Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tupolev Tu-154 Rus istehsalı olan orta mənzilli üç mühərrikli sərnişin təyyarəsidir. Boeing 727-yə oxşar bir dizayna sahibdir. Rusiya, Şərqi Avropa, Kuba, Çexoslovakiya və daha çox ölkədə istifadə olunan Rusiyanın ən çox istehsal olunan sərnişin təyyarəsidir. İstehsal edilən sərnişin təyyarələrinin çoxu Aeroflotda (keçmiş SSRİ və indiki Rusiya Hava yolları) xidmət göstərdi. Hal hazırda 17 fərqli hava yolu şirkətində ildə təxminən 138 milyon sərnişin daşıyır. Təyyarənin dizaynı ona həm torpaq həm də buzlu zolaqlara enməyə imkan verir. Şimal qütbü kimi həddən artıq soyuq şəraitlərdən təsirlənmədən qalxış üçün gözləyə bilər. Tu 154 1 mach sürətə çata bilən ən sürətli sərnişin təyyarələrindən biridir.
| Tupolev Tu-154 | |
|---|---|
 | |
| Hazırlayan | Tupolev |
| İstehsalçı | Tupolev |
| İlk uçuş | 4 oktyabr 1968 |
| İstismara verilmə tarixi | 9 fevral 1972 |
| İstismarçılar | |
| Buraxılış sayı | 1.026 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dizayn
Tu 154 Aeroflotda xidmət göstərən köhnə Tu 104 təyyrələrinin yerini doldurmaq üçün dizayn olunmuşdur. Aeroflot sovet təyyarə konsturktorlarından 16-18 ton yük daşıma qabiliyyətli, 2500–4000 km mənzil, operativ sürəti 900 km/saat və ya 6 ton yük daşıma 7000 km-ə qədər mənzil, 850 km/saat uçuş sürətinə sahib yeni bir model dizaynı tələb etdi. Dizayn olunan təyyarənin tam yüklə 2500 metrlik zolaqdan qaxış edə bilməsidə digər şərtləri olmuşdur.
Tu-154 texniki xüsusiyyətləri
- Ekipaj: 3-4 (kapitan-pilot, 2-ci pilot, bort-mühəndis, naviqator)
- Sərnişin tutumu: 114-180 nəfər
- Uzunluq: 48.0 m (157 ft)
- Qanad uzuluğu: 37.55 m (123 ft 3 in)
- Hündürlük: 11.40 m (37 ft 5 in)
- Qanad sahəsi: 201.5 m2 (2,168 ft2)
- Boş çəkisi: 55,300 kq (122,075 lb)
- Maksimum qalxış çəkisi: 102,000 - 104,000 kq (225,165 - 229,580 lb)
- Güc qurğusu: 3× Soloviev D-30KU-154 turbofan
Performans
- Maksimum sürət: 950 km/s (510 kn, 590 mph)
- Mənzil: Maksimum qalxış çəkisi ilə : 3,900 km (5,200 km 164 sərnişin və baqajla) (2,000 NM, 2400 mi)
- Maksimum yanacaq ilə: 6,600 km (3,600 NM, 4,100 mi)
- Xidmət hündürlüyü: 12,100 m (39,700 ft)
Qəzalar
- 19 fevral 1973. Tu-154-ün ilk qəzası. Moskvadan qalxan təyyarə Praqa aeroportuna enərkən uçuş zolağına 470 metr qalmış qəzaya uğrayıb. Göyərtədəki 100 nəfərdən 66-sı həlak olub.
- Həmin il keçmiş SSRİ-də iki Tu-154 təlim vaxtı qəzaya uğrayıb. Təyyarələrdə sərnişin olmadığı üçün tələfat az olub.
- 30 sentyabr 1975. Budapeştdən qalxan təyyarə Beyruta enərkən dənizə düşüb, göyərtədəki 66 nəfərin hamısı həlak olub.
- 1 iyul 1976. Ekvatorial Qvineyada dağa çırpılan təyyarədə 46 nəfər həlak olub.
- 1 mart 1983. Orenburqda kobud eniş edən təyyarə yararsız hala düşüb. 161 sərnişindən heç biri xəsarət almayıb.
- 7 iyul 1980. Almatıdan qalxan təyyarə güclü külək nəticəsində qəzaya uğrayıb, göyərtədəki 181 nəfərdən heç kəs xilas olmayıb.
- 16 noyabr 1981. Norilsk şəhərinə enən təyyarə pilotun səhvi ucbatından zolaqdan kənara enib, 167 nəfərdən 99-u həlak olub.
