Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan işğalı altında olan Azərbaycan əraziləri – keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə daxil olmayan, Birinci Qarabağ müharibəsi (1988–1994) dövründə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş və İkinci Qarabağ müharibəsi başlanana qədər işğal altında qalmış ərazi.
Ərazilər haqqında ümumi məlumat
12.05.1994–27.09.2020 tarixləri aralığında bu ərazilərin aid olduğu inzibati rayonlar:
- Kəlbəcər rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 02.04.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində qəbul olunmuş 10 noyabr 2020-ci il bəyanatının şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 25 noyabr tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən bəyan edilmişdir.
- Laçın rayonu — 1992–1993-cü illərdə bütün ərazisi (o cümlədən 18.05.1992 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində qəbul olunmuş 10 noyabr atəşkəs bəyanatının şərtlərinə əsasən işğaldan azad edilmiş, rayon mərkəzi daxil olmaqla Laçın dəhlizi Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verilmişdir. Məlum bəyanatın şərtlərinə uyğun olaraq Laçın dəhlizinə alternativ yol hazır olduqan sonra − 26.08.2022-ci il tarixində Laçın şəhəri, Zabux və Sus yaşayış məntəqələri Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir.
- Qubadlı rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 31.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. II Qarabağ müharibəsi nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 2020-ci il 25 oktyabr tarixində ASQ tərəfindən Qubadlı rayonunun inzibati mərkəzi olan Qubadlı şəhərinin işğaldan azad edildiyi İlham Əliyev tərəfindən bəyan edilmişdir.
- Cəbrayıl rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 23.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. Horadiz əməliyyatı zamanı Cocuq Mərcanlı, 2-ci Qarabağ müharibəsi nəticəsində isə qalan bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 4 oktyabr 2020-ci il tarixində Cəbrayıl rayonunun inzibati mərkəzi olan Cəbrayıl şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti tərəfindən bəyan edilmişdir.
- Zəngilan rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 29.10.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. 2020 Qarabağ müharibəsi nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Zəngilan rayonunun inzibati mərkəzi olan Zəngilan şəhərinin işğaldan azad edildiyi Prezidenti Əliyev tərəfindən bəyan edilmişdir.
- Ağdam rayonu — 1993-cü ildə ərazisinin 77 faizi (o cümlədən 23.07.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. Üçtərəfli bəyanatın şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 22 noyabr tarixində Azərbaycan Ordusu tərəfindən Ağdam şəhəri daxil olmaqla Ağdam rayonunun işğaldan azad edildiyi Prezidenti tərəfindən bəyan edilmişdir.
- Füzuli rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 23.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. Horadiz əməliyyatı zamanı ərazinin üçdə ikisi (yaşayış məntəqələrinin üçdə biri) işğaldan azad edilmişdir. İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində isə qalan bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 17 oktyabr 2020-ci il tarixində Füzuli rayonunun inzibati mərkəzi olan Füzuli şəhərinin işğaldan azad edildiyi Prezident tərəfindən bəyan edilmişdir.
