Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qüteybə ibn Müslüm (668, Bəsrə – 715, Fərqanə vadisi) — ərəb sərkərdəsi.
| Qüteybə ibn Müslüm | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 668 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 715 |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Əməvilər xilafəti |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Əməvilər xilafəti |
| Rütbəsi | general |
Həyatı
Qüteybə ibn Müslüm ərəblərin Bahili qəbiləsindən idi. Qüteybə ibn Müslüm Əfqanıstan və Orta Asiyada elədiyi işğallar ilə Əməvi torpaqlarının sərhədlərini genişləndirmişdir.
704cü ildə Əbdülməlik İbn Mərvan tərəfindən Xorasan valisi təyin edilən Qüteybə, həmdə təqribən 50 min nəfərlik bir ordunun sərkərdəsi olur. Xorasandan Şimala və şərqə doğru təşkil etdiyi hücumların birincisində (705) Toxarıstana girərək paytaxt Bəlx şəhərini işğal edir. Şəhər əhalisi təslim olsa da şəhəri dağıdır. Ardından o tarixdə Oxus olaraq adlanan Ceyhun çayını (Amu Dərya) aşaraq Buxara (bu gün Özbəkistanda) və şəhər ətrafındakı Soqdiana torpaqlarını işğal edir (706-709). İşğalları davam etdirərək 706-cı ildə Bəykəndi alır. Şəhər işğal olunarkən bu şəhəri də dağıdaraq bütün kişiləri öldurtdurur. Onun işğallarını durdurmaq üçun Buxara hökumətinin sərkərdə olaraq təyin etdiyi Vərdan xudanı da məğlubiyyətə uğradır. Vərdanın ölümündən (708) sonra Buxaranı ələ keçirir.
Daha sonra Səmərqəndi (710-712), Xarəzm və paytaxtı Xivəni işğal edir. Səmərqənd hökmdarı Nizak Tarxan da ona tabe olur. Həccacın əmri ilə, Sistanın Türk hökmdarı üstünə hücum edir, ancaq ona Ərəb hakimliyini qəbul etdirə bilmir. Xarəzm hökmdarı Çiğan, qardaşı Hurrəzata qarşı ondan kömək istəyir, o da Bəlx valisi olan qardaşı Əbdurrahmanı Çiğana köməyə göndərir və Əbdürrəhman Hürrəzatı öldürür. Daha sonra Xarəzmin üç böyük şəhərini Ərəb əsarəti altına alır. Qüteybə ibn Müslim, İraq valisi icazəsiylə mühasirəyə aldığı Səmərqəndi sərkərdə Gürəkin güclu müqavimət göstərməsinə baxmayaraq ələ keçirdir. Ordunun baş qərargahını buraya köçürdükdən sonra (714) sonra İsficapa gəlir.
715-ci ildə Orta Asiyanın iç hissəlrinə doğru ilərləyərək Fərqanənı işğal edərək qatır. Çin sərhədlərinə qədər irəlilədiyi deyilsə də, bu haqqda yazılı sənəd yoxdur.
tərəfindən Xorasan əyalətinin idarə edilməsinə gətirilir. I Vəlidin ölümündən sonra xəlifə olan qardaşı Süleyman ibn Əbdülməlikə bağlılıq andı içməyi rədd edən Qüteybə, əsgərləri arasında bu səbəblə baş tutan üsyan nəticəsində öldürülür.
Qüteybənin işğal etdiyi torpaqların çoxu idarəçilik baxımından Mavəraünnəhrə (Ceyhun çayının arxasındakı torpaqlar) bağlanır. Qüteybənin işğal etdiyi bölgələrdə hərbi idarəçilik yaratdığından o günə qədər çoxu Buddist olan bölgə xalqlarını zorla müsəlmanlaşdırır. Qüteybənin işğal etdiyi Səmərqənd və Buxara zamanla İslam mədəniyyətinin ən böyük şəhərləri və Orta Asiya xalqlarının elm mərkəzi olur. Qüteybənin ölümündən sonra ərəblər, Mavəraünnəhirdə möhkəmlənə bilmirlər. Göytürklərin yenidən gücəndikləri vaxtda xaqan Gültəkin, Mavəraünnəhirdəki bəzi yerlərini işğalçı ərəblərdən geri alır.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Quteybe ibn Muslum 668 Besre 715 Ferqane vadisi ereb serkerdesi Quteybe ibn MuslumSexsi melumatlarDogum tarixi 668Dogum yeri Besre Besre muhafezesi IraqVefat tarixi 715Vefat yeri Ferqane vadisiVetendasligi Emeviler xilafetiHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Emeviler xilafetiRutbesi generalHeyatiQuteybe ibn Muslum ereblerin Bahili qebilesinden idi Quteybe ibn Muslum Efqanistan ve Orta Asiyada elediyi isgallar ile Emevi torpaqlarinin serhedlerini genislendirmisdir 704cu ilde Ebdulmelik Ibn Mervan terefinden Xorasan valisi teyin edilen Quteybe hemde teqriben 50 min neferlik bir ordunun serkerdesi olur Xorasandan Simala ve serqe dogru teskil etdiyi hucumlarin birincisinde 705 Toxaristana girerek paytaxt Belx seherini isgal edir Seher ehalisi teslim olsa da seheri dagidir Ardindan o tarixde Oxus olaraq adlanan Ceyhun cayini Amu Derya asaraq Buxara bu gun Ozbekistanda ve seher etrafindaki Soqdiana torpaqlarini isgal edir 706 709 Isgallari davam etdirerek 706 ci ilde Beykendi alir Seher isgal olunarken bu seheri de dagidaraq butun kisileri oldurtdurur Onun isgallarini durdurmaq ucun Buxara hokumetinin serkerde olaraq teyin etdiyi Verdan xudani da meglubiyyete ugradir Verdanin olumunden 708 sonra Buxarani ele kecirir Daha sonra Semerqendi 710 712 Xarezm ve paytaxti Xiveni isgal edir Semerqend hokmdari Nizak Tarxan da ona tabe olur Heccacin emri ile Sistanin Turk hokmdari ustune hucum edir ancaq ona Ereb hakimliyini qebul etdire bilmir Xarezm hokmdari Cigan qardasi Hurrezata qarsi ondan komek isteyir o da Belx valisi olan qardasi Ebdurrahmani Cigana komeye gonderir ve Ebdurrehman Hurrezati oldurur Daha sonra Xarezmin uc boyuk seherini Ereb esareti altina alir Quteybe ibn Muslim Iraq valisi icazesiyle muhasireye aldigi Semerqendi serkerde Gurekin guclu muqavimet gostermesine baxmayaraq ele kecirdir Ordunun bas qerargahini buraya kocurdukden sonra 714 sonra Isficapa gelir 715 ci ilde Orta Asiyanin ic hisselrine dogru ilerleyerek Ferqaneni isgal ederek qatir Cin serhedlerine qeder irelilediyi deyilse de bu haqqda yazili sened yoxdur terefinden Xorasan eyaletinin idare edilmesine getirilir I Velidin olumunden sonra xelife olan qardasi Suleyman ibn Ebdulmelike bagliliq andi icmeyi redd eden Quteybe esgerleri arasinda bu sebeble bas tutan usyan neticesinde oldurulur Quteybenin isgal etdiyi torpaqlarin coxu idarecilik baximindan Maveraunnehre Ceyhun cayinin arxasindaki torpaqlar baglanir Quteybenin isgal etdiyi bolgelerde herbi idarecilik yaratdigindan o gune qeder coxu Buddist olan bolge xalqlarini zorla muselmanlasdirir Quteybenin isgal etdiyi Semerqend ve Buxara zamanla Islam medeniyyetinin en boyuk seherleri ve Orta Asiya xalqlarinin elm merkezi olur Quteybenin olumunden sonra erebler Maveraunnehirde mohkemlene bilmirler Goyturklerin yeniden gucendikleri vaxtda xaqan Gultekin Maveraunnehirdeki bezi yerlerini isgalci ereblerden geri alir Istinadlarhttp tarih batl k12 tr siniflar ve oss sinif 9 sinif 9indexler turk ereb html olu kecid