- 11 oktyabr 1984. xətası üzündən təyyarə Omsk aeroportunda avtomobillə toqquşub, 179 nəfər həlak olub
- 23 dekabr 1984. Hidrosistemin və mühərrikin sıradan çıxması nəticəsində qəza baş verib, 110 nəfərin hamısı həlak olub
- 10 iyul 1985. Tu-154-ün ən böyük qəzası. Həddən artıq yüklənmiş təyyarə Özbəkistanın Uçquduq şəhərinə enmək üçün kəskin ştopor edib. İdarəetməni itirən təyyarə yerə çırpılıb, göyərtədəki 200 nəfərin hamısı həlak olub
- 8 fevral 1993. Tehran yaxınlığında qırıcı ilə toqquşan təyyarədə 131 nəfər və qırıcıdakı 2 pilot həlak olub.
- 3 yanvar 1994. dayanması səbəbindən İrkutskda təyyarə qəzaya uğrayıb, 125 nəfər həlak olub
- 6 iyun 1994. Normadan artıq yüklənən təyyarə Çinin Sian əyalətində havada ikiyə bölünüb. 160 nəfər həlak olub
- 7 dekabr 1995. Xabarovskda qəzaya uğrayan təyyarədə 98 nəfər həlak olub.
- 29 avqust 1998. Pilotun xətası nəticəsində Norveçin əyalətinə enən təyyarə dağa çırpılıb, 141 nəfərin hamısı həlak olub.
- 13 sentyabr 1997. Namibiyada başqa təyyarə ilə toqquşan Tu-154-də 24 nəfər həlak olub.
- 15 dekabr 1997. Şarjada enərkən təyyarə uçuş zolağından çıxıb, 91 nəfər həlak olub.
- 24 fevral 1999. Çinin Quançjou əyalətinə enərkən təyyarə sıradan çıxıb, 61 nəfər həlak olub.
- 3 iyul 1997. Pilotun xətası üzündən İrkutska enən təyyarədə 145 nəfərin hamısı həlak olub.
- 4 oktyabr 2001. Ukraynanın hava hücumundan müdafiə qüvvələri təlim zamanı səhvən mülki təyyarəyə atəş açıb. Təyyarədəki 78 nəfərin hamısı Qara dənizdə can verib.
- 12 fevral 2002. İran Hava Yollarına məxsus təyyarə Xürrəmşəhrə enərkən qəzaya uğrayıb, 119 nəfər həlak olub.
- 1 iyul 2002. Almaniyada dispetçerin xətası üzündən Tu-154 başqa təyyarə ilə toqquşub, 60 nəfər həlak olub.
- 22 avqust 2006. Rusiyaya məxsus “TU 154” təyyarəsi Peterburq-Anapa reysi ilə uçarkən Donetskdə qəzaya uğrayıb və 170 nəfər ölüb.
- 15 iyul 2009. Qəzvindən qalxan təyyarə 15 dəqiqə sonra qəzaya uğrayıb, 168 nəfər həlak olub.
- 10 aprel 2010. Smolenskdə Polşa prezidentinin təyyarəsi duman nəticəsində qəzaya uğrayıb, 132 nəfər həlak olub.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tupolev Tu 154 Rus istehsali olan orta menzilli uc muherrikli sernisin teyyaresidir Boeing 727 ye oxsar bir dizayna sahibdir Rusiya Serqi Avropa Kuba Cexoslovakiya ve daha cox olkede istifade olunan Rusiyanin en cox istehsal olunan sernisin teyyaresidir Istehsal edilen sernisin teyyarelerinin coxu Aeroflotda kecmis SSRI ve indiki Rusiya Hava yollari xidmet gosterdi Hal hazirda 17 ferqli hava yolu sirketinde ilde texminen 138 milyon sernisin dasiyir Teyyarenin dizayni ona hem torpaq hem de buzlu zolaqlara enmeye imkan verir Simal qutbu kimi hedden artiq soyuq seraitlerden tesirlenmeden qalxis ucun gozleye biler Tu 154 1 mach surete cata bilen en suretli sernisin teyyarelerinden biridir Tupolev Tu 154Hazirlayan TupolevIstehsalci TupolevIlk ucus 4 oktyabr 1968Istismara verilme tarixi 9 fevral 1972Istismarcilar Rusiya Herbi Hava Quvveleri Cin Xalq Azadliq Ordusu Herbi Hava Quvveleri AeroflotBuraxilis sayi 1 026 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDizaynTu 154 Aeroflotda xidmet gosteren kohne Tu 104 teyyrelerinin yerini doldurmaq ucun dizayn olunmusdur Aeroflot sovet teyyare konsturktorlarindan 16 18 ton yuk dasima qabiliyyetli 2500 4000 km menzil operativ sureti 900 km saat ve ya 6 ton yuk dasima 7000 km e qeder menzil 850 km saat ucus suretine sahib yeni bir model dizayni teleb etdi Dizayn olunan teyyarenin tam yukle 2500 metrlik