Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qalagah yaşayış yeri Azərbaycan Respublikasının İsmayıllı rayonunun Qalagah kəndinin yaxınlığında yerləşir. Qədim yaşayış yeri 30 hektara yaxın sahəni əhatə etməklə yüksək yayla üzərində yerləşir və üç tərəfdən dərə ilə əhatə olunur.
| Qalagah yaşayış yeri | |
|---|---|
| Qalagah | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Rayon | İsmayıllı |
| Yerləşir | İsmayıllı rayonunun Qalagah kəndi |
| Aidiyyatı | antik - ilk orta əsrlər dövrü |
Arxeoloji tədqiqatlar
İlkin arxeoloji tədqiqatlar keçən əsrin 30-cu illərində Y.A.Paxomov tərəfindən aparılmışdır. Abidədə əsaslı tədqiqatlar 1963-cü ildən başlayaraq arxeoloq Fazil Osmanov tərəfindən aparılıb. Aparılan arxeoloji tədqiqatlar zamanı abidənin şəhər tipli yaşayış yerinə aid xüsusiyyətləri bəlli olmuşdur. Qazıntı işləri nəticəsində mədəni təbəqənin qalınlığı 1,5-1,7 m olduğu müəyyənləşdirilib. Ən alt qatda, xam torpağın üzərində dirək yerləri, ocaq və dairəvi formada hamarlandırılmış döşəmə müşahidə olunub. 04-05 m dərinlikdən çay daşlarından hörülmüş bina qalıqları (divarlar) üzə çıxarılıb. Çay daşlarının orta ölçüsü 32x36 sm-dir. Sonrakı dövrlərdə görülən təsərüffat işləri nəticəsində divar dağıdıldığından onun dəqiq istiqamətini müəyyən etmək mümkün olmamışdır. Yalnız bütöv qalmış hissəyə əsasən divarın 0,45 m enində olduğu müəyyən olunub.
Qazıntılar nəticəsində diametri 2,2 m olan torpaq döşəmə də aşkar olunub. Döşəmənin kənarları bir qədər hündür olub içərisi kül, kömür qarışıqlı torpaq qatı ilə örtülüb. Burada yanğından qızarmış vəziyətə düşmüş suvaq parçaları da aşkar edilmişdir. Buradan tədqiqatçılar belə qənaətə gəlir ki, vaxtilə böyük binanın şimal tərəfində böyük bir otaq olmuşdur. Binanın bu hissəsində yanğın nəticəsində kül və torpaq qatları bir-birini əvəz etmişdir. Otağın döşəməsinin şimal kənarında 1 m diametri olan təsərüffat quyusu vardı ki, bunun da işərisinə küp qoyulmuşdur. Küp ağzı yastı daşla örtülü halda dik şəkildə olmaqla quyuya yerləşdirilmişdir. Aşkar edilən tikinti qalığı binanın yalnız bir hissəsini təşkil edir. Buradan 8 m məsafədə bir-birinin ardınca yerləşən, sayı 18 ədəd olan dirək basdırmaq üçün çuxurlar aşkar olunub. Belə çuxurların üstdən diametri 80-90 sm, dibindən diametri 45-50 sm, dərinlikləri isə 1 m-dir. Dirək yerlərinə əsasında deyilə bilər ki, evin ortasında bir cərgədə olmaqla iri sütunlar basdırılmış, onların üstündən tirlər qoyulmuş və yanlara sallamalar uzadılmışdır.
Yaşayış yerindəki tikinti materiallarına əsasən, belə qənaətə gəlinir ki, buradakı sakinlər daş və çiy kərpicdən hörülmüş və ortasında dirək basdırılmış evlərdən yaşayış binaları kimi istifadə etmişdilər. Qazma və yarımqazma kimi evlərdən çox az hallarda, müxtəlif şəraitlə əlaqədar olaraq istifadə olunurdu.
