Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Robert Muqabe (şo. Robert Gabriel Mugabe [muɡaɓe], ing. Robert Gabriel Mugabe [muːˈɡɑːbiː]; 21 fevral 1924[…], Kutama[d], Cənubi Rodeziya[d], Britaniya imperiyası – 6 sentyabr 2019[…]) — Zimbabvenin ikinci prezidenti (21 fevral 1924[…], Kutama[d], Cənubi Rodeziya[d], Britaniya imperiyası – 6 sentyabr 2019[…]), diktator.
| Robert Muqabe | |
|---|---|
| şo. Robert Gabriel Mugabe ing. Robert Gabriel Mugabe | |
 | |
Afrika Birliyi Təşkilatının sədri[d] | |
| 2 iyun 1997 – 8 iyun 1998 | |
| Əvvəlki | Pol Biya |
| Sonrakı | Blayis Kompaore |
Qoşulmama Hərəkatının Baş katibi[d] | |
| 6 sentyabr 1986 – 7 sentyabr 1989 | |
| Əvvəlki | Zail Sinqh[d] |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Robert Gabriel Mugabe |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , |
| Vəfat tarixi | 6 sentyabr 2019[…](95 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Dəfn yeri |
|
| Partiya | partiyasının sədri |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | 4 (Bona Muqabe daxil olmaqla) |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | siyasət |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
21 fevral 1924-cü ildə qəsəbəsində anadan olan Muqabenin atası , anası isə Britaniya müstəmləkəsi olan (indiki Zimbabve) müəllimə idi.
Təhsili
Muqabe ibtidai təhsilini katolik məktəbində almış, ali təhsilini isə Cənubi Afrika Respublikasındakı qaralar üçün nəzərdə tutulmuş universitetdə davam etdirmişdir. Bakalavr təhsilini bitirdikdən sonra bir müddət Qana Respublikasında müəllim işləmişdir.
Siyasi fəaliyyəti
Ölkəsinə geri qayıdarkən burada irqi mübarizənin gərginləşdiyini görən Muqabe müəllimlik işini buraxaraq, siyasi fəaliyyətə başlayır və yaratdığı qoşulur. 1963-cü ildə Coşua ilə gərgin münasibətlərinə görə Coşuadan ayrılıb özünə yeni partiya qurur.
Həbsi
Yeni partiya rəhbəri olduqdan qısa müddət sonra həbs edilərək 11 il cəza çəkir. Bu illər o, çox əziyyət çəkir, işgəncələr görür, hətta xəstəlikdən dünyasını dəyişmiş üçyaşlı oğlunun dəfninə də onu buraxmırlar. Ancaq bütün bunlar Muqabeni sındırmaq əvəzinə daha da möhkəmləndirir.
Onu bu dövrdə qapalı və işgəncəli həyatdan çıxaran ümidi və elmə həvəsi olur. Tezliklə həbsxana yoldaşları üçün dərslər təşkil edib. Savadsız məhbuslara yazmaq-oxumaq, hesab, hətta ingilis dilini öyrədir. Bununla da o öz öyrəndiklərini, ən əsası ingilis dilini yaddan çıxartmağa imkan verməyib. Həbsxanada ola-ola London Universitetinə imtahan verir və daxil olur. Həbs müddəti bitənə qədər isə daha 4 diploma yiyələnir: biri magistr olmaqla iki hüquq, iqtisadiyyat və idarəetmə.
Həbsxanadan sonra
Həbsxanadan çıxan kimi yenidən azadlıq uğrunda mübarizəyə qalxır, kəndli inqilabına hazırlaşıb. Muqabe strategiya planları hazırlayır, dəstələrin sərhədi aşıb Cənubi Rodeziyaya keçməsinə nəzarət edirdi; özü sərkərdə olmadığı üçün bütün hərbi məsələləri silahdaşları həll edirdi.
Onun üzv olduğu partizan dəstələri qarşısına çıxan bütün ağ adamları əsgər və ya dinc sakin olmasına baxmadan öldürürdülər. Xüsusilə də fermerləri öldürüb onların təsərrüfatını ələ keçirir, işçiləri isə öz sıralarına qatırdılar. Muqabe bu adamlara azadlıq əldə etdikdən sonra torpaq vəd edirdi. Ondan narazı qalanlar isə tezliklə boğazı kəsilmiş halda tapılırdı. Həbsxana həyatı Roberti daşlaşdırmışdı. Tezliklə, yüksək savadlı, aqressiv, mübariz Muqabenin adı sərhədləri aşır: ABŞ və Briyaniyada hamı ondan danışırdı. Artıq Cənubi Rodeziyada ağların hakimiyyəti dözmədi və qanlı döyüşlərdən sonra ağlar sülh razılığına gəlib ölkəni qaraların əlinə verdilər. Hakimiyyətə namizəd 2 ad vardı: Robert Muqabe və Coşua Nkomo. Seçkilərdə Muqabe rəqibini qabaqladı, buna səbəb onun ölkədə sayca çoxluq təşkil edən mənsub olmasıydı.
