Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Viski (ingiliscə "whisky" və ya "whiskey"; şotlandca "whiskey", bretonca "wiski", irlandca "uisce beathadh" və keltçə "uisge beatha", latınca "aqua vitae" - "həyat suyu"nun hərfi tərcüməsi) müxtəlif növ taxıllardan əldə edilən aromatik, sərt spirtli içkidir. Palıd çəlləklərində çürümə, fermentasiya, distillə və uzunmüddətli saxlanma proseslərindən keçərək alınan içkidir. Viski arpa, çovdar, buğda və ya qarğıdalıdan hazırlana bilər. Fransanın Bretan bölgəsində qarabaşaqdan belə viski hazırlayırlar. Alkoqolunluluğu adətən 40-50%-dir, lakin bəzi viski növləri daha yüksək sərtliliyə malikdir (60% -ə qədər). İçkinin rəngi açıq sarıdan qəhvəyi rəngə qədər dəyişir, şəkərin miqdarı həddindən artıq aşağı və ya heç yoxdur. Ənənəvi viski istehsal edən bölgələr Şotlandiya və İrlandiyadır. Böyük Britaniya və ABŞ-də çox içilir. Dənli bitki xammalından hazırlanan qıcqırdılmış qatı mayenin distilləsi yolu ilə alınır. Hazır viski distillə olunmuş spirt, bəzi hallarda şərab, ətirli maddələrin ekstraktları və s. ilə qarışdırılır.
Tarixi
Viski haqqında ilk yazılı qeyd 1405-ci ilə aiddir və viskinin rahiblər tərəfindən istehsal edildiyi İrlandiyadan gəlir. Şotlandiyada da qeyd olunur: Şotlandiya Xəzinədarlığının reyestrində 1494-cü il iyunun 1-də "aqua vitae istehsalı üçün qardaş Con Kora arpa" məsələsi haqqında qeyd var (kelt. "uisge beatha", irland "uisce beathadh") . Viskinin bu qeydlərin olduğu dövrdən ən azı bir neçə əsr əvvəldən məlum olduğu güman edilir. Viskinin ilk dəfə nə vaxt və harada distillə edildiyi məlum deyil və bu dövrdə spirtli içkilərin istehsalının yerli və sənədsiz xarakter daşıdığı üçün içkinin mənşəyini müəyyən etməyi çətinləşdirir. Bundan əlavə, distillə prosesinin kəşfinin bir-birindən asılı olmayaraq müxtəlif sahələrdə baş verməsi tamamilə mümkündür.
1505-ci ildə "Edinburq Cərrahlar və Bərbərlər Gildiyası" viski istehsalında monopoliya yaratdı. Viski apteklərdə möcüzəvi dərman kimi satılmağa başladı. 1579-cu ildə Şotlandiya Parlamenti kəndlilər və aşağı təbəqəli insanları tərəfindən viskinin istehsalını qadağan etdi. Ancaq bu, "yeraltı" kiçik içki zavodlarının inkişafına səbəb oldu.
Bəzi müəlliflər hesab edirlər ki, spirtlərin distillə üsulu ilə istehsalı eramızın VIII-IX əsrlərində Yaxın Şərqdə başlamışdır, xristian rahibləri isə bu sənəti İrlandiya və Böyük Britaniyaya gətirdilər. Məşhur bir əfsanə vardır ki, distillə prosesi İrlandiya və İngiltərədə Müqəddəs Patrik sayəsində məlum oldu - İrlandiya sahillərinə ayaq basaraq, guya o, "müqəddəs su" istehsal etməyə və bütpərəstləri xristian etməyə başladı; lakin o, spirt distilləsinin ixtirasından əvvəl yaşamışdır.
Hazırlanma texnologiyası
Viskinin dad xüsusiyyətləri bir çox parametrlərlə, o cümlədən suyun və taxılın keyfiyyəti, çürüdülmə üsulu, süzülmə üsulu, çəlləyin xüsusiyyətləri, saxlanma müddəti, misin dizaynı və forması, qablaşdırma zamanı havanın temperaturu və s. ilə müəyyən edilir. Çəlləyin xüsusiyyətlərinə görə: bir çox içki zavodlarında Şərab çəlləkləri istifadə olunur - şeri, madeyra, porto, belə çəlləklərdə yaşlandıqda öz ləzzətini və aromatik izini buraxır. Bəzi viskilər qarışıq saxlanılma ilə hazırlanır - əvvəlcə iki fərqli bareldə yaşlanır, sonra qarışdırılır. Əlavə yaşlanma variantları da var, məsələn, viski son üç ildə fərqli bir çəlləkdə saxlanılır.
