Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Türkiyə inzibati və məhəlli şərtlər nəzərə alınmaqla müxtəlif inzibati hissələrə ayrılmışdır. Mərkəzi idarə quruluşu baxımından (vilayət), ilçələrə (rayon), və kəndlərə bölünmüşdür. Bunlara “mülki idarə bölümlər”i deyilir.
İnzibati hissələrin müəyyən coğrafi vəziyyətləri, iqtisadi şərtləri, ictimai xidmətlərinin gərəkləri və nəqliyyat vəziyyətləri diqqətə alınmaqdadır.
Türkiyənin ən böyük inzibati vahidləri “il” olaraq adlanırlar. Bir ilin ərazisi il mərkəzi, “ilçə” mərkəzləri və ilçələrə tabe bütün kəndləri əhatə edir. İllərdə idarə etmə və icra vəzifəsini dövlətin təyin etdiyi valilər yerinə yetirir. Respublikanın ilk vaxtlarında 63 olan il sayı, dəyişən şərtlər və ehtiyaclara görə hazırda 81-ə çatmışdır. İnkişaf etmiş bir çox ilçə də il olmağı gözləyir.
İldən daha kiçik inzibati vahidlərə “ilçə” deyilir. Hər il böyüklüyünə görə müxtəlif sayda ilçələrdən ibarətdir. İlçələrdə mülki icra nümayəndəsinə “kaymakam” deyilir. Ən kiçik inzibati vahidlər isə kəndlərdir. Muxtar tərəfindən idarə olunan kənd, rəhbərlik baxımından elçə mərkəzinə bağlıdır.
Son əhali sayımına görə Türkiyənin 81 eli (30 böyükşəhər), 922 elçəsi, 387 şəhəri, 18.293 kəndi, 32.207 qonşuluq və 109.890 küçesi vardır.
| “Başkənd” (paytaxt) və “böyükşəhər” | |
| “Böyükşəhər” |
1 Əhali statistikası 2000-ci ildə edilən son sayıma görə düzənlənmişdir. El və el mərkəzlərinin adlarıTürkiyənin əksər ilinin mərkəz ilçəsi ümumən illə eyni ada sahib olmasına baxmayaraq bu hər zaman etibarlı deyil. 2005 etibarilə, Türkiyənin 81 ilinin üçünün adı il mərkəzinin adından fərqlidir: Hatay, Qocaeli və Sakarya. Bu illərin il mərkəzlərinin adı uyğun olaraq Antakya, İzmit və Adabazarıdır. Əvvəllər Hakkari ilinin mərkəzi Çöləmərik, Tunceli ilinin mərkəzi isə Kalan idi. Artvin 1956-ya qədər Çorux elinin mərkəzi idi. Bu tarixdən sonra isə ilin adı Artvin olaraq dəyişdirildi. Bənzər şəkildə Mərsin ilinin adı da 2002-yə qədər İçel idi. İlin adının 2002-ci ildə Mərsinə çevrilməsinə baxmayaraq il dövlət qeydiyyat nişanı sırası 33 olaraq qaldı. Türkiyənin mərkəzinin adı fərqli olan ilçələr də var. Məsələn: Afyonqarahisarın Sincanlı ilçəsinin mərkəzinin adı Sinanpaşadır. Həmçinin baxİstinadlar
Xarici keçidlər |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Turkiye inzibati ve mehelli sertler nezere alinmaqla muxtelif inzibati hisselere ayrilmisdir Merkezi idare qurulusu baximindan vilayet ilcelere rayon ve kendlere bolunmusdur Bunlara mulki idare bolumler i deyilir Inzibati hisselerin mueyyen cografi veziyyetleri iqtisadi sertleri ictimai xidmetlerinin gerekleri ve neqliyyat veziyyetleri diqqete alinmaqdadir Turkiyenin en boyuk inzibati vahidleri il olaraq adlanirlar Bir ilin erazisi il merkezi ilce merkezleri ve ilcelere tabe butun kendleri ehate edir Illerde idare etme ve icra vezifesini dovletin teyin etdiyi valiler yerine yetirir Respublikanin ilk vaxtlarinda 63 olan il sayi deyisen sertler ve ehtiyaclara gore hazirda 81 e catmisdir Inkisaf etmis bir cox ilce de il olmagi gozleyir Ilden daha kicik inzibati vahidlere ilce deyilir Her il boyukluyune gore muxtelif sayda ilcelerden ibaretdir Ilcelerde mulki icra numayendesine kaymakam deyilir En kicik inzibati vahidler ise kendlerdir Muxtar terefinden idare olunan kend rehberlik baximindan elce merkezine baglidir Son ehali sayimina gore Turkiyenin 81 eli 30 boyukseher 922 elcesi 387 seheri 18 293 kendi 32 207 qonsuluq ve 109 890 kucesi vardir Rengler Baskend paytaxt ve boyukseher Boyukseher Turkiye Cumhuriyyetinin ellerinin siralanmis siyahisi Plaka nomresi avtomobillerin bolgelere gore olan neqliyyat vasitesi kodlari Il El adi Erazi km2 Ehali sayi Ehali