Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Təbiət, yoxsa tərbiyə — biologiyada və cəmiyyətdə taleyi təyin edən iki rəqabətli amil: genetika (təbiət) və ətraf mühit (tərbiyə) arasında tarazlıq haqqında uzun müddətdir davam edən mübahisə. İngilis dilində bununla bağlı işlənən "nature and nurture" alliterativ ifadəsi ən azı Yelizaveta dövründən istifadə olunur və kökləri orta əsr fransız dilinə gedib çıxır.
İki anlayışın bir-birini tamamlayan birləşməsi qədim anlayışdır (q.yun. ἁπό φύσεως καὶ εὐτροφίας). Təbiət insanların ilkin təsir kimi düşündüyü şeydir, genetik irsiyyət və digər bioloji amillərdən təsirlənir. Tərbiyə ümumiyyətlə konsepsiyadan sonra xarici amillərin təsiri kimi qəbul edilir, məsələn, məruz qalma, təcrübə və öyrənmə məhsuludur.
Müasir mənada ifadə, irsiyyət və ətraf mühitin sosial tərəqqiyə təsirini müzakirə edərkən, və davranış genetikasının müasir banisi Viktoriya dövrü polimatı Frensis Qalton tərəfindən populyarlaşmışdır. Qalton, təkamülçü bioloq Çarlz Darvinin Növlərin mənşəyi əsərindən təsirlənmişdir.
İnsanların davranış xüsusiyyətlərinin hamısını və yaxud demək olar ki, hamısını "tərbiyə"dən əldə etməsi fikri 1690-cı ildə Con Lokk tərəfindən tabula rasa ("boş və ya ağ lövhə") adlandırıldı. İnsanın davranış xüsusiyyətlərinin demək olar ki, yalnız ətraf mühitin təsirindən inkişaf etdiyini güman edən insan inkişafı psixologiyasında boş bir fikir XX əsrin böyük bir hissəsində geniş yayılmışdı. İrsiyyətin təsirinin "ağ lövhə" inkarı ilə həm ekoloji, həm də irsi xüsusiyyətləri qəbul edən baxış arasında mübahisə çox vaxt təbiətlə tərbiyə baxımından aparılır. İnsan inkişafı ilə bağlı bu iki ziddiyyətli yanaşma XX əsrin ikinci yarısında tədqiqat gündəmləri üzərində ideoloji mübahisənin əsasını təşkil edirdi. Həm "təbiət", həm də "tərbiyə" amillərinin əhəmiyyətli dərəcədə, çox vaxt ayrılmaz şəkildə töhfə verdiyi aşkar edildiyindən, bu cür fikirlər XXI əsrdə insan inkişafının əksər alimləri tərəfindən sadəlövh və ya köhnəlmiş hesab olundu.
Beləliklə, təbiətin tərbiyəyə qarşı güclü dixotomiyasının bəzi tədqiqat sahələrində məhdud əhəmiyyətə malik olduğu iddia edilmişdir. Özünütərbiyədən göründüyü kimi təbiət və tərbiyənin bir-birinə daim təsir etdiyi yaxın əks əlaqə dövrələri tapıldı. Ekologiya və davranış genetikasında tədqiqatçılar tərbiyənin təbiətə mühüm təsiri olduğunu düşünürlər. Eynilə, digər sahələrdə, epigenetikada və ya dölün inkişafında olduğu kimi, irsi və qazanılmış əlamət arasındakı bölünmə xətti qeyri-müəyyən olur.
İstinadlar
- Robert Plomin (redaktor).
- In English at least since Shakespeare ( 4.1: a born devil, on whose nature nurture can never stick) and (Nature and nurture once together met / The soule and shape in decent order set.); in the 18th century used by (Roach v. Garvan, "I appointed therefore the mother guardian, who is properly so by nature and nurture, where there is no testamentary guardian.")
- English usage is based on a tradition going back to medieval literature, where the opposition of nature ("instinct, inclination") norreture ("culture, adopted mores") is a common motif, famously in ' , where the hero's effort to suppress his natural impulse of compassion in favor of what he considers proper courtly behavior leads to catastrophe. Lacy, Norris J. (1980) The Craft of Chrétien de Troyes: An Essay on Narrative Art, Brill Archive, p. 5.
- Galton, Francis. "On Men of Science, their Nature and their Nurture". Proceedings of the Royal Institution of Great Britain. 7. 1875: 227–236.
- Francis Galton. English Men of Science: Their Nature and Nurture. D. Appleton. 1895. səh. 9.
Nature versus nurture galton.
- David Moore. The Dependent Gene: The Fallacy of "Nature Vs. Nurture". Henry Holt and Company. 2003. ISBN .
- [2002] 2003. . US: . ISBN . ASIN 0805072802.
- Esposito, E. A., E. L. Grigorenko, and . 2011. "The Nature–Nurture Issue (an Illustration Using Behaviour-Genetic Research on Cognitive Development)." In An Introduction to Developmental Psychology (2nd ed.), edited by A. Slater and G. Bremner. . p. 85.
- Dusheck, Jennie. "The Interpretation of Genes". . 111 cild no. 8. October 2002. səh. 52.
- Carlson, N. R. et al. 2005. Psychology: the science of behaviour (3rd Canadian ed.). . ISBN .