Üç əsas istiqaməti ayırd etmək olar: “Şotland”, “İrlandiya” və “Amerika”.
Şotland üslubu içkiyə xüsusi dumanlı dad verən yanacaq kimi torfdan istifadə edərək taxıl qurutma ənənəsi ilə seçilir;
İrland üsulunda isə sobalarda “torfsuz” qurutma və üçqat distillədir ki, bu da öz növbəsində viskiyə yumşaqlıq verir.
Amerika viskisi, arpadan (qarğıdalı, çovdar, buğda) daha yüksək keyfiyyətli taxıllarla yanaşı, yalnız yeni palıd çəlləklərinin istifadəsi səbəbindən xüsusilə sıx dad və aromasıyla özünəməxsus ayrıca yer tutur.
Xammal
Klassik texnologiyaya görə, Şotlandiyada viski istehsalı üçün xammal arpa və arpa ını İrlandiyada arpa maltına çovdar qatılır. Şotlandiyada viski istehsalı üçün arpa özünəməxsus ləzzət xüsusiyyətlərinə malik olan bir neçə sahədə yetişdirilir.
ABŞ və Kanadada qarğıdalı, çovdar viskisi (ing. rye whiskey) və buğda viskisi (ing. wheat whiskey) üçün xammal kimi istifadə olunur.
Yaponiyada, Şotlandiyada olduğu kimi, viski hazırlamaq üçün arpa maltından istifadə edilir.
Saxlanma müddəti
1860-cı il qanununa görə, şotland viskisi ən azı 3 il saxlanmalıdır - yalnız bu müddətdən sonra maltın distilləsi viski adlandırılmaq hüququnu alır. Qarışdırılmaq üçün nəzərdə tutulmayan malt viskiləri beş ildən 25 ilədək və ya daha çox saxlanılır.
Ən çox rast gəlinən qocalma dövrləri 10-12 il (orijinal çeşidlər) və 21 ildir (eksklüziv və ya kolleksiya sortları). Bəzi nadir viskilərin yaşı 30-50 ildir. İrlandiya viskisi, şotland viskisi kimi, ən azı 3 il, adətən 9-12, Kanada viskisi isə ən azı 6 il saxlanılmalıdır.
Viskinin növləri
Xammaldan və istehsal üsulundan asılı olaraq viskinin aşağıdakı növləri fərqləndirilir:
- Maltlanmış viskisi - ənənəvi mayeqovucu aparatla istehsal olunan səməniləşdirilmiş (toxum cücərənədək saxlanır, daha sonra qurudulur) taxıl viskisidir;
- Taxıl əsaslı viski - hər hansı taxıldan hazırlanmış viskidir, fraksion kalonlarda distillə edilir (əsasən, bu üsul istifadə olunur); Dadı və qoxusu zəif ifadə olunur, buna görə də o, praktiki olaraq öz-özünə satılmır, qarışıqlarda istifadə olunur;
Bu ikisinin aşağıdakı birləşmələri mümkündür:
Tək taxıllı viski tək bir spirtqova zavodunda istehsal olunan və yalnız malt taxılından (adətən, arpa) hazırlanmış viskidir. Çəlləklər və köhnəlmə illəri fərqlidir, əgər etiketdə tək çəllək (single-cask və ya single-barrel) göstərilmirsə, yəni şüşədəki viski bir çəlləkdəndir:
- Populyar brendlər: Bushmills (İrlandiya),
- Glenfiddich, Glenmorangie, Macallan, Singleton, Laphroaig (Şotlandiya)
Qarışıq malt viskisi (blended malt) müxtəlif içki zavodlarının tək malt viskisinin qarışığıdır. Həmçinin, bu növ viski bəzən etiketdə «pure malt», «malt» və ya «vatted malt». kimi göstərilir.
- Populyar brendlər: Monkey Shoulder, The Naked Grouse, Johnnie Walker Green Label
Qarışıq viski (blended) malt və taxıl viskilərinin qarışığıdır.
