Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
SSRİ liderlərinin siyahısı (rus. Список руководителей СССР) — SSRİ-nin və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının rəhbərlərinin siyahısı.
RK(b)P və Sov. İKP Mərkəzi Komitəsinin baş katibi vəzifəsi 1922-ci ilin aprelində təsis olunmuşdur və Vladimir Leninin ölümündən sonra faktiki olaraq ən mühüm dövlət vəzifəsinə çevrilmişdir. Faktiki olaraq, o dövrə qədər İosif Stalin ölkədə qeyri-məhdud hakimiyyətə malik olmuşdur. Formal olaraq, 1953-cü ilə qədər o, yalnız ölkənin icra hakimiyyətinin başçısı (Nazirlər Sovetinin sədri) olmuşdur Buna görə bu vəzifədə onun yerinə keçmiş və Stalinin gizli varisi olan Georgi Malenkov yeni lider və dövlət başçısı oldu. Malenkov 1955-ci ilə qədər Nazirlər Sovetinə rəhbərlik etdi, lakin 1953-cü ilin sentyabrında Sov. İKP MK-nın birinci katibi seçilməsindən başlayaraq Nikita Xruşşov tədricən siyasi çəki qazandı, Stalinin və Lavrenti Beriyanın ölümündən sonra hakimiyyət uğrunda əsas rəqiblərdən birini aradan qaldırmaqda aparıcı rol oynadığı güman edilir. 1955-ci ildə Xruşşov Malenkovu SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri vəzifəsindən kənarlaşdırdı və hakimiyyət nəhayət onun əlinə keçdi. O, 1958-ci ildən təqaüdə çıxana qədər Nazirlər Sovetinin sədri və partiyanın başçısı vəzifələrini birləşdirir.
Sonradan, SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri vəzifəsi əsas dövlət vəzifəsi kimi qəbul edilmədi. Hüquqi olaraq ( görə) dövlət rəhbərləri SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin Sədri (sonralar — SSRİ Ali Sovetinin Sədri) vəzifəsinə təyin edilmiş şəxslər idi. 1964-cü ildən Sov. İKP MK-nın birinci katibi olan Leonid Brejnevin rəhbərliyi dövründə birinci katibi vəzifəsi 1966-cı ildən Baş katib vəzifəsi ilə əvəz olundu və SSRİ-də ən yüksək vəzifə oldu. 1985-ci ildən bu vəzifəni Mixail Qorbaçov tutdu, bu ona faktiki dövlət başçısı kimi həm partiyanın, həm də dövlət hakimiyyətinin lideri olmağa imkan verdi. Bundan sonra icra hakimiyyətinə Nazirlər Sovetinin sədri vəzifəsinə Nikolay Rıjkov rəhbərlik edirdi. 1990-cı ilin martından etibarən Mixail Qorbaçov Sov. İKP MK-nın Baş katibi və vəzifələrini birləşdirdi. Prezident vəzifəsi, Ali Şuranın Sədri vəzifəsini dövlət başçısı vəzifəsi ilə əvəz etdi, ikincisini yalnız ölkə başçısının özü deyil, ölkənin qanunverici qolu rəhbərinin vəzifələrini tərk etdi. O dövrdə SSRİ Konstitusiyasının 6-cı maddəsi ləğv edildi və Sov. İKP nəticəsində hakimiyyətdəki inhisarını itirdi, eyni zamanda 19–21 avqust 1991-ci ildə Moskvada baş verən hadisələrə qədər hakim partiya olaraq qaldı. 25 dekabr 1991-ci ildə SSRİ-nin nəhayət mövcudluğu dayandırıldı. Ümumilikdə, SSRİ-nin mövcudluğunun 70 ili ərzində yalnız 9 partiya və dövlət rəhbəri (yalnız hökuməti idarə edən Malenkov və Avqust qiyamı zamanı SSRİ prezidenti vəzifəsini icra edən Yanayevi də saymaqla) SSRİ-nin lideri olmuşdur.
Xülasə
Vladimir Lenin 30 dekabr 1922-ci ildə sovetlər qurultayında SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin (XKS) sədri seçildi. 53 yaşında onun sağlamlığı iki güllə yarasının təsirindən pisləşdi, daha sonra 1924-cü ildə ölümü ilə nəticələnən üç atəşlə daha da ağırlaşdı. Lakin, həyatının son günlərində səhhətindən asılı olmayaraq Lenin artıq hakimiyyətinin çox hissəsini İosif Stalinə güzəştə getmişdi.Aleksey Rıkov Lenini SSRİ XKS sədri kimi əvəz etdi və o, de-yure ölkənin ən güclü adamı olsa da, əslində bütün hakimiyyət "üçlüyün" — üç nüfuzlu partiya xadiminin birliyinin (, İosif Stalin və Lev Kamenev) əlində cəmləşmişdi. Stalin partiyada təsirini artırmaqda davam etdi və 1920-ci illərin sonunda bütün siyasi rəqiblərini məğlub edərək SSRİ-nin yeganə diktatoru oldu. Stalinin tutduğu partiyanın baş katibi postu sovet iyerarxiyasının ən mühüm postu oldu.
