Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Süleyman şah türbəsi tür Süleyman şah Türbesi Suriyanın Hələb vilayətinin Eşmə kəndində yerləşən tamamilə Suriya ərazisi

Süleyman Şah türbəsi

Süleyman Şah türbəsi
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Süleyman Şah türbəsi (tür. Süleyman Şah Türbesi) — Suriyanın Hələb vilayətinin Eşmə kəndində yerləşən, tamamilə Suriya ərazisi ilə əhatə olunmasına baxmayaraq, Türkiyəyə aid olan və Türkiyənin öz hüdudlarından kənarda sahib olduğu yeganə torpaq ərazisidir.

Süleyman Şah türbəsi
Süleyman Şah Türbesi
image
Xəritə
Ölkə image Suriya
Şəhər Hələb
Yerləşir Mənbic
Tikilmə tarixi 1973
image
image
Süleyman Şah türbəsi
image Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Osmanlı imperiyasının qurucusu Osman bəyin babası, Ərtoğrul Qazinin atası, Qayı boyunun başçısı Süleyman Şah bu ərazidə dəfn edilmişdir. Süleyman Şah iki dəfə dəfn edilmişdir. Süleyman Şah türbəsi 1921-ci ildə Türkiyə ilə Fransa arasında Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi gedişatında sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi üçün imzalanan Ankara müqaviləsinə əsasən, Fransanın Suriya və Livan mandatlığı ərazisi kimi yox, dövrün Ankara Hökuməti torpağı olaraq qəbul edilmişdir. Türbədə Süleyman Şahın dəfn olunduğu bilinsə də, bunu təkzib edən və orada Anadolu Səlcuqlu dövlətinin qurucusu I Süleymanşahın dəfn edildiyini bildirən müxtəlif fikirlər var.

1973-cü ildə Suriya hökuməti Əsəd su hövzəsinin yaradılmasına hazırlıq məqsədilə Caber qalası ətrafındakı bütün ərazini su ilə doldurmaq qərarı verdikdə türbənin 85 kilometr şimala daşınması üçün Suriya ilə Türkiyə arasında müqavilə imzalandı. Beləliklə, türbə Türkiyə ilə Suriya sərhədindən 27 kilometr uzaqlıqdakı Suriya ərazisi daxilinə daşınmışdır.

2015-ci ilin əvvəllərində Suriyada vətəndaş müharibəsinin kəskinləşdiyi bir vaxtda Türkiyə öz istəyi ilə ziyarətgahı Suriya ərazisində, Türkiyə sərhədindən 180 metr, Eyn əl-Ərəb bölgəsindən 22 kilometr qərbdə, Suriyanın şimalında yerləşən başqa bir əraziyə köçürmüşdür. Həmçinin Türkiyə hökuməti türbənin yerləşdiyi ərazi olan Eşmə kəndini mühafizə edərək 40-a yaxın əsgəri evakuasiya etdi. Bu hadisə ilə bağlı bildirildi ki, atılan addım müvəqqətidir və ziyarətgahın dağıdılmasının qarşısını almaq üçün atılmışdır. Bu addımın türbənin statusuna və bununla bağlı Suriya ilə bağlanmış müqavilələrə təsir etməyəcəyini bildirmişdir.

Tarixi

image
Xəlifə II Əbdülməcidin 1921-ci ildə Süleyman Şah türbəsinə diqqət göstərdiyinə görə Türkiyə Böyük Millət Məclisi hökumətinə ünvanladığı təşəkkür məktubu
image
Osmanlı sülaləsinin və İslamın son xəlifəsi II Əbdülməcid

Böyük Səlcuq imperiyasının sultanı Alp Arslanın Malazgird döyüşündə qələbə çalmasından sonra Oğuz türk tayfaları qərbə doğru irəlilədilər. Mühacir tayfalar arasında Süleyman Şahın başçılıq etdiyi Qayı boyu da var idi. Səfərə çıxan Süleyman Şah Hələb yaxınlığında, Fərat çayının sahilində yerləşən Caber qalasında məskunlaşmışdır. Qalaya əsgərlərini də yerləşdirdikdən sonra səfərlərinə davam etmişdir. Lakin o, 1227-ci ildə Fərat çayının o biri sahilinə keçmək istəyərkən mühafizəçiləri ilə birlikdə suda boğuldu. Süleyman Şahın tabutu iki əsgərinin müşayiəti ilə üstü örtülü məqbərədə dəfn edildi. Osmanlı imperatorluğu dövründə imperiyanın sərhədləri genişlənəndə və ziyarətgah da onun sərhədlərinə daxil olanda içində Süleyman Şahın məzarı yerləşən üstü örtülü məqbərənin yenidən inşasına başlandı və yeni türbə Süleyman Şah türbəsi adlandırıldı. Qala və türbə Osmanlı imperiyasının süqutundan sonra Fransanın Suriya və Livan mandatının sərhədləri daxilində qaldı.

1923-ci ildə Fransa ilə Türkiyə hökuməti arasında imzalanan Lozanna müqaviləsinin 3-cü və 1921-ci il Ankara müqaviləsinin 9-cu maddəsinə əsasən, Süleyman Şah türbəsinin və Caber qalasının bütün ətraf əraziləri ilə birlikdə Türkiyə ərazisi hesab olunduğu, Türkiyənin o torpaqları qoruyub müdafiə və mühafizə etmək və o torpaqlarda Türkiyə bayrağının dalğalanması hüququ tanındı.