- Populyar brendlər : Johnnie Walker Red Label, Chivas Regal, Ballantines, Grant's (Şotland viskisi), Jameson (İrlandiya viskisi).
Digər xüsusiyyətlər:
- “Tək çəllək və ya tək barel” (single cask/single barrel) bir bareldən qablaşdırılan yuxarıda qeyd olunan tək maltlı viski növüdür.
- "Çəlləyin sərtliyi"(cask strength/barrel proof) su ilə seyrəldilməmiş (və ya bir qədər seyrəldilmiş, yəni sərtliyi azaldılmış) bir bareldən hazırlanmış viskidir və nəticədə çox sərt içki (adətən 52-66%) alınır.
Amerikan viskisinin növləri:
Burbon - xammalında ən azı 51% qarğıdalı olan və yeni palıd çəlləklərində saxlanılmış viskidir;
Qarğıdalı viskisi (corn whiskey) - ən azı 80% qarğıdalı, ümumiyyətlə saxladılmamış və ya istifadə edilmiş çəlləkdə saxladılmış;
Malt viskisi (malt whiskey) - ən azı 51% arpa;
Çovdar viskisi (rye whiskey) - ən azı 51% çovdar;
Malt-çovdar viskisi (malted rye whiskey) - ən azı 51% səmənili çovdar;
Buğda viskisi (wheat whiskey) - ən azı 51% buğda.
Şotland viskisi
Şotland viskisi yüksək keyfiyyəti və qiyməti ilə daima seçilmişdir, xüsusən özünəməxsus dadı, qoxusu və qədim ənənələri vardır. Dünyada ən bahalı və qədim viskilərdən biri "Mortlach 70" hesab olunur. Bu viski "Gordon & MacPhail" kompaniyası tərəfindən hazırlanmışdır, qiyməti isə tam 15,2 min dollar sayılır.
Mortlach 70 viskisi
"Mortlach 70" viskisi 1938 – ci ildən etibarən hazırlanmağa başlanılmışdır, bir neçə on illər keçməsinə baxmayaraq hələ indiyə kimi öz zəngin qoxusunu və dadını itirməmişdir. Hazırlanma zamanı viskinin tərkibinə əncir və üzüm qatışdırılır. Şotland viskisini dadmış və onun dəyərindən məlumatı olan hər bir kəs bilməlidir ki, Mortlach 70 viskisi necə orijinal və dəyərlidir.
Dünyanın ən qədim viskisi
Dünyanın ən qədim viskisi su damcısı formasında olan şüşə qabların içərisinə doldurularaq, satışı edilir. Həmçinin qapaq yerinə burada eleqant üslubda hazırlanmış və təbii ağacdan olan tıxaclardan da yararlanırlar. Bütün bunlar viskinin dəyərinin artmasında əsaslı rola malikdir.
İstinadlar
- Ən qədim viski
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Viski ingilisce whisky ve ya whiskey sotlandca whiskey bretonca wiski irlandca uisce beathadh ve keltce uisge beatha latinca aqua vitae heyat suyu nun herfi tercumesi muxtelif nov taxillardan elde edilen aromatik sert spirtli ickidir Palid celleklerinde curume fermentasiya distille ve uzunmuddetli saxlanma proseslerinden kecerek alinan ickidir Viski arpa covdar bugda ve ya qargidalidan hazirlana biler Fransanin Bretan bolgesinde qarabasaqdan bele viski hazirlayirlar Alkoqolunlulugu adeten 40 50 dir lakin bezi viski novleri daha yuksek sertliliye malikdir 60 e qeder Ickinin rengi aciq saridan qehveyi renge qeder deyisir sekerin miqdari heddinden artiq asagi ve ya hec yoxdur Enenevi viski istehsal eden bolgeler Sotlandiya ve Irlandiyadir Boyuk Britaniya ve ABS de cox icilir Denli bitki xammalindan hazirlanan qicqirdilmis qati mayenin distillesi yolu ile alinir Hazir viski distille olunmus spirt bezi hallarda serab etirli maddelerin ekstraktlari ve s ile qarisdirilir Ballantine s Finest viskisiTarixiViski haqqinda ilk yazili qeyd 1405 ci ile aiddir ve viskinin rahibler terefinden istehsal edildiyi Irlandiyadan gelir Sotlandiyada da qeyd olunur Sotlandiya Xezinedarliginin reyestrinde 1494 cu il iyunun 1 de aqua vitae istehsali ucun