Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Prut müharibəsi — 1710—1711-ci illərdə Çar Rusiyası ilə Osmanlı İmperiyası arasında baş verən müharibə.
| Prut müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 1710 - 1711 | ||
| Yeri | Rumıniya və Moldova arasında yerləşən Prut çayının sahilləri | ||
| Nəticəsi | Osmanlı İmperiyasının qalib gəlməsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Səbəbləri
Əsrin əvvəllərindən etibarən Osmanlı imperiyasına qarşı olan düşmənçiliyi daha da artan, isti dənizlərə enmək və Qara dənizə çıxış əldə etmək istəklərini daha da qətiləşdirən Rusiya çarlığı Osmanlı ilə müharibə üçün bəhanə axtarırdı. Şimal müharibəsi zamanı İsveç kralı XII Karlın ordusunun Poltava döyüşündə ağır məğlubiyyətindən sonra Dəmirbaş ləqəbli XII Karl qaçaraq Osmanlı imperiyasına sığındı. Bu bəhanə edən I Pyotrun qoşunları Osmanlı ərazısınə daxil oldu. Rusiyaya müharibə elan etdi (1710).
Savaşın qazanılması
Yenicə Sədri-Əzəm təyin olunan Baltaçı Mehmed Paşa 200 minlik ordu ilə İstanbuldan rus qoşunlarına doğru göndərildi. Onun ardıyca Osmanlı donanması və Krım xanın qoşunları da səfərbərliyə alındı. Osmanlı qoşunları Rus qoşununu Prut çayı sahilindəki Stanileşti kəndi yaxınlığında mühasirəyə alır. Vəziyyətin ağırlığını görən I Pyotr sülh danışıqları təklif edir. Krım xanının və XII Karlın israrlarına baxmayaraq, Baltaçı Mehmed Paşa sülh bağlamaqla kifayətlənir(1711-ci il, avqust ayında). Baltaçı Mehmed Paşanın nəyə görə sülhə razılaşdığı hələ də tam bəlli deyil, Bəzi araşdırmaçılara görə, I Pyotrun həyat yoldaşı Çariça I Yekaterina Baltaçı Mehmed Paşanı sülhə razı salmışdır. Sülh imzalanandan sonra, I Yekaterinanın Mehmed Paşanı intim əlaqəyə girərək sülhə razı saldığı barədə şayələr gəzməyə başladı. Bəzi araşdırmaçılara görə isə, Mehmed Paşa qiyam əhval-ruhiyəsi olan yeniçərilərə güvənmədiyinə görə sülhə razı olmuşdur. Əslində III Sultan Əhməd də sülh şərtlərini razılıqla qarşılamışdı. Amma sonradan I Pyotrun andlaşmasının bəzi şərtlərinə əməl etmədiyinə görə Baltaçı Mehmed Paşaya qarşı sarayda böyük bir müxalifət formalaşır.
Prut müqaviləsi
İmzalanan Prut sülh müqaviləsi ilə Azov qalası Osmanlıya geri verildi. Bundan sonra, Ruslar, İstanbulda davamlı elçı saxlaya bilməz və İsveç kralının sərbəst şəkildə öz ölkəsinə geri dönməsinə maneə olmamalı idilər. Rusiya çarlığı Polşa krallığının daxili işlərinə qarışmayacaqdı. Bununla da, Osmanlı dövləti, 1700-ci il İstanbul müqaviləsi ilə itirdiyi Azov qalası və ətrafını geri almış, Karlovitsa sülhü ilə itirdiyi torpaqları geri almaq haqqında ümidlənmişdir. Prut döyüşü nəticəsində İsveç-Osmanlı münasibətləri inkişaf etmişdir.