zolaqdan qaxis ede bilmeside diger sertleri olmusdur Tu 154 texniki xususiyyetleriEkipaj 3 4 kapitan pilot 2 ci pilot bort muhendis naviqator Sernisin tutumu 114 180 nefer Uzunluq 48 0 m 157 ft Qanad uzulugu 37 55 m 123 ft 3 in Hundurluk 11 40 m 37 ft 5 in Qanad sahesi 201 5 m2 2 168 ft2 Bos cekisi 55 300 kq 122 075 lb Maksimum qalxis cekisi 102 000 104 000 kq 225 165 229 580 lb Guc qurgusu 3 Soloviev D 30KU 154 turbofanPerformansMaksimum suret 950 km s 510 kn 590 mph Menzil Maksimum qalxis cekisi ile 3 900 km 5 200 km 164 sernisin ve baqajla 2 000 NM 2400 mi Maksimum yanacaq ile 6 600 km 3 600 NM 4 100 mi Xidmet hundurluyu 12 100 m 39 700 ft Tupolev Tu 154Qezalar19 fevral 1973 Tu 154 un ilk qezasi Moskvadan qalxan teyyare Praqa aeroportuna enerken ucus zolagina 470 metr qalmis qezaya ugrayib Goyertedeki 100 neferden 66 si helak olub Hemin il kecmis SSRI de iki Tu 154 telim vaxti qezaya ugrayib Teyyarelerde sernisin olmadigi ucun telefat az olub 30 sentyabr 1975 Budapestden qalxan teyyare Beyruta enerken denize dusub goyertedeki 66 neferin hamisi helak olub 1 iyul 1976 Ekvatorial Qvineyada daga cirpilan teyyarede 46 nefer helak olub 1 mart 1983 Orenburqda kobud enis eden teyyare yararsiz hala dusub 161 sernisinden hec biri xesaret almayib 7 iyul 1980 Almatidan qalxan teyyare guclu kulek neticesinde qezaya ugrayib goyertedeki 181 neferden hec kes xilas olmayib 16 noyabr 1981 Norilsk seherine enen teyyare pilotun sehvi ucbatindan zolaqdan kenara enib 167 neferden 99 u helak olub 11 oktyabr 1984 xetasi uzunden teyyare Omsk aeroportunda avtomobille toqqusub 179 nefer helak olub 23 dekabr 1984 Hidrosistemin ve muherrikin siradan cixmasi neticesinde qeza bas verib 110 neferin hamisi helak olub 10 iyul 1985 Tu 154 un en boyuk qezasi Hedden artiq yuklenmis teyyare Ozbekistanin Ucquduq seherine enmek ucun keskin stopor edib Idareetmeni itiren teyyare yere cirpilib goyertedeki 200 neferin hamisi helak olub 8 fevral 1993 Tehran yaxinliginda qirici ile toqqusan teyyarede 131 nefer ve qiricidaki 2 pilot helak olub 3 yanvar 1994 dayanmasi sebebinden Irkutskda teyyare qezaya ugrayib 125 nefer helak olub 6 iyun 1994 Normadan artiq yuklenen teyyare Cinin Sian eyaletinde havada ikiye bolunub 160 nefer helak olub 7 dekabr 1995 Xabarovskda qezaya ugrayan teyyarede 98 nefer helak olub 29 avqust 1998 Pilotun xetasi neticesinde Norvecin eyaletine enen teyyare daga cirpilib 141 neferin hamisi helak olub 13 sentyabr 1997 Namibiyada basqa teyyare ile toqqusan Tu 154 de 24 nefer helak olub 15 dekabr 1997 Sarjada enerken teyyare ucus zolagindan cixib 91 nefer helak olub 24 fevral 1999 Cinin Quancjou eyaletine enerken teyyare siradan cixib 61 nefer helak olub 3 iyul 1997 Pilotun xetasi uzunden Irkutska enen teyyarede 145 neferin hamisi helak olub 4 oktyabr 2001 Ukraynanin hava hucumundan mudafie quvveleri telim zamani sehven mulki teyyareye ates acib Teyyaredeki 78 neferin hamisi Qara denizde can verib 12 fevral 2002 Iran Hava Yollarina mexsus teyyare Xurremsehre enerken qezaya ugrayib 119 nefer helak olub 1 iyul 2002 Almaniyada dispetcerin xetasi uzunden Tu 154 basqa teyyare ile toqqusub 60 nefer helak olub 22 avqust 2006 Rusiyaya mexsus TU 154 teyyaresi Peterburq Anapa reysi ile ucarken Donetskde qezaya ugrayib ve 170 nefer olub 15 iyul 2009 Qezvinden qalxan teyyare 15 deqiqe sonra qezaya ugrayib 168 nefer helak olub 10 aprel 2010 Smolenskde Polsa prezidentinin teyyaresi duman neticesinde qezaya ugrayib 132 nefer helak olub