Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Laçın dəhlizi — 1992-ci ilin mayında Azərbaycan Respublikasının ərazisində erməni qüvvələri tərəfindən Qarabağın qondarma "Dağlıq Qarabağ Respublikası" ilə Ermənistan Respublikası arasında açılan dəhliz olub.
Bu iki ərazi arasında yeganə yol olmaqla, o, çox vaxt Dağlıq Qarabağ sakinləri üçün “həyat xətti” kimi təsvir edilmişdir. 1994-cü ildə Qarabağ müharibəsinin atəşkəs razılaşmasından sonra qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası nəzarəti altında idi. Lakin rəsmi olaraq Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunun bir hissəsidir. Dəhliz de-yure Azərbaycanın Laçın rayonundadır, lakin 2020-ci il Dağlıq Qarabağ barışıq sazişindən sonra Rusiyanın sülhməramlı qüvvələrinin nəzarəti altındadır. Dəhlizin ərazisinə 2022-ci ilə qədər Zabux, Sus kəndləri və Laçın şəhərinin özü daxil idi.
Bu dəhlizdən qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası Ermənistana böyük miqdarda ərzaq və digər materiallar keçirir. Əvəzində isə Ermənistan Respublikası Dağlıq Qarabağ Respublikasından elektrik alır.İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanətə uyğun olaraq Laçın dəhlizi Rusiya Sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. 26 avqust 2022-ci ildə Laçın dəhlizi Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə keçib. Dörd gündən sonra Zabux, Sus və Laçın qəsəbələrindən yan keçən və əvəzinə Böyük Qaladərəsi və Kiçik Qaladərəsi (keçmiş Kirov) kəndlərindən cənuba yeni marşrut istifadəyə verildi.
2023-cü il aprelin 23-də Azərbaycan rəsmiləri dəhlizdə nəzarət-buraxılış məntəqəsi yaradıb və bunun “insan qüvvəsinin, silahların, minaların qeyri-qanuni daşınmasının qarşısını almaq üçün” nəzərdə tutulduğunu bəyan edib.
Laçın dəhlizinin işğalı
Laçının ələ keçirilməsi Ermənistanın Qarabağa yolunun tamamilə açılması demək idi. Hələ 1924-cü ildə DQMV yarandıqdan sonra Laçın rayon statusu aldı.
1988-ci ildən sonra ermənilərin Laçınla bağlı gizli niyyəti üzə çıxmağa başladı. O vaxt artıq ermənilər Laçında bir neçə mülki şəxsi qətlə yetirmişdilər. Məhz buna görə də Laçın rayon polis şöbəsinin nəzdində ilk xüsusi təyinatlı milis rotası yaradıldı. Həmin rota Laçın rayonunun Ermənistanla sərhəd kəndlərində azərbaycanlıları ermənilərin ehtimal edilən hücumlarından qorumağa cavabdeh idi. Azərbaycanın daxili işlər naziri, general Məhəmməd Əsədov həm Azərbaycan, həm də Ermənistan üçün bütün Dağlıq Qarabağda ən strateji rayon sayılan Laçının təhlükəsizliyini təmin etməkdən ötrü Laçınla Şuşanın arasında yerləşən Qaladərəsi, Göytala və digər kəndlərdən separatçı ermənilərin çıxarılması üçün plan hazırlayırdı. 1990–1991-ci illərdə xüsusi təyinatlı milis dəstəsi, Şuşa milis şöbəsi və daxili qoşunların iştirakı ilə keçirilən əməliyyat nəticəsində (Çaykənd əməliyyatı) həmin kəndlərdə yaşayan erməni separatçıları tutuldu, münaqişə ocağına çevrilən kəndlər boşaldıldı. Laçın-Şuşa yolunun üstündə yerləşən erməni kəndlərindən hücumların qarşısı alındı. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, jurnalist Salatın Əsgərova məhz həmin kəndlərin ərazisində — Laçın-Şuşa yolunda erməni quldurları tərəfindən qətlə yetirilmişdi.
Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan bir sıra şəhər və kəndini ələ keçirdikdən və mayın 8-də Şuşanı işğal etdikdən sonra Ermənistan silahlı qüvvələri Ermənistanla birbaşa əlaqələri üçün Şuşa-Laçın-Zabux yolunu açmağa başladılar. Burada söhbət Şuşa ilə Laçın arasındakı 44 kilometrlik məsafədən gedirdi. Şuşanın iğalından sonra oranı tərk edərək Turşsu və Laçına doğru geri çəkilən Azərbaycan ordusu döyüşçülərinin mənəvi-psixoloji vəziyyəti yaxşı deyildi. Texnikanın sayı az idi və Bakıda hakimiyyət çəkişmələri yaşanırdı. Artıq Laçın şəhərinin mərkəzi Turşsu və Gorus, Tex və Xınatsax istiqamətindən qrad və toplarla vurulurdu. Həmin ərəfədə döyüşçülərimizin Ermənistanla sərhəddə təlim silahları və çoxu işləməyən 28 BTR-lə dayanmasına baxmayaraq, orduda yaranan hərc-mərclik öz işini gördü. Ölkə rəhbərliyini sanki Qarabağda baş verənlər maraqlandırmırdı. Ermənistan isə bütün qüvvəsini, demək olar, buraya cəmləşdirmişdi.
Mayın 16–17-si Laçında qalan digər hərbçilər də ərazini tərk etməyə başladılar. Yerli qüvvələr Laçının işğal ediləcəyini anlayaraq öz ailələrini şəhərdən çıxarırdı. Müdafiə Nazirliyinin bölmələri isə bölünərək Kəlbəcər və Qubadlı istiqamətinə çəkildilər. Bütün bunlar isə artıq Laçının süqutu demək idi. On minlərlə insanın yaşadığı 125 kəndin, 1 şəhərin, 1 qəsəbənin taleyi belə həll olundu. 101 ümumtəhsil məktəbi, 217 mədəniyyət mərkəzi, 140 səhiyyə obyekti, 200-dən çox IX–XV əsrlərə aid tarixi abidə erməni işğalçılarının tapdağı altında qaldı.
Ermənistan rəhbərliyi və Dağlıq Qarabağ separatçı rejiminin təşəbbüsü ilə 1993-cü ilin dekabrından Laçın şəhəri yenidən salınmağa başlandı. Bu gün bütün Dağlıq Qarabağ üzrə gəlmə ermənilərin ən sıx məskunlaşdığı yer Laçın ərazisidir. Burada 12 min erməni yerləşdirilib. Laçının adı dəyişdirilərək "Berdzor", məşhur Minkənd "Xak", Alıqulular "Alqumişen", Sultankənd "Xaşatax" adlandırılıb. Laçındakı qədim ibadət ocaqları, məscid və digər abidələr erməniləşdirilib. Bir sözlə, kəndlərdəki əsrlərin və qərinələrin yaşıdı olan abidələr, qalalar yadellilərin dəfələrlə etdiyi hücumlardan qorunsa da, 1992-ci ildən başlayaraq daha ağır zərbə aldı, daş-divarlarındakı yaddaş tarixləri silinərək erməniləşdirildi və dünyaya "qədim erməni xalqının yazılı abidələri" kimi təqdim edildi.
