Rusiyanın tərkibində erməni muxtariyyəti (erm. Հայոց թագավորություն, rus. Армянская автономия в составе России) — Rusiya imperiyasının protektoratı altında Erməni muxtar çarlığının yaradılması haqqında layihə. Bu, erməni mənşəli nüfuzlu Rusiya subyektləri tərəfindən hazırlanmış və 1826–1828-ci illər Rusiya–İran müharibəsi zamanı imperator I Nikolaya təqdim edilmişdir. I Nikolay müharibədə qalib gəldikdən sonra Rusiyaya yeni birləşdirilmiş ərazilərin təşkilati-ərazi bölgüsü və idarəetmə sistemi planı hazırlanan dövrdə bu təklifi rədd etmişdir. Buna baxmayaraq, o, ermənilərin bəzi istəklərini təmin etmiş və Rusiya imperiyasının tərkibində Erməni vilayətinin yaradılmasını təsdiqləmişdir. Bu vilayət 1840-cı ilə qədər mövcud olmuşdur.
Zəmin
Cənubi Qafqazın Rusiya tərəfindən zəbt edilməsindən xeyli əvvəl erməni siyasi və mənəvi liderləri "torpaqlarını İran və Osmanlı hökmranlığından azad etmək" xahişləri ilə Rusiyaya dəfələrlə müraciət etmişdilər..
II Yekaterinanın Rusiya taxtına gəlməsi ilə erməni–Rusiya münasibətlərində xeyli canlanma baş vermiş, erməni və gürcü dünyəvi və mənəvi liderləri yenidən Rusiyadan himayəçilik planları ilə Rusiya rəhbərliyinə üz tutmağa başlamışdılar. İri erməni tacirləri, habelə 1760-cı və 1766-cı illərdə katolikozlar V Akop və I Simeon Rusiyanın protektoratlığı təklifləri ilə imperatriçaya müraciət etmişdilər. Yekaterina 1768-ci ildə ermənilərin azad edilməsinə kömək etmək üçün xüsusi fərman vermişdir. Rusiyanın hakim dairələri, xüsusən də Qriqori Potyomkin Qarabağ, İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarını, habelə Qaracadağ vilayətini Rusiyaya birləşdirərək Rusiyanın protektoratı altında ermənilər üçün muxtar dövlət yaratmağı planlaşdırırdı. Bundan başqa, Gəncə xanlığının ərazisinin Gürcüstana birləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu. Rusiya hakimiyyəti inanırdı ki, xristian gürcülər və ermənilər Rusiya hakimiyyətinə üstünlük verəcək, Rusiyanın Qafqaz müsəlmanları üzərində nəzarətini dəstəkləyəcəklər.
Muxtariyyət layihəsi
Döyüşlər Rusiya üçün uğurlu keçmişdir. Hələ rəsmi olaraq müharibə elan edilməmişdən əvvəl, 1826-cı ilin sentyabrında Gəncə şəhəri almışdır, 1827-ci ilin yayında Rusiya ordusu Qacarların Gürcüstan quberniyasına soxulmaq cəhdinin qarşısını ala bilmiş, oktyabr ayında İrəvan xanlığının paytaxtı və əsas qalası İrəvan almış, Naxçıvanı da elə həmin il özünə birləşdirmişdir.
Müharibə illərində Rusiya imperiyasının hakim dairələri Rusiya ordusu tərəfindən işğal edilmiş regionların sonradan Rusiyanın ərazi idarəetmə sisteminə inteqrasiyası ilə onların administrasiyasının yaradılması məsələsi ilə üzləşmişdilər. Problemin həlli üçün xüsusi hökumət komissiyası təsis edilmişdir. Eyni zamanda, , və kimi Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətçiliyinin dirçəldilməsi ideyasının tərəfdarları olan bir qrup erməniəsilli siyasi xadimlər Rusiya imperiyasının tərkibində erməni muxtariyyəti yaratmağı planlaşdırırdı. Bu cür fikirlərin tərəfdarı və ilhamvericisi, Rusiya ordusunun hərəkətlərini hər formada dəstəkləmiş bütün ermənilərin katolikosu V Nerses Aştaraketsi idi.