- 2003. . HarperCollins. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tebiet yoxsa terbiye biologiyada ve cemiyyetde taleyi teyin eden iki reqabetli amil genetika tebiet ve etraf muhit terbiye arasinda tarazliq haqqinda uzun muddetdir davam eden mubahise Ingilis dilinde bununla bagli islenen nature and nurture alliterativ ifadesi en azi Yelizaveta dovrunden istifade olunur ve kokleri orta esr fransiz diline gedib cixir XX esrde dogus zamani bir birinden ayri qalan ekizler uzerinde aparilan tedqiqatlar tebiet yoxsa terbiyemeselesi ile bagli muzakirelere daha yaxsi fikir yurutmeye komek etdi Bele ki birlikde boyudulmus eyni ekizler kimi doguldugu andan beri bir birinden ayri boyudulmus ekizler de oxsar davranis ve psixoloji xususiyyetlerde malik olurlar Iki anlayisin bir birini tamamlayan birlesmesi qedim anlayisdir q yun ἁpo fysews kaὶ eὐtrofias Tebiet insanlarin ilkin tesir kimi dusunduyu seydir genetik irsiyyet ve diger bioloji amillerden tesirlenir Terbiye umumiyyetle konsepsiyadan sonra xarici amillerin tesiri kimi qebul edilir meselen meruz qalma tecrube ve oyrenme mehsuludur Muasir menada ifade irsiyyet ve etraf muhitin sosial tereqqiye tesirini muzakire ederken ve davranis genetikasinin muasir banisi Viktoriya dovru polimati Frensis Qalton terefinden populyarlasmisdir Qalton tekamulcu bioloq Carlz Darvinin Novlerin menseyi eserinden tesirlenmisdir Insanlarin davranis xususiyyetlerinin hamisini ve yaxud demek olar ki hamisini terbiye den elde etmesi fikri 1690 ci ilde Con Lokk terefinden tabula rasa bos ve ya ag lovhe adlandirildi Insanin davranis xususiyyetlerinin demek olar ki yalniz etraf muhitin tesirinden inkisaf etdiyini guman eden insan inkisafi psixologiyasinda bos bir fikir XX esrin boyuk bir hissesinde genis yayilmisdi Irsiyyetin tesirinin ag lovhe inkari ile hem ekoloji hem de irsi xususiyyetleri qebul eden baxis arasinda mubahise cox vaxt tebietle terbiye baximindan aparilir Insan inkisafi ile bagli bu iki ziddiyyetli yanasma XX esrin ikinci yarisinda tedqiqat gundemleri uzerinde ideoloji mubahisenin esasini teskil edirdi Hem tebiet hem de terbiye amillerinin ehemiyyetli derecede cox vaxt ayrilmaz sekilde tohfe verdiyi askar edildiyinden bu cur fikirler XXI esrde insan inkisafinin ekser alimleri terefinden sadelovh ve ya kohnelmis hesab olundu Belelikle tebietin terbiyeye qarsi guclu dixotomiyasinin bezi tedqiqat sahelerinde mehdud ehemiyyete malik oldugu iddia edilmisdir Ozunuterbiyeden gorunduyu kimi tebiet ve terbiyenin bir birine daim tesir etdiyi yaxin eks elaqe dovreleri tapildi Ekologiya ve davranis genetikasinda tedqiqatcilar terbiyenin tebiete muhum tesiri oldugunu dusunurler Eynile diger sahelerde epigenetikada ve ya dolun inkisafinda oldugu kimi irsi ve qazanilmis elamet arasindaki bolunme xetti qeyri mueyyen olur IstinadlarRobert Plomin redaktor In English at least since Shakespeare 4 1 a born devil on whose nature nurture can never stick and Nature and nurture once together met The soule and shape in decent order set in the 18th century used by Roach v Garvan I appointed therefore the mother guardian who is properly so by nature and nurture where there is no testamentary guardian English usage is based on a tradition going back to medieval literature where the opposition of nature instinct inclination norreture culture adopted mores is a common motif famously in where the hero s effort to suppress his natural impulse of compassion in favor of what he considers proper courtly behavior leads to catastrophe Lacy Norris J 1980 The Craft of Chretien de Troyes An Essay on Narrative Art Brill Archive p 5 Galton Francis On Men of Science their Nature and their Nurture Proceedings of the Royal Institution of Great Britain 7 1875 227 236 Francis Galton English Men of Science Their Nature and Nurture D Appleton 1895 seh 9 Nature versus nurture galton David Moore The Dependent Gene The Fallacy of Nature Vs Nurture Henry Holt and Company 2003 ISBN 9780805072808 2002 2003 US ISBN 978 0805072808 ASIN 0805072802 Esposito E A E L Grigorenko and 2011 The Nature Nurture Issue an Illustration Using Behaviour Genetic Research on Cognitive Development In An Introduction to Developmental Psychology 2nd ed edited by A Slater and G Bremner p 85 Dusheck Jennie The Interpretation of Genes 111 cild no 8 October 2002 seh 52 Carlson N R et al 2005 Psychology the science of behaviour 3rd Canadian ed ISBN 0 205 45769 X 2003 HarperCollins ISBN 0 00 200663 4