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Laçın dəhlizini geri almaq üçün potensialının mövcud olmasına baxmayaraq, əlinə düşən fürsətlərdən zamanında tam yararlana bilmədi. 1992-ci ilin oktyabrın ilk günlərində Kəlbəcər-Laçın istiqamətində irəlləyən hərbi hissələrimizdən birinin cəmi 47 nəfər şəxsi heyətə malik maddi texniki təminat bölüyü heç bir kənar dəstək olmadan bir gündə ermənilərdən Laçının Hoçaz, Qızılca və Sus kəndlərini azad etdi və 10 km irəliləyərək "Laçın dəhlizi"ni ələ keçirdi. Bölüyün itkiləri bir şəhid, biri yaralı olmaqla cəmi iki nəfər təşkil etdi. Ermənilərin sürətlə geri çəkilməsinin əsas səbəbi əvvəlki döyüşlərdə verdikləri itkilər və itkilərin yerini doldura bilməməsi ilə əlaqədar idi. Bölük 45 nəfərlə 3 gün düşmənin zirehli texnikaları ilə gücləndirilən motoatıcı taboruna qarşı şəxsi heyətin 30%-ni itirənə qədər, tankların bölüyün dayaq məntəqəsinin bütün mühəndis qurğularının məhv etməsinə və yüksək komandanlığın geri çəkilmək əmrinə baxmayaraq, son nəfəslərinə qədər müqavimət göstərdi. Bölük yalnız arxadakı Qızılca kəndi ermənilər tərəfindən ələ keçirildikdən (son yaralı Qızılcadan açılan atəşlə dabanından yaralandı) sonra mühasirə halqası yarandığı, yaralıların qanaxmadan həyatını itirməməsi üçün onların Həkəri çayı ilə axına qarşı üzü yuxarı çıxarılmasına yetəcək qədər qüvvənin sağ qaldığı zamana qədər döyüşdü. Geri çəkilmə əmrinin nizamnaməyə uyğun olmayan formada verilməsi, taborun bu 3 gün ərzində digər istiqamətlərdə döyüşlərə qatılmamasına baxmayaraq, dəhlizin müdafiəsinin əlavə qüvvələrlə möhkəmləndirilməsi üçün heç bir tədbir görülməməsi, bir dəfə də olsun tabor və hərbi hissə komandanlığının dəhlizdəki bölüyün dayaq məntəqəsinə və ön xəttinə gəlməməsi, artilleriya vasitələrinin bölüyün ölüm-qalım savaşında bir mərmi belə atmaması, nəticədə gecə saatlarına qədər davam edən döyüşdə 45 nəfərlik bölüyün 11 nəfərinin yaralı, 4 nəfərinin isə itkin olaraq itirilməsinə və dəhlizin ermənilər tərəfindən təkrar işğalına səbəb oldu. 1994-cü ildə imzalanan atəşkəs razılaşmasına əsasən Laçın dəhlizi tamamilə Ermənistan işğalı altında qaldı.
Yeganə təsəlli 2018-ci ildə Naxçıvanda yerləşən qoşunların Günnüt istiqamətində irəliləyərək Azərbaycana məxsus yüksəkliklərdən dəhlizin Gorus-Laçın hissəsinə nəzarəti ələ keçirməsi oldu. Dəhliz Ermənistan tərəfindən ABŞ-də yerləşən "Hayastan" Ümumerməni Fondunun hesabına 1996-cı ildə təmir edilib və 2023-cü ilə qədər erməni işğalçıları tərəfindən Ermənistanla əlaqə üçün istifadə edilib.
Əhəmiyyəti
Uzun illər boyu fəaliyyət göstərən bu dəhliz, Ermənistanı Qarabağın dağlıq hissəsinə birləşdirən yeganə təchizat və təminat yolu olaraq, Qarabağ müharibəsinin ilk mərhələsində Ermənistanla seperatçılar arasında "nəfəs borusu" rolunu oynayıb. Həm müharibə dövrü, həm də ikinci yol çəkilənə qədər Ermənistan Qarabağın bütün hərbi, texniki və mülki təhçizatını bu yol vasitəsi ilə həyata keçirib. Məhz buna görə də Laçın ərazisinin Azərbaycana qaytarılması və ya heç olmasa bu dəhlizin erməni tərəfinin hərəkəti üçün bağlanılması, Ermənistanı Qarabağ ərazilərinə nəzarətdən mərhum edə bilərdi.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Demographic Crisis in Lachin 2016-08-06 at the Wayback Machine
- [1]
İstinadlar
- Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, , p. xxix.