Stalinin ilkin siyasəti sürətli sənayeləşdirməyə, özəl sənayenin milliləşdirilməsinə və Leninin Yeni İqtisadi Siyasəti (YİS) altında yaradılmış özəl sahələrin kollektivləşdirilməsinə təkan verdi. Siyasi Büronun lideri kimi Stalin 1938-ci ildə Böyük təmizləmə, bir sıra siyasi qətl, repressiya və təqib kampaniyalarından sonra demək olar ki, mütləq hakimiyyəti birləşdirdi. Nasist alman qoşunları 1941-ci ilin iyununda Sovet İttifaqına hücum etdi, lakin dekabr ayına qədər Sovet ordusu Moskvada bu hücumu dayandıra bildi. Stalinin göstərişi ilə Sovet İttifaqı nasist Almaniyasına əks-hücum etdi və bu, nəhayət, 1945-ci ildə uğur qazandı. Stalin 1953-cü ilin martında öldü və onun ölümü hakimiyyət uğrunda mübarizəyə səbəb oldu. Nikita Xruşşov bir neçə ildən sonra Georgi Malenkov üzərində qələbə qazandı.
Xruşşov iki dəfə — əvvəlcə 1956-cı ildə, sonra isə 1962-ci ildə Stalini, xüsusilə Stalinin şəxsiyyətinə pərəstişi pislədi. Onun destalinizasiya siyasəti ona partiya daxilində çoxlu düşmənlər qazandırdı, xüsusən də köhnə Stalinist təyinatlılardan. Çoxları bu yanaşmanı dağıdıcı və sabitliyi pozan kimi görürdü. Antipartiya qrupu kimi tanınan qrup 1957-ci ildə Xruşşovu vəzifədən uzaqlaşdırmağa çalışdı, lakin bu, uğursuz oldu. Xruşşov gücləndikcə onun qeyri-sabit davranışı daha da sərtləşir, adətən qərarları tək özü, Siyasi Büro ilə müzakirə etmədən və ya təsdiq etmədən qəbul edirdi. Xruşşovun hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldığı gün onun yaxın yoldaşı olan Leonid Brejnev birinci katib seçildi. Aleksey Kosıgin yeni baş nazir oldu və Anastas Mikoyan Ali Sovetin Rəyasət Heyətinin sədri vəzifəsini saxladı. Siyasi Büronun göstərişi ilə 1965-ci ildə Mikoyan istefaya getməyə məcbur oldu və Rəyasət Heyətinin sədri vəzifəsini icra etdi.
Xruşşovdan sonrakı 1960-cı illərdə Sovet İttifaqı kollektiv rəhbərlik tərəfindən idarə olunurdu. Amerikanın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Henri A. Kissincer səhvən Kosıginin Sovet İttifaqının lideri olduğuna və 1967-ci ildə Qlassboro sammitində Sovet İttifaqını təmsil etdiyi üçün onun Sovet xarici siyasətinin başında olduğunu hesab edirdi.Mixail Qorbaçov tərəfindən işlədilən "Durğunluq dövrü" aşağılayıcı termini, ölkədə aşağı sosial-iqtisadi səmərəliliyin və ölkəni idarə edən gerontokratiya ilə əlamətdar olan dövr idi. 1982-ci ildə Brejnevdən sonra Yuri Andropov (o vaxt 68 yaşında idi) baş katib vəzifəsinə keçdi. 1983-cü ildə Andropov xəstəxanaya yerləşdirildi və səhhəti pisləşdiyi üçün nadir hallarda iş yerində Siyasi büro iclaslarına sədrlik edirdi. İclaslara adətən onun yerinə Nikolay Tixonov sədrlik edirdi. Andropovun ölümündən 15 ay sonra baş katibliyə daha yaşlı lider, 72 yaşlı Konstantin Çernenko seçildi. Onun hakimiyyəti on üç aydan sonra 1985-ci il martın 10-da ölümü ilə başa çatdı.
