Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pirizadə Osman Sahib Əfəndi (1710, Konstantinopol – 3 mart 1770, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, şairi, xəttatı və şeyxülislamı.
| Osman Sahib Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Vəliüddin Əfəndi |
| Sonrakı | Mirzəzadə Səid Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (60 yaşında) |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Atası | Pirizadə Sahib Əfəndi |
Həyatı
1710-cu ildə İstanbulda doğulmuşdur. Atası Sultan Mahmud səltənətinin şeyxülislamlarından Pirizadə Sahib Əfəndi, babası Piri ağa isə yeniçəri ağalarından idi. Təhsilini tamamladıqdan sonra 1730-cu ildə müdərris oldu. ənənəyə uyğun olaraq müxtəlif mədrəsələrdə dərs verdikdən sonra 1738-ci ildə Qalata, 1744-cü ildə isə Məkkə qazısı oldu. Ardından atasının şeyxülislamlığı dönəmində 1745-ci ildə İstanbul qazılığına gətirildi. Ancaq bu təyinat baş tutmadı və məsələ böyüyərək atasının vəzifədən alınmasına səbəb oldu. Belə ki, səhhətinin pis olduğunu deməsinə baxmayaraq Mehmed Sahib Əfəndi həmin il oğluyla birlikdə həccə getdi. 1747-ci ildə ziyarətdən döndü və ata-oğulun Gəliboluda qalmasına qərar verildi. Bir il sonra isə bağışlanaraq Üsküdarda qalmalarına icazə verildi.İstanbula döndükdən sonra 1752-ci ilin iyununda Anadolu qazəsgərliyinə gətirildi və 1 illik vəzifə müddətini tamamladı. Ardından 1755-ci ilin noyabrında şeyxülislam Feyzullah Əfəndinin tövsiyəsiylə Sultan Osmanın birinci imamlığına gətirildi. Bir neçə ay bu vəzifədə xidmət etdikdən sonra 1756-cı ilin iyulunda Rumeli qazəsgəri oldu.
Qoca Raqif Paşanın sədarəti dönəmində Danimarka ilə 3 ildən bəri davam edən ticarət müzakirələrini onların lehinə həll etməsi müqabilində 100 kisə rüşvət alması barədə şayələr yayılmış, bu səbəblə 1756-cı ilin noyabrında həm qazəsgərlikdən, həm də imamlıqdan azad edilərək Gəliboluya sürgün edilmişdir. Bir neçə il sonra Sultan Mustafanın qızı Şah Sultanın dünyaya gəlişi münasibətilə çıxan əfv fərmanıyla bağışlandı və İstanbula qayıtdı.
1762-ci ilin martında ikinci dəfə, 1765-ci ilin oktyabrında isə üçüncü dəfə Rumeli qazəsgəri oldu. Bir illik vəzifə müddətini tamamlamasının ardından köşkünə çəkildi. Reç-Pospolitanın bölüşdürülməsi ərəfəsində sədrəzəm Muhsinzadə Mehmed Paşa və şeyxülislam Vəliüddin Əfəndiyə qarşı çıxaraq ruslarla müharibə edilməsi fikrini dəstəklədi. Şəmdanizadənin yazdığına görə, bu kəskin davranışında səbəb şeyxülislam olmaq arzusu idi. Belə ki, müxalif olduğu sədrəzəm Muhsinzadə Mehmed Paşanın vəzifədən alınmasında və İstanbuldakı rus səfirinin Yeddiqüllə zindanlarına həbs edilməsində rolu olduğu qeyd edilir. Bu ərəfədə vəfat edən Vəliüddin Əfəndinin yerinə 26 oktyabr 1768-ci ildə şeyxülislamlığa yüksəldi. Buna baxmayaraq qısa zaman sonra xəstələndi və ardından iflic oldu. O illərdə davam edən Osmanlı-Rusiya müharibəsində alınan məğlubiyyətlər onun səhhətini daha da pisləşdirdi. Vəzifədə ikən 3 mart 1770-ci ildə vəfat etdi və cənazəsi Murad Paşa külliyəsində XVII əsr sədrəzəmlərindən Qara Davud Paşanın məzarı yanına dəfn etdi.
1917-ci ildə aparılan restavrasiya işləri əsnasında Əvkaf nazirinin vəkili olan nəvəsi İbrahim İsmət bəy tərəfindən məzarı Üsküdardakı Səlimiyyə təkkəsinə dəfn olundu. Osman Sahib Əfəndinin oğlu olmamış, şəcərəsi İbrahim bəylə evlənən qızı ilə davam etmişdir. Sultan Mehmed Rəşad səltənətinin şeyxülislamlarından Mehmed Sahib Əfəndi də məhz bu qızının nəvəsidir.