qardas Con Kora arpa meselesi haqqinda qeyd var kelt uisge beatha irland uisce beathadh Viskinin bu qeydlerin oldugu dovrden en azi bir nece esr evvelden melum oldugu guman edilir Viskinin ilk defe ne vaxt ve harada distille edildiyi melum deyil ve bu dovrde spirtli ickilerin istehsalinin yerli ve senedsiz xarakter dasidigi ucun ickinin menseyini mueyyen etmeyi cetinlesdirir Bundan elave distille prosesinin kesfinin bir birinden asili olmayaraq muxtelif sahelerde bas vermesi tamamile mumkundur 1505 ci ilde Edinburq Cerrahlar ve Berberler Gildiyasi viski istehsalinda monopoliya yaratdi Viski apteklerde mocuzevi derman kimi satilmaga basladi 1579 cu ilde Sotlandiya Parlamenti kendliler ve asagi tebeqeli insanlari terefinden viskinin istehsalini qadagan etdi Ancaq bu yeralti kicik icki zavodlarinin inkisafina sebeb oldu Bezi muellifler hesab edirler ki spirtlerin distille usulu ile istehsali eramizin VIII IX esrlerinde Yaxin Serqde baslamisdir xristian rahibleri ise bu seneti Irlandiya ve Boyuk Britaniyaya getirdiler Meshur bir efsane vardir ki distille prosesi Irlandiya ve Ingilterede Muqeddes Patrik sayesinde melum oldu Irlandiya sahillerine ayaq basaraq guya o muqeddes su istehsal etmeye ve butperestleri xristian etmeye basladi lakin o spirt distillesinin ixtirasindan evvel yasamisdir Hazirlanma texnologiyasiViskinin dad xususiyyetleri bir cox parametrlerle o cumleden suyun ve taxilin keyfiyyeti curudulme usulu suzulme usulu celleyin xususiyyetleri saxlanma muddeti misin dizayni ve formasi qablasdirma zamani havanin temperaturu ve s ile mueyyen edilir Celleyin xususiyyetlerine gore bir cox icki zavodlarinda Serab cellekleri istifade olunur seri madeyra porto bele celleklerde yaslandiqda oz lezzetini ve aromatik izini buraxir Bezi viskiler qarisiq saxlanilma ile hazirlanir evvelce iki ferqli barelde yaslanir sonra qarisdirilir Elave yaslanma variantlari da var meselen viski son uc ilde ferqli bir cellekde saxlanilir Uc esas istiqameti ayird etmek olar Sotland Irlandiya ve Amerika Sotland uslubu ickiye xususi dumanli dad veren yanacaq kimi torfdan istifade ederek taxil qurutma enenesi ile secilir Irland usulunda ise sobalarda torfsuz qurutma ve ucqat distilledir ki bu da oz novbesinde viskiye yumsaqliq verir Amerika viskisi arpadan qargidali covdar bugda daha yuksek keyfiyyetli taxillarla yanasi yalniz yeni palid celleklerinin istifadesi sebebinden xususile six dad ve aromasiyla ozunemexsus ayrica yer tutur Xammal Klassik texnologiyaya gore Sotlandiyada viski istehsali ucun xammal arpa ve arpa ini Irlandiyada arpa maltina covdar qatilir Sotlandiyada viski istehsali ucun arpa ozunemexsus lezzet xususiyyetlerine malik olan bir nece sahede yetisdirilir ABS ve Kanadada qargidali covdar viskisi ing rye whiskey ve bugda viskisi ing wheat whiskey ucun xammal kimi istifade olunur Yaponiyada Sotlandiyada oldugu kimi viski hazirlamaq ucun arpa maltindan istifade edilir Saxlanma muddeti 1860 ci il qanununa gore sotland viskisi en azi 3 il saxlanmalidir yalniz bu muddetden sonra maltin distillesi viski adlandirilmaq huququnu alir Qarisdirilmaq ucun nezerde tutulmayan malt viskileri bes ilden 25 iledek ve ya daha cox saxlanilir En cox rast gelinen qocalma dovrleri 10 12 il orijinal cesidler ve 21 ildir ekskluziv ve ya kolleksiya sortlari Bezi nadir viskilerin yasi 30 50 