İşğal olunmuş ərazilərin sahəsi və əhalisi
İşğal olunmuş DQMV ərazisi (açıq qırmızı rənglə göstərilib) və ətraf rayonların xəritəsi (1988-ci ildə mövcud olmuş inzibati ərazi bölgüsünə əsasən)
| 1. Kəlbəcər rayonu 2. Laçın rayonu 3. Qubadlı rayonu 4. Zəngilan rayonu | 5. Cəbrayıl rayonu 6. Füzuli rayonu 7. Ağdam rayonu |
| № | İnzibati ərazi vahidinin adı | Ərazisinin ümumi sahəsi (km2) | Ərazisinin Ermənistan nəzarətinə keçmiş hissəsi, km2 | Ərazisinin Ermənistan nəzarətində keçmiş hissəsi, %-lə | Ümumi əhalisi 1989 |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DQMV | 4388 km2 | 4388 km2 | 100% | 187769 |
| 2 | Kəlbəcər rayonu | 1936 km2 | 1936 km2 | 100% | 43,713 |
| 3 | Laçın rayonu | 1835 km2 | 1835 km2 | 100% | 47,339 |
| 4 | Qubadlı rayonu | 802 km2 | 802 km2 | 100% | 28,110 |
| 5 | Zəngilan rayonu | 707 km2 | 707 km2 | 100% | 32,698 |
| 6 | Cəbrayıl rayonu | 1050 km2 | 1050 km2 | 100% | 49,156 |
| 7 | Füzuli rayonu | 1386 km2 | 462 km2 | 33% | 89,417 |
| 8 | Ağdam rayonu | 1094 km2 | 842 km2 | 77% | 131,293 |
| Cəmi | 13,198 km2 | 12,022 km2 | 91% | 609,495 |
| Azərbaycanlılar | Ermənilər | Ləzgilər | Ruslar | Kürdlər | Cəmi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kəlbəcər rayonu | 99,5% (40,329) | 0,1% (49) | 0,1%(30) | 0,1% (46) | 0.1 (4) | 100% (40,516) |
| Laçın rayonu | 94,5% (44,665) | 0,1% (34) | 0,1% (23) | 0,1% (28) | 5,2% (2,437) | 100% (47,261) |
| Qubadlı rayonu | 95,5% (26,537) | 0,1% (26) | 0.1% (21) | 1,4% (312) | 0 | 100% (26,673) |
| Cəbrayıl rayonu | 98,5% (42,415) | 0.1% (41) | 0,1% (33) | 1% (434) | 0 | 100% (43,047) |
| Zəngilan rayonu | 97,6% (28,685) | 0.1% (35) | 0,1% (19) | 2,0% (590) | 0 | 100% (29,377) |
| Füzuli rayonu | 96,6% (73,464) | 1.1% (833) | 0,1% (39) | 2,0% (1,544) | 0 | 100% (76,013) |
| Ağdam rayonu | 99,0% (107,493) | 0.4% (387) | 0,1% (95) | 0,4% (398) | 0 | 100% (108,554) |
| Cəmi | 97,9% (363,588) | 0,4% (1,405) | 0,1% (260) | 0,9% (3,352) | 0,7% (2,441) | 100% (371,441) |
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Вафа Гулузаде Среди врагов и друзей". 2022-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-11.
- "Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı −13.10.1992". 2022-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-08.
- "Prezident İlham Əliyev: Bu gün, avqustun 26-da biz – azərbaycanlılar Laçın şəhərinə qayıtmışıq - azertag.az". 2022-08-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-26.
- İlham Əliyev. "İlham Əliyevin Tviti" (az.). İlham Əliyev. 2020. 2020-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-25.
- Азербайджанская ССР - Административно-территориальное деление(Russian). Baku: Azgoisdat (Азгоиздат). 1979.
- "Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей". www.demoscope.ru (rus). 22 February 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 11 October 2020.
- "население азербайджана". www.ethno-kavkaz.narod.ru. 28 March 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 12 October 2020.