Osmanlı sülaləsinin və İslamın son xəlifəsi II Əbdülməcid əcdadı Süleyman Şahın türbəsinə diqqət göstərdiyi 1921-ci ildə Fransa hökuməti ilə aparılan danışıqlar zamanı türbə ilə bağlı verilən qərarda böyük rol oynadığı üçün öz adından və Osmanlı sülaləsinin adından Türkiyə Böyük Millət Məclisi hökumətinə ünvanlanan təşəkkür məktubu yazmışdır.

Caber qalası və nəqliyyat

Suriya hökuməti Türkiyə hökumətinə memorandum göndərərək Süleyman Şah türbəsinin yerini dəyişdirməyi və ya Türkiyəyə təhvil verməklə razılaşmağı xahiş etdi. Çünki, 1968-ci ildə Fərat çayı sahilində bəndin inşasına başlanmışdı, bəndin 1973-cü ildə bitməsi gözlənilirdi və bəndin tikintisi bitdiyi zaman türbənin və qalanın tamamilə su altında qalacağı bildirilirdi. Türkiyə qəti nota ilə cavab verdi və Fərat çayından Suriyaya gedən su axınını və Keban bəndini bağlatdı. Bir müddət davam edən siyasi qarşıdurmalardan sonra Türkiyə əraziyə memarlıq mütəxəssisləri və Su İşləri Müdirliyinin əməkdaşlarını göndərmiş və onlar ilə məzarın hara köçürülə biləcəyini müəyyənləşdirmək istəmişdir. İki hökumət arasında uzun müddət davam edən davamlı mübahisələrin nəticəsində müqavilə imzalandı. Həmin müqaviləyə əsasən:

  • Türbə içindəki bütün əşyalarla Hələb-Əl-Həsəkə yolu ilə Türkiyədən 25 kilometr uzaqda, Hələb mühafəzəsi daxilində 8797 kvadrat metr sahəsi olan Qarakozak kəndi yaxınlığındakı əraziyə köçürülməli idi.
  • Türbənin olduğu yerə ən yaxın olan ərazidəki bəndin hüdudlarında alebastrdan xatirə türbəsi inşa olunmalı idi.
  • İndiki türbənin olduğu yeri qeyd etmək üçün gölün üzərində bir buy yerləşdirilməli idi.

1973-cü ildə türbə və yaxınlığındakı polis idarəsi Fərat çayının şərqində yerləşən, Hələbdən 123 kilometr, Şanlıurfadan 92 kilometr uzaqda yerləşən Qarakozak kəndinə köçürülmüşdür.

1995-ci ildə müzakirələr yenidən başlandı. Müzakirələr bu dəfə Suriya hökumətinin Fərat çayının yuxarı hissələrində Tişrin bəndinin tikintisinə başlaması və Süleyman Şah məqbərəsinin Qarakozak kəndi və ya başqa bir əraziyə köçürülməsini tələb etməsi ilə əlaqədar idi. Türkiyə ilə Suriya arasında aparılan danışıqların sonunda türbənin su anbarının mənfi təsirlərindən qorunması üçün arbitraj məhkəməsinə müraciət olunması qərara alınmışdır. 2001-ci ildə bəndin tamamlanmasıyla Suriya bu dəfə Türkiyədən məzarın o vaxtkı yerindən uyğun görülən bir yerə köçürülməsini istədi. Ancaq, Türkiyənin 57-ci hökuməti məqbərənin olduğu yerdə qalması və burada qorunması üçün təşəbbüs göstərdi.

2003-cü il yanvarın 23-də Süleyman Şah məqbərəsi layihəsinin həyata keçirilməsinə dair əsas protokol imzalandı. Bu protokola əsasən məqbərənin içi və çölü bərpa edildi, polis bölməsi yenidən quruldu və ziyarətgah yenidən ziyarətçilərin istifadəsinə verildi.

2015-ci il fevralın 21-dən 22-nə keçən gecə Türkiyə ordusunun daxildə keçirdiyi əməliyyatla Süleyman Şahın nəşi təhlükəsizlik problemləri və hərbi ehtiyaclar səbəbindən yenidən onun türbəsindən Hələb vilayətinin Eşmə kəndinə köçürülmüşdür. "Şah Fırat" əməliyyatı kimi tanınan əməliyyat Suriya ərazisində keçirilmişdir. Əməliyyatda 39 tank, 57 zirehli texnika, 100 texnika və 572 əsgər iştirak etmişdir. 21 fevral 2015-ci il şənbə günü saat 21:00-da başlayan əməliyyat gedişatında əməliyyatı keçirən qüvvələr 22 fevral 2015-ci il saat 00:30 radələrində Süleyman Şahın məqbərəsinə gəlmişlər. Saat 09:02-də Suriyanın Eşmə kəndi ətrafında tankların müşayiəti ilə daxil olan daha bir türk qüvvəsi ərazinin bir hissəsini nəzarətə götürmüş və oraya Türkiyə bayrağını sancmışdır. Süleyman Şahın nəşi ilə onunla birgə dəfn edilən 2 əsgərinin cəsədi də əməliyyat bölgəsindən çıxarılmışdır. İŞİD bir neçə dəfə ziyarətgahı mühasirəyə almış və onu partlatmaqla hədələmişdi. Qruplaşma ilə türk mühafizəçiləri arasında çoxlu, lakin məhdud xarakterli toqquşmalar baş vermişdi.