Layihəyə əsasən, siyasi anlayış kimi formalaşdırılan Şərqi Ermənistan ərazisinin bir hissəsində (Qarabağ və Zəngəzur regionları, həmçinin keçmiş İrəvan və Naxçıvan xanlıqları) Rusiya imperatoru "Erməni çarı" titulu ilə Erməni muxtar çarlığı (knyazlığı) yaradılmalı idi. Muxtariyyətin öz qanunları və heraldikası, Osmanlı və Qacar sərhədlərində yerləşdirilmiş, erməni hərbi qulluqçularından ibarət öz sərhəd ordusu olmalı idi. Erməni kilsəsinə xüsusi hüquq və azadlıqlar verilməli idi. İranla əvvəlki müharibəyə son qoyan 1813-cü il Gülüstan müqaviləsinin şərtlərinə görə, Şərqi Ermənistanın ərazisinin yarısı artıq Rusiyaya birləşdirilmişdi.
Rusiya–İran müharibəsinə son qoyan, 22 fevral 1828-ci ildə bağlanmış Türkmənçay müqaviləsinin şərtlərinə görə, İrəvan və Naxçıvan xanlıqları Rusiyanın tərkibinə keçmişdir. Rusiya imperatoru müqavilədən sonra ermənilər üçün muxtar çarlıq yaratmaq təklifindən imtina etmişdir. Buna baxmayaraq, o, ermənilərin bəzi istəklərini təmin etmiş və Rusiya imperiyasının tərkibində Erməni vilayətinin yaradılmasını təsdiqləmişdir. Regionu tədqiq etmiş İvan Şopenə görə, İrəvan xanlığının əhalisinin 71,5%-ni, Naxçıvan xanlığının isə 83%-ni Azərbaycan türkləri, kürdlər və iranlılardan ibarət "müsəlmanlar" təşkil edirdi. Erməni vilayəti 1840-cı ilə qədər mövcud olmuşdur.
İstinadlar
- Encyclopædia Iranica. ARMENIA AND IRAN VI. Armeno-Iranian relations in the Islamic period // Encyclopædia Iranica. 2021-11-20 tarixində arxivləşdirilib.
- Richard G. Hovannisian. Armenia on the Road to Independence. University of California Press. 1967. 7.
- Сазонов А.А., Герасимова Г.Н., Глушкова О.А., Кистерев С.К. Под стягом России : Сборник архивных документов. М.: Русская книга. 1992. 201–202, 220–227.
- Семёнов И. Я. Русские в истории Армении (PDF). Ер.: Лусабац. проф. М. Д. Амирханян. 2009. 18."Arxivlənmiş surət" (PDF). Archived from the original on 2022-02-16. İstifadə tarixi: 2023-02-11.
- Richard G. Hovannisian. Russian Armenia. A Century of Tsarist Rule // Jahrbücher für Geschichte Osteuropas (en.). — 1971. Март. — 32. 2022-01-14 tarixində arxivləşdirilib.
- F. Kazemzadeh. Iranian relations with Russia and the soviet Union, to 1921 // The Cambridge History of Iran. Vol. 7. From Nadir Shah to the Islamic Republic. NY: Cambridge University Press. Peter Avery, Gavin Hambly, Charles Melville. 2008. 325. ISBN .
- Семёнов И. Я. Русские в истории Армении (PDF). Ер.: Лусабац. проф. М. Д. Амирханян. 2009. 45."Arxivlənmiş surət" (PDF). Archived from the original on 2022-02-16. İstifadə tarixi: 2023-02-11.
- . Armenia and Imperial Decline: The Yerevan Province, 1900-1914. Routledge. 2018. səh. 7.
- George A. Bournoutian. Eastern Armenia from the 17th Century to the Russian Annexation // The Armenian People from Ancient to Modern Times. Vol. II. Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Palgrave Macmillan. Richard G. Hovannisian. 1997. 105–106. ISBN .