sixligi Telefon kodu Qubernator01 Adana 14 125 2 165 595 156 32202 Adiyaman 7 644 597 835 85 41603 Afyonqarahisar 14 772 706 371 49 27204 Agri 11 520 549 435 48 47205 Amasya 5 702 321 913 57 35806 Ankara 25 437 5 150 072 210 31207 Antalya 20 909 2 222 562 107 24208 Artvin 7 359 169 674 23 46609 Aydin 7 943 1 041 979 133 25610 Baliqesir 14 272 1 189 057 83 26611 Bilecik 4 310 209 925 49 22812 Bingol 8 277 266 019 32 42613 Bitlis 8 885 338 023 48 43414 Bolu 8 341 284 789 34 37415 Burdur 7 174 256 898 38 24816 Bursa 10 882 2 787 539 267 22417 Canaqqala 9 995 511 790 52 28618 Canqiri 7 490 183 550 25 37619 Corum 12 797 527 220 41 36420 Denizli 11 861 978 700 84 25821 Diyarbekir 15 272 1 635 048 109 41222 Edirne 6 119 400 280 66 28423 Elazig 9 313 568 753 67 42424 Erzincan 11 903 223 633 19 44625 Erzurum 25 355 763 320 30 44226 13 925 812 320 59 22227 Qazianteb 6 887 1 889 466 277 342 Ali Yerlikaya28 Giresun 6 831 429 984 63 45429 Gumusxana 6 440 146 353 23 45630 Hakkari 7 228 276 287 38 43831 Hatay 5 867 1 519 836 261 32632 Isparta 8 913 418 780 51 24633 Mersin 15 620 1 727 255 112 32434 Istanbul 5 313 14 377 018 2 767 212 216 C 35 Izmir 12 007 4 113 072 342 23236 Qars 9 939 296 466 29 47437 Kastamonu 13 136 368 907 28 36638 Kayseri 17 170 1 322 376 78 35239 Qirxlareli 6 304 343 723 55 28840 Qirseher 6 544 222 707 35 38641 Qocaeli 3 623 1 722 795 477 26242 Konya 41 001 2 108 808 54 33243 Kutahya 12 043 571 554 48 27444 Malatya 12 146 769 544 65 42245 Manisa 13 269 1 367 905 104 23646 Qehremanmeres 14 525 1 089 038 76 34447 Mardin 8 858 788 996 90 48248 Mugla 12 974 894 509 70 25249 Mus 8 090 411 216 51 43650 Nevseher 5 407 286 250 53 38451 Nigde 7 400 343 898 47 38852 Ordu 5 952 724 268 122 45253 Rize 3 919 329 779 84 46454 Sakarya 4 878 932 706 193 26455 Samsun 9 352 1 269 989 140 36256 Siirt 5 499 318 366 58 48457 Sinop 5 805 204 526 35 36858 Sivas 28 619 623 116 22 34659 Tekirdag 6 339 906 732 144 28260 Tokat 10 073 597 920 60 35661 Trabzon 4 662 766 782 164 46262 Tunceli 7 705 86 527 12 42863 Sanliurfa 19 451 1 845 667 98 41464 Usaq 5 382 349 459 65 27665 Van 21 334 1 085 542 56 43266 Yozgad 14 097 432 560 31 35467 Zonquldaq 3 306 598 796 181 37268 Agsaray 7 997 384 252 51 38269 Bayburt 3 741 80 607 22 45870 Qaraman 8 924 240 362 27 33871 Qiriqqala 4 575 271 092 60 31872 Batman 4 680 557 593 120 48873 Sirnaq 7 203 488 966 68 48674 Bartin 2 079 189 405 91 37875 Erdehan 5 156 100 809 21 47876 Igdir 3 546 192 056 54 47677 Yalova 850 226 514 267 22678 Qarabuk 4 103 231 333 56 37079 Kilis 1 444 128 781 90 34880 Osmaniye 3 215 506 807 162 32881 Duzce 2 574 355 549 139 380 1 Ehali statistikasi 2000 ci ilde edilen son sayima gore duzenlenmisdir Afyon elinin adi 5285 sayili qanunla 11 01 2005 tarihli r g deyisdirilmisdir El ve el merkezlerinin adlari Turkiyenin ekser ilinin merkez ilcesi umumen ille eyni ada sahib olmasina baxmayaraq bu her zaman etibarli deyil 2005 etibarile Turkiyenin 81 ilinin ucunun adi il merkezinin adindan ferqlidir Hatay Qocaeli ve Sakarya Bu illerin il merkezlerinin adi uygun olaraq Antakya Izmit ve Adabazaridir Evveller Hakkari ilinin merkezi Colemerik Tunceli ilinin merkezi ise Kalan idi Artvin 1956 ya qeder Corux elinin merkezi idi Bu tarixden sonra ise ilin adi Artvin olaraq deyisdirildi Benzer sekilde Mersin ilinin adi da 2002 ye qeder Icel idi Ilin adinin 2002 ci ilde Mersine cevrilmesine baxmayaraq il dovlet qeydiyyat nisani sirasi 33 olaraq qaldi Turkiyenin merkezinin adi ferqli olan ilceler de var Meselen Afyonqarahisarin Sincanli ilcesinin merkezinin adi Sinanpasadir Hemcinin bax Istinadlar bizimil 2022 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 23 Xarici kecidler