Türbənin xüsusiyyətləri

Suriya suları ziyarətgahın varlığını təhdid edən Fərat bəndini tikdikdən sonra Türkiyə ziyarətgahın Qarakozak kəndinə köçürülməsi üçün Suriya ilə razılaşdı. Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi Mənzil İnşaatı Nazirliyindən Süleyman Şah türbəsinin üzərində işləmək üçün Statistika Araşdırma və İnşaat Layihəsinin direktoru professor Önal Dəmirarslanın işə götürülməsini xahiş etdi. Ziyarətgah, polis idarəsi və yaşayış binası mühəndislər və iyirmi işçi tərəfindən dörd ayda tamamlandı və bütün xərcləri Türkiyə öz üzərinə götürdü. Məqbərədə ənənəvi türk memarlığının üslubu və müasir memarlıq xüsusiyyətləri öz əksini tapmışdır. Suriya hökuməti layihə üzərində iş zamanı yeni tikilən məqbərənin Caber qalasındakı məqbərədən böyük olmaması şərtini qoymuşdu. Bundan əlavə, xaricdən gələcək olan narahatedici yanğınların törədəcəyi təhlükə səbəbindən türk əsgərləri tikinti zamanı növbə ilə ərazini qoruyur, içəriyə girirdilər.

2008-ci ildə Tişrin bəndinin suyunun məqbərəyə gəlməsi təhlükəsi ilə əlaqədar Türkiyə Su Təsərrüfatları Nazirliyi məqbərənin divarları altında 11,5 metr uzunluğunda 880 paya düzəltmiş, məqbərə beton divarlar və iki bayraq dirəyi ilə əhatə olunmuşdur. Fərat çayını stansiyanın tullantıları ilə çirkləndirməmək üçün stansiyanın həyətyanı sahəsində təmizləyici sistem yaradılmışdır. Bundan əlavə, Türkiyədən hazır otlar göndərilmiş, ziyarətgahın ətrafına ağaclar da əkilmişdir.

Zastava

Ziyarətgahın əsgərlər tərəfindən mühafizə edilməsi üçün 30 may 1938-ci ildə zastava yaradılmışdır. 1949-cu ildə Caber qalasındakı hərbi məntəqədə ziyarətgahın mühafizəsi üçün bir zabit, bir onbaşı və 8 əsgər fəaliyyət göstərirdi. 1956-cı ildə Suriya və Türkiyə arasında keçirilən yüksək səviyyəli konfransda protokol imzalanmışdır. Bu protokolun 13-cü və 14-cü şərtlərinə görə hər ayın yeddinci günündə ziyarətgaha göndərilən əsgərlərin mübadiləsi həyata keçirilir. İndiki dövrdə zastava yanacaqla təmin edilir və hər ayın yeddinci və iyirmi günləri mühafizə olunur. Həmçinin, ziyarətgahı iyirmi zirehli briqada, Üçüncü Sərhəd Batalyonunun rəhbərliyi və İkinci Sərhəd Diviziyasının 25 əsgəri qoruyur.

Suriya vətəndaş müharibəsi və İŞİD təhlükəsi

2014-cü il martın 13-də İraq Şam İslam Dövləti (İŞİD) ilə Azad Suriya Ordusu arasında ikinci tərəfin Qarakozak kəndindən çıxarılması və ziyarətgahın İŞİD tərəfindən ələ keçirilməsi ilə nəticələnən toqquşmalar baş vermişdir. 20 mart 2014-cü ildə İŞİD Türkiyə hökumətini YouTube vasitəsilə paylaşdığı videoçarxda məqbərənin 3 gün ərzində boşaldılmaması və Türkiyə bayrağının endirilməməsi halında dağıdılacağı ilə hədələmişdir. Bu təhdiddən sonra Türkiyənin o vaxtkı xarici işlər naziri Əhməd Davudoğlu Süleyman Şah türbəsi məsələsini izləmək üçün böhran masasının qurulduğunu bildirmişdi.

Türkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2014-cü il martın 24-də İŞİD təhlükəsi ilə bağlı sualı cavablandırarkən qruplaşma tərəfindən belə bir səhvin baş verdiyini və torpaqların sahibi olaraq onlara Türkiyə hökuməti tərəfindən cavab veriləcəyini bildirdi. Türkiyənin xarici işlər naziri Əhməd Davudoğlu Süleyman Şah məqbərəsinin beynəlxalq hüquqa görə türk torpağı olduğunu, bu məsələnin ciddi bir məsələ olduğunu və ona edilən hər cür hücuma cavab veriləcəyini açıqlamışdır. 26 mart 2014-cü ildə Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Necdət Özəl yazılı açıqlama verərək, Suriyada Süleyman Şah türbəsində xidmət edən əsgərlərdən başqa türk birliklərinin olmadığını açıqlamışdır.