İstinadlar
- Sutton Robert. The despatches of sir Robert Sutton, ambassador in Constatinople (1710—1714). Ed. by the Royl Historical Society by A.N. Kurat. London, 1951. P. 28 // Sutton — Dartmuth 20 nov. 1710.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Rusiya Osmanli muharibesi Prut muharibesi 1710 1711 ci illerde Car Rusiyasi ile Osmanli Imperiyasi arasinda bas veren muharibe Prut muharibesiTarix 1710 1711Yeri Ruminiya ve Moldova arasinda yerlesen Prut cayinin sahilleriNeticesi Osmanli Imperiyasinin qalib gelmesiMunaqise terefleriOsmanli imperiyasi Krim xanligi Kazak Hetmanligi Isvec Imperiyasi Valaxiya Car Rusiyasi Kazak HetmanligiKomandan lar Baltaci Mehmed Pasa II Giray XII Karl Filip Orlik I Pyotr Dmitri KantemirTereflerin quvvesi100 000 80 000 Vikianbarda elaqeli mediafayllarSebebleriEsrin evvellerinden etibaren Osmanli imperiyasina qarsi olan dusmenciliyi daha da artan isti denizlere enmek ve Qara denize cixis elde etmek isteklerini daha da qetilesdiren Rusiya carligi Osmanli ile muharibe ucun behane axtarirdi Simal muharibesi zamani Isvec krali XII Karlin ordusunun Poltava doyusunde agir meglubiyyetinden sonra Demirbas leqebli XII Karl qacaraq Osmanli imperiyasina sigindi Bu behane eden I Pyotrun qosunlari Osmanli erazisine daxil oldu Rusiyaya muharibe elan etdi 1710 Savasin qazanilmasiYenice Sedri Ezem teyin olunan Baltaci Mehmed Pasa 200 minlik ordu ile Istanbuldan rus qosunlarina dogru gonderildi Onun ardiyca Osmanli donanmasi ve Krim xanin qosunlari da seferberliye alindi Osmanli qosunlari Rus qosununu Prut cayi sahilindeki Stanilesti kendi yaxinliginda muhasireye alir Veziyyetin agirligini goren I Pyotr sulh danisiqlari teklif edir Krim xaninin ve XII Karlin israrlarina baxmayaraq Baltaci Mehmed Pasa sulh baglamaqla kifayetlenir 1711 ci il avqust ayinda Baltaci Mehmed Pasanin neye gore sulhe razilasdigi hele de tam belli deyil Bezi arasdirmacilara gore I Pyotrun heyat yoldasi Carica I Yekaterina Baltaci Mehmed Pasani sulhe razi salmisdir Sulh imzalanandan sonra I Yekaterinanin Mehmed Pasani intim elaqeye girerek sulhe razi saldigi barede sayeler gezmeye basladi Bezi arasdirmacilara gore ise Mehmed Pasa qiyam ehval ruhiyesi olan yenicerilere guvenmediyine gore sulhe razi olmusdur Eslinde III Sultan Ehmed de sulh sertlerini raziliqla qarsilamisdi Amma sonradan I Pyotrun andlasmasinin bezi sertlerine emel etmediyine gore Baltaci Mehmed Pasaya qarsi sarayda boyuk bir muxalifet formalasir Prut muqavilesiImzalanan Prut sulh muqavilesi ile Azov qalasi Osmanliya geri verildi Bundan sonra Ruslar Istanbulda davamli elci saxlaya bilmez ve Isvec kralinin serbest sekilde oz olkesine geri donmesine manee olmamali idiler Rusiya carligi Polsa kralliginin daxili islerine qarismayacaqdi Bununla da Osmanli dovleti 1700 ci il Istanbul muqavilesi ile itirdiyi Azov qalasi ve etrafini geri almis Karlovitsa sulhu ile itirdiyi torpaqlari geri almaq haqqinda umidlenmisdir Prut doyusu neticesinde Isvec Osmanli munasibetleri inkisaf etmisdir IstinadlarSutton Robert The despatches of sir Robert Sutton ambassador in Constatinople 1710 1714 Ed by the Royl Historical Society by A N Kurat London 1951 P 28 Sutton Dartmuth 20 nov 1710 Hemcinin bax