54 yaşlı Mixail Qorbaçov 1985-ci il martın 11-də Siyasi Büro tərəfindən Baş katibliyə seçildi. 1985-ci ilin mayında Qorbaçov iqtisadi inkişafın ləngidiyini və həyat səviyyəsinin qeyri-adekvat olduğunu açıq şəkildə etiraf etdi və bunu edən ilk sovet lideri oldu. O, tezliklə həm də bir sıra əsaslı islahatlara başlayır. 1986-cı ildən təxminən 1988-ci ilə qədər mərkəzi planlaşdırmanı ləğv etdi, dövlət müəssisələrinin öz istehsal məhsullarını təyin etməsinə icazə verdi, əvvəllər özəl mülkiyyətdə olmasına icazə verilməyən bizneslərə özəl sərmayə qoymağa imkan verdi və digər tədbirlərlə xarici investisiyalara icazə verdi. O, həmçinin Sovet İttifaqı daxilində idarəetməni və qərarların qəbulunu açdı və Qərblə münasibətlərin istiləşməsi ilə yanaşı, daha çox ictimai müzakirə və tənqidə imkan verdi. Bu əkiz siyasətlər müvafiq olaraq perestroyka (hərfi mənada "yenidənqurma" mənasını verir) və qlasnost ("açıqlıq" və "şəffaflıq") kimi tanınırdı. 1988 və 1989-cu illərdə Sovet İttifaqında sovet kommunizminin əsas müəyyənedici xüsusiyyətlərinin ləğvi Gennadi Yanayevin başçılıq etdiyi uğursuz 1991-ci ilin avqust çevrilişindən sonra Sovet İttifaqının dağılması kimi gözlənilməz nəticələrə səbəb oldu.
Siyahı
| Portret | Lider | Vəzifəsinin adı | Dövr | Siyasəti | Sov.İKP qurultayları | Hökumət başçıları | SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Sədri | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Vladimir İliç Lenin | RSFSR və sədri | 30 dekabr 1922 — 21 yanvar 1924 | Leninizm • Rusiyada vətəndaş müharibəsi (1917–23) • Hərbi kommunizm (1918–21) • Yeni iqtisadi siyasət (1921–28) | * – | Özü | Mixail Kalinin | Bolşeviklər hakimiyyətə gələndən bəri Lenin onların de-fakto lideri kimi xidmət etmişdir. Rusiya inqilabından sonra Lenin 1917-ci ildən Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının (RSFSR), 1922-ci ildən vəfatına qədər Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının (SSRİ) rəhbəri oldu. |
 | İosif Vissarionoviç Stalin | Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi (1925-ci ildən - Ümumittifaq Kommunist (bolşeviklər) Partiyası, 1952-ci ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının (3 aprel 1922-ci ildən 5 mart 1953-cü ilədək), SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri (6 may 1946 - 5 mart 1953) | 21 yanvar 1924— 5 mart 1953 | |||||
 | Georgi Maksimilianoviç Malenkov | SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri | 5 mart 1953 — 8 fevral 1955 | |||||
 | Nikita Sergeyeviç Xruşşov | Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi | 7 sentyabr 1953 — 14 oktyabr 1964 | |||||
| SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri | 27 mart 1958 — 15 oktyabr 1964 | |||||||
 | Leonid İliç Brejnev | Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi | 14 oktyabr 1964 — 8 aprel 1966 | |||||
| Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi | 8 aprel 1966 — 10 noyabr 1982 | |||||||
 | Yuri Vladimiroviç Andropov | Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi | 12 noyabr 1982 — 9 fevral 1984 | |||||
 | Konstantin Ustinoviç Çernenko | Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi | 13 fevral 1984 — 10 mart 1985 | |||||
 | Mixail Sergeyeviç Qorbaçov | Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi | 11 mart 1985 — 24 avqust 1991 | |||||
| SSRİ prezidenti | 15 mart 1990 — 25 dekabr 1991 | |||||||
 | Gennadi İvanoviç Yanayev | SSRİ prezidenti səlahiyyətlərini icra edən | 19 avqust 1990 – 21 avqust 1990 |
Həmçinin bax
İstinadlar
- Armstrong, 1986. səh. 165
- Armstrong, 1986. səh. 169
- Armstrong, 1986. səh. 98
- Armstrong, 1986. səh. 93
- Ginsburgs, Ajani və van den Berg, 1989. səh. 500
- Armstrong, 1989. səh. 22
- Brown, 1996. səh. 195
- Brown, 1996. səh. 196
- Brown, 1996. səh. 275
- Gorbachev, M. ЗАКОН Об органах государственной власти и управления Союза ССР в переходный период [Law Regarding State Governing Bodies of the USSR in Transition] (rus). Union of Soviet Socialist Republics. 5 September 1991. 25 April 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 14 July 2015.