2014-cü il martın 27-də Necdət Özəllə Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin müşaviri Feridun Sinirlioğlu, Baş Qərargahın ikinci rəisi, general-mayor Yaşar Gülər ​​və Türkiyə Kəşfiyyat İdarəsinin müşaviri Hakan Fidan arasında keçirilən görüşdən bir səs yazısı yayılmışdır. Səs yazısında ziyarətgaha hücum ediləcəyi təqdirdə görüləcək tədbirlərlə bağlı fikirlər bildirilmişdir. Bu səs yazısı yayıldıqdan sonra Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi yazılı açıqlama yayaraq, bu səs yazısının yayımlanmasının milli təhlükəsizliyə açıq hücum və casusluq olduğunu, cinayətkarların tutularaq təhvil veriləcəyini və ən qısa zamanda ədalətin bərpa olunacağını bəyan etmişdir. 2014-cü il martın 28-də Türkiyənin müdafiə naziri İsmət Yılmaz məqbərənin xüsusi təyinatlılarla möhkəmləndirildiyini və bütün lazımi tədbirlərin görüldüyünü, Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin tam sayıq olduğunu bildirmişdir.

2015-ci il iyulun 7-də Almaniyanın “Fox” xəbər agentliyi 27 mart 2014-cü ildə baş tutan yüksək səviyyəli konfransın ABŞ Milli Təhlükəsizlik Agentliyi tərəfindən dinlənildiyini iddia etmişdir.

Şah Fırat əməliyyatı

image Əsas məqalə: Şah Fırat
Artan təhlükəsizlik problemləri və İŞİD təhdidləri səbəbiylə Türkiyə Silahlı Qüvvələri ziyarətgahda olan 40 əsgərin Türkiyəyə qaytarılması məqsədi ilə Şah Fırat adlı hərbi əməliyyata başladı. Bu əməliyyatda sərhəddə F-16 patrul təyyarələri ilə əlli M-60 Patton topları ilə birləşdirilən 573 əsgər və iyirmi zirehli briqada iştirak etdi. Tabut və digər qeyri-maddi əşyalar götürüldükdən sonra məzar və polis bölməsi partladıldı. Əməliyyatı bitirdikdən sonra türk əsgərləri Şanlıurfa üzərindən Türkiyəyə qayıtdı və əməliyyat zamanı bir türk əsgəri avtomobil qəzasında şəhid oldu.

İstinadlar

  1. (PDF). www2.tbmm.gov.tr (türk). 28 mart 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 fevral 2015.
  2. "Süleyman Şah türbəsi və onun yeri". www.zaman.com.tr (türk). 27 yanvar 2016. 2020-03-23 tarixində .
  3. . www.radikal.com.tr (türk). 27 yanvar 2016. Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 27 yanvar 2016.
  4. Ahmet Akyol. "Süleyman Şahın dəfn yerləri haqqında müxtəlif fikirlər". www.ahmetakyol.net (türk). 27 yanvar 2016. 2020-03-23 tarixində .
  5. . www.hurriyetdailynews.com (ingilis). 13 mart 2015. 19 oktyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 oktyabr 2017.
  6. . www.reuters.com (ingilis). 22 fevral 2015. 26 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2015.
  7. "Türkiyənin Meşə və Su İşləri Nazirliyi Süleyman Şah türbəsini qoruyur". www.ormansu.gov.tr (türk). 2019-12-15 tarixində . İstifadə tarixi: 27 yanvar 2016.
  8. "1921-ci il Ankara müqaviləsi" (PDF). www.hri.org (ingilis). 27 yanvar 2016. 17 may 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 17 may 2017.
  9. . www.haberturk.com (türk). 27 yanvar 2016. Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 23 mart 2020.
  10. . www.dunyabulteni.net (türk). Archived from the original on 2019-12-15. İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
  11. "Süleyman Şahın məqbərəsi ilə bağlı Türkiyə ilə Suriya arasında siyasi qarşıdurmalar və onun köçürülməsinə dair razılaşma". www.haberler.com (türk). 27 yanvar 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 1 fevral 2016.
  12. "Süleyman Şah türbəsi Türkiyənin Meşə və Su İşləri Nazirliyi tərəfindən mühafizə edilir". www.ormansu.gov.tr (türk). 15 avqust 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  13. . www.aljazeera.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  14. . www.tbmm.gov.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  15. . www.aljazeera.net (ərəb). 22 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 fevral 2015.
  16. . www.turkey-post.net (ərəb). 7 avqust 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 avqust 2018.
  17. "Ziyarətgahın xüsusiyyətləri". www.dunyabulteni.net (türk). 2 fevral 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  18. . www.sondakika.com (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  19. . www.yenisafak.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  20. . www.aljazeera.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  21. . www.radikal.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  22. . www.hurriyet.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  23. . www.memurlar.net (türk). Archived from the original on 2015-02-25. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  24. . www.aydinlikgazete.com (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  25. . www.tsk.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  26. . www.cumhuriyet.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  27. . www.mfa.gov.tr (türk). Archived from the original on 1 May 2020. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  28. . www.aksam.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-23. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  29. "Amerika Süleyman Şahın əməliyyatını dinləyib". Azadlıq. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  30. . www.hurriyet.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-17. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  31. . www.t24.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-17. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  32. . www.t24.com.tr (türk). Archived from the original on 2020-03-17. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  33. . www.hurriyet.com.tr (türk). Archived from the original on 2017-01-21. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2016.
  34. . www.arabicpost.net (ərəb). 8 iyul 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2018.