Prezidentlik dövrü
27 dekabr 1987-ci ildə prezident seçiləndən sonra radio ilə ilk çıxışında çamodanını yığmış ağlara belə müraciət etmişdi:
"Dünən düşmən idik, bu gün birləşib dost olmalıyıq. Ağlar bizi sıxırdı, amma biz bunun qisasını almayacağıq. Mən gələcək naminə birləşməyə və güzəştə getməyə sizi dəvət edirəm".
Əslində bu, ağların ölkədən çıxmaması üçün bir tələ idi. İlk başlarda dediyinə əməl etdi. Çünki qaralar idarəçiliyi, təsərrüfatı bilmirdilər. Yeni qurulmuş Zimbabve dövlətini gücləndirmək lazım idi. Odur ki, ağ fermerlərə torpaqları geri verildi. Qərb də işi belə görüb Zimbabveyə yardımlar edirdi. Bu yardımların sayəsində Muqabe ölkədə yollar çəkdirdi, təhsil və səhiyyə sahələrini formalaşdırdı.
Ağların ölkədə rahat nəfəs alması qaraları Muqabeyə qarşı hiddətləndirirdi, amma qarşı çıxanların aqibəti heç də yaxşı olmadı. Coşua çevrilişdə ittiham edilərək ölkədən qovuldu. Digərləri isə yavaş-yavaş aradan götürüldü. Coşuanın aid olduğu blokadaya alınaraq aclığa məhkum edildi. Aralarında baş qaldıranları islah düşərgəsinə göndərərək işgəncələrə məruz qoyurdular, amma Muqabe bununla xalqın iradəsini qıra bilməyəcəyini görüb sülhə getməyə məcbur oldu, Coşuanı geri qaytardı. Onun müttəfiqlərini də həbsdən buraxdırdı; bir şərtlə ki, daha heç birisi Muqabeyə qarşı çıxmayacaqdı. Bu adamlar Muqabedən yaxşı vəzifə aldıqdan sonra ölkədə müxalifət qalmadı, tezliklə təkpartiyalı sistem yaradıldı. Müxalifət məsələsini həll etdikdən sonra Muqabe irqi məsələlərə keçdi. Bunda onu məcbur edən qüvvələr də vardı — əvvəlki qara döyüşçülər verilən vədləri istəyirdilər. Ağları qovub onların torpaqlarına yiyələnməyə niyyətlənmişdilər. Qısa müddətdə ağ fermerlərin yarıdan çoxu ölkədən qovularaq böyük təsərrüfatları qaraların ixtiyarına buraxdılar. Yerdə qalanlar da "xalq düşməni" elan olunub həbsə atıldı, amma idarəçilikdən, təsərrüfatdan anlamayan keçmiş qulların sayəsində ölkə tezliklə başıpozuq, korrupsiyanın hökm sürdüyü bir yerə çevrildi. Muqabenin yaxınları, qohumları böyük varidata sahib olduqları halda əhalinin 85%-i isə ildə cəmi 300 dollara dolanmalı olurdu.
Avropa İttifaqı Muqabenin heç də refarmator olmadığını görüb ölkəyə sanksiyalar tətbiq etməyə başladı. Bundan sonra ölkə tamamilə çökdü. Hiperinflyasiya baş verdi, yəni qiymətlər günbəgün qalxırdı, mağazalar boşalmışdı. Xəstəxanalar fəaliyyətini dayandırmalı oldu, çünki dərman tapılmırdı. Fermerlər bir vaxtlar ağlardan mübarizə ilə əldə etdikləri torpaqları qoyub tərk etdilər. Keçmiş qullar və partizanlar idarəçilikdən və təsərrüfat işlərindən anlamırdılar, çünki onlar buyruq verməyə deyil, icra etməyə öyrəşmişdilər. Qısacası aydın oldu ki, Zimbabve Britaniyanın nəzdində Cənubi Rodeziya olarkən daha yaxşı həyat tərzinə malik idi.
Hakimiyyətinin son illərində Prostat xərçəngindən əziyyət çəkən Robert Muqabe mütəmadi olaraq xaricdə müalicədə olmasına baxmayaraq, hələ də hakimiyyəti əldən vermək istəmirdi..
Ailəsi
1996-cı ildən evli olduğu arvadı onun əsas varislərindən biri hesab olunurdu..
İstinadlar
- Zimbabwe ex-President Robert Mugabe dies aged 95. BBC.
- Robert Gabriel Mugabe // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- http://www.nndb.com/people/973/000022907/.