- Lenin, 1920. səh. 516
- Clark, 1988. səh. 373
- Brown, 2009. səh. 62
- Brown, 2009. səh. 63
- Brown, 2009. səh. 72
- Brown, 2009. səh. 90
- Brown, 2009. səh. 148
- Brown, 2009. səh. 194
- Brown, 2009. səh. 231–33
- Brown, 2009. səh. 246
- Service, 2009. səh. 378
- Brown, 2009. səh. 402
- Bacon, Sandle, 2002. səh. 13
- Brown, 2009. səh. 403
- Brown, 2009. səh. 398
- Zemtsov, 1989. səh. 146
- Brown, 2009. səh. 481
- Brown, 2009. səh. 487
- Brown, 2009. səh. 489
- Brown, 2009. səh. 503
- Brown, 2009. səh. 53
- Валентинов Н. В. О Ленине. — М.: Телекс, 1991. — 460 с. — .
- Brown, 2009. səh. 59
- Sakwa, 1999. səh. 140–143
Ədəbiyyat
- Andrew, Christopher; Gordievsky, Oleg. KGB: The Inside Story of Its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev. HarperCollins Publishers. 1990. ISBN .
- Armstrong, John Alexander. Ideology, Politics, and Government in the Soviet Union: An Introduction. University Press of America. 1986. B002DGQ6K2.
- . The Gorbachev Factor. Oxford University Press. 1996. ISBN .
- . The Rise & Fall of Communism. Bodley Head. 2009. ISBN .
- Bacon, Edwin; Sandle, Mark. Brezhnev Reconsidered. Palgrave Macmillan. 2002. ISBN .
- Bialer, Seweryn. The Soviet Paradox: External Expansion, Internal Decline. London, UK: I.B. Tauris & Co. Ltd. 1986. ISBN .
- Baylis, Thomas A. Governing by Committee: Collegial Leadership in Advanced Societies. State University of New York Press. 1989. ISBN .
- Cook, Bernard. Europe since 1945: An Encyclopedia. 1. Taylor & Francis. 2001. ISBN .
- Clark, William. Lenin: The Man Behind the Mask. . 1988. ISBN .
- Duiker, William; Spielvogel, Jackson. The Essential World History. Cengage Learning. 2006. səh. 572. ISBN .
- Europa Publications Limited. Eastern Europe, Russia and Central Asia. Routledge. 2004. ISBN .
- Figes, Orlando. Revolutionary Russia, 1891-1991: A History. New York City, NY: Henry Holt & Company, LLC. 2014. ISBN .
- Ginsburgs, George; Ajani, Gianmaria; van den Berg, Gerard Peter. Soviet Administrative Law: Theory and Policy. Brill Publishers. 1989. ISBN .
- . Memoirs. University of Michigan: Doubleday. 1996. ISBN .
- Green, William C.; Reeves, W. Robert. The Soviet Military Encyclopedia: P–Z. : Westview Press. 1993. ISBN .
- Gregory, Paul. The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge University Press. 2004. ISBN .
- Hill, Kenneth. Cold War chronology: Soviet–American relations, 1945–1991. : Congressional Quarterly. 1993. ISBN .
- Kenez, Peter. A History of the Soviet Union from the Beginning to the End. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1999. ISBN .
- Lenin, Vladimir. Collected Works. 31. 1920. səh. 516.
- Marlowe, Lynn Elizabeth. GED Social Studies. Research and Education Association. 2005. ISBN .
- Mitchell, R. Judson. Getting to the Top in the USSR: Cyclical Patterns in the Leadership Succession Process. Hoover Institution Press. 1990. ISBN .
- Paxton, John. Leaders of Russia and the Soviet Union: from the Romanov dynasty to Vladimir Putin. CRC Press. 2004. ISBN .
- Phillips, Steven. Lenin and the Russian Revolution. Heinemann. 2000. ISBN .
- . Joseph Stalin: A Biographical Companion. ABC-CLIO. 1999. ISBN .
- Reim, Melanie. The Stalinist Empire. Lerner Publishing Group. 2002. ISBN .
- . The Rise and Fall of the Soviet Union, 1917–1991. Routledge. 1999. ISBN .
- . History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century. Penguin Books Ltd. 2009. ISBN .
- . Stalin: A Biography. Harvard University Press. 2005. ISBN .
- . Khrushchev: The Man and His Era. W.W. Norton & Company. 2003. ISBN .