- Ronald Grigor Suny. Eastern Armenians under tsarist rule // The Armenian People from Ancient to Modern Times. Vol. II. Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Palgrave Macmillan. Richard G. Hovannisian. 1997. 113. ISBN .
- Зурначян А.С. Система управления в Восточной Армении в первой половине XIX века (PDF). . 2. 2012.
- Проект Армянской автономии
- George A. Bournoutian. Eastern Armenia from the 17th Century to the Russian Annexation // The Armenian People from Ancient to Modern Times. Vol. II. Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Palgrave Macmillan. Richard G. Hovannisian. 1997. 103. ISBN .
- Armenia // The Oxford Encyclopedia of Economic History. 5. NY: Oxford University Press. Joel Mokyr. 2003. 157. ISBN ."Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-10-05. İstifadə tarixi: 2023-02-11.Orijinal mətn (ing.)During the periods from 1804 to 1813 and from 1813 to 1828, the Russian-Persian wars led to eastern Armenia's incorporation into the Russian Empire
- George A. Bournoutian. Armenian // An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. Westport, Conn.: Greenwood press. James Stuart Olson, Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas. 1994. 45. ISBN ."Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-10-05. İstifadə tarixi: 2023-02-11.Orijinal mətn (ing.)The situation of the Armenians in Russia was better. The Russia conquest of eastern Armenia folowing the Russo-Persian war of 1804-1813 and 1826-1828 allowed the armenians a chance to advance
- Leonard F. Wise, E. W. Egan. Kings, Rulers, and Statesmen. NY: Sterling Publishing Company. Ph.D. Mark Hillary Hansen. 2005. 22. ISBN ."Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-10-05. İstifadə tarixi: 2023-02-11.Orijinal mətn (ing.)The nothern part of Armenia came under Russian rule in 1813
- U.S. Congress. House. Committee on Banking, Finance, and Urban Affairs. Subcommittee on Economic Stabilization. The land of Karabagh: geography & history prior to 1920 // Eastern Europe: Exchange Opportunities : Hearings Before the Subcommittee on Economic Stabilization of the Committee on Banking, Finance and Urban Affairs, House of Representatives (en.) (One Hundred First Congress, Second Session). Washington: U.S. Government Printing Office. — 1990. — 14-15 febrary.Orijinal mətn (ing.)... and in 1813, Russia formally occupide much of Eastern Armenia, including Karabagh
- Armenia // The Oxford Encyclopedia of Economic History. 5. NY: Oxford University Press. Joel Mokyr. 2003. 157. ISBN ."Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-10-05. İstifadə tarixi: 2023-02-11.Orijinal mətn (ing.)During the periods from 1804 to 1813 and from 1813 to 1828, the Russian-Persian wars led to eastern Armenia's incorporation into the Russian Empire
- Armenia // A Political Chronology of the Middle East (First edition). UK: Psychology Press. David Lea, Annamarie Rowe, Dr. Isabel Miller. 2001. 1. ISBN ."Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-10-05. İstifadə tarixi: 2023-02-11.Orijinal mətn (ing.)Persia (now Iran) ceded Eastern (Persian) Armenia to the Russian Empire by the Treaty of Turkmanchai
- Dr. Edmund Herzig. Armenia // Eastern Europe, Russia and Central Asia. 3rd edition (en.). UK: Taylor & Francis. 2002. 76. ISBN .Orijinal mətn (ing.)In 1828 the Russian Empire gained Eastern (Persian) Armenia by the Treaty of Turkmanchai
- Robert H. Hewsen. The Geography of Ananias of Sirak (ASXARHACOYC). Reichert. 1992. 194.Orijinal mətn (ing.)In 1796, the melik houses accepted Russian suzerainty, and in 1805 passed under direct Russian rule losing their autonomy upon the Russian annexation of Eastern Armenia in 1828.
- Encyclopædia Iranica. ARMENIA AND IRAN VI. Armeno-Iranian relations in the Islamic period // Encyclopædia Iranica. 2021-11-20 tarixində arxivləşdirilib.Orijinal mətn (ing.)The Treaty of Torkamāṇčāy (q.v.) brought the rest of Transcaucasia under Russian rule and the Armenians of Eastern Armenia became subjects of the Russian empire.
