Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sultan I Murad və ya Məşhəd-i Hüdavəndigar türbəsi (Albanca: Tyrbja e Sulltan Muratit; Serbcə: Grob Sultana Murata / Гроб Султана Мурата) — Kosovoda Priştina-Mitrovitsa yolunda yerləşən türbə. Türbə Priştinadan 6 km məsafədə yerləşir. Osmanlı imperiyası sultanlarından Sultan I Muradın müharibədə həlak olduqdan sonra onun daxili orqanlarının dəfn olunduğu yerdir.
| Sultan I Murad türbəsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Priştina rayonu |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Bina Kosovonun ən qədim Osmanlı memarlığı nümunələrindən biridir. Tikili XIV əsrdə tikilmişdir. İndiki bina XIV əsrdə tikilmiş binanın orijinalı deyildir. Dəfələrlə zədələndikdən sonra təmir edilmişdir. Yerli əhali tərəfindən bölgədə türklüyün və İslamın simvolu kimi qəbul edilir.
Təmiri
Sənədlərdən məlum olur ki, türbə bu günə qədər bir neçə dəfə təmir olunub. 1660-cı ildə Mələk Əhməd paşanın yanında olaraq türbəni ziyarət edən Övliya Çələbi məzarın baxımsız olduğunu qeyd edir. Bu səbəbdən də Əhməd paşa türbənin təmiri üçün müsəlman xalqına 1000 akça vermiş, türbənin təmizlənməsi üçün gətirdiyi ustalarla bir həftə ərzində hündür divar və qapı tikdirmiş, bir çox növ meyvə fidanları əkdirmişdir. Burada bulaq da inşa etdirmişdir.
Məqbərə 1845-ci ildə Sərəsgər Hürşid Paşanın göstərişi ilə başdan-başa təmir edilmişdir. 1866-cı ildə aparılan təmirdə türbənin həyətində bulaq tikilib. 1884-cü ildə əsaslı şəkildə təmir edilmiş və Sultan Əbdülməcidin əmri ilə əslən Buxaralı olan Hacı Əli 300 kuruş maaşla məqbərəyə türbədar olaraq təyin edilmişdir.
Türbəni ziyarət edənlərə istirahət və sığınacaq təmin etmək üçün Sultan II Əbdülhəmidin göstərişi ilə 1896-cı ildə iki mərtəbəli malikanə tamamlandı.
Sultan II Əbdülhəmid tərəfindən türbə 1907-ci ildə də yenidən təmir edilmişdir. 16 iyun 1911-ci ildə V Mehmed Rəşadın Kosovoya səfərindən öncə türbə təmir edilmiş, həyətinə yonma daş düzülmüş, yeni bulaq (bu gün mövcud olan) tikilmiş, türbənin cari təmir kitabəsi qoyulmuşdur.
1912-ci il Balkan müharibəsindən sonra məzarın baxımını Serbiya hökuməti öz üzərinə götürdüyü üçün Türkiyə ilə Serbiya arasında 1914-cü il martın 1–14-də İstanbulda imzalanan sülh müqaviləsinin 10-cu maddəsində, türbə və bununla bağlı bütün xərclərin Türkiyə tərəfindən qarşılanacağı bildirilirdi. Birinci Dünya müharibəsinin başlaması ilə bu müqavilə ləğv edildi. İkinci Dünya müharibəsindən sonra məqbərə dövlətin himayəsinə götürülüb və 1960–61-ci illərdə əsaslı təmir olunub.
1989-cu ildə Birinci Kosovo döyüşünün 600-cü ildönümünün qeyd olunması ilə əlaqədar məzarın bərpası da Yuqoslaviya dövləti tərəfindən layihələndirilib, lakin təmir türbənin ağardılması şəklində aparılıb. 1992-ci ildə Kosovoya səfəri zamanı məzara gələn Türkiyə Respublikasının mədəniyyət naziri Namiq Kamal Zeybək məzarın zədələndiyini şəxsən müəyyən edir. Səfərdən sonra Türkiyəyə qayıdan kimi o, türbənin təmiri üçün maliyyə dəstəyi verərək Mədəniyyət Nazirliyi, Abidələr və Muzeylər Baş İdarəsi, baş direktor müavini arxeoloq Əhməd Ertəkin və Relyef Abidələri Direktorunun müavini, Usta Memar Bərpa Mütəxəssisi Nurəddin Sərhad Akcanı oraya göndərir.
Meşhəd-i Hüdavəndigarın son təmiri 2005-ci ildə edilib. Bu genişmiqyaslı təmirdən sonra türbə indiki formasını almışdır. Bərpa işləri Türkiyənin maliyyə dəstəyi, Türkiyə Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Türkiyə Diyanət Fondu və Kosovo Mədəniyyət, Gənclər və İdman Nazirliyi ilə birgə həyata keçirilib.
Bugünkü vəziyyəti
Sultan I Muradın Kosovo düzündə gedən döyüşdə ölümündən sonra türbənin ilkin variantı Sultanın oğlu Sultan İldırım Bəyazidin əmri ilə taxta basdırılmış bu yerdə inşa edilmişdir. Əsrlər boyu tədqiqatçılar tərəfindən tədqiq edilmiş türbə tarixi, memarlıq üslubu və vəziyyəti ilə böyük diqqət çəkmiş, haqqında çoxlu məqalələr dərc edilmişdir.
Məşhəd-i Hüdavəndigar Kosovonun paytaxtı Priştinanın şimal-qərbində yerləşir. Bu, 1389-cu ildə Birinci Kosovo döyüşünün aparıldığı Kosovo düzənliyidir. Türbənin yaxınlığında Məscid kəndi yerləşir. Türbə Priştinanın altıncı kilometrində yolun solunda, Priştinaya və ondan sonrakı ən böyük şəhər Vuçitrına gedən yolda yerləşir.
Bina Türbədarlar nəslinin bugünkü üzvləri tərəfindən qorunur. Türbə kompleksinin həyətində, türbənin arxasında Türbədar ailəsinin iqamətgahı yerləşir.
İstinadlar
- Raif Vırmiça, Kosova’da Osmanlı Mimarî Eserleri I, TC Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 1999, s. 10
- Hazim Šabanović, Evlija Čelebi i njegov putopis, Veselin Maslesa, Sarajevo, 1979, s. 277
- Atanasije Uročević, Iz prošlosti Muratovog Turbeta na Kosovu, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, Knjiga I, Priština, 1961, s. 233–237
- Nimetullah Hafız, Sultan Murad Türbesi’ni Korumak İçin Verilen Bir Berat, Çevren dergisi, Sayı 3, Priştine, 1974, s. 39
- İsmail Eren, Kosova’da Sultan Murad Türbesi’yle İlgili Tarihsel Bir Belge, Çevren dergisi, Sayı 9, Priştine, 1974, s. 73
- Atanasije Uročević, Iz prošlosti Muratovog Turbeta na Kosovu, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, Knjiga I, Priština, 1961, s. 236
- Milan Ivanović, Konzervatorski radovi na spomenicima kulture Kosova i Metohije, Starine Kosova i Metohije, Knjiga I, Priština, 1961, s. 344–345
- Raif Vırmiça, Kosova’da Osmanlı Mimarî Eserleri I, TC Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 1999, s. 11
- "Sultan Murat Hüdavendigar Türbesi Restorasyonu" (türk). http://tdvcamiler.com. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sultan I Murad ve ya Meshed i Hudavendigar turbesi Albanca Tyrbja e Sulltan Muratit Serbce Grob Sultana Murata Grob Sultana Murata Kosovoda Pristina Mitrovitsa yolunda yerlesen turbe Turbe Pristinadan 6 km mesafede yerlesir Osmanli imperiyasi sultanlarindan Sultan I Muradin muharibede helak olduqdan sonra onun daxili orqanlarinin defn olundugu yerdir Sultan I Murad turbesi42 42 06 sm e 21 06 15 s u Olke KosovoYerlesir Pristina rayonuUslubu Osmanli memarligi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiBina Kosovonun en qedim Osmanli memarligi numunelerinden biridir Tikili XIV esrde tikilmisdir Indiki bina XIV esrde tikilmis binanin orijinali deyildir Defelerle zedelendikden sonra temir edilmisdir Yerli ehali terefinden bolgede turkluyun ve Islamin simvolu kimi qebul edilir TemiriMeshed i Hudavendigarin heyetinden turbenin gorunusu arxa terefden Turbenin daxiliTurbeye geden yol Pristina Mitrovitsa magistralinin solunda Meshed i Hudavendigarin Kosovodaki yeri Senedlerden melum olur ki turbe bu gune qeder bir nece defe temir olunub 1660 ci ilde Melek Ehmed pasanin yaninda olaraq turbeni ziyaret eden Ovliya Celebi mezarin baximsiz oldugunu qeyd edir Bu sebebden de Ehmed pasa turbenin temiri ucun muselman xalqina 1000 akca vermis turbenin temizlenmesi ucun getirdiyi ustalarla bir hefte erzinde hundur divar ve qapi tikdirmis bir cox nov meyve fidanlari ekdirmisdir Burada bulaq da insa etdirmisdir Meqbere 1845 ci ilde Seresger Hursid Pasanin gosterisi ile basdan basa temir edilmisdir 1866 ci ilde aparilan temirde turbenin heyetinde bulaq tikilib 1884 cu ilde esasli sekilde temir edilmis ve Sultan Ebdulmecidin emri ile eslen Buxarali olan Haci Eli 300 kurus maasla meqbereye turbedar olaraq teyin edilmisdir Turbeni ziyaret edenlere istirahet ve siginacaq temin etmek ucun Sultan II Ebdulhemidin gosterisi ile 1896 ci ilde iki mertebeli malikane tamamlandi Sultan II Ebdulhemid terefinden turbe 1907 ci ilde de yeniden temir edilmisdir 16 iyun 1911 ci ilde V Mehmed Resadin Kosovoya seferinden once turbe temir edilmis heyetine yonma das duzulmus yeni bulaq bu gun movcud olan tikilmis turbenin cari temir kitabesi qoyulmusdur 1912 ci il Balkan muharibesinden sonra mezarin baximini Serbiya hokumeti oz uzerine goturduyu ucun Turkiye ile Serbiya arasinda 1914 cu il martin 1 14 de Istanbulda imzalanan sulh muqavilesinin 10 cu maddesinde turbe ve bununla bagli butun xerclerin Turkiye terefinden qarsilanacagi bildirilirdi Birinci Dunya muharibesinin baslamasi ile bu muqavile legv edildi Ikinci Dunya muharibesinden sonra meqbere dovletin himayesine goturulub ve 1960 61 ci illerde esasli temir olunub 1989 cu ilde Birinci Kosovo doyusunun 600 cu ildonumunun qeyd olunmasi ile elaqedar mezarin berpasi da Yuqoslaviya dovleti terefinden layihelendirilib lakin temir turbenin agardilmasi seklinde aparilib 1992 ci ilde Kosovoya seferi zamani mezara gelen Turkiye Respublikasinin medeniyyet naziri Namiq Kamal Zeybek mezarin zedelendiyini sexsen mueyyen edir Seferden sonra Turkiyeye qayidan kimi o turbenin temiri ucun maliyye desteyi vererek Medeniyyet Nazirliyi Abideler ve Muzeyler Bas Idaresi bas direktor muavini arxeoloq Ehmed Ertekin ve Relyef Abideleri Direktorunun muavini Usta Memar Berpa Mutexessisi Nureddin Serhad Akcani oraya gonderir Meshed i Hudavendigarin son temiri 2005 ci ilde edilib Bu genismiqyasli temirden sonra turbe indiki formasini almisdir Berpa isleri Turkiyenin maliyye desteyi Turkiye Respublikasinin Medeniyyet ve Turizm Nazirliyi Turkiye Diyanet Fondu ve Kosovo Medeniyyet Gencler ve Idman Nazirliyi ile birge heyata kecirilib Bugunku veziyyeti Meshed i Hudav ndigar ve Kosovonun paytaxti Pristina yaxinligindaki etrafi En solda turbe ortada Turbedarlarin iqametgahi ve sagda qonaq evi 2006 Sultan I Muradin Kosovo duzunde geden doyusde olumunden sonra turbenin ilkin varianti Sultanin oglu Sultan Ildirim Beyazidin emri ile taxta basdirilmis bu yerde insa edilmisdir Esrler boyu tedqiqatcilar terefinden tedqiq edilmis turbe tarixi memarliq uslubu ve veziyyeti ile boyuk diqqet cekmis haqqinda coxlu meqaleler derc edilmisdir Meshed i Hudavendigar Kosovonun paytaxti Pristinanin simal qerbinde yerlesir Bu 1389 cu ilde Birinci Kosovo doyusunun aparildigi Kosovo duzenliyidir Turbenin yaxinliginda Mescid kendi yerlesir Turbe Pristinanin altinci kilometrinde yolun solunda Pristinaya ve ondan sonraki en boyuk seher Vucitrina geden yolda yerlesir Bina Turbedarlar neslinin bugunku uzvleri terefinden qorunur Turbe kompleksinin heyetinde turbenin arxasinda Turbedar ailesinin iqametgahi yerlesir IstinadlarRaif Virmica Kosova da Osmanli Mimari Eserleri I TC Kultur Bakanligi Yayini Ankara 1999 s 10 Hazim Sabanovic Evlija Celebi i njegov putopis Veselin Maslesa Sarajevo 1979 s 277 Atanasije Urocevic Iz proslosti Muratovog Turbeta na Kosovu Glasnik Muzeja Kosova i Metohije Knjiga I Pristina 1961 s 233 237 Nimetullah Hafiz Sultan Murad Turbesi ni Korumak Icin Verilen Bir Berat Cevren dergisi Sayi 3 Pristine 1974 s 39 Ismail Eren Kosova da Sultan Murad Turbesi yle Ilgili Tarihsel Bir Belge Cevren dergisi Sayi 9 Pristine 1974 s 73 Atanasije Urocevic Iz proslosti Muratovog Turbeta na Kosovu Glasnik Muzeja Kosova i Metohije Knjiga I Pristina 1961 s 236 Milan Ivanovic Konzervatorski radovi na spomenicima kulture Kosova i Metohije Starine Kosova i Metohije Knjiga I Pristina 1961 s 344 345 Raif Virmica Kosova da Osmanli Mimari Eserleri I TC Kultur Bakanligi Yayini Ankara 1999 s 11 Sultan Murat Hudavendigar Turbesi Restorasyonu turk http tdvcamiler com archive missing date tarixinde arxivlesdirilib archive missing url cite web url accessdate missing url