Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Yekaterina və ya Yekaterina Alekseyevna (Rusca: Екатери́на Алексе́евна Миха́йлова) (5 (15) aprel 1684 – 6 (17) may 1727, Sankt-Peterburq) — Rus imperatoru I Pyotrun ikinci xanımı və Rusiya imperatriçası.
| I Yekaterina | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Марта Скавронская |
| Doğum tarixi | 5 (15) aprel 1684 |
| Vəfat tarixi | 6 (17) may 1727 (43 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşları |
|
| Uşaqları | |
| | |
| Monoqram |  |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Köləlik illəri
Fransız tarixçisi Volterə görə, Yekaterinanın həyatı ən az əri Pyotrun həyatı qədər maraqlıdır. Əsli və sülaləsi haqqında dəqiqi məlumatlar yoxdur. 15 aprel 1684-cü ildə Latviyanın Latqale vilayətinə bağlı Vişki kəndində dünyaya gəlmişdir. İlk adı Marta Helena Skavronskaya idi. Atası polyak kəndli Samuel Skavronski, anası isə alman əsilli Elizabet Morisdir.
Martanın ailəsi 1689-cu ildə vəba epidemiyası səbəbilə vəfat etdi və geridə 5 övlad buraxdı: Kristina, Anna, Karol, Fridrix və Marta. Ən məşhur versiyaya görə, 3 yaşlı Marta bibisi tərəfindən alındı və şimali Latviyaya göndərildi. Burada məşhur teoloq və din xadimi İohan Erns Qlukun evində sığıntı və xidmətçi olaraq qaldı. Məşhur bir din xadiminin yanında xidmət etsə də, ömrü boyunca heç bir təhsil almadı.
Marta çox gözəl bir gənc qız idi. Hətta evində qaldığı Qluk ailəsinin gənc oğluyla aralarında şayələr yayılmağa başlamışdı. Bu səbəblə 17 yaşında ikən İsveçli hərbçi İohan Krusla evləndirildi. Ancaq nikahdan 1 həftə sonra rus qoşunları bölgəni işğal etdi və gənc Yekaterinanın əri öldürüldü. Ev sahibi İohan Qlukun general Boris Şeremetevin xidmətinə girməsi nəticəsində gənc Yekaterina da Moskvaya aparıldı.
Yol boyunca rus ordusunda xidmətçi olaraq istifadə edilən Martanın, şayələrə görə, bu müddət ərzində bir çox ordu generalıyla münasibəti oldu. Ancaq bu söyləntilərin qaynağı hələ də bilinmir. Moskvaya gətirildikdən sonra general Şeremetevin evinə xidmətçi olaraq alınır. Daha sonra Çar Pyotrun ən yaxın adamlarından olan Aleksandr Menşikovun xidmətinə verilir. Məhz çarla da bu evdə ikən tanışmışdır. Bu görüşün 1703-cü ildə baş tutduğu məlumdur. Belə ki, 1704-cü ildə Marta artıq çarın saray heyətində öz yerini tutmuş, hətta ilk övladı olan Pyotru dünyaya gətirmişdi. 1705-ci ildə pravoslavlığı qəbul edən Marta, Yekaterina Alekseyevna adını aldı.
Çarla evliliyi
Heç bir tarixi mənbədə qeyd edilməsə də, Yekaterina və Pyotr 1707-ci ilin sonlarında Sankt-Peterburqda gizlicə evləndi. Bu evlilikedən çarın 12 övladı olsa da, bunlardan yalnız ikisi yetkinlik çağına qədər yaşadı: Anna və Yelizaveta.
Cütlük 19 fevral 1712-ci ildə Müqəddəs İsaak Kafedralında rəsmi bir mərasimlə nikahlandı. Beləliklə, Yekaterina Çar Rusiyasının rəsmi çariçası elan edildi. Ancaq o, Pyotrun ilk xanımı deyildi. Çar boşandıqdan sonra xanımını monastırda qalmağa və rahibə olmağa məcbur etdi. Çarın bu evlilikdən 3 övladı olsa da, bunlardan yalnız vəliəhd Aleksey Pyotroviç yetkinlik yaşına çatmışdı.
Səltənət illəri
1724-cü ildə Yekaterinanın rəsmi tacqoyma mərasimi keçirildi və ölkənin ikinci hakimi olaraq Rusiya imperatriçası elan edildi.
Vəfatından bir il öncə, Pyotrla xanımının münasibəti pisləşdi. Səbəb isə imperatriçanın bəzi dövlət adamlarını dəstəkləyərək siyasi məsələlərə qarışması idi. Bu işdə onun ən yaxın köməkçisi isə çarın keçmiş məşuqələrindən Anna Monsun qardaşı Vilyam Mons idi. O və sarayda yerləşdirdiyi digər bacısı Martyo vasitəsilə dövlət məsələriylə məşğul olan Yekaterinanın bu vərdişləri çarı narahat edirdi. Ancaq bu siyasi qrup çox keçmədən çarın qəzəbinə gəldi və Vilyam Mons edam olundu. Bacısı isə sürgün edildi. Çarla Yekaterina isə bir neçə ay danışmadılar. Çariçayla Vilyam Mons arasında bir sevgi münasibətinin olması barədə şayələr yayılsa da, bu heç vaxt sübut edilmədi.
