu ilde qondarma milli demokratiyaya qarsi aparilan kampaniya zamani o BSSR Elmler Akademiyasinin prezidenti vezifesinden azad edildi Qolcomaq agenti kimi Siyasi Idare terefinden dindirilmeye cagirilmis partiyadan xaric edilmisdir 1931 ci ilin yanvari Belarusun Azadligi Ugrunda Birlik isi cercivesinde istintaq dindirmeleri zamani 1931 ci il fevralin 4 de ozunu gulleledi Minskdeki herbi qebiristanliqda defn edilib V M Iqnatovskinin adi Minskin kucelerinden birine verilib Elmi baxislari ve maraqlariVsevolod Iqnatovski Belarus tarixinin tedqiqi ile mesgul olub Iqnatovskinin elmi eserleri marksist leninist metodologiyani nezere alaraq belarus xalqinin tarixinin milli konsepsiyasinin formalasmasi ucun esas olub Bu konsepsiya uzun muddet Belarus tarixine dair dersliye cevrilen Belarus tarixinin qisa tesviri 1919 kitabinda tam sekilde aciqlanir O hemcinin Oktyabr inqilabinin tarixini ve Belarusda Sovet hakimiyyetinin ilk illerini tedqiq edib Belarus tarixini 5 dovre bolmek ideyasini ireli suren Iqnatovski olub Polotsk dovru IX XII esrler Polotsk knyazligi faktiki musteqil dovlet qurumu kimi Boyuk Litva knyazligi dovru XIII XVI esrin 1 ci yarisi O Boyuk Litva knyazligini etnik Belarus dovleti hesab edirdi Litvinler xalqini Baltlara aid edir ve dovletin yaranmasina sebeb litvinlerin herbi teskilatinin oldugunu bildirirdi Polsa dovru XVI esrin 2 ci yarisi XVIII esrler O hesab edirdi ki Lublin Ittifaqindan sonra Litva ve Belarus Polsanin terkibine daxil edildi Rus dovru XVIII esrin sonu XX esrin evvelleri Belarus erazisi Rusiya imperiyasinin bir hissesi olur Sovet dovru 1917 ci ilden Umumilikde Iqnatovski 40 dan cox elmi ve elmi publisistik eser o cumleden 8 monoqrafiya yazib Sui qesdin ertesi gunu Siyasi Idarenin emekdaslari akademikin evine gelerek onun arxivini musadire edibler Arxiv hele de tapilmayib Ehtimal ki Minskin almanlar terefinden isgali zamani arxiv itib Iqnatovskinin bezi senedleri 96 sehifelik 5 elyazma ve 17 sehadetname 9 11 fevral 1931 ci ilde Moskvadan goturulub namelum sexs terefinden meslekdasi A Stasevskinin BSSR Daxili Isler ve Edliyye Xalq Komissari qizina verilmisdi 2012 ci ilde Stasevskinin qizi terefinden hemin senedler Milli Tarix Muzeyine tehvil verilib Esas eserleriBelarus tarixi haqqinda qisa esse 5 ci nesr Minsk Belarus 1992 Belarusiya erazi ehali iqtisadiyyat Tarixde muhum meqamlar Sovet Belarusiyasina ve onun rayonlarina dair iqtisadi esse Mn Red BSSR Xalq Komissarlari Soveti 1926 A Smolicle hemmuellif Kalya magily baracbita Mn Beldzyarzhvyd 1927 30s Gistoryya Belarusi y XIX i pachatku XX staleccya Vyd 3 Minsk 1928 1863 na Belarusi Narys padzej Minsk 1930 IstinadlarIgnatoyski Usevalad Makaravich 2015 04 02 at the Wayback Machine Represavanyya litaratary navukoycy rabotniki asvety gramadskiya i kulturnyya dzeyachy Belarusi Encyklapedychny davednik u 10 tamah 15 knigah T 1 Mn 2007 Ahremchik R Prezidenty NAN Belarusi istoriya Akademii nauk v licah Nauka i innovacii 2014 T 2 132 S 4 Ahremchik R Prezidenty NAN Belarusi istoriya Akademii nauk v licah Nauka i innovacii 2014 T 2 132 S 5 Ignatovskij Vsevolod 2008 09 08 at the Wayback Machine Istoriya Belarusi Slovar spravochnik Ignacenka I M Karol A S Pad scyag chyrvony Polymya 1988 No 5 S 14 Ignatoyski U U Centralnae Byuro Kampartyi Belarusi Dakladnaya zapiska syabra KPB U Ignatoyskaga Spadchyna Minsk 1995 6 S 37 44 Ignatovskij Vsevolod Makarovich 2009 06 11 at the Wayback Machine NAN Belarusi Vladimir Lyahovskij kand ist n BGU Viktor Korbut Dokumenty pervogo prezidenta Akademii nauk nashlis na antresoli Litovskij kurer 14 893 aprel 2012EdebiyyatAkademik U M Ignatoyski Materyyaly navukovyh chytannyay prysvechanyh 110 goddzyu z dnya naradzhennya Mn Navuka i tehnika 1993 bel Ignacenka I Karol A Usevalad Ignatoyski i yago chas Minsk 1991 bel Brygadzin P I Macyas I D Usevalad Ignatoyski Palit dzeyach vuchony Mn Polymya 1998 96 s ISBN 985 07 0278 8 bel Pamyac Gist dakum hronika Minska U 4 kn Kn 1 ya Mn BELTA P15 2001 576 s il ISBN 985 6302 33 1 bel Petrykay P C Usevalad Makaravich Ignatoyski Da 125 goddzya z dnya naradzhennya Vesci NAN Belarusi Ser gumanit navuk 2006 2 bel Ignatovskii Vsevolod Makar evich The Modern Encyclopedia of Russian and Soviet History Vol 14 Academic International Press 1979 ing Lyahoyski U V Reha tragichnaga strelu pa slyadah arhiva Usevalada Ignatoyskaga U Lyahoyski Belaruski gistarychny chasopis 2011 12 S 3 19Xarici kecidlerIgnatovskij Vsevolod Makarovich v baze dannyh Istoriya belorusskoj nauki v licah Centralnoj nauchnoj biblioteki im Yakuba Kolasa NAN Belarusi Biobibliograficheskij ukazatel v repozitorii Centralnoj nauchnoj biblioteki im Yakuba Kolasa NAN Belarusi