- Charlotte Mathilde Louise Hille. State Building and Conflict Resolution in the Caucasus. Brill. 2010. 64. ISBN .Orijinal mətn (ing.)The Karabakh, Zangezur, and Shuragel' district (eastern Shirak) became part of Russia in 1805. The remaining areas of Eastern Armenia, the Yerevan and Nakhichevan khanates, became part of the Russian Empire by the Treaty of Turkmanchai in 1828. In March 1828 an Armenian Province was created, of which Yerevan and Nakhichevan khanates were part.
- . Armenia and Imperial Decline: The Yerevan Province, 1900-1914. Routledge. 2018. səh. 7.
- . The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus. Oxford: Oxford University Press. 2008. 50–51. ISBN .
- Atkin, Muriel. Russia and Iran, 1780–1828. Minneapolis: University of Minnesota Press. 1980. 158–159. ISBN .
- . Armenia and Imperial Decline: The Yerevan Province, 1900-1914. Routledge. 2018. səh. 19.
- The Khanate of Erevan Under Qajar Rule, 1795-1828. Costa Mesa: Mazda Publishers. 1992. səh. 26. ISBN .
Əlavə ədəbiyyat
- Парсамян В.А. А.С. Грибоедов и армяно-русские отношения. Ер. 1947 [Հայկական ՍՍՌ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն].
- . The Role of the Armenians in the Russian Move into the South Caucasus // From the Kur to the Aras. A Military History of Russia’s Move into the South Caucasus and the First Russo-Iranian War, 1801–1813. Iran Studies, vol. 22. Brill. 2021. 237–248. ISBN .
- Hovannisian R. G. The Armenian People from Ancient to Modern Times. — Palgrave Macmillan, 1997. — Vol. II. Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. — 493 p. — ISBN 0312101686, ISBN 9780312101688.
- George A. Bournoutian. Eastern Armenia from the 17th Century to the Russian Annexation // The Armenian People from Ancient to Modern Times. Vol. II. Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Palgrave Macmillan. Richard G. Hovannisian. 1997. 81–107. ISBN .
- Ronald Grigor Suny. Eastern Armenians under tsarist rule // The Armenian People from Ancient to Modern Times. Vol. II. Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Palgrave Macmillan. Richard G. Hovannisian. 1997. 109–137. ISBN .
Xarici keçidlər
- Проект Армянской автономии
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rusiyanin terkibinde ermeni muxtariyyeti erm Հայոց թագավորություն rus Armyanskaya avtonomiya v sostave Rossii Rusiya imperiyasinin protektorati altinda Ermeni muxtar carliginin yaradilmasi haqqinda layihe Bu ermeni menseli nufuzlu Rusiya subyektleri terefinden hazirlanmis ve 1826 1828 ci iller Rusiya Iran muharibesi zamani imperator I Nikolaya teqdim edilmisdir I Nikolay muharibede qalib geldikden sonra Rusiyaya yeni birlesdirilmis erazilerin teskilati erazi bolgusu ve idareetme sistemi plani hazirlanan dovrde bu teklifi redd etmisdir Buna baxmayaraq o ermenilerin bezi isteklerini temin etmis ve Rusiya imperiyasinin terkibinde Ermeni vilayetinin yaradilmasini tesdiqlemisdir Bu vilayet 1840 ci ile qeder movcud olmusdur ZeminCenubi Qafqazin Rusiya terefinden zebt edilmesinden xeyli evvel ermeni siyasi ve menevi liderleri torpaqlarini Iran ve Osmanli hokmranligindan azad etmek xahisleri ile Rusiyaya defelerle muraciet etmisdiler II Yekaterinanin Rusiya taxtina gelmesi ile ermeni Rusiya munasibetlerinde xeyli canlanma bas vermis ermeni ve gurcu dunyevi ve menevi liderleri yeniden Rusiyadan himayecilik planlari ile Rusiya rehberliyine uz tutmaga baslamisdilar Iri ermeni tacirleri habele 1760 ci ve 1766 ci illerde katolikozlar V Akop ve I Simeon Rusiyanin