- РГАЭ, ф. 1562, оп. 336, д. 999, 1244, 1565, 1566-д, 1567, 5925, 7879
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dagliq Qarabagin etrafinda Ermenistan isgali altinda olan Azerbaycan erazileri kecmis Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetine daxil olmayan Birinci Qarabag muharibesi 1988 1994 dovrunde Ermenistan terefinden isgal olunmus ve Ikinci Qarabag muharibesi baslanana qeder isgal altinda qalmis erazi Dagliq Qarabag Onun etrafindaki 7 rayon Zolaqli saheler ermeni separatcilari terefinden iddia edilen erazilerdir 12 05 1994 27 09 2020 Eraziler haqqinda umumi melumat12 05 1994 27 09 2020 tarixleri araliginda bu erazilerin aid oldugu inzibati rayonlar Kelbecer rayonu 1993 cu ilde butun erazisi o cumleden 02 04 1993 tarixinde rayon merkezi isgal olunub Ikinci Qarabag muharibesi neticesinde qebul olunmus 10 noyabr 2020 ci il beyanatinin sertlerine esasen 13 oktyabr 1992 ci il tarixli inzibati erazi deyisikliyine qederki erazisi isgaldan azad edilmisdir 2020 ci il 25 noyabr tarixinde Azerbaycan Silahli Quvveleri terefinden Kelbecer rayonunun isgaldan azad edildiyi Azerbaycan Prezidenti Ilham Eliyev terefinden beyan edilmisdir Lacin rayonu 1992 1993 cu illerde butun erazisi o cumleden 18 05 1992 tarixinde rayon merkezi isgal olunub Ikinci Qarabag muharibesi neticesinde qebul olunmus 10 noyabr ateskes beyanatinin sertlerine esasen isgaldan azad edilmis rayon merkezi daxil olmaqla Lacin dehlizi Rusiya sulhmeramlilarinin nezaretine verilmisdir Melum beyanatin sertlerine uygun olaraq Lacin dehlizine alternativ yol hazir olduqan sonra 26 08 2022 ci il tarixinde Lacin seheri Zabux ve Sus yasayis menteqeleri Azerbaycan Silahli Quvvelerinin nezaretine kecmisdir Qubadli rayonu 1993 cu ilde butun erazisi o cumleden 31 08 1993 tarixinde rayon merkezi isgal olunub II Qarabag muharibesi neticesinde butun erazisi isgaldan azad edilimisdir 2020 ci il 25 oktyabr tarixinde ASQ terefinden Qubadli rayonunun inzibati merkezi olan Qubadli seherinin isgaldan azad edildiyi Ilham Eliyev terefinden beyan edilmisdir Cebrayil rayonu 1993 cu ilde butun erazisi o cumleden 23 08 1993 tarixinde rayon merkezi isgal olunmusdur Horadiz emeliyyati zamani Cocuq Mercanli 2 ci Qarabag muharibesi neticesinde ise qalan butun erazisi isgaldan azad edilimisdir 4 oktyabr 2020 ci il tarixinde Cebrayil rayonunun inzibati merkezi olan Cebrayil seherinin isgaldan azad edildiyi Azerbaycan Prezidenti terefinden beyan edilmisdir Zengilan rayonu 1993 cu ilde butun erazisi o cumleden 29 10 1993 tarixinde rayon merkezi isgal olunmusdur 2020 Qarabag muharibesi neticesinde butun erazisi isgaldan azad edilimisdir 20 oktyabr 2020 ci il tarixinde Zengilan rayonunun inzibati merkezi olan Zengilan seherinin isgaldan azad edildiyi Prezidenti Eliyev terefinden beyan edilmisdir Agdam rayonu 1993 cu ilde erazisinin 77 faizi o cumleden 23 07 1993 tarixinde rayon merkezi isgal olunub Ucterefli beyanatin sertlerine esasen 13 oktyabr 1992 ci il tarixli inzibati erazi deyisikliyine qederki erazisi isgaldan azad edilmisdir 2020 ci il 22 noyabr tarixinde Azerbaycan Ordusu terefinden Agdam seheri daxil olmaqla Agdam rayonunun isgaldan azad edildiyi Prezidenti terefinden beyan edilmisdir Fuzuli rayonu 1993 cu ilde butun erazisi o cumleden 23 08 1993 tarixinde rayon merkezi isgal olunmusdur Horadiz emeliyyati zamani erazinin ucde ikisi yasayis menteqelerinin ucde biri isgaldan azad edilmisdir Ikinci Qarabag muharibesi neticesinde ise qalan butun erazisi isgaldan azad edilimisdir 17 oktyabr 2020 ci il tarixinde Fuzuli rayonunun inzibati merkezi olan Fuzuli seherinin isgaldan azad edildiyi Prezident terefinden beyan edilmisdir Isgal olunmus erazilerin sahesi ve ehalisiIsgal olunmus DQMV erazisi aciq qirmizi rengle gosterilib ve etraf rayonlarin xeritesi 1988 ci ilde movcud olmus inzibati erazi bolgusune esasen 1 Kelbecer rayonu 2 Lacin rayonu 3 Qubadli rayonu 4 Zengilan rayonu 5 Cebrayil rayonu 6 Fuzuli rayonu 7 Agdam rayonuBirinci Qarabag muharibesi 1988 1994 neticesinde Azerbaycanin tam ve ya bir hissesi isgal olunmus ve 27 09 2020 ci i tarixinedek isgal altinda qalmis inzibati erazi vahidleri 1988 ci ilde movcud olmus inzibati erazi bolgusune esasen Inzibati erazi vahidinin adi Erazisinin umumi sahesi km2 Erazisinin Ermenistan nezaretine kecmis hissesi km2 Erazisinin Ermenistan nezaretinde kecmis hissesi le Umumi ehalisi 19891 DQMV 4388 km2 4388 km2 100 1877692 Kelbecer rayonu 1936 km2 1936 km2 100 43 7133 Lacin rayonu 1835 km2 1835 km2 100 47 3394 Qubadli rayonu 802 km2 802 km2 100 28 1105 Zengilan rayonu 707 km2 707 km2 100 32 6986 Cebrayil rayonu 1050 km2 1050 km2 100 49 1567 Fuzuli rayonu 1386 km2 462 km2 33 89 4178 Agdam rayonu 1094 km2 842 km2 77 131 293Cemi 13 198 km2 12 022 km2 91 609 495DQMV etrafinda olan erazisi tam ve ya qismen isgal olunmus rayonlarin ehalisinin etnik terkibi nefer 1979 Azerbaycanlilar Ermeniler Lezgiler Ruslar Kurdler CemiKelbecer rayonu 99 5 40 329 0 1 49 0 1 30 0 1 46 0 1 4 100 40 516 Lacin rayonu 94 5 44 665 0 1 34 0 1 23 0 1 28 5 2 2 437 100 47 261 Qubadli rayonu 95 5 26 537 0 1 26 0 1 21 1 4 312 0 100 26 673 Cebrayil rayonu 98 5 42 415 0 1 41 0 1 33 1 434 0 100 43 047 Zengilan rayonu 97 6 28 685 0 1 35 0 1 19 2 0 590 0 100 29 377 Fuzuli rayonu 96 6 73 464 1 1 833 0 1 39 2 0 1 544 0 100 76 013 Agdam rayonu 99 0 107 493 0 4 387 0 1 95 0 4 398 0 100 108 554 Cemi 97 9 363 588 0 4 1 405 0 1 260 0 9 3 352 0 7 2 441 100 371 441 IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Vafa Guluzade Sredi vragov i druzej 2022 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 11 Azerbaycan Respublikasinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklik edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin qerari 13 10 1992 2022 06 27 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 08 Prezident Ilham Eliyev Bu gun avqustun 26 da biz azerbaycanlilar Lacin seherine qayitmisiq azertag az 2022 08 26 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 26 Ilham Eliyev Ilham Eliyevin Tviti az Ilham Eliyev 2020 2020 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 25 Azerbajdzhanskaya SSR Administrativno territorialnoe delenie Russian Baku Azgoisdat Azgoizdat 1979 Demoskop Weekly Prilozhenie Spravochnik statisticheskih pokazatelej www demoscope ru rus 22 February 2014 tarixinde Istifade tarixi 11 October 2020 naselenie azerbajdzhana www ethno kavkaz narod ru 28 March 2012 tarixinde Istifade tarixi 12 October 2020 RGAE f 1562 op 336 d 999 1244 1565 1566 d 1567 5925 7879