- "İlham Əliyev Laçın şəhərində Azərbaycan Bayrağını ucaldıb". 2023-04-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-23.
- "Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında sərhəd-buraxılış məntəqəsi quruldu". 2023-04-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-23.
- "XİN-dən sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsinin təsis edilməsi haqda - Bəyanat". 2023-04-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-23.
- . 2020-10-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-29.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Lacin dehlizi 1992 ci ilin mayinda Azerbaycan Respublikasinin erazisinde ermeni quvveleri terefinden Qarabagin qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi ile Ermenistan Respublikasi arasinda acilan dehliz olub Lacin dehlizi 2020 ateskesinden sonra Bu iki erazi arasinda yegane yol olmaqla o cox vaxt Dagliq Qarabag sakinleri ucun heyat xetti kimi tesvir edilmisdir 1994 cu ilde Qarabag muharibesinin ateskes razilasmasindan sonra qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi nezareti altinda idi Lakin resmi olaraq Azerbaycan Respublikasinin Lacin rayonunun bir hissesidir Dehliz de yure Azerbaycanin Lacin rayonundadir lakin 2020 ci il Dagliq Qarabag barisiq sazisinden sonra Rusiyanin sulhmeramli quvvelerinin nezareti altindadir Dehlizin erazisine 2022 ci ile qeder Zabux Sus kendleri ve Lacin seherinin ozu daxil idi Bu dehlizden qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi Ermenistana boyuk miqdarda erzaq ve diger materiallar kecirir Evezinde ise Ermenistan Respublikasi Dagliq Qarabag Respublikasindan elektrik alir Ikinci Qarabag muharibesinin neticelerine esasen imzalanmis 10 noyabr 2020 ci il tarixli ucterefli beyanete uygun olaraq Lacin dehlizi Rusiya Sulhmeramli quvvelerinin nezaretine kecmisdir 26 avqust 2022 ci ilde Lacin dehlizi Azerbaycan Silahli Quvvelerinin nezaretine kecib Dord gunden sonra Zabux Sus ve Lacin qesebelerinden yan kecen ve evezine Boyuk Qaladeresi ve Kicik Qaladeresi kecmis Kirov kendlerinden cenuba yeni marsrut istifadeye verildi 2023 cu il aprelin 23 de Azerbaycan resmileri dehlizde nezaret buraxilis menteqesi yaradib ve bunun insan quvvesinin silahlarin minalarin qeyri qanuni dasinmasinin qarsisini almaq ucun nezerde tutuldugunu beyan edib Lacin dehlizinin isgaliLacin dehlizi Lacinin ele kecirilmesi Ermenistanin Qarabaga yolunun tamamile acilmasi demek idi Hele 1924 cu ilde DQMV yarandiqdan sonra Lacin rayon statusu aldi 1988 ci ilden sonra ermenilerin Lacinla bagli gizli niyyeti uze cixmaga basladi O vaxt artiq ermeniler Lacinda bir nece mulki sexsi qetle yetirmisdiler Mehz buna gore de Lacin rayon polis sobesinin nezdinde ilk xususi teyinatli milis rotasi yaradildi Hemin rota Lacin rayonunun Ermenistanla serhed kendlerinde azerbaycanlilari ermenilerin ehtimal edilen hucumlarindan qorumaga cavabdeh idi Azerbaycanin daxili isler naziri general Mehemmed Esedov hem Azerbaycan hem de Ermenistan ucun butun Dagliq Qarabagda en strateji rayon sayilan Lacinin tehlukesizliyini temin etmekden otru Lacinla Susanin arasinda yerlesen Qaladeresi Goytala ve diger kendlerden separatci ermenilerin cixarilmasi ucun plan hazirlayirdi 1990 1991 ci illerde xususi teyinatli milis destesi Susa milis sobesi ve daxili qosunlarin istiraki ile kecirilen emeliyyat neticesinde Caykend emeliyyati hemin kendlerde yasayan ermeni separatcilari tutuldu munaqise ocagina cevrilen kendler bosaldildi Lacin Susa yolunun ustunde yerlesen ermeni kendlerinden hucumlarin qarsisi alindi Azerbaycanin Milli Qehremani jurnalist Salatin Esgerova mehz hemin kendlerin erazisinde Lacin Susa yolunda ermeni quldurlari terefinden qetle yetirilmisdi Dagliq Qarabagin azerbaycanlilar yasayan bir sira seher ve kendini ele kecirdikden ve mayin 8 de Susani isgal etdikden sonra Ermenistan silahli quvveleri Ermenistanla birbasa elaqeleri ucun Susa Lacin Zabux yolunu acmaga basladilar Burada sohbet Susa ile Lacin arasindaki 44 kilometrlik mesafeden gedirdi Susanin igalindan sonra orani terk ederek Turssu ve Lacina dogru geri cekilen Azerbaycan ordusu doyusculerinin menevi psixoloji veziyyeti yaxsi deyildi Texnikanin sayi az idi ve Bakida hakimiyyet cekismeleri yasanirdi Artiq Lacin seherinin merkezi Turssu ve Gorus Tex ve Xinatsax istiqametinden qrad ve toplarla vurulurdu Hemin erefede doyusculerimizin Ermenistanla serhedde telim silahlari ve coxu islemeyen 28 BTR le dayanmasina baxmayaraq orduda yaranan herc merclik oz isini gordu Olke rehberliyini sanki Qarabagda bas verenler maraqlandirmirdi Ermenistan ise butun quvvesini demek olar buraya cemlesdirmisdi Mayin 16 17 si Lacinda qalan diger herbciler de erazini terk etmeye basladilar Yerli quvveler Lacinin isgal edileceyini anlayaraq oz ailelerini seherden cixarirdi Mudafie Nazirliyinin bolmeleri ise bolunerek Kelbecer ve Qubadli istiqametine cekildiler Butun bunlar ise artiq Lacinin suqutu demek idi On minlerle insanin yasadigi 125 kendin 1 seherin 1 qesebenin taleyi bele hell olundu 101 umumtehsil mektebi 217 medeniyyet merkezi 140 sehiyye obyekti 200 den cox IX XV esrlere aid tarixi abide ermeni isgalcilarinin tapdagi altinda qaldi Ermenistan rehberliyi ve Dagliq Qarabag separatci rejiminin tesebbusu ile 1993 cu ilin dekabrindan Lacin seheri yeniden salinmaga baslandi Bu gun butun Dagliq Qarabag uzre gelme ermenilerin en six meskunlasdigi yer Lacin erazisidir Burada 12 min ermeni yerlesdirilib Lacinin adi deyisdirilerek Berdzor meshur Minkend Xak Aliqulular Alqumisen Sultankend Xasatax adlandirilib Lacindaki qedim ibadet ocaqlari mescid ve diger abideler ermenilesdirilib Bir sozle kendlerdeki esrlerin ve qerinelerin yasidi olan abideler qalalar yadellilerin defelerle etdiyi hucumlardan qorunsa da 1992 ci ilden baslayaraq daha agir zerbe aldi das divarlarindaki yaddas tarixleri silinerek ermenilesdirildi ve dunyaya qedim ermeni xalqinin yazili abideleri kimi teqdim edildi Azerbaycan Silahli Quvvelerinin Lacin dehlizini geri almaq ucun potensialinin movcud olmasina baxmayaraq eline dusen fursetlerden zamaninda tam yararlana bilmedi 1992 ci ilin oktyabrin ilk gunlerinde Kelbecer Lacin istiqametinde irelleyen herbi hisselerimizden birinin cemi 47 nefer sexsi heyete malik maddi texniki teminat boluyu hec bir kenar destek olmadan bir gunde ermenilerden Lacinin Hocaz Qizilca ve Sus kendlerini azad etdi ve 10 km irelileyerek Lacin dehlizi ni ele kecirdi Boluyun itkileri bir sehid biri yarali olmaqla cemi iki nefer teskil etdi Ermenilerin suretle geri cekilmesinin esas sebebi evvelki doyuslerde verdikleri itkiler ve itkilerin yerini doldura bilmemesi ile elaqedar idi Boluk 45 neferle 3 gun dusmenin zirehli texnikalari ile guclendirilen motoatici taboruna qarsi sexsi heyetin 30 ni itirene qeder tanklarin boluyun dayaq menteqesinin butun muhendis qurgularinin mehv etmesine ve yuksek komandanligin geri cekilmek emrine baxmayaraq son nefeslerine qeder muqavimet gosterdi Boluk yalniz arxadaki Qizilca kendi ermeniler terefinden ele kecirildikden son yarali Qizilcadan acilan atesle dabanindan yaralandi sonra muhasire halqasi yarandigi yaralilarin qanaxmadan heyatini itirmemesi ucun onlarin Hekeri cayi ile axina qarsi uzu yuxari cixarilmasina yetecek qeder quvvenin sag qaldigi zamana qeder doyusdu Geri cekilme emrinin nizamnameye uygun olmayan formada verilmesi taborun bu 3 gun erzinde diger istiqametlerde doyuslere qatilmamasina baxmayaraq dehlizin mudafiesinin elave quvvelerle mohkemlendirilmesi ucun hec bir tedbir gorulmemesi bir defe de olsun tabor ve herbi hisse komandanliginin dehlizdeki boluyun dayaq menteqesine ve on xettine gelmemesi artilleriya vasitelerinin boluyun olum qalim savasinda bir mermi bele atmamasi neticede gece saatlarina qeder davam eden doyusde 45 neferlik boluyun 11 neferinin yarali 4 neferinin ise itkin olaraq itirilmesine ve dehlizin ermeniler terefinden tekrar isgalina sebeb oldu 1994 cu ilde imzalanan ateskes razilasmasina esasen Lacin dehlizi tamamile Ermenistan isgali altinda qaldi Yegane teselli 2018 ci ilde Naxcivanda yerlesen qosunlarin Gunnut istiqametinde irelileyerek Azerbaycana mexsus yuksekliklerden dehlizin Gorus Lacin hissesine nezareti ele kecirmesi oldu Dehliz Ermenistan terefinden ABS de yerlesen Hayastan Umumermeni Fondunun hesabina 1996 ci ilde temir edilib ve 2023 cu ile qeder ermeni isgalcilari terefinden Ermenistanla elaqe ucun istifade edilib EhemiyyetiUzun iller boyu fealiyyet gosteren bu dehliz Ermenistani Qarabagin dagliq hissesine birlesdiren yegane techizat ve teminat yolu olaraq Qarabag muharibesinin ilk merhelesinde Ermenistanla seperatcilar arasinda nefes borusu rolunu oynayib Hem muharibe dovru hem de ikinci yol cekilene qeder Ermenistan Qarabagin butun herbi texniki ve mulki tehcizatini bu yol vasitesi ile heyata kecirib Mehz buna gore de Lacin erazisinin Azerbaycana qaytarilmasi ve ya hec olmasa bu dehlizin ermeni terefinin hereketi ucun baglanilmasi Ermenistani Qarabag erazilerine nezaretden merhum ede bilerdi Hemcinin baxZengezur dehlizi ZabuxXarici kecidlerDemographic Crisis in Lachin 2016 08 06 at the Wayback Machine 1 IstinadlarArmenia Azerbaijan and Georia Country Studies Area Handbook Series Federal Reserch Division Library of Congress 1994 ISBN 0 8444 0848 4 p xxix Ilham Eliyev Lacin seherinde Azerbaycan Bayragini ucaldib 2023 04 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 23 Lacin Xankendi yolunun baslangicinda serhed buraxilis menteqesi quruldu 2023 04 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 23 XIN den serhed nezaret buraxilis menteqesinin tesis edilmesi haqda Beyanat 2023 04 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 23 2020 10 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 03 29 2