8 fevral 1725-ci ildə Çar Pyotr geridə vəliəhd buraxmadan vəfat etdi. Dövlət strukturunun qarşı çıxmasına baxmayaraq, Yekaterina saray məmurlarının və bəzi ordu generallarının dəstəyilə taxta çıxdı. Dövlət işlərini, ərinin vaxtilə yaratdığı 6 nəfərlik dövlət komitəsinə həvalə edən Yekaterina dövlət məsələlərindən tamamilə uzaqlaşdı.
Çox keçmədən vərəm xəstəliyinə tutulan çariça qısa zaman sonra Sankt-Peterburqda vəfat etdi. Cənazəsi burada dəfn olundu.
Övladları
- Pyotr Pyotroviç (1704) — Ölü doğulmuşdur.
- Pavel Pyotroviç (1705) — Ölü doğulmuşdur.
- Yekaterina Petrovna (d. dekabr 1706 — ö. iyun 1708)
- Anna Petrovna (d. 27 yanvar 1708 — ö. 15 may 1728)
- Yelizaveta Petrovna (d. 29 dekabr 1709 — ö. 5 yanvar 1762)
- Mariya Petrovna (d. 20 mart 1713 — ö. 27 may 1715)
- Marqarita Petrovna (d. 19 sentyabr 1714 — ö. 7 iyun 1715)
- Pyotr Pyotroviç (d. 15 noyabr 1715 — ö. 19 aprel 1719)
- Pavel Pyotroviç (13 yanvar 1717) — Ölü doğulmuşdur.
- Nataliya Petrovna (d. 31 avqust 1718 — ö. 15 mart 1725)
- Pyotr Pyotroviç (7 oktyabr 1723) — Ölü doğulmuşdur.
Mənbə
- History of the Russian Empire Under Peter the Great (Vol. I 1759; Vol. II 1763).
- Five Empresses: Court Life in Eighteenth-Century Russia Praeger Publishers; Connecticut, 2004
- Royal Babylon: The Alarming History of European Royalty Broadway; New York, 2001
İstinadlar
- Екатерина I Алексеевна (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1894. Т. XIа. С. 569–570.
- Lundy D. R. Ekaterina I Skavronska, Tsarina of Russia // The Peerage (ing.).
- Catalog of the German National Library (alm.).
- Екатерина I // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Yekaterina ve ya Yekaterina Alekseyevna Rusca Ekateri na Alekse evna Miha jlova 5 15 aprel 1684 6 17 may 1727 Sankt Peterburq Rus imperatoru I Pyotrun ikinci xanimi ve Rusiya imperatricasi I YekaterinaSexsi melumatlarDogum adi Marta SkavronskayaDogum tarixi 5 15 aprel 1684Vefat tarixi 6 17 may 1727 43 yasinda Vefat yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiVefat sebebi veremDefn yeri Pyotr ve Pavel kafedraliHeyat yoldaslari I Pyotr 8 noyabr 1707 Usaqlari Anna Petrovna Yelizaveta PetrovnaMonoqramImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiKolelik illeri Fransiz tarixcisi Voltere gore Yekaterinanin heyati en az eri Pyotrun heyati qeder maraqlidir Esli ve sulalesi haqqinda deqiqi melumatlar yoxdur 15 aprel 1684 cu ilde Latviyanin Latqale vilayetine bagli Viski kendinde dunyaya gelmisdir Ilk adi Marta Helena Skavronskaya idi Atasi polyak kendli Samuel Skavronski anasi ise alman esilli Elizabet Morisdir Martanin ailesi 1689 cu ilde veba epidemiyasi sebebile vefat etdi ve geride 5 ovlad buraxdi Kristina Anna Karol Fridrix ve Marta En meshur versiyaya gore 3 yasli Marta bibisi terefinden alindi ve simali Latviyaya gonderildi Burada meshur teoloq ve din xadimi Iohan Erns Qlukun evinde siginti ve xidmetci olaraq qaldi Meshur bir din xadiminin yaninda xidmet etse de omru boyunca hec bir tehsil almadi Marta cox gozel bir genc qiz idi Hetta evinde qaldigi Qluk ailesinin genc ogluyla aralarinda sayeler yayilmaga baslamisdi Bu sebeble 17 yasinda iken Isvecli herbci Iohan Krusla evlendirildi Ancaq nikahdan 1 hefte sonra rus qosunlari bolgeni isgal etdi ve genc Yekaterinanin eri olduruldu Ev sahibi Iohan Qlukun general Boris Seremetevin xidmetine girmesi neticesinde genc Yekaterina da Moskvaya aparildi Yol boyunca rus ordusunda xidmetci olaraq istifade edilen Martanin sayelere gore bu