protektoratligi teklifleri ile imperatricaya muraciet etmisdiler Yekaterina 1768 ci ilde ermenilerin azad edilmesine komek etmek ucun xususi ferman vermisdir Rusiyanin hakim daireleri xususen de Qriqori Potyomkin Qarabag Irevan ve Naxcivan xanliqlarini habele Qaracadag vilayetini Rusiyaya birlesdirerek Rusiyanin protektorati altinda ermeniler ucun muxtar dovlet yaratmagi planlasdirirdi Bundan basqa Gence xanliginin erazisinin Gurcustana birlesdirilmesi nezerde tutulurdu Rusiya hakimiyyeti inanirdi ki xristian gurculer ve ermeniler Rusiya hakimiyyetine ustunluk verecek Rusiyanin Qafqaz muselmanlari uzerinde nezaretini destekleyecekler Muxtariyyet layihesiDoyusler Rusiya ucun ugurlu kecmisdir Hele resmi olaraq muharibe elan edilmemisden evvel 1826 ci ilin sentyabrinda Gence seheri almisdir 1827 ci ilin yayinda Rusiya ordusu Qacarlarin Gurcustan quberniyasina soxulmaq cehdinin qarsisini ala bilmis oktyabr ayinda Irevan xanliginin paytaxti ve esas qalasi Irevan almis Naxcivani da ele hemin il ozune birlesdirmisdir Muharibe illerinde Rusiya imperiyasinin hakim daireleri Rusiya ordusu terefinden isgal edilmis regionlarin sonradan Rusiyanin erazi idareetme sistemine inteqrasiyasi ile onlarin administrasiyasinin yaradilmasi meselesi ile uzlesmisdiler Problemin helli ucun xususi hokumet komissiyasi tesis edilmisdir Eyni zamanda ve kimi Rusiyanin himayesi altinda ermeni dovletciliyinin dirceldilmesi ideyasinin terefdarlari olan bir qrup ermeniesilli siyasi xadimler Rusiya imperiyasinin terkibinde ermeni muxtariyyeti yaratmagi planlasdirirdi Bu cur fikirlerin terefdari ve ilhamvericisi Rusiya ordusunun hereketlerini her formada desteklemis butun ermenilerin katolikosu V Nerses Astaraketsi idi Layiheye esasen siyasi anlayis kimi formalasdirilan Serqi Ermenistan erazisinin bir hissesinde Qarabag ve Zengezur regionlari hemcinin kecmis Irevan ve Naxcivan xanliqlari Rusiya imperatoru Ermeni cari titulu ile Ermeni muxtar carligi knyazligi yaradilmali idi Muxtariyyetin oz qanunlari ve heraldikasi Osmanli ve Qacar serhedlerinde yerlesdirilmis ermeni herbi qulluqcularindan ibaret oz serhed ordusu olmali idi Ermeni kilsesine xususi huquq ve azadliqlar verilmeli idi Iranla evvelki muharibeye son qoyan 1813 cu il Gulustan muqavilesinin sertlerine gore Serqi Ermenistanin erazisinin yarisi artiq Rusiyaya birlesdirilmisdi Rusiya Iran muharibesine son qoyan 22 fevral 1828 ci ilde baglanmis Turkmencay muqavilesinin sertlerine gore Irevan ve Naxcivan xanliqlari Rusiyanin terkibine kecmisdir Rusiya imperatoru muqavileden sonra ermeniler ucun muxtar carliq yaratmaq teklifinden imtina etmisdir Buna baxmayaraq o ermenilerin bezi isteklerini temin etmis ve Rusiya imperiyasinin terkibinde Ermeni vilayetinin yaradilmasini tesdiqlemisdir Regionu tedqiq etmis Ivan Sopene gore Irevan xanliginin ehalisinin 71 5 ni Naxcivan xanliginin ise 83 ni Azerbaycan turkleri kurdler ve iranlilardan ibaret muselmanlar teskil edirdi Ermeni vilayeti 1840 ci ile qeder movcud olmusdur IstinadlarEncyclopaedia Iranica ARMENIA AND IRAN VI Armeno Iranian relations in the Islamic period Encyclopaedia Iranica 2021 11 20 tarixinde arxivlesdirilib Richard G Hovannisian Armenia on the Road to Independence University of California Press 1967 7 Sazonov A A Gerasimova G N Glushkova O A Kisterev S K Pod styagom Rossii Sbornik arhivnyh dokumentov M Russkaya kniga 1992 201 202 220 227 Semyonov I Ya Russkie v istorii Armenii PDF Er Lusabac prof M D Amirhanyan 2009 18 Arxivlenmis suret PDF Archived from the