ildir Irlandiya viskisi sotland viskisi kimi en azi 3 il adeten 9 12 Kanada viskisi ise en azi 6 il saxlanilmalidir Viskinin novleriXammaldan ve istehsal usulundan asili olaraq viskinin asagidaki novleri ferqlendirilir Maltlanmis viskisi enenevi mayeqovucu aparatla istehsal olunan semenilesdirilmis toxum cucerenedek saxlanir daha sonra qurudulur taxil viskisidir Taxil esasli viski her hansi taxildan hazirlanmis viskidir fraksion kalonlarda distille edilir esasen bu usul istifade olunur Dadi ve qoxusu zeif ifade olunur buna gore de o praktiki olaraq oz ozune satilmir qarisiqlarda istifade olunur Bu ikisinin asagidaki birlesmeleri mumkundur Tek taxilli viski tek bir spirtqova zavodunda istehsal olunan ve yalniz malt taxilindan adeten arpa hazirlanmis viskidir Cellekler ve kohnelme illeri ferqlidir eger etiketde tek cellek single cask ve ya single barrel gosterilmirse yeni susedeki viski bir cellekdendir Populyar brendler Bushmills Irlandiya Glenfiddich Glenmorangie Macallan Singleton Laphroaig Sotlandiya Qarisiq malt viskisi blended malt muxtelif icki zavodlarinin tek malt viskisinin qarisigidir Hemcinin bu nov viski bezen etiketde pure malt malt ve ya vatted malt kimi gosterilir Populyar brendler Monkey Shoulder The Naked Grouse Johnnie Walker Green Label Qarisiq viski blended malt ve taxil viskilerinin qarisigidir Populyar brendler Johnnie Walker Red Label Chivas Regal Ballantines Grant s Sotland viskisi Jameson Irlandiya viskisi Diger xususiyyetler Tek cellek ve ya tek barel single cask single barrel bir barelden qablasdirilan yuxarida qeyd olunan tek maltli viski novudur Celleyin sertliyi cask strength barrel proof su ile seyreldilmemis ve ya bir qeder seyreldilmis yeni sertliyi azaldilmis bir barelden hazirlanmis viskidir ve neticede cox sert icki adeten 52 66 alinir Amerikan viskisinin novleri Burbon xammalinda en azi 51 qargidali olan ve yeni palid celleklerinde saxlanilmis viskidir Qargidali viskisi corn whiskey en azi 80 qargidali umumiyyetle saxladilmamis ve ya istifade edilmis cellekde saxladilmis Malt viskisi malt whiskey en azi 51 arpa Covdar viskisi rye whiskey en azi 51 covdar Malt covdar viskisi malted rye whiskey en azi 51 semenili covdar Bugda viskisi wheat whiskey en azi 51 bugda Sotland viskisiSotland viskisi yuksek keyfiyyeti ve qiymeti ile daima secilmisdir xususen ozunemexsus dadi qoxusu ve qedim eneneleri vardir Dunyada en bahali ve qedim viskilerden biri Mortlach 70 hesab olunur Bu viski Gordon amp MacPhail kompaniyasi terefinden hazirlanmisdir qiymeti ise tam 15 2 min dollar sayilir Mortlach 70 viskisi Mortlach 70 viskisi 1938 ci ilden etibaren hazirlanmaga baslanilmisdir bir nece on iller kecmesine baxmayaraq hele indiye kimi oz zengin qoxusunu ve dadini itirmemisdir Hazirlanma zamani viskinin terkibine encir ve uzum qatisdirilir Sotland viskisini dadmis ve onun deyerinden melumati olan her bir kes bilmelidir ki Mortlach 70 viskisi nece orijinal ve deyerlidir Dunyanin en qedim viskisiDunyanin en qedim viskisi su damcisi formasinda olan suse qablarin icerisine doldurularaq satisi edilir Hemcinin qapaq yerine burada eleqant uslubda hazirlanmis ve tebii agacdan olan tixaclardan da yararlanirlar Butun bunlar viskinin deyerinin artmasinda esasli rola malikdir IstinadlarEn qedim viskiXarici kecidlerVikianbarda Viski ile elaqeli mediafayllar var