- Tinggaard Svendsen, Gert; Svendsen, Gunnar Lind Haase. Handbook of Social Capital: The Troika of Sociology, Political Science and Economics. Edward Elgar Publishing. 2009. ISBN .
- Zemtsov, Ilya. Chernenko: The Last Bolshevik: The Soviet Union on the Eve of Perestroika. Transaction Publishers. 1989. ISBN .
- Zubok, V.M. A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin To Gorbachev. Chapel Hill, NC: The University of North Carolina Press. 2002. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
SSRI liderlerinin siyahisi rus Spisok rukovoditelej SSSR SSRI nin ve Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin rehberlerinin siyahisi RK b P ve Sov IKP Merkezi Komitesinin bas katibi vezifesi 1922 ci ilin aprelinde tesis olunmusdur ve Vladimir Leninin olumunden sonra faktiki olaraq en muhum dovlet vezifesine cevrilmisdir Faktiki olaraq o dovre qeder Iosif Stalin olkede qeyri mehdud hakimiyyete malik olmusdur Formal olaraq 1953 cu ile qeder o yalniz olkenin icra hakimiyyetinin bascisi Nazirler Sovetinin sedri olmusdur Buna gore bu vezifede onun yerine kecmis ve Stalinin gizli varisi olan Georgi Malenkov yeni lider ve dovlet bascisi oldu Malenkov 1955 ci ile qeder Nazirler Sovetine rehberlik etdi lakin 1953 cu ilin sentyabrinda Sov IKP MK nin birinci katibi secilmesinden baslayaraq Nikita Xrussov tedricen siyasi ceki qazandi Stalinin ve Lavrenti Beriyanin olumunden sonra hakimiyyet ugrunda esas reqiblerden birini aradan qaldirmaqda aparici rol oynadigi guman edilir 1955 ci ilde Xrussov Malenkovu SSRI Nazirler Sovetinin sedri vezifesinden kenarlasdirdi ve hakimiyyet nehayet onun eline kecdi O 1958 ci ilden teqaude cixana qeder Nazirler Sovetinin sedri ve partiyanin bascisi vezifelerini birlesdirir Sonradan SSRI Nazirler Sovetinin sedri vezifesi esas dovlet vezifesi kimi qebul edilmedi Huquqi olaraq gore dovlet rehberleri SSRI Ali Sovetinin Reyaset Heyetinin Sedri sonralar SSRI Ali Sovetinin Sedri vezifesine teyin edilmis sexsler idi 1964 cu ilden Sov IKP MK nin birinci katibi olan Leonid Brejnevin rehberliyi dovrunde birinci katibi vezifesi 1966 ci ilden Bas katib vezifesi ile evez olundu ve SSRI de en yuksek vezife oldu 1985 ci ilden bu vezifeni Mixail Qorbacov tutdu bu ona faktiki dovlet bascisi kimi hem partiyanin hem de dovlet hakimiyyetinin lideri olmaga imkan verdi Bundan sonra icra hakimiyyetine Nazirler Sovetinin sedri vezifesine Nikolay Rijkov rehberlik edirdi 1990 ci ilin martindan etibaren Mixail Qorbacov Sov IKP MK nin Bas katibi ve vezifelerini birlesdirdi Prezident vezifesi Ali Suranin Sedri vezifesini dovlet bascisi vezifesi ile evez etdi ikincisini yalniz olke bascisinin ozu deyil olkenin qanunverici qolu rehberinin vezifelerini terk etdi O dovrde SSRI Konstitusiyasinin 6 ci maddesi legv edildi ve Sov IKP neticesinde hakimiyyetdeki inhisarini itirdi eyni zamanda 19 21 avqust 1991 ci ilde Moskvada bas veren hadiselere qeder hakim partiya olaraq qaldi 25 dekabr 1991 ci ilde SSRI nin nehayet movcudlugu dayandirildi Umumilikde SSRI nin movcudlugunun 70 ili erzinde yalniz 9 partiya ve dovlet rehberi yalniz hokumeti idare eden Malenkov ve Avqust qiyami zamani SSRI prezidenti vezifesini icra eden Yanayevi de saymaqla SSRI nin lideri olmusdur XulaseVladimir Lenin 30 dekabr 1922 ci ilde sovetler qurultayinda SSRI Xalq Komissarlari Sovetinin XKS sedri secildi 53 yasinda onun saglamligi iki gulle yarasinin tesirinden pislesdi daha sonra 1924 cu ilde olumu ile neticelenen uc atesle daha da agirlasdi Lakin heyatinin son gunlerinde sehhetinden asili olmayaraq Lenin artiq hakimiyyetinin cox hissesini Iosif Staline guzeste getmisdi Aleksey Rikov Lenini