original on 2022 02 16 Istifade tarixi 2023 02 11 Richard G Hovannisian Russian Armenia A Century of Tsarist Rule Jahrbucher fur Geschichte Osteuropas en 1971 Mart 32 2022 01 14 tarixinde arxivlesdirilib F Kazemzadeh Iranian relations with Russia and the soviet Union to 1921 The Cambridge History of Iran Vol 7 From Nadir Shah to the Islamic Republic NY Cambridge University Press Peter Avery Gavin Hambly Charles Melville 2008 325 ISBN 978 0 521 20095 0 Semyonov I Ya Russkie v istorii Armenii PDF Er Lusabac prof M D Amirhanyan 2009 45 Arxivlenmis suret PDF Archived from the original on 2022 02 16 Istifade tarixi 2023 02 11 Armenia and Imperial Decline The Yerevan Province 1900 1914 Routledge 2018 seh 7 George A Bournoutian Eastern Armenia from the 17th Century to the Russian Annexation The Armenian People from Ancient to Modern Times Vol II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century Palgrave Macmillan Richard G Hovannisian 1997 105 106 ISBN 0312101686 Ronald Grigor Suny Eastern Armenians under tsarist rule The Armenian People from Ancient to Modern Times Vol II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century Palgrave Macmillan Richard G Hovannisian 1997 113 ISBN 0312101686 Zurnachyan A S Sistema upravleniya v Vostochnoj Armenii v pervoj polovine XIX veka PDF 2 2012 Proekt Armyanskoj avtonomii George A Bournoutian Eastern Armenia from the 17th Century to the Russian Annexation The Armenian People from Ancient to Modern Times Vol II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century Palgrave Macmillan Richard G Hovannisian 1997 103 ISBN 0312101686 Armenia The Oxford Encyclopedia of Economic History 5 NY Oxford University Press Joel Mokyr 2003 157 ISBN 9780195105070 Arxivlenmis suret Archived from the original on 2021 10 05 Istifade tarixi 2023 02 11 Orijinal metn ing During the periods from 1804 to 1813 and from 1813 to 1828 the Russian Persian wars led to eastern Armenia s incorporation into the Russian Empire George A Bournoutian Armenian An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires Westport Conn Greenwood press James Stuart Olson Lee Brigance Pappas Nicholas Charles Pappas 1994 45 ISBN 9780313274978 Arxivlenmis suret Archived from the original on 2021 10 05 Istifade tarixi 2023 02 11 Orijinal metn ing The situation of the Armenians in Russia was better The Russia conquest of eastern Armenia folowing the Russo Persian war of 1804 1813 and 1826 1828 allowed the armenians a chance to advance Leonard F Wise E W Egan Kings Rulers and Statesmen NY Sterling Publishing Company Ph D Mark Hillary Hansen 2005 22 ISBN 9781402725920 Arxivlenmis suret Archived from the original on 2021 10 05 Istifade tarixi 2023 02 11 Orijinal metn ing The nothern part of Armenia came under Russian rule in 1813 U S Congress House Committee on Banking Finance and Urban Affairs Subcommittee on Economic Stabilization The land of Karabagh geography amp history prior to 1920 Eastern Europe Exchange Opportunities Hearings Before the Subcommittee on Economic Stabilization of the Committee on Banking Finance and Urban Affairs House of Representatives en One Hundred First Congress Second Session Washington U S Government Printing Office 1990 14 15 febrary Orijinal metn ing and in 1813 Russia formally occupide much of Eastern Armenia including Karabagh Armenia The Oxford Encyclopedia of Economic History 5 NY Oxford University Press Joel Mokyr 2003 157 ISBN 9780195105070 Arxivlenmis suret Archived from the original on 2021 10 