Mənbə
- Devhatü’l-meşâyih, s. 103;
- Sicill-i Osmânî, IV, 685–686;
- Osmanlı Müellifleri, II, 113;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 536–538;
- Mehmed Ziyâ, İstanbul ve Boğaziçi, İstanbul 1336, s. 84–86;
- Danişmend, Kronoloji2, V, 143;
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, s. 145;
- Fâtih Câmileri ve Diğer Târihî Eserler (haz. Fatih Müftülüğü), İstanbul 1991, s. 339;
- İsmet Parmaksızoğlu, "Osman Sâhib Efendi", TA, XXVI, 84.
İstinadlar
- Naci Okçu, "İzzet Molla, Keçecizâde", DİA, XXIII, 561.
- Yılmaz Öztuna, Devletler ve Hânedanlar, Ankara 1989, II, 973;
- Şem‘dânîzâde, Müri’t-tevârîh (Aktepe), I, 124; II/A, s. 112–114, 120; II/B, s. 24;
- Mehmet Nermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul 2001, II, 795; III, 1137–1138;
- M. Orhan Bayrak, İstanbul’da Gömülü Meşhur Adamlar (1453–1978), İstanbul 1979, s. 74;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pirizade Osman Sahib Efendi 1710 Konstantinopol 3 mart 1770 Konstantinopol Osmanli alimi sairi xettati ve seyxulislami Osman Sahib Efendi101 Osmanli seyxulislamiEvvelkiVeliuddin EfendiSonrakiMirzezade Seid EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1710Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 3 mart 1770 60 yasinda Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiAtasi Pirizade Sahib EfendiHeyati1710 cu ilde Istanbulda dogulmusdur Atasi Sultan Mahmud seltenetinin seyxulislamlarindan Pirizade Sahib Efendi babasi Piri aga ise yeniceri agalarindan idi Tehsilini tamamladiqdan sonra 1730 cu ilde muderris oldu eneneye uygun olaraq muxtelif medreselerde ders verdikden sonra 1738 ci ilde Qalata 1744 cu ilde ise Mekke qazisi oldu Ardindan atasinin seyxulislamligi doneminde 1745 ci ilde Istanbul qaziligina getirildi Ancaq bu teyinat bas tutmadi ve mesele boyuyerek atasinin vezifeden alinmasina sebeb oldu Bele ki sehhetinin pis oldugunu demesine baxmayaraq Mehmed Sahib Efendi hemin il ogluyla birlikde hecce getdi 1747 ci ilde ziyaretden dondu ve ata ogulun Geliboluda qalmasina qerar verildi Bir il sonra ise bagislanaraq Uskudarda qalmalarina icaze verildi Istanbula dondukden sonra 1752 ci ilin iyununda Anadolu qazesgerliyine getirildi ve 1 illik vezife muddetini tamamladi Ardindan 1755 ci ilin noyabrinda seyxulislam Feyzullah Efendinin tovsiyesiyle Sultan Osmanin birinci imamligina getirildi Bir nece ay bu vezifede xidmet etdikden sonra 1756 ci ilin iyulunda Rumeli qazesgeri oldu Qoca Raqif Pasanin sedareti doneminde Danimarka ile 3 ilden beri davam eden ticaret muzakirelerini onlarin lehine hell etmesi muqabilinde 100 kise rusvet almasi barede sayeler yayilmis bu sebeble 1756 ci ilin noyabrinda hem qazesgerlikden hem de imamliqdan azad edilerek Geliboluya surgun edilmisdir Bir nece il sonra Sultan Mustafanin qizi Sah Sultanin dunyaya gelisi munasibetile cixan efv fermaniyla bagislandi ve Istanbula qayitdi 1762 ci ilin martinda ikinci defe 1765 ci ilin oktyabrinda ise ucuncu defe Rumeli qazesgeri oldu Bir illik vezife muddetini tamamlamasinin ardindan koskune cekildi Rec Pospolitanin bolusdurulmesi erefesinde sedrezem Muhsinzade Mehmed Pasa ve seyxulislam Veliuddin Efendiye qarsi cixaraq ruslarla muharibe edilmesi fikrini destekledi Semdanizadenin yazdigina gore bu keskin davranisinda sebeb seyxulislam olmaq arzusu idi Bele ki muxalif oldugu sedrezem Muhsinzade Mehmed Pasanin vezifeden alinmasinda ve Istanbuldaki rus sefirinin Yeddiqulle zindanlarina hebs edilmesinde rolu oldugu qeyd edilir Bu erefede vefat eden Veliuddin Efendinin yerine 26 oktyabr 1768 ci ilde seyxulislamliga yukseldi Buna baxmayaraq qisa zaman sonra xestelendi ve ardindan iflic oldu O illerde davam eden Osmanli Rusiya muharibesinde alinan meglubiyyetler onun sehhetini daha da pislesdirdi Vezifede iken 3 mart 1770 ci ilde vefat etdi ve cenazesi Murad Pasa kulliyesinde XVII esr sedrezemlerinden Qara Davud Pasanin mezari yanina defn etdi 1917 ci ilde aparilan restavrasiya isleri esnasinda Evkaf nazirinin vekili olan nevesi Ibrahim Ismet bey terefinden mezari Uskudardaki Selimiyye tekkesine defn olundu Osman Sahib Efendinin oglu