Əsas tapıntılar
1899-cu ildə Qalagah yaxınlığından təsadüfən tapılmış gümüş nimçə antik dövr torevtikasının nadir əsərlərindəndir. Nimçə üzərində amur, tritonların və dəlfinlərin əhatəsində dənizatı üzərində oturmuş Nereidanın təsviri verilib. Ehtimal olunur ki, nimçə II əsrdə Romada istehsal olunmuş və ticarət əlaqələri vasitəsilə Qafqaz Albaniyası ərazisinə gətirilmişdir. Bundan əlavə, yaşayış yerindən əmək alətlərindən, saxsı qablardan, bəzək əşyaları və heykəlciklərdən ibarət artefaktlar əldə olunub. Tədqiqatlar nəticəsində abidənin ətrafındakı qəbirstanlıqdan antik dövr qəbir tipləri — torpaq, küp və təknə qəbirlər öyrənilib. Qalagahdan tapılan tapılan keramika məmulatı çeşid müxtəlifliyi, forma və bədii xüsusiyyətləri baxımından qonşuluqdakı antik dövr abidələrinin materiallarından qismən fərqlənir. Saxsı qablar arasında antik dövrün ənənəvi süddanbiçimli qabları azlıqda qalaraq, əvəzinə lentvari qulpu, nisbətən dar boğazı, üçləçəkli gül formasında olan ağzı, çiyin hissədə isə müxtəlif üsullarla işlənmiş naxışları olan bardaq tipli qablar çoxluq təşkil edir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Dostiyev, Tarix. Arxeoloji lüğət (az.). Bakı: Elm və təhsil. 2018. 138.
- Osmanov, Fazil. Qafqaz Albaniyasının maddi mədəniyyəti (e.ə IV - b.e III əsrləri) (az.). Bakı: Elm. 1982. 34–35.
- Cəbiyev, Qafar. Girdiman tarixi (IV-IX əsrlər) (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2010. 101.
- Osmanov, Fazil. Qafqaz Albaniyasının maddi mədəniyyəti (e.ə IV - b.e III əsrləri) (az.). Bakı: Elm. 1982. 36–37.
- Dostiyev, Tarix. Arxeoloji lüğət (az.). Bakı: Elm və təhsil. 2018. 139.
- Cəbiyev, Qafar. Girdiman tarixi (IV-IX əsrlər) (az.). Bakı: Şərq-qərb. 2010. 104.
Ədəbiyyat
- T.Dostiyev. Arxeoloji lüğət. Bakı: Elm və təhsil. 2018
- F.Osmanov. Qafqaz Albaniyasının maddi mədəniyyəti (e.ə.IV-b.e III əsrləri). Bakı: Elm. 1982
- Q.Cəbiyev. Girdiman tarixi (IVƏIX əsrlər) Bakı: Şərq-Qərb. 2010
Xarici keçidlər
- Kilsə - Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qalagah yasayis yeri Azerbaycan Respublikasinin Ismayilli rayonunun Qalagah kendinin yaxinliginda yerlesir Qedim yasayis yeri 30 hektara yaxin saheni ehate etmekle yuksek yayla uzerinde yerlesir ve uc terefden dere ile ehate olunur Qalagah yasayis yeriQalagahOlke AzerbaycanRayon IsmayilliYerlesir Ismayilli rayonunun Qalagah kendiAidiyyati antik ilk orta esrler dovruArxeoloji tedqiqatlarIlkin arxeoloji tedqiqatlar kecen esrin 30 cu illerinde Y A Paxomov terefinden aparilmisdir Abidede esasli tedqiqatlar 1963 cu ilden baslayaraq arxeoloq Fazil Osmanov terefinden aparilib Aparilan arxeoloji tedqiqatlar zamani abidenin seher tipli yasayis yerine aid xususiyyetleri belli olmusdur Qazinti isleri neticesinde medeni tebeqenin qalinligi 1 5 1 7 m oldugu mueyyenlesdirilib En alt qatda xam torpagin uzerinde direk yerleri ocaq ve dairevi formada hamarlandirilmis doseme musahide olunub 04 05 m derinlikden cay daslarindan horulmus bina qaliqlari divarlar uze cixarilib Cay daslarinin orta olcusu 32x36 sm dir Sonraki dovrlerde gorulen teseruffat isleri neticesinde divar dagidildigindan onun deqiq istiqametini mueyyen etmek mumkun olmamisdir Yalniz butov qalmis hisseye esasen divarin 0 45 m eninde oldugu mueyyen olunub