Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tomas Münser(alm. Thomas Müntzer, eləcə də Münzer; təq. 1489[…] – 27 may 1525) — alman vaizi, Reformasiya dövründə alovlu çıxışları ilə yadda qalmışdı.
| Tomas Müntser | |
|---|---|
| alm. Thomas Müntzer | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. 1489[…] |
| Vəfat tarixi | 27 may 1525 |
| Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | keşiş, inqilabçı, ilahiyyatçı, reformasiyaçı[d], söz yazıçısı[d] |
| thomas-muentzer.de | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Tomas Münser təxminən 1490-cı il dolaylarında Almaniyada anadan olmuşdu. Əvvəlcə Leypsiq Universiteti, sonra Frankfurt Universiteti təhsil almışdı. Yunan, İbrani və Latın dilləri üzrə mütəxəssis oldu. 1516-cı ildən 1518-ci ilədək monastrda yaşadı. Martin Lüterin 1517-ci ildə katolik kilsəsinə qarşı 95 tezisi yayıldıqdan sonra kilsədən ayrılıb, Vittenberqə getdi.
Mayın ortalarına üsyançılar ümumi proqramın və sonrakı hərəkət planını müzakirə etmək üçün kəndli nümayəndələrinin Geylbronn qurultayını çağırmaq niyyətində idilər. Onun layihəsi "Geylbronn proqramı" adı aldı. O knyazların hakimiyətinin məhdudlaşdırılmasını və ilk növbədə bürgerlərin, eləcə də kəndlilərin və qismən cəngavərlərin maraqlarına cavab verən ölkənin mərkəzləşdirilməsini nəzərdə tuturdu. Bütün hakimlər imperatora tabe olmalı, knyaz və cəngavərlər imperiyanın məmurlarına çevrilməliydi. Kilsə mülkiyətinin sekulyarizasiyası, monastırların bağlanması, ruhanilərin dünyəvi hakimiyətdən məhrum edilməsi, keşişlərin icmalar tərəfindən seçilməsi nəzərdə tutulurdu. Qanun qarşısında ümumi bərabərlik, ticarətin inkişafı üçün gömrüklərin ləğvi, ümumi çəki, pul və b. ölçülər, hakimlərin dağ-mədən sənayesindəki imtiyazlarının ləğvi və s. olmalıydı. Karlı kəndlilər maraqlarına uyğun proqram feodal mükələfiyətlərin onların illik -üsyanda iştirak etmiş əksər kəndlilər üçün əlçatmaz ölçü olan 20 qat dəyərində satın alınması təklif edirdi, lakin bütövlükdə layihənin gerçəkləşdirilməsi öz zamanı üçün tərəqqi yolunda irəli böyük addım ola bilərdi. Üsyançılar qurultay keçirə bilmədilər. Frankoniyaya gələn qoşunları, bir bir üsyançıların dəstələrini darmadağın etdilər. İyunun sonuna yaxın Frankoniyada üsyan yatırılmışdı, bir ay sonra Truxzes Şvabiyadakı üsyan ocaqlarını da söndürdü. Türinqiya və Saksoniyada üsyançılara qarşı, ortaalman knyazlarının qoşunlarına başçılıq edən landqraf çıxış etdi. Türingiyada kəndli və şəhərin plebey əhalisinin üsyançı hərəkatının mərkəzi şəhəri oldu, burada Reformasiyanın xalq qavrayışının ən böyük nümayəndəsi Tomas öz moizələri ilə şıxış edirdi. Onun təlimində vacib yeri hamı üçün, hətta müqəddəs kəlamdan bir hərf belə oxuya bilməyən, yoxsulluq və əzab yükünü daşıyan sadə insan üçün də aydın olan "daxili tanrı kəlamı" haqda müddəa tuturdu. "Tanrı ədalətini" T. Münser "allahsız tiranlar" olan ağaların və hakimlərin tamamilə kənarlaşdırılmasında və "seçilmişlər ittifaqı" tərəfindən "qılınc" gücünə xalqın hakimiyətinin və yeni qaydaların qurulmasında görürdü. Öz tərəfdarlarına ünvanlanan alovlu moizələrində və məktublarında o, qələbə saatının yaxın olmasından əminlik ifadə edirdi, və buna ciddi şəkildə hazırlaşmağı tövsiyə edirdi. Üsyançıların Frankenhauzen şəhərindəki düşərgəsinə gələrək, Münser knyazlarla dərhal bütün danışıqları dayandırmağı və qəti mübarizə tələb etdi, lakin knyaz qoşunları sayca üstün idilər: düşərgəni toplardan atəşə tutaraq, onlar sonra düşərgəyə soxulub üsyançıların qanına qəltan etdilər, 5 min üsyançı öldürüldü. Münser tutuldu və şiddətli işkəncələrdən sonra edam edildi. Türinqiya və Saksoniyadakı üsyan yatırıldı. Almaniyanın o biri tərəfində Elzasda yerli hakimlərin yardımına gələn hersoq Anton üsyançılara qarşı bundan da qəddar davrandılar. Yaddelilər qoşunun başında o bir neçə kəndli dəstəsini məhv etdi, Zabern şəhərini alanda isə, ona təslim olmuş 18 min silahsız insanı qırdı. Kəndlilər ən uzun müqaviməti Habsburqların hakim olduqları Avstriyanın Alp rayonlarında göstərdilər. Burada üsyançılara xalq cumhuriyətini qurmaq istəyən başçılıq edirdi. Düşmənləri tərəfindən təqib edilərək o dəstələrinin bir hissəsini Alplardan keçərək Venesiya mülklərinə tərəf çıxara bildi, burada mübarizənin davamına hazırlaşmağa başladı, lakin Habsburqların göndərdiyi muzdlu qatil tərəfindən öldrüldü.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Thomas Müntzer // Early Modern Letters Online (ing.).
- Bensing M. Thomas Müntzer // Encyclopædia Britannica (ing.).
- https://www.planet-franken-online.de/muentzer/muentzer.html.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tomas Munser alm Thomas Muntzer elece de Munzer teq 1489 27 may 1525 alman vaizi Reformasiya dovrunde alovlu cixislari ile yadda qalmisdi Tomas Muntseralm Thomas Muntzer Dogum tarixi teq 1489 Vefat tarixi 27 may 1525Vefat sebebi bas kesmeTehsili Leypsiq Universiteti 1506 Fealiyyeti kesis inqilabci ilahiyyatci reformasiyaci d soz yazicisi d thomas muentzer de Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTomas Munser texminen 1490 ci il dolaylarinda Almaniyada anadan olmusdu Evvelce Leypsiq Universiteti sonra Frankfurt Universiteti tehsil almisdi Yunan Ibrani ve Latin dilleri uzre mutexessis oldu 1516 ci ilden 1518 ci iledek monastrda yasadi Martin Luterin 1517 ci ilde katolik kilsesine qarsi 95 tezisi yayildiqdan sonra kilseden ayrilib Vittenberqe getdi Mayin ortalarina usyancilar umumi proqramin ve sonraki hereket planini muzakire etmek ucun kendli numayendelerinin Geylbronn qurultayini cagirmaq niyyetinde idiler Onun layihesi Geylbronn proqrami adi aldi O knyazlarin hakimiyetinin mehdudlasdirilmasini ve ilk novbede burgerlerin elece de kendlilerin ve qismen cengaverlerin maraqlarina cavab veren olkenin merkezlesdirilmesini nezerde tuturdu Butun hakimler imperatora tabe olmali knyaz ve cengaverler imperiyanin memurlarina cevrilmeliydi Kilse mulkiyetinin sekulyarizasiyasi monastirlarin baglanmasi ruhanilerin dunyevi hakimiyetden mehrum edilmesi kesislerin icmalar terefinden secilmesi nezerde tutulurdu Qanun qarsisinda umumi beraberlik ticaretin inkisafi ucun gomruklerin legvi umumi ceki pul ve b olculer hakimlerin dag meden senayesindeki imtiyazlarinin legvi ve s olmaliydi Karli kendliler maraqlarina uygun proqram feodal mukelefiyetlerin onlarin illik usyanda istirak etmis ekser kendliler ucun elcatmaz olcu olan 20 qat deyerinde satin alinmasi teklif edirdi lakin butovlukde layihenin gerceklesdirilmesi oz zamani ucun tereqqi yolunda ireli boyuk addim ola bilerdi Usyancilar qurultay kecire bilmediler Frankoniyaya gelen qosunlari bir bir usyancilarin destelerini darmadagin etdiler Iyunun sonuna yaxin Frankoniyada usyan yatirilmisdi bir ay sonra Truxzes Svabiyadaki usyan ocaqlarini da sondurdu Turinqiya ve Saksoniyada usyancilara qarsi ortaalman knyazlarinin qosunlarina basciliq eden landqraf cixis etdi Turingiyada kendli ve seherin plebey ehalisinin usyanci herekatinin merkezi seheri oldu burada Reformasiyanin xalq qavrayisinin en boyuk numayendesi Tomas oz moizeleri ile sixis edirdi Onun teliminde vacib yeri hami ucun hetta muqeddes kelamdan bir herf bele oxuya bilmeyen yoxsulluq ve ezab yukunu dasiyan sade insan ucun de aydin olan daxili tanri kelami haqda muddea tuturdu Tanri edaletini T Munser allahsiz tiranlar olan agalarin ve hakimlerin tamamile kenarlasdirilmasinda ve secilmisler ittifaqi terefinden qilinc gucune xalqin hakimiyetinin ve yeni qaydalarin qurulmasinda gorurdu Oz terefdarlarina unvanlanan alovlu moizelerinde ve mektublarinda o qelebe saatinin yaxin olmasindan eminlik ifade edirdi ve buna ciddi sekilde hazirlasmagi tovsiye edirdi Usyancilarin Frankenhauzen seherindeki dusergesine gelerek Munser knyazlarla derhal butun danisiqlari dayandirmagi ve qeti mubarize teleb etdi lakin knyaz qosunlari sayca ustun idiler dusergeni toplardan atese tutaraq onlar sonra dusergeye soxulub usyancilarin qanina qeltan etdiler 5 min usyanci olduruldu Munser tutuldu ve siddetli iskencelerden sonra edam edildi Turinqiya ve Saksoniyadaki usyan yatirildi Almaniyanin o biri terefinde Elzasda yerli hakimlerin yardimina gelen hersoq Anton usyancilara qarsi bundan da qeddar davrandilar Yaddeliler qosunun basinda o bir nece kendli destesini mehv etdi Zabern seherini alanda ise ona teslim olmus 18 min silahsiz insani qirdi Kendliler en uzun muqavimeti Habsburqlarin hakim olduqlari Avstriyanin Alp rayonlarinda gosterdiler Burada usyancilara xalq cumhuriyetini qurmaq isteyen basciliq edirdi Dusmenleri terefinden teqib edilerek o destelerinin bir hissesini Alplardan kecerek Venesiya mulklerine teref cixara bildi burada mubarizenin davamina hazirlasmaga basladi lakin Habsburqlarin gonderdiyi muzdlu qatil terefinden oldruldu IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Thomas Muntzer Early Modern Letters Online ing Bensing M Thomas Muntzer Encyclopaedia Britannica ing https www planet franken online de muentzer muentzer html