Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qeza – (mac. Géza, təq. 940, bilinmir – 997) təqribən 970-ci illərin əvvəllərindən hakimiyyətdə olan böyük macar knyazı. O, knyazının oğlu idi. Qeza Şərqi Ortadoks macarların rəhbərinin qızı ilə evlənmişdi. Taxta çıxdıqdan sonra o, Müqəddəs Roma imperiyası ilə sülh bağlamağa nail olmuşdur. Qeza, Qərbi Avropadan gələn xristian missionlerləri dəstəkləyən ilk macar monarxı idi. Vaftiz edilsə də bütpərəst inancına sadiq qalmaqda davam edirdi. İlk macar kralı I Stefan Qezanın oğludur.
| Qeza | |
|---|---|
| mac. Géza | |
 | |
Böyük Macar knyazı | |
| təqribən 970-ci illər – 997 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. 940 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 997 |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Arpad sülaləsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Qeza Taksoniya və Macar knyazının böyük oğlu idi. Anonim mənbədə göstərilir ki, Qezanın anası “Kumanların torpağından” gəlmişdi. Kumanlar dedikdə müəllif görünür ki xəzər, peçeneq və ya nəzərdə tutmuşdur. Qeza adının əsl forması ehtimal olunur ki, “Gyeücsa” və ya “Gyeusa” şəklində idi və türkcə titul olan yabqu sözündən götürülmüşdü. Qeza atasının təkidilə Macar tayfa ittifqanın rəhbəri Dyulanın qızı olan Saroltla evlənir və xristianlığı qəbul edir.
Hakimiyyəti
Atasının ölümündən sonra o, 972-ci ildə taxta keçir. Mənbələr Qezanı qəddar bir başçı kimi qələmə almışdır. Hakimiyyətə gəldikdən sonra Qeza daxildə mərkəzləşdirilmə siyasəti həyata keçirir. Pal Engel yazır "Qeza öz ətrafındakı adamlara qarşı “böyük miqyaslı təmizləmə” işləri apardı. Bu zaman Arpad sülaləsinin üzvlərini də istisna etmədi." Bu “təmizləmə”dən sadəcə cənubi Transdunayın lideri Koppani yaxasını qurtara bilmişdi. Onun hakimiyyəti illərində paytaxt Esterqom şəhəri oldu. Xarici siyasətdə Qeza Müqəddəs Roma İmperiyası ilə sülh bağlamaq qərarına gəlir. İlk dəfə I Otto tərəfindən Bruno adlı bir rahib 972-ci ildə macar sarayına göndərilmişdi. Lakin bu dostluq çox uzun sürmədi. Tezliklə Roma imperiyası daxilində konfliktlərdən istifadə edən Qeza, I Ottonun ölümü ilə Bavariyaya hücum edərək buranı tutur. O cümlədən 983-cü ildə Melk qəsrini ələ keçirir. Lakin 991-ci ildə bavarlar macar ordusunu şəhərdən çıxararaq Vyana meşələrinə qədər sıxışdırırlar. Bundan əlavə, o, IV Bavariyalı Henri ilə 996-cı ildə sülh müqaviləsi imzaladı. Sülhə əsasən macarlar şərqində torpaqlardan imtina etdilər, Qeza oğlu I Stefan ilə IV Henrynin bacısı arasında nikah bağlanmasına razılılq verdi. Bu evlilikdən sonra Qeza macar tayfa rəhbələrini bir araya toplayaraq taxt-tacı öz oğluna verməsi haqqında and içdi.
Xristianlığı qəbul etməsi
Mənbələrdə göstərilir ki, macarların paqanizmdən xristianlığa keçişi məhz Qezanın hakimiyyəti illərində baş vermişdir. Qeza o cümlədən, macarların ilk xristian hökmdarı hesab edilir. Xaç suyuna salındıqdan sonra o "Stefan" adını götürdü. Buna baxmayaraq, Qezanın hələ də paqan adət-ənənələri ilə yaşaması xristianlığı tam qəbul etmədiyinin sübutudur. Kristo da daxil olmaqda bir sıra tarixçilərin fikrincə, Vespremdəki ilk Katolik yepiskopluğu məhz Qezanın vaxtında inşa edilmişdir. Lakin bu məsələyə dair fikir ayrılıqları mövcuddur. Qezanın oğlu I Stefanın hakimiyyəti illərində qeydə alınan bir mənbə də onun da qurucusu olduğu bildirilir.
İstinadlar
- Géza // Faceted Application of Subject Terminology.
- Lundy D. R. Geisa Arpád, King of Hungary // The Peerage (ing.).
- Engel, Pál. Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary. 2005.
- Güler, Turgut. Mahzun Hududlar Çağlayan Sular. İstanbul: Ötüken neşriyat. 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qeza mac Geza teq 940 bilinmir 997 teqriben 970 ci illerin evvellerinden hakimiyyetde olan boyuk macar knyazi O knyazinin oglu idi Qeza Serqi Ortadoks macarlarin rehberinin qizi ile evlenmisdi Taxta cixdiqdan sonra o Muqeddes Roma imperiyasi ile sulh baglamaga nail olmusdur Qeza Qerbi Avropadan gelen xristian missionlerleri destekleyen ilk macar monarxi idi Vaftiz edilse de butperest inancina sadiq qalmaqda davam edirdi Ilk macar krali I Stefan Qezanin ogludur Qezamac GezaBoyuk Macar knyaziteqriben 970 ci iller 997Sexsi melumatlarDogum tarixi teq 940Dogum yeri bilinmirVefat tarixi 997Fealiyyeti siyasetciUsaqlari Muqeddes I IstvanAilesi Arpad sulalesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiQeza Taksoniya ve Macar knyazinin boyuk oglu idi Anonim menbede gosterilir ki Qezanin anasi Kumanlarin torpagindan gelmisdi Kumanlar dedikde muellif gorunur ki xezer peceneq ve ya nezerde tutmusdur Qeza adinin esl formasi ehtimal olunur ki Gyeucsa ve ya Gyeusa seklinde idi ve turkce titul olan yabqu sozunden goturulmusdu Qeza atasinin tekidile Macar tayfa ittifqanin rehberi Dyulanin qizi olan Saroltla evlenir ve xristianligi qebul edir HakimiyyetiSekesfexervar seherinde yerlesen Qeza heykeli Atasinin olumunden sonra o 972 ci ilde taxta kecir Menbeler Qezani qeddar bir basci kimi qeleme almisdir Hakimiyyete geldikden sonra Qeza daxilde merkezlesdirilme siyaseti heyata kecirir Pal Engel yazir Qeza oz etrafindaki adamlara qarsi boyuk miqyasli temizleme isleri apardi Bu zaman Arpad sulalesinin uzvlerini de istisna etmedi Bu temizleme den sadece cenubi Transdunayin lideri Koppani yaxasini qurtara bilmisdi Onun hakimiyyeti illerinde paytaxt Esterqom seheri oldu Xarici siyasetde Qeza Muqeddes Roma Imperiyasi ile sulh baglamaq qerarina gelir Ilk defe I Otto terefinden Bruno adli bir rahib 972 ci ilde macar sarayina gonderilmisdi Lakin bu dostluq cox uzun surmedi Tezlikle Roma imperiyasi daxilinde konfliktlerden istifade eden Qeza I Ottonun olumu ile Bavariyaya hucum ederek burani tutur O cumleden 983 cu ilde Melk qesrini ele kecirir Lakin 991 ci ilde bavarlar macar ordusunu seherden cixararaq Vyana meselerine qeder sixisdirirlar Bundan elave o IV Bavariyali Henri ile 996 ci ilde sulh muqavilesi imzaladi Sulhe esasen macarlar serqinde torpaqlardan imtina etdiler Qeza oglu I Stefan ile IV Henrynin bacisi arasinda nikah baglanmasina razililq verdi Bu evlilikden sonra Qeza macar tayfa rehbelerini bir araya toplayaraq taxt taci oz ogluna vermesi haqqinda and icdi Xristianligi qebul etmesiMenbelerde gosterilir ki macarlarin paqanizmden xristianliga kecisi mehz Qezanin hakimiyyeti illerinde bas vermisdir Qeza o cumleden macarlarin ilk xristian hokmdari hesab edilir Xac suyuna salindiqdan sonra o Stefan adini goturdu Buna baxmayaraq Qezanin hele de paqan adet eneneleri ile yasamasi xristianligi tam qebul etmediyinin subutudur Kristo da daxil olmaqda bir sira tarixcilerin fikrince Vespremdeki ilk Katolik yepiskoplugu mehz Qezanin vaxtinda insa edilmisdir Lakin bu meseleye dair fikir ayriliqlari movcuddur Qezanin oglu I Stefanin hakimiyyeti illerinde qeyde alinan bir menbe de onun da qurucusu oldugu bildirilir IstinadlarGeza Faceted Application of Subject Terminology Lundy D R Geisa Arpad King of Hungary The Peerage ing Engel Pal Realm of St Stephen A History of Medieval Hungary 2005 Guler Turgut Mahzun Hududlar Caglayan Sular Istanbul Otuken nesriyat 2017