SSRI XKS sedri kimi evez etdi ve o de yure olkenin en guclu adami olsa da eslinde butun hakimiyyet ucluyun uc nufuzlu partiya xadiminin birliyinin Iosif Stalin ve Lev Kamenev elinde cemlesmisdi Stalin partiyada tesirini artirmaqda davam etdi ve 1920 ci illerin sonunda butun siyasi reqiblerini meglub ederek SSRI nin yegane diktatoru oldu Stalinin tutdugu partiyanin bas katibi postu sovet iyerarxiyasinin en muhum postu oldu Stalinin ilkin siyaseti suretli senayelesdirmeye ozel senayenin millilesdirilmesine ve Leninin Yeni Iqtisadi Siyaseti YIS altinda yaradilmis ozel sahelerin kollektivlesdirilmesine tekan verdi Siyasi Buronun lideri kimi Stalin 1938 ci ilde Boyuk temizleme bir sira siyasi qetl repressiya ve teqib kampaniyalarindan sonra demek olar ki mutleq hakimiyyeti birlesdirdi Nasist alman qosunlari 1941 ci ilin iyununda Sovet Ittifaqina hucum etdi lakin dekabr ayina qeder Sovet ordusu Moskvada bu hucumu dayandira bildi Stalinin gosterisi ile Sovet Ittifaqi nasist Almaniyasina eks hucum etdi ve bu nehayet 1945 ci ilde ugur qazandi Stalin 1953 cu ilin martinda oldu ve onun olumu hakimiyyet ugrunda mubarizeye sebeb oldu Nikita Xrussov bir nece ilden sonra Georgi Malenkov uzerinde qelebe qazandi Xrussov iki defe evvelce 1956 ci ilde sonra ise 1962 ci ilde Stalini xususile Stalinin sexsiyyetine perestisi pisledi Onun destalinizasiya siyaseti ona partiya daxilinde coxlu dusmenler qazandirdi xususen de kohne Stalinist teyinatlilardan Coxlari bu yanasmani dagidici ve sabitliyi pozan kimi gorurdu Antipartiya qrupu kimi taninan qrup 1957 ci ilde Xrussovu vezifeden uzaqlasdirmaga calisdi lakin bu ugursuz oldu Xrussov guclendikce onun qeyri sabit davranisi daha da sertlesir adeten qerarlari tek ozu Siyasi Buro ile muzakire etmeden ve ya tesdiq etmeden qebul edirdi Xrussovun hakimiyyetden uzaqlasdirildigi gun onun yaxin yoldasi olan Leonid Brejnev birinci katib secildi Aleksey Kosigin yeni bas nazir oldu ve Anastas Mikoyan Ali Sovetin Reyaset Heyetinin sedri vezifesini saxladi Siyasi Buronun gosterisi ile 1965 ci ilde Mikoyan istefaya getmeye mecbur oldu ve Reyaset Heyetinin sedri vezifesini icra etdi Xrussovdan sonraki 1960 ci illerde Sovet Ittifaqi kollektiv rehberlik terefinden idare olunurdu Amerikanin milli tehlukesizlik uzre musaviri Henri A Kissincer sehven Kosiginin Sovet Ittifaqinin lideri olduguna ve 1967 ci ilde Qlassboro sammitinde Sovet Ittifaqini temsil etdiyi ucun onun Sovet xarici siyasetinin basinda oldugunu hesab edirdi Mixail Qorbacov terefinden isledilen Durgunluq dovru asagilayici termini olkede asagi sosial iqtisadi semereliliyin ve olkeni idare eden gerontokratiya ile elametdar olan dovr idi 1982 ci ilde Brejnevden sonra Yuri Andropov o vaxt 68 yasinda idi bas katib vezifesine kecdi 1983 cu ilde Andropov xestexanaya yerlesdirildi ve sehheti pislesdiyi ucun nadir hallarda is yerinde Siyasi buro iclaslarina sedrlik edirdi Iclaslara adeten onun yerine Nikolay Tixonov sedrlik edirdi Andropovun olumunden 15 ay sonra bas katibliye daha yasli lider 72 yasli Konstantin Cernenko secildi Onun hakimiyyeti on uc aydan sonra 1985 ci il martin 10 da olumu ile basa catdi 54 yasli Mixail Qorbacov 1985 ci il martin 11 de Siyasi Buro terefinden Bas katibliye secildi 1985 ci ilin mayinda Qorbacov iqtisadi inkisafin lengidiyini ve heyat seviyyesinin qeyri adekvat oldugunu aciq sekilde etiraf etdi ve bunu eden ilk sovet lideri oldu O tezlikle hem de bir sira esasli islahatlara baslayir 1986 ci ilden texminen 1988 ci ile qeder merkezi planlasdirmani legv etdi dovlet muessiselerinin oz istehsal mehsullarini teyin etmesine icaze verdi evveller ozel mulkiyyetde olmasina icaze verilmeyen bizneslere ozel sermaye qoymaga imkan verdi ve diger tedbirlerle xarici investisiyalara icaze verdi O hemcinin Sovet Ittifaqi daxilinde idareetmeni ve qerarlarin qebulunu acdi ve Qerble munasibetlerin istilesmesi ile yanasi daha cox ictimai muzakire ve tenqide imkan verdi Bu ekiz siyasetler muvafiq olaraq perestroyka herfi menada yenidenqurma menasini verir ve qlasnost aciqliq ve seffafliq kimi taninirdi 1988 ve 1989 cu illerde Sovet Ittifaqinda sovet kommunizminin esas mueyyenedici xususiyyetlerinin legvi Gennadi Yanayevin basciliq etdiyi ugursuz 1991 ci ilin avqust cevrilisinden sonra Sovet Ittifaqinin dagilmasi kimi gozlenilmez neticelere sebeb oldu SiyahiPortret Lider Vezifesinin adi Dovr Siyaseti Sov IKP qurultaylari Hokumet bascilari SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin Sedri QeydlerVladimir Ilic Lenin RSFSR ve sedri 30 dekabr 1922 21 yanvar 1924 Leninizm Rusiyada vetendas muharibesi 1917 23 Herbi kommunizm 1918 21 Yeni iqtisadi siyaset 1921 28 Ozu Mixail Kalinin Bolsevikler hakimiyyete gelenden beri Lenin onlarin de fakto lideri kimi xidmet etmisdir Rusiya inqilabindan sonra Lenin 1917 ci ilden Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasinin RSFSR 1922 ci ilden vefatina qeder Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinin SSRI rehberi oldu Iosif Vissarionovic Stalin Rusiya Kommunist bolsevikler Partiyasi Merkezi Komitesinin bas katibi 1925 ci ilden Umumittifaq Kommunist bolsevikler Partiyasi 1952 ci ilden Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin 3 aprel 1922 ci ilden 5 mart 1953 cu iledek SSRI Nazirler Sovetinin sedri 6 may 1946 5 mart 1953 21 yanvar 1924 5 mart 1953Georgi Maksimilianovic Malenkov SSRI Nazirler Sovetinin sedri 5 mart 1953 8 fevral 1955Nikita Sergeyevic Xrussov Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin birinci katibi 7 sentyabr 1953 14 oktyabr 1964SSRI Nazirler Sovetinin sedri 27 mart 1958 15 oktyabr 1964Leonid Ilic Brejnev Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin birinci katibi 14 oktyabr 1964 8 aprel 1966Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin bas katibi 8 aprel 1966 10 noyabr 1982Yuri Vladimirovic Andropov Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin bas katibi 12 noyabr 1982 9 fevral 1984Konstantin Ustinovic Cernenko Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin bas katibi 13 fevral 1984 10 mart 1985Mixail Sergeyevic Qorbacov Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin bas katibi 11 mart 1985 24 avqust 1991SSRI prezidenti 15 mart 1990 25 dekabr 1991Gennadi Ivanovic Yanayev SSRI prezidenti selahiyyetlerini icra eden 19 avqust 1990 21 avqust 1990Hemcinin baxRusiya hokmdarlarinin siyahisi Rusiya Federasiyasi PrezidentiIstinadlarArmstrong 1986 seh 165 Armstrong 1986 seh 169 Armstrong 1986 seh 98 Armstrong 1986 seh 93 Ginsburgs Ajani ve van den Berg 1989 seh 500 Armstrong 1989 seh 22 Brown 1996 seh 195 Brown 1996 seh 196 Brown 1996 seh 275 Gorbachev M ZAKON Ob organah gosudarstvennoj vlasti i upravleniya Soyuza SSR v perehodnyj period Law Regarding State Governing Bodies of the USSR in Transition rus Union of Soviet Socialist Republics 5 September 1991 25 April 2013 tarixinde Istifade tarixi 14 July 2015 Lenin 1920 seh 516 Clark 1988 seh 373 Brown 2009 seh 62 Brown 2009 seh 63 Brown 2009 seh 72 Brown 2009 seh 90 Brown 2009 seh 148 Brown 2009 seh 194 Brown 2009 seh 231 33 Brown 2009 seh 246 Service 2009 seh 378 Brown 2009 seh 402 Bacon Sandle 2002 seh 13 Brown 2009 seh 403 Brown 2009 seh 398 Zemtsov 1989 seh 146 Brown 2009 seh 481 Brown 2009 seh 487 Brown 2009 seh 489 Brown 2009 seh 503 Brown 2009 seh 53 Valentinov N V O Lenine M Teleks 1991 460 s ISBN 0 938181 24 6 Brown 2009 seh 59 Sakwa 1999 seh 140 143EdebiyyatAndrew Christopher Gordievsky Oleg KGB The Inside Story of Its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev HarperCollins Publishers 1990 ISBN 978 0060166052 Armstrong John Alexander Ideology Politics and Government in the Soviet Union An Introduction University Press of America 1986 B002DGQ6K2 The Gorbachev Factor Oxford University Press 1996 ISBN 978 0 19 827344 8 The Rise amp Fall of Communism Bodley Head 2009 ISBN 978 0061138799 Bacon Edwin Sandle Mark Brezhnev Reconsidered Palgrave Macmillan 2002 ISBN 978 0333794630 Bialer Seweryn The Soviet Paradox External Expansion Internal Decline London UK I B Tauris amp Co Ltd 1986 ISBN 1 85043 030 6 Baylis Thomas A Governing by Committee Collegial Leadership in Advanced Societies State University of New York Press 1989 ISBN 978 0 88706 944 4 Cook Bernard Europe since 1945 An Encyclopedia 1 Taylor amp Francis 2001 ISBN 978 0815313366 Clark William Lenin The Man Behind the Mask 1988 ISBN 978 0571154609 Duiker William Spielvogel Jackson The Essential World History Cengage Learning 2006 seh 572 ISBN 978 0495902270 Europa Publications Limited Eastern Europe Russia and Central Asia Routledge 2004 ISBN 978 1857431872 Figes Orlando Revolutionary Russia 1891 1991 A History New York City NY Henry Holt amp Company LLC 2014 ISBN 978 0 8050 9131 1 Ginsburgs George Ajani Gianmaria van den Berg Gerard Peter Soviet Administrative Law Theory and Policy Brill Publishers 1989 ISBN 978 0792302889 Memoirs University of Michigan Doubleday 1996 ISBN 978 0385480192 Green William C Reeves W Robert The Soviet Military Encyclopedia P Z Westview Press 1993 ISBN 978 0813314310 Gregory Paul The Political Economy of Stalinism Evidence from the Soviet Secret Archives Cambridge University Press 2004 ISBN 978 0521533676 Hill Kenneth Cold War chronology Soviet American relations 1945 1991 Congressional Quarterly 1993 ISBN 978 0871879219 Kenez Peter A History of the Soviet Union from the Beginning to the End Cambridge UK Cambridge University Press 1999 ISBN 0 521 31198 5 Lenin Vladimir Collected Works 31 1920 seh 516 Marlowe Lynn Elizabeth GED Social Studies Research and Education Association 2005 ISBN 978 0738601274 Mitchell R Judson Getting to the Top in the USSR Cyclical Patterns in the Leadership Succession Process Hoover Institution Press 1990 ISBN 0 8179 8921 8 Paxton John Leaders of Russia and the Soviet Union from the Romanov dynasty to Vladimir Putin CRC Press 2004 ISBN 978 1579581329 Phillips Steven Lenin and the Russian Revolution Heinemann 2000 ISBN 978 0 435 32719 4 Joseph Stalin A Biographical Companion ABC CLIO 1999 ISBN 978 1576070840 Reim Melanie The Stalinist Empire Lerner Publishing Group 2002 ISBN 978 0 7613 2558 1 The Rise and Fall of the Soviet Union 1917 1991 Routledge 1999 ISBN 978 0 415 12290 0 History of Modern Russia From Tsarism to the Twenty first Century Penguin Books Ltd 2009 ISBN 978 0674034938 Stalin A Biography Harvard University Press 2005 ISBN 978 0674016972 Khrushchev The Man and His Era W W Norton amp Company 2003 ISBN 978 0393051445 Tinggaard Svendsen Gert Svendsen Gunnar Lind Haase Handbook of Social Capital The Troika of Sociology Political Science and Economics Edward Elgar Publishing 2009 ISBN 978 1845423230 Zemtsov Ilya Chernenko The Last Bolshevik The Soviet Union on the Eve of Perestroika Transaction Publishers 1989 ISBN 978 0887382604 Zubok V M A Failed Empire The Soviet Union in the Cold War from Stalin To Gorbachev Chapel Hill NC The University of North Carolina Press 2002 ISBN 978 0 8078 5958 2