Qazintilar neticesinde diametri 2 2 m olan torpaq doseme de askar olunub Dosemenin kenarlari bir qeder hundur olub icerisi kul komur qarisiqli torpaq qati ile ortulub Burada yangindan qizarmis veziyete dusmus suvaq parcalari da askar edilmisdir Buradan tedqiqatcilar bele qenaete gelir ki vaxtile boyuk binanin simal terefinde boyuk bir otaq olmusdur Binanin bu hissesinde yangin neticesinde kul ve torpaq qatlari bir birini evez etmisdir Otagin dosemesinin simal kenarinda 1 m diametri olan teseruffat quyusu vardi ki bunun da iserisine kup qoyulmusdur Kup agzi yasti dasla ortulu halda dik sekilde olmaqla quyuya yerlesdirilmisdir Askar edilen tikinti qaligi binanin yalniz bir hissesini teskil edir Buradan 8 m mesafede bir birinin ardinca yerlesen sayi 18 eded olan direk basdirmaq ucun cuxurlar askar olunub Bele cuxurlarin ustden diametri 80 90 sm dibinden diametri 45 50 sm derinlikleri ise 1 m dir Direk yerlerine esasinda deyile biler ki evin ortasinda bir cergede olmaqla iri sutunlar basdirilmis onlarin ustunden tirler qoyulmus ve yanlara sallamalar uzadilmisdir Yasayis yerindeki tikinti materiallarina esasen bele qenaete gelinir ki buradaki sakinler das ve ciy kerpicden horulmus ve ortasinda direk basdirilmis evlerden yasayis binalari kimi istifade etmisdiler Qazma ve yarimqazma kimi evlerden cox az hallarda muxtelif seraitle elaqedar olaraq istifade olunurdu Esas tapintilar1899 cu ilde Qalagah yaxinligindan tesadufen tapilmis gumus nimce antik dovr torevtikasinin nadir eserlerindendir Nimce uzerinde amur tritonlarin ve delfinlerin ehatesinde denizati uzerinde oturmus Nereidanin tesviri verilib Ehtimal olunur ki nimce II esrde Romada istehsal olunmus ve ticaret elaqeleri vasitesile Qafqaz Albaniyasi erazisine getirilmisdir Bundan elave yasayis yerinden emek aletlerinden saxsi qablardan bezek esyalari ve heykelciklerden ibaret artefaktlar elde olunub Tedqiqatlar neticesinde abidenin etrafindaki qebirstanliqdan antik dovr qebir tipleri torpaq kup ve tekne qebirler oyrenilib Qalagahdan tapilan tapilan keramika memulati cesid muxtelifliyi forma ve bedii xususiyyetleri baximindan qonsuluqdaki antik dovr abidelerinin materiallarindan qismen ferqlenir Saxsi qablar arasinda antik dovrun enenevi suddanbicimli qablari azliqda qalaraq evezine lentvari qulpu nisbeten dar bogazi uclecekli gul formasinda olan agzi ciyin hissede ise muxtelif usullarla islenmis naxislari olan bardaq tipli qablar coxluq teskil edir Hemcinin baxXinisli yasayis yeri Nuydu abideleriIstinadlarDostiyev Tarix Arxeoloji luget az Baki Elm ve tehsil 2018 138 Osmanov Fazil Qafqaz Albaniyasinin maddi medeniyyeti e e IV b e III esrleri az Baki Elm 1982 34 35 Cebiyev Qafar Girdiman tarixi IV IX esrler az Baki Serq Qerb 2010 101 Osmanov Fazil Qafqaz Albaniyasinin maddi medeniyyeti e e IV b e III esrleri az Baki Elm 1982 36 37 Dostiyev Tarix Arxeoloji luget az Baki Elm ve tehsil 2018 139 Cebiyev Qafar Girdiman tarixi IV IX esrler az Baki Serq qerb 2010 104 EdebiyyatT Dostiyev Arxeoloji luget Baki Elm ve tehsil 2018 F Osmanov Qafqaz Albaniyasinin maddi medeniyyeti e e IV b e III esrleri Baki Elm 1982 Q Cebiyev Girdiman tarixi IVEIX esrler Baki Serq Qerb 2010Xarici kecidlerKilse Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi