Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cavad qəzası (rus. Джеватский уезд) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Bakı quberniyasında inzibati ərazi vahidi. Mərkəzi 1916-cı ilə qədər Cavad, bu ildən isə Salyan şəhəri idi. Rus çarı II Aleksandrın (1855–81) Zaqafqaziya və Qafqaz diyarının idarəçiliyinin dəyişdirilməsi haqqında 1867-ci il 9 dekabr tarixli fərmanına əsasən, təşkil edilmişdi.
| Cavad qəzası | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Ölkə |  Rusiya İmperiyası | ||
| Quberniya | Bakı quberniyası | ||
| Mərkəzi | [[Cavad (1868–1916) Salyan (1916–1929)]] | ||
| Yaradılıb | 1868 | ||
| Ləğv edilib | 1929 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Əhalisi |
| ||
| Xəritə | |||
1868-ci ilin fevralında Bakı quberniyası daxilində Cavad qəzası yaradılır. 1920-ci ildə Cavad qəzası Azərbaycan SSR-in tərkibinə daxil olmuş və Salyan adlandırılmışdır.
1929-cu ildə ləğv edildi. Salyan qəzasını VI Ümum-Azərbaycan Sovetlər Qurultayının 8 aprel 1929-cu il tarixli qərarı ilə eyni inzibati ərazi çərçivəsində Muğan mahalı əvəz etmişdir.
Bakı quberniyasının ən böyük qəzası olmuşdur. 1870-ci il məlumatına görə, ərazisi 9837,5 kv. verst idi. Bu, quberniya ərazisinin 28,69%-ni təşkil edirdi. 1859–1863 illər kameral təsvirinin yekunları əsasında aparılmış hesablamaya görə, Cavad qəzasında 13142 həyət, 60966 nəfər əhali var idi ki, onların da 33140 nəfəri kişi (54,36%), 27826 nəfəri (45,64%) qadın idi. Cavad qəzası əhalisinin sayına (13,02%) görə, Quba (27,81%), Şamaxı (20,57%) və Lənkəran (16,92%) qəzalarından sonra dördüncü yerdə dururdu. Qafqaz təqviminin (1917) məlumatına görə, Cavad qəzasının ərazisi 8396,97 kv. verst (1870 ilə nisbətən 1441,5 kv. verst az) təşkil edirdi. Həmin dövrdə qəzanın əhalisi 162305 nəfər olmuşdur, onlardan 83955 nəfəri (51,72%) kişi, 78350 nəfəri (48,27%) qadın idi. Qəzanın əhalisi əvvəlki dövrə nisbətən 101339 nəfər və ya 2,66 dəfə artmışdı. Qəza idarə sistemi mövcud idi. Əhalinin qədimdən bəri əsas məşğuliyyəti maldarlıq və qismən də əkinçilik və balıqçılıq idi. Cavad qəzasında çar üsul-idarəsinə qarşı çıxışlar baş vermişdi. Bolşeviklər Bakıda hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra qəzalarda da möhkəmlənməyə çalışırdılar. Bakı quberniya komissarı Məşədi Əzizbəyov başda olmaqla, Qırmızı ordunun 240 nəfərlik dəstəsi Bakıdan Salyana gəlmiş və 1918-ci ilin aprelin 21-də Salyanda sovet hakimiyyəti qurmuşdu. Aprelin sonlarında sovet hakimiyyəti hərbi qüvvənin tətbiqi ilə bütün qəzaya yayılmışdı. Bakıda sovet hakimiyyətinin süqutu ilə qəzalarda da onun taleyi həll olundu. Bakı türk-Azərbaycan qüvvələri tərəfindən azad edildikdən sonra (1918, 15 sentyabr) Bakı quberniyasının qəzalarında, o cümlədən Cavad qəzasında Cümhuriyyət hakimiyyəti bərqərar edildi. Hökumətin 1919-cu il 28 aprel tarixli qərarı ilə Cavad qəzası bölgəsində İranla sərhədi qorumaq üçün 200 nəfərlik mühafizə dəstəsi yaratmaqdan ötrü 20 milyonluq fonddan daxili işlər nazirliyinin sərəncamına 602.400 manat vəsait ayrılmışdı. Aprel işğalından (1920) sonra Azərbaycan SSR yaradıldıqda Cavad qəzası da yenidən sovetləşdirildi. Azərbaycan SSR-nin rayonlaşdırılması zamanı (1929) Cavad (Salyan) qəzası ləğv edildi.
Qəza rəisləri
- Möhsün İsrafilbəyov
(fövqəladə komissar) (1918-ci ilin 1 may–31 iyul tarixləri) - Baxış bəy Rüstəmbəyov (1918-1919)
- Məhəmməd bəy Süleymanbəyov (14 oktyabr 1919 – 1920)
- Lütvəli bəy Zülqədərov (14 fevral 1920 – 19 mart 1920)
- Mustafa bəy Qabulov (19 mart 1920 – 29 may 1920)
İstinadlar
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_26_b.php?reg=74.
- "Управление делами Президента Азербайджанской Республики. Административно-территориальное деление. С. 3" (PDF). 2012-03-22 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-17.
- "Управление делами Президента Азербайджанской Республики. Административно-территориальное деление. С. 4" (PDF). 2012-03-22 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-17.
- История государства и права Азербайджанской ССР (1920–1934 гг.). Баку: Элм. 1973. səh. 410–412.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cavad qezasi rus Dzhevatskij uezd Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde Baki quberniyasinda inzibati erazi vahidi Merkezi 1916 ci ile qeder Cavad bu ilden ise Salyan seheri idi Rus cari II Aleksandrin 1855 81 Zaqafqaziya ve Qafqaz diyarinin idareciliyinin deyisdirilmesi haqqinda 1867 ci il 9 dekabr tarixli fermanina esasen teskil edilmisdi Cavad qezasiQuberniyanin gerbiOlke Rusiya ImperiyasiQuberniya Baki quberniyasiMerkezi Cavad 1868 1916 Salyan 1916 1929 Yaradilib 1868Legv edilib 1929Sahesi 10 116 9 kvadrat verstEhalisi 129 367 nef XeriteBaki qezasi Quba qezasi Samaxi qezasi Goycay qezasi Cavad qezasi Lenkeran qezasi 1868 ci ilin fevralinda Baki quberniyasi daxilinde Cavad qezasi yaradilir 1920 ci ilde Cavad qezasi Azerbaycan SSR in terkibine daxil olmus ve Salyan adlandirilmisdir 1929 cu ilde legv edildi Salyan qezasini VI Umum Azerbaycan Sovetler Qurultayinin 8 aprel 1929 cu il tarixli qerari ile eyni inzibati erazi cercivesinde Mugan mahali evez etmisdir Baki quberniyasinin en boyuk qezasi olmusdur 1870 ci il melumatina gore erazisi 9837 5 kv verst idi Bu quberniya erazisinin 28 69 ni teskil edirdi 1859 1863 iller kameral tesvirinin yekunlari esasinda aparilmis hesablamaya gore Cavad qezasinda 13142 heyet 60966 nefer ehali var idi ki onlarin da 33140 neferi kisi 54 36 27826 neferi 45 64 qadin idi Cavad qezasi ehalisinin sayina 13 02 gore Quba 27 81 Samaxi 20 57 ve Lenkeran 16 92 qezalarindan sonra dorduncu yerde dururdu Qafqaz teqviminin 1917 melumatina gore Cavad qezasinin erazisi 8396 97 kv verst 1870 ile nisbeten 1441 5 kv verst az teskil edirdi Hemin dovrde qezanin ehalisi 162305 nefer olmusdur onlardan 83955 neferi 51 72 kisi 78350 neferi 48 27 qadin idi Qezanin ehalisi evvelki dovre nisbeten 101339 nefer ve ya 2 66 defe artmisdi Qeza idare sistemi movcud idi Ehalinin qedimden beri esas mesguliyyeti maldarliq ve qismen de ekincilik ve baliqciliq idi Cavad qezasinda car usul idaresine qarsi cixislar bas vermisdi Bolsevikler Bakida hakimiyyeti ele aldiqdan sonra qezalarda da mohkemlenmeye calisirdilar Baki quberniya komissari Mesedi Ezizbeyov basda olmaqla Qirmizi ordunun 240 neferlik destesi Bakidan Salyana gelmis ve 1918 ci ilin aprelin 21 de Salyanda sovet hakimiyyeti qurmusdu Aprelin sonlarinda sovet hakimiyyeti herbi quvvenin tetbiqi ile butun qezaya yayilmisdi Bakida sovet hakimiyyetinin suqutu ile qezalarda da onun taleyi hell olundu Baki turk Azerbaycan quvveleri terefinden azad edildikden sonra 1918 15 sentyabr Baki quberniyasinin qezalarinda o cumleden Cavad qezasinda Cumhuriyyet hakimiyyeti berqerar edildi Hokumetin 1919 cu il 28 aprel tarixli qerari ile Cavad qezasi bolgesinde Iranla serhedi qorumaq ucun 200 neferlik muhafize destesi yaratmaqdan otru 20 milyonluq fonddan daxili isler nazirliyinin serencamina 602 400 manat vesait ayrilmisdi Aprel isgalindan 1920 sonra Azerbaycan SSR yaradildiqda Cavad qezasi da yeniden sovetlesdirildi Azerbaycan SSR nin rayonlasdirilmasi zamani 1929 Cavad Salyan qezasi legv edildi Qeza reisleriMohsun Israfilbeyov fovqelade komissar 1918 ci ilin 1 may 31 iyul tarixleri Baxis bey Rustembeyov 1918 1919 Mehemmed bey Suleymanbeyov 14 oktyabr 1919 1920 Lutveli bey Zulqederov 14 fevral 1920 19 mart 1920 Mustafa bey Qabulov 19 mart 1920 29 may 1920 Istinadlarhttp demoscope ru weekly ssp ussr 26 b php reg 74 Upravlenie delami Prezidenta Azerbajdzhanskoj Respubliki Administrativno territorialnoe delenie S 3 PDF 2012 03 22 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 05 17 Upravlenie delami Prezidenta Azerbajdzhanskoj Respubliki Administrativno territorialnoe delenie S 4 PDF 2012 03 22 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 05 17 Istoriya gosudarstva i prava Azerbajdzhanskoj SSR 1920 1934 gg Baku Elm 1973 seh 410 412