Ədəbiyyat

  • Afyoncu, Erhan. "Süleyman Şah türbəsi". — "Yeditepe" Nəşriyyatı, 2015.
  • Tongini, Kristina. "Caber qalası dulusçuluğu: 11-14-cü əsrlərin sonlarına aid Suriyanın möhkəmləndirilmiş ərazisinin tarixi".
  • Zakzuk, A. R. "Suriyadakı Caber qalasının arxeologiyası". — Paris, 1985.
  • Musil, Alua. "Orta Fəratın topoqrafik vəziyyəti". — Nyu-York, 1927.
  • Ren Düso, P. Deşam, H. Seyriq. "Köhnə və Orta Çağ Suriyası" (rəsmli). — Paris, 1931.
  • D. Surdel. "Caber qalası" — Brill, 2007.
  • Bell, Gertrud Loutian. "Sultan Amurad üçün". — London, 1911.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Suleyman Sah turbesi tur Suleyman Sah Turbesi Suriyanin Heleb vilayetinin Esme kendinde yerlesen tamamile Suriya erazisi ile ehate olunmasina baxmayaraq Turkiyeye aid olan ve Turkiyenin oz hududlarindan kenarda sahib oldugu yegane torpaq erazisidir Suleyman Sah turbesiSuleyman Sah Turbesi36 52 45 sm e 38 06 20 s u Olke SuriyaSeher HelebYerlesir MenbicTikilme tarixi 1973Suleyman Sah turbesi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Osmanli imperiyasinin qurucusu Osman beyin babasi Ertogrul Qazinin atasi Qayi boyunun bascisi Suleyman Sah bu erazide defn edilmisdir Suleyman Sah iki defe defn edilmisdir Suleyman Sah turbesi 1921 ci ilde Turkiye ile Fransa arasinda Turkiye Istiqlaliyyet muharibesi gedisatinda serhedlerin mueyyenlesdirilmesi ucun imzalanan Ankara muqavilesine esasen Fransanin Suriya ve Livan mandatligi erazisi kimi yox dovrun Ankara Hokumeti torpagi olaraq qebul edilmisdir Turbede Suleyman Sahin defn olundugu bilinse de bunu tekzib eden ve orada Anadolu Selcuqlu dovletinin qurucusu I Suleymansahin defn edildiyini bildiren muxtelif fikirler var 1973 cu ilde Suriya hokumeti Esed su hovzesinin yaradilmasina hazirliq meqsedile Caber qalasi etrafindaki butun erazini su ile doldurmaq qerari verdikde turbenin 85 kilometr simala dasinmasi ucun Suriya ile Turkiye arasinda muqavile imzalandi Belelikle turbe Turkiye ile Suriya serhedinden 27 kilometr uzaqliqdaki Suriya erazisi daxiline dasinmisdir 2015 ci ilin evvellerinde Suriyada vetendas muharibesinin keskinlesdiyi bir vaxtda Turkiye oz isteyi ile ziyaretgahi Suriya erazisinde Turkiye serhedinden 180 metr Eyn el Ereb bolgesinden 22 kilometr qerbde Suriyanin simalinda yerlesen basqa bir eraziye kocurmusdur Hemcinin Turkiye hokumeti turbenin yerlesdiyi erazi olan Esme kendini muhafize ederek 40 a yaxin esgeri evakuasiya etdi Bu hadise ile bagli bildirildi ki atilan addim muveqqetidir ve ziyaretgahin dagidilmasinin qarsisini almaq ucun atilmisdir Bu addimin turbenin statusuna ve bununla bagli Suriya ile baglanmis muqavilelere tesir etmeyeceyini bildirmisdir TarixiXelife II Ebdulmecidin 1921 ci ilde Suleyman Sah turbesine diqqet gosterdiyine gore Turkiye Boyuk Millet Meclisi hokumetine unvanladigi tesekkur mektubuOsmanli sulalesinin ve Islamin son xelifesi II Ebdulmecid Boyuk Selcuq imperiyasinin sultani Alp Arslanin Malazgird doyusunde qelebe calmasindan sonra Oguz turk tayfalari qerbe dogru irelilediler Muhacir tayfalar arasinda Suleyman Sahin basciliq etdiyi Qayi boyu da var idi Sefere cixan Suleyman Sah Heleb yaxinliginda Ferat cayinin sahilinde yerlesen Caber qalasinda meskunlasmisdir Qalaya esgerlerini de yerlesdirdikden sonra seferlerine davam etmisdir Lakin o 1227 ci ilde Ferat cayinin o biri sahiline kecmek isteyerken muhafizecileri ile birlikde suda boguldu Suleyman Sahin tabutu iki esgerinin musayieti ile ustu ortulu meqberede defn edildi Osmanli imperatorlugu dovrunde imperiyanin serhedleri genislenende ve ziyaretgah da onun serhedlerine daxil olanda icinde Suleyman Sahin mezari yerlesen ustu ortulu meqberenin yeniden insasina baslandi ve yeni turbe Suleyman Sah turbesi adlandirildi Qala ve turbe Osmanli imperiyasinin suqutundan sonra Fransanin Suriya ve Livan mandatinin serhedleri daxilinde qaldi 1923 ci ilde Fransa ile Turkiye hokumeti arasinda imzalanan Lozanna muqavilesinin 3 cu ve 1921 ci il Ankara muqavilesinin 9 cu maddesine esasen Suleyman Sah turbesinin ve Caber qalasinin butun etraf erazileri ile birlikde Turkiye erazisi hesab olundugu Turkiyenin o torpaqlari qoruyub mudafie ve muhafize etmek ve o torpaqlarda Turkiye bayraginin dalgalanmasi huququ tanindi Osmanli sulalesinin ve Islamin son xelifesi II Ebdulmecid ecdadi Suleyman Sahin turbesine diqqet gosterdiyi 1921 ci ilde Fransa hokumeti ile aparilan danisiqlar zamani turbe ile bagli verilen