muddet erzinde bir cox ordu generaliyla munasibeti oldu Ancaq bu soylentilerin qaynagi hele de bilinmir Moskvaya getirildikden sonra general Seremetevin evine xidmetci olaraq alinir Daha sonra Car Pyotrun en yaxin adamlarindan olan Aleksandr Mensikovun xidmetine verilir Mehz carla da bu evde iken tanismisdir Bu gorusun 1703 cu ilde bas tutdugu melumdur Bele ki 1704 cu ilde Marta artiq carin saray heyetinde oz yerini tutmus hetta ilk ovladi olan Pyotru dunyaya getirmisdi 1705 ci ilde pravoslavligi qebul eden Marta Yekaterina Alekseyevna adini aldi Carla evliliyi Hec bir tarixi menbede qeyd edilmese de Yekaterina ve Pyotr 1707 ci ilin sonlarinda Sankt Peterburqda gizlice evlendi Bu evlilikeden carin 12 ovladi olsa da bunlardan yalniz ikisi yetkinlik cagina qeder yasadi Anna ve Yelizaveta Cutluk 19 fevral 1712 ci ilde Muqeddes Isaak Kafedralinda resmi bir merasimle nikahlandi Belelikle Yekaterina Car Rusiyasinin resmi caricasi elan edildi Ancaq o Pyotrun ilk xanimi deyildi Car bosandiqdan sonra xanimini monastirda qalmaga ve rahibe olmaga mecbur etdi Carin bu evlilikden 3 ovladi olsa da bunlardan yalniz veliehd Aleksey Pyotrovic yetkinlik yasina catmisdi Seltenet illeri 1724 cu ilde Yekaterinanin resmi tacqoyma merasimi kecirildi ve olkenin ikinci hakimi olaraq Rusiya imperatricasi elan edildi Vefatindan bir il once Pyotrla xaniminin munasibeti pislesdi Sebeb ise imperatricanin bezi dovlet adamlarini destekleyerek siyasi meselelere qarismasi idi Bu isde onun en yaxin komekcisi ise carin kecmis mesuqelerinden Anna Monsun qardasi Vilyam Mons idi O ve sarayda yerlesdirdiyi diger bacisi Martyo vasitesile dovlet meseleriyle mesgul olan Yekaterinanin bu verdisleri cari narahat edirdi Ancaq bu siyasi qrup cox kecmeden carin qezebine geldi ve Vilyam Mons edam olundu Bacisi ise surgun edildi Carla Yekaterina ise bir nece ay danismadilar Caricayla Vilyam Mons arasinda bir sevgi munasibetinin olmasi barede sayeler yayilsa da bu hec vaxt subut edilmedi 8 fevral 1725 ci ilde Car Pyotr geride veliehd buraxmadan vefat etdi Dovlet strukturunun qarsi cixmasina baxmayaraq Yekaterina saray memurlarinin ve bezi ordu generallarinin desteyile taxta cixdi Dovlet islerini erinin vaxtile yaratdigi 6 neferlik dovlet komitesine hevale eden Yekaterina dovlet meselelerinden tamamile uzaqlasdi Cox kecmeden verem xesteliyine tutulan carica qisa zaman sonra Sankt Peterburqda vefat etdi Cenazesi burada defn olundu OvladlariPyotr Pyotrovic 1704 Olu dogulmusdur Pavel Pyotrovic 1705 Olu dogulmusdur Yekaterina Petrovna d dekabr 1706 o iyun 1708 Anna Petrovna d 27 yanvar 1708 o 15 may 1728 Yelizaveta Petrovna d 29 dekabr 1709 o 5 yanvar 1762 Mariya Petrovna d 20 mart 1713 o 27 may 1715 Marqarita Petrovna d 19 sentyabr 1714 o 7 iyun 1715 Pyotr Pyotrovic d 15 noyabr 1715 o 19 aprel 1719 Pavel Pyotrovic 13 yanvar 1717 Olu dogulmusdur Nataliya Petrovna d 31 avqust 1718 o 15 mart 1725 Pyotr Pyotrovic 7 oktyabr 1723 Olu dogulmusdur MenbeHistory of the Russian Empire Under Peter the Great Vol I 1759 Vol II 1763 Five Empresses Court Life in Eighteenth Century Russia Praeger Publishers Connecticut 2004 Royal Babylon The Alarming History of European Royalty Broadway New York 2001IstinadlarEkaterina I Alekseevna rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1894 T XIa S 569 570 Lundy D R Ekaterina I Skavronska Tsarina of Russia The Peerage ing Catalog of the German National Library alm Ekaterina I Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969