- Şəfiqə Şəfa. Afrikanın ürəyindən axan QARA qanlar – Ağların qənimi qara diktator 2021-04-12 at the Wayback Machine. publika.az, 09.06.2017 (az.)
- Verkaik, Robert. . The Independent. London. 6 April 2008. 9 May 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 July 2008.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Robert Muqabe so Robert Gabriel Mugabe muɡaɓe ing Robert Gabriel Mugabe muːˈɡɑːbiː 21 fevral 1924 Kutama d Cenubi Rodeziya d Britaniya imperiyasi 6 sentyabr 2019 Zimbabvenin ikinci prezidenti 21 fevral 1924 Kutama d Cenubi Rodeziya d Britaniya imperiyasi 6 sentyabr 2019 diktator Robert Muqabeso Robert Gabriel Mugabe ing Robert Gabriel MugabeAfrika Birliyi Teskilatinin sedri d 2 iyun 1997 8 iyun 1998EvvelkiPol BiyaSonrakiBlayis KompaoreQosulmama Herekatinin Bas katibi d 6 sentyabr 1986 7 sentyabr 1989EvvelkiZail Sinqh d Sexsi melumatlarDogum adi Robert Gabriel MugabeDogum tarixi 21 fevral 1924 100 yas Dogum yeri Vefat tarixi 6 sentyabr 2019 2019 09 06 95 yasinda Vefat sebebi xerceng xesteliyiDefn yeri Kutama d Partiya partiyasinin sedriTehsili Fort Her Universiteti d 1951 Oksford Universiteti Cenubi Afrika Universiteti d Fealiyyeti siyasetciHeyat yoldasi Qreys Muqabe d 1996 2019 Usaqlari 4 Bona Muqabe daxil olmaqla Dini Roma Katolik kilsesiElmi fealiyyetiElm sahesi siyaset Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati21 fevral 1924 cu ilde qesebesinde anadan olan Muqabenin atasi anasi ise Britaniya mustemlekesi olan indiki Zimbabve muellime idi TehsiliMuqabe ibtidai tehsilini katolik mektebinde almis ali tehsilini ise Cenubi Afrika Respublikasindaki qaralar ucun nezerde tutulmus universitetde davam etdirmisdir Bakalavr tehsilini bitirdikden sonra bir muddet Qana Respublikasinda muellim islemisdir Siyasi fealiyyetiOlkesine geri qayidarken burada irqi mubarizenin gerginlesdiyini goren Muqabe muellimlik isini buraxaraq siyasi fealiyyete baslayir ve yaratdigi qosulur 1963 cu ilde Cosua ile gergin munasibetlerine gore Cosuadan ayrilib ozune yeni partiya qurur Hebsi Yeni partiya rehberi olduqdan qisa muddet sonra hebs edilerek 11 il ceza cekir Bu iller o cox eziyyet cekir isgenceler gorur hetta xestelikden dunyasini deyismis ucyasli oglunun defnine de onu buraxmirlar Ancaq butun bunlar Muqabeni sindirmaq evezine daha da mohkemlendirir Onu bu dovrde qapali ve isgenceli heyatdan cixaran umidi ve elme hevesi olur Tezlikle hebsxana yoldaslari ucun dersler teskil edib Savadsiz mehbuslara yazmaq oxumaq hesab hetta ingilis dilini oyredir Bununla da o oz oyrendiklerini en esasi ingilis dilini yaddan cixartmaga imkan vermeyib Hebsxanada ola ola London Universitetine imtahan verir ve daxil olur Hebs muddeti bitene qeder ise daha 4 diploma yiyelenir biri magistr olmaqla iki huquq iqtisadiyyat ve idareetme Hebsxanadan sonra Hebsxanadan cixan kimi yeniden azadliq ugrunda mubarizeye qalxir kendli inqilabina hazirlasib Muqabe strategiya planlari hazirlayir destelerin serhedi asib Cenubi Rodeziyaya kecmesine nezaret edirdi ozu serkerde olmadigi ucun butun herbi meseleleri silahdaslari hell edirdi Onun uzv oldugu partizan desteleri qarsisina cixan butun ag adamlari esger ve ya dinc sakin olmasina baxmadan oldururduler Xususile de fermerleri oldurub onlarin teserrufatini ele kecirir iscileri ise oz siralarina qatirdilar Muqabe bu adamlara azadliq elde etdikden sonra torpaq ved edirdi Ondan narazi qalanlar ise tezlikle bogazi kesilmis halda tapilirdi Hebsxana heyati Roberti daslasdirmisdi Tezlikle yuksek savadli aqressiv mubariz Muqabenin adi serhedleri asir ABS ve Briyaniyada hami ondan danisirdi Artiq Cenubi Rodeziyada aglarin hakimiyyeti dozmedi ve qanli doyuslerden sonra aglar sulh raziligina gelib olkeni qaralarin eline verdiler Hakimiyyete namized 2 ad vardi Robert Muqabe ve Cosua Nkomo Seckilerde Muqabe reqibini qabaqladi buna sebeb onun olkede sayca coxluq teskil eden mensub olmasiydi Prezidentlik dovru27 dekabr 1987 ci ilde prezident secilenden sonra radio ile ilk cixisinda camodanini yigmis aglara bele muraciet etmisdi Dunen dusmen idik bu gun birlesib dost olmaliyiq Aglar bizi sixirdi amma biz bunun qisasini almayacagiq Men gelecek namine birlesmeye ve guzeste getmeye sizi devet edirem Eslinde bu aglarin olkeden cixmamasi ucun bir tele idi Ilk baslarda dediyine emel etdi Cunki qaralar idareciliyi teserrufati bilmirdiler Yeni qurulmus Zimbabve dovletini guclendirmek lazim idi Odur ki ag fermerlere torpaqlari geri verildi Qerb de isi bele gorub Zimbabveye yardimlar edirdi Bu yardimlarin sayesinde Muqabe olkede yollar cekdirdi tehsil ve sehiyye sahelerini formalasdirdi Aglarin olkede rahat nefes almasi qaralari Muqabeye qarsi hiddetlendirirdi amma qarsi cixanlarin aqibeti hec de yaxsi olmadi Cosua cevrilisde ittiham edilerek olkeden qovuldu Digerleri ise yavas yavas aradan goturuldu Cosuanin aid oldugu blokadaya alinaraq acliga mehkum edildi Aralarinda bas qaldiranlari islah dusergesine gondererek isgencelere meruz qoyurdular amma Muqabe bununla xalqin iradesini qira bilmeyeceyini gorub sulhe getmeye mecbur oldu Cosuani geri qaytardi Onun muttefiqlerini de hebsden buraxdirdi bir sertle ki daha hec birisi Muqabeye qarsi cixmayacaqdi Bu adamlar Muqabeden yaxsi vezife aldiqdan sonra olkede muxalifet qalmadi tezlikle tekpartiyali sistem yaradildi Muxalifet meselesini hell etdikden sonra Muqabe irqi meselelere kecdi Bunda onu mecbur eden quvveler de vardi evvelki qara doyusculer verilen vedleri isteyirdiler Aglari qovub onlarin torpaqlarina yiyelenmeye niyyetlenmisdiler Qisa muddetde ag fermerlerin yaridan coxu olkeden qovularaq boyuk teserrufatlari qaralarin ixtiyarina buraxdilar Yerde qalanlar da xalq dusmeni elan olunub hebse atildi amma idarecilikden teserrufatdan anlamayan kecmis qullarin sayesinde olke tezlikle basipozuq korrupsiyanin hokm surduyu bir yere cevrildi Muqabenin yaxinlari qohumlari boyuk varidata sahib olduqlari halda ehalinin 85 i ise ilde cemi 300 dollara dolanmali olurdu Avropa Ittifaqi Muqabenin hec de refarmator olmadigini gorub olkeye sanksiyalar tetbiq etmeye basladi Bundan sonra olke tamamile cokdu Hiperinflyasiya bas verdi yeni qiymetler gunbegun qalxirdi magazalar bosalmisdi Xestexanalar fealiyyetini dayandirmali oldu cunki derman tapilmirdi Fermerler bir vaxtlar aglardan mubarize ile elde etdikleri torpaqlari qoyub terk etdiler Kecmis qullar ve partizanlar idarecilikden ve teserrufat islerinden anlamirdilar cunki onlar buyruq vermeye deyil icra etmeye oyresmisdiler Qisacasi aydin oldu ki Zimbabve Britaniyanin nezdinde Cenubi Rodeziya olarken daha yaxsi heyat terzine malik idi Hakimiyyetinin son illerinde Prostat xercenginden eziyyet ceken Robert Muqabe mutemadi olaraq xaricde mualicede olmasina baxmayaraq hele de hakimiyyeti elden vermek istemirdi AilesiRobert Muqabenin arvadi 1996 ci ilden evli oldugu arvadi onun esas varislerinden biri hesab olunurdu IstinadlarZimbabwe ex President Robert Mugabe dies aged 95 BBC Robert Gabriel Mugabe Brockhauz Ensiklopediyasi alm Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi http www nndb com people 973 000022907 Sefiqe Sefa Afrikanin ureyinden axan QARA qanlar Aglarin qenimi qara diktator 2021 04 12 at the Wayback Machine publika az 09 06 2017 az Verkaik Robert The Independent London 6 April 2008 9 May 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 July 2008 Xarici kecidler