qerarda boyuk rol oynadigi ucun oz adindan ve Osmanli sulalesinin adindan Turkiye Boyuk Millet Meclisi hokumetine unvanlanan tesekkur mektubu yazmisdir Caber qalasi ve neqliyyatSuriya hokumeti Turkiye hokumetine memorandum gondererek Suleyman Sah turbesinin yerini deyisdirmeyi ve ya Turkiyeye tehvil vermekle razilasmagi xahis etdi Cunki 1968 ci ilde Ferat cayi sahilinde bendin insasina baslanmisdi bendin 1973 cu ilde bitmesi gozlenilirdi ve bendin tikintisi bitdiyi zaman turbenin ve qalanin tamamile su altinda qalacagi bildirilirdi Turkiye qeti nota ile cavab verdi ve Ferat cayindan Suriyaya geden su axinini ve Keban bendini baglatdi Bir muddet davam eden siyasi qarsidurmalardan sonra Turkiye eraziye memarliq mutexessisleri ve Su Isleri Mudirliyinin emekdaslarini gondermis ve onlar ile mezarin hara kocurule bileceyini mueyyenlesdirmek istemisdir Iki hokumet arasinda uzun muddet davam eden davamli mubahiselerin neticesinde muqavile imzalandi Hemin muqavileye esasen Turbe icindeki butun esyalarla Heleb El Heseke yolu ile Turkiyeden 25 kilometr uzaqda Heleb muhafezesi daxilinde 8797 kvadrat metr sahesi olan Qarakozak kendi yaxinligindaki eraziye kocurulmeli idi Turbenin oldugu yere en yaxin olan erazideki bendin hududlarinda alebastrdan xatire turbesi insa olunmali idi Indiki turbenin oldugu yeri qeyd etmek ucun golun uzerinde bir buy yerlesdirilmeli idi 1973 cu ilde turbe ve yaxinligindaki polis idaresi Ferat cayinin serqinde yerlesen Helebden 123 kilometr Sanliurfadan 92 kilometr uzaqda yerlesen Qarakozak kendine kocurulmusdur 1995 ci ilde muzakireler yeniden baslandi Muzakireler bu defe Suriya hokumetinin Ferat cayinin yuxari hisselerinde Tisrin bendinin tikintisine baslamasi ve Suleyman Sah meqberesinin Qarakozak kendi ve ya basqa bir eraziye kocurulmesini teleb etmesi ile elaqedar idi Turkiye ile Suriya arasinda aparilan danisiqlarin sonunda turbenin su anbarinin menfi tesirlerinden qorunmasi ucun arbitraj mehkemesine muraciet olunmasi qerara alinmisdir 2001 ci ilde bendin tamamlanmasiyla Suriya bu defe Turkiyeden mezarin o vaxtki yerinden uygun gorulen bir yere kocurulmesini istedi Ancaq Turkiyenin 57 ci hokumeti meqberenin oldugu yerde qalmasi ve burada qorunmasi ucun tesebbus gosterdi 2003 cu il yanvarin 23 de Suleyman Sah meqberesi layihesinin heyata kecirilmesine dair esas protokol imzalandi Bu protokola esasen meqberenin ici ve colu berpa edildi polis bolmesi yeniden quruldu ve ziyaretgah yeniden ziyaretcilerin istifadesine verildi 2015 ci il fevralin 21 den 22 ne kecen gece Turkiye ordusunun daxilde kecirdiyi emeliyyatla Suleyman Sahin nesi tehlukesizlik problemleri ve herbi ehtiyaclar sebebinden yeniden onun turbesinden Heleb vilayetinin Esme kendine kocurulmusdur Sah Firat emeliyyati kimi taninan emeliyyat Suriya erazisinde kecirilmisdir Emeliyyatda 39 tank 57 zirehli texnika 100 texnika ve 572 esger istirak etmisdir 21 fevral 2015 ci il senbe gunu saat 21 00 da baslayan emeliyyat gedisatinda emeliyyati keciren quvveler 22 fevral 2015 ci il saat 00 30 radelerinde Suleyman Sahin meqberesine gelmisler Saat 09 02 de Suriyanin Esme kendi etrafinda tanklarin musayieti ile daxil olan daha bir turk quvvesi erazinin bir hissesini nezarete goturmus ve oraya Turkiye bayragini sancmisdir Suleyman Sahin nesi ile onunla birge defn edilen 2 esgerinin cesedi de emeliyyat bolgesinden cixarilmisdir ISID bir nece defe ziyaretgahi muhasireye almis ve onu partlatmaqla hedelemisdi Qruplasma ile turk muhafizecileri arasinda coxlu lakin mehdud xarakterli toqqusmalar bas vermisdi Turbenin xususiyyetleriSuriya sulari ziyaretgahin varligini tehdid eden Ferat bendini tikdikden sonra Turkiye ziyaretgahin Qarakozak kendine kocurulmesi ucun Suriya ile razilasdi Turkiye Xarici Isler Nazirliyi Menzil Insaati Nazirliyinden Suleyman Sah turbesinin uzerinde islemek ucun Statistika Arasdirma ve Insaat Layihesinin direktoru professor Onal Demirarslanin ise goturulmesini xahis etdi Ziyaretgah polis idaresi ve yasayis binasi muhendisler ve iyirmi isci terefinden dord ayda tamamlandi ve butun xercleri Turkiye oz uzerine goturdu Meqberede enenevi turk memarliginin uslubu ve muasir memarliq xususiyyetleri oz eksini tapmisdir Suriya hokumeti layihe uzerinde is zamani yeni tikilen meqberenin Caber qalasindaki meqbereden boyuk olmamasi sertini qoymusdu Bundan elave xaricden gelecek olan narahatedici yanginlarin toredeceyi tehluke sebebinden turk esgerleri tikinti