05 Istifade tarixi 2023 02 11 Orijinal metn ing During the periods from 1804 to 1813 and from 1813 to 1828 the Russian Persian wars led to eastern Armenia s incorporation into the Russian Empire Armenia A Political Chronology of the Middle East First edition UK Psychology Press David Lea Annamarie Rowe Dr Isabel Miller 2001 1 ISBN 9781857431155 Arxivlenmis suret Archived from the original on 2021 10 05 Istifade tarixi 2023 02 11 Orijinal metn ing Persia now Iran ceded Eastern Persian Armenia to the Russian Empire by the Treaty of Turkmanchai Dr Edmund Herzig Armenia Eastern Europe Russia and Central Asia 3rd edition en UK Taylor amp Francis 2002 76 ISBN 1470 5702 Orijinal metn ing In 1828 the Russian Empire gained Eastern Persian Armenia by the Treaty of Turkmanchai Robert H Hewsen The Geography of Ananias of Sirak ASXARHACOYC Reichert 1992 194 Orijinal metn ing In 1796 the melik houses accepted Russian suzerainty and in 1805 passed under direct Russian rule losing their autonomy upon the Russian annexation of Eastern Armenia in 1828 Encyclopaedia Iranica ARMENIA AND IRAN VI Armeno Iranian relations in the Islamic period Encyclopaedia Iranica 2021 11 20 tarixinde arxivlesdirilib Orijinal metn ing The Treaty of Torkamaṇcay q v brought the rest of Transcaucasia under Russian rule and the Armenians of Eastern Armenia became subjects of the Russian empire Charlotte Mathilde Louise Hille State Building and Conflict Resolution in the Caucasus Brill 2010 64 ISBN 9789004179011 Orijinal metn ing The Karabakh Zangezur and Shuragel district eastern Shirak became part of Russia in 1805 The remaining areas of Eastern Armenia the Yerevan and Nakhichevan khanates became part of the Russian Empire by the Treaty of Turkmanchai in 1828 In March 1828 an Armenian Province was created of which Yerevan and Nakhichevan khanates were part Armenia and Imperial Decline The Yerevan Province 1900 1914 Routledge 2018 seh 7 The Ghost of Freedom A History of the Caucasus Oxford Oxford University Press 2008 50 51 ISBN 978 0195177756 Atkin Muriel Russia and Iran 1780 1828 Minneapolis University of Minnesota Press 1980 158 159 ISBN 9780816609246 Armenia and Imperial Decline The Yerevan Province 1900 1914 Routledge 2018 seh 19 The Khanate of Erevan Under Qajar Rule 1795 1828 Costa Mesa Mazda Publishers 1992 seh 26 ISBN 9780939214181 Elave edebiyyatParsamyan V A A S Griboedov i armyano russkie otnosheniya Er 1947 Հայկական ՍՍՌ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն The Role of the Armenians in the Russian Move into the South Caucasus From the Kur to the Aras A Military History of Russia s Move into the South Caucasus and the First Russo Iranian War 1801 1813 Iran Studies vol 22 Brill 2021 237 248 ISBN 978 90 04 44516 1 Hovannisian R G The Armenian People from Ancient to Modern Times Palgrave Macmillan 1997 Vol II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century 493 p ISBN 0312101686 ISBN 9780312101688 George A Bournoutian Eastern Armenia from the 17th Century to the Russian Annexation The Armenian People from Ancient to Modern Times Vol II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century Palgrave Macmillan Richard G Hovannisian 1997 81 107 ISBN 0312101686 Ronald Grigor Suny Eastern Armenians under tsarist rule The Armenian People from Ancient to Modern Times Vol II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century Palgrave Macmillan Richard G Hovannisian 1997 109 137 ISBN 0312101686 Xarici kecidlerProekt Armyanskoj avtonomii