zamani novbe ile erazini qoruyur iceriye girirdiler 2008 ci ilde Tisrin bendinin suyunun meqbereye gelmesi tehlukesi ile elaqedar Turkiye Su Teserrufatlari Nazirliyi meqberenin divarlari altinda 11 5 metr uzunlugunda 880 paya duzeltmis meqbere beton divarlar ve iki bayraq direyi ile ehate olunmusdur Ferat cayini stansiyanin tullantilari ile cirklendirmemek ucun stansiyanin heyetyani sahesinde temizleyici sistem yaradilmisdir Bundan elave Turkiyeden hazir otlar gonderilmis ziyaretgahin etrafina agaclar da ekilmisdir ZastavaZiyaretgahin esgerler terefinden muhafize edilmesi ucun 30 may 1938 ci ilde zastava yaradilmisdir 1949 cu ilde Caber qalasindaki herbi menteqede ziyaretgahin muhafizesi ucun bir zabit bir onbasi ve 8 esger fealiyyet gosterirdi 1956 ci ilde Suriya ve Turkiye arasinda kecirilen yuksek seviyyeli konfransda protokol imzalanmisdir Bu protokolun 13 cu ve 14 cu sertlerine gore her ayin yeddinci gununde ziyaretgaha gonderilen esgerlerin mubadilesi heyata kecirilir Indiki dovrde zastava yanacaqla temin edilir ve her ayin yeddinci ve iyirmi gunleri muhafize olunur Hemcinin ziyaretgahi iyirmi zirehli briqada Ucuncu Serhed Batalyonunun rehberliyi ve Ikinci Serhed Diviziyasinin 25 esgeri qoruyur Suriya vetendas muharibesi ve ISID tehlukesi2014 cu il martin 13 de Iraq Sam Islam Dovleti ISID ile Azad Suriya Ordusu arasinda ikinci terefin Qarakozak kendinden cixarilmasi ve ziyaretgahin ISID terefinden ele kecirilmesi ile neticelenen toqqusmalar bas vermisdir 20 mart 2014 cu ilde ISID Turkiye hokumetini YouTube vasitesile paylasdigi videocarxda meqberenin 3 gun erzinde bosaldilmamasi ve Turkiye bayraginin endirilmemesi halinda dagidilacagi ile hedelemisdir Bu tehdidden sonra Turkiyenin o vaxtki xarici isler naziri Ehmed Davudoglu Suleyman Sah turbesi meselesini izlemek ucun bohran masasinin quruldugunu bildirmisdi Turkiyenin bas naziri Receb Tayyib Erdogan 2014 cu il martin 24 de ISID tehlukesi ile bagli suali cavablandirarken qruplasma terefinden bele bir sehvin bas verdiyini ve torpaqlarin sahibi olaraq onlara Turkiye hokumeti terefinden cavab verileceyini bildirdi Turkiyenin xarici isler naziri Ehmed Davudoglu Suleyman Sah meqberesinin beynelxalq huquqa gore turk torpagi oldugunu bu meselenin ciddi bir mesele oldugunu ve ona edilen her cur hucuma cavab verileceyini aciqlamisdir 26 mart 2014 cu ilde Turkiye Silahli Quvvelerinin Bas Qerargah reisi Necdet Ozel yazili aciqlama vererek Suriyada Suleyman Sah turbesinde xidmet eden esgerlerden basqa turk birliklerinin olmadigini aciqlamisdir 2014 cu il martin 27 de Necdet Ozelle Turkiye Xarici Isler Nazirliyinin musaviri Feridun Sinirlioglu Bas Qerargahin ikinci reisi general mayor Yasar Guler ve Turkiye Kesfiyyat Idaresinin musaviri Hakan Fidan arasinda kecirilen gorusden bir ses yazisi yayilmisdir Ses yazisinda ziyaretgaha hucum edileceyi teqdirde gorulecek tedbirlerle bagli fikirler bildirilmisdir Bu ses yazisi yayildiqdan sonra Turkiye Xarici Isler Nazirliyi yazili aciqlama yayaraq bu ses yazisinin yayimlanmasinin milli tehlukesizliye aciq hucum ve casusluq oldugunu cinayetkarlarin tutularaq tehvil verileceyini ve en qisa zamanda edaletin berpa olunacagini beyan etmisdir 2014 cu il martin 28 de Turkiyenin mudafie naziri Ismet Yilmaz meqberenin xususi teyinatlilarla mohkemlendirildiyini ve butun lazimi tedbirlerin gorulduyunu Turkiye Silahli Quvvelerinin tam sayiq oldugunu bildirmisdir 2015 ci il iyulun 7 de Almaniyanin Fox xeber agentliyi 27 mart 2014 cu ilde bas tutan yuksek seviyyeli konfransin ABS Milli Tehlukesizlik Agentliyi terefinden dinlenildiyini iddia etmisdir Sah Firat emeliyyati Esas meqale Sah FiratArtan tehlukesizlik problemleri ve ISID tehdidleri sebebiyle Turkiye Silahli Quvveleri ziyaretgahda olan 40 esgerin Turkiyeye qaytarilmasi meqsedi ile Sah Firat adli herbi emeliyyata basladi Bu emeliyyatda serhedde F 16 patrul teyyareleri ile elli M 60 Patton toplari ile birlesdirilen 573 esger ve iyirmi zirehli briqada istirak etdi Tabut ve diger qeyri maddi esyalar goturuldukden sonra mezar ve polis bolmesi partladildi Emeliyyati bitirdikden sonra turk esgerleri Sanliurfa uzerinden Turkiyeye qayitdi ve emeliyyat zamani bir turk esgeri avtomobil qezasinda sehid oldu Istinadlar PDF www2 tbmm gov tr turk 28 mart 2014 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 22 fevral 2015 Suleyman Sah turbesi ve onun yeri www zaman com tr turk 27 yanvar 2016 2020 03 23 tarixinde www radikal com tr turk 27 yanvar 2016 Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 27 yanvar 2016 Ahmet Akyol Suleyman Sahin defn yerleri haqqinda muxtelif fikirler www ahmetakyol net turk 27 yanvar 2016 2020 03 23 tarixinde www hurriyetdailynews com ingilis 13 mart 2015 19 oktyabr 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 oktyabr 2017 www reuters com ingilis 22 fevral 2015 26 sentyabr 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 sentyabr 2015 Turkiyenin Mese ve Su Isleri Nazirliyi Suleyman Sah turbesini qoruyur www ormansu gov tr turk 2019 12 15 tarixinde Istifade tarixi 27 yanvar 2016 1921 ci il Ankara muqavilesi PDF www hri org ingilis 27 yanvar 2016 17 may 2017 tarixinde Istifade tarixi 17 may 2017 www haberturk com turk 27 yanvar 2016 Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 23 mart 2020 www dunyabulteni net turk Archived from the original on 2019 12 15 Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Suleyman Sahin meqberesi ile bagli Turkiye ile Suriya arasinda siyasi qarsidurmalar ve onun kocurulmesine dair razilasma www haberler com turk 27 yanvar 2016 tarixinde Istifade tarixi 1 fevral 2016 Suleyman Sah turbesi Turkiyenin Mese ve Su Isleri Nazirliyi terefinden muhafize edilir www ormansu gov tr turk 15 avqust 2016 tarixinde Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www aljazeera com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www tbmm gov tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www aljazeera net ereb 22 aprel 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 fevral 2015 www turkey post net ereb 7 avqust 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 avqust 2018 Ziyaretgahin xususiyyetleri www dunyabulteni net turk 2 fevral 2016 tarixinde Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www sondakika com turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www yenisafak com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www aljazeera com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www radikal com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www hurriyet com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www memurlar net turk Archived from the original on 2015 02 25 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www aydinlikgazete com turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www tsk tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www cumhuriyet com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www mfa gov tr turk Archived from the original on 1 May 2020 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www aksam com tr turk Archived from the original on 2020 03 23 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 Amerika Suleyman Sahin emeliyyatini dinleyib Azadliq cite web url accessdate missing url www hurriyet com tr turk Archived from the original on 2020 03 17 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www t24 com tr turk Archived from the original on 2020 03 17 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www t24 com tr turk Archived from the original on 2020 03 17 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www hurriyet com tr turk Archived from the original on 2017 01 21 Istifade tarixi 28 yanvar 2016 www arabicpost net ereb 8 iyul 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 iyun 2018 EdebiyyatAfyoncu Erhan Suleyman Sah turbesi Yeditepe Nesriyyati 2015 Tongini Kristina Caber qalasi dulusculugu 11 14 cu esrlerin sonlarina aid Suriyanin mohkemlendirilmis erazisinin tarixi Zakzuk A R Suriyadaki Caber qalasinin arxeologiyasi Paris 1985 Musil Alua Orta Feratin topoqrafik veziyyeti Nyu York 1927 Ren Duso P Desam H Seyriq Kohne ve Orta Cag Suriyasi resmli Paris 1931 D Surdel Caber qalasi Brill 2007 Bell Gertrud Loutian Sultan Amurad ucun London 1911

Nəşr tarixi: İyun 18, 2024, 04:32 am
Ən çox oxunan
  • Dekabr 26, 2024

    Venetik dil

  • Avqust 22, 2024

    Venera Qimadiyeva

  • Noyabr 27, 2024

    Velviçiyalar

  • Noyabr 28, 2024

    Velviçiyakimilər

  • Noyabr 28, 2024

    Velviçiya

Gündəlik

  • Azərbaycan dili

  • Əbdülhəmid bəy Qaytabaşı

  • Qara dəniz

  • Əhəmənilər imperiyası

  • Septimi Sever

  • Azərbaycan Hava Yollarına məxsus Embraer 190 qəzası

  • Suriyada vətəndaş müharibəsi

  • Camal Məmmədxanov

  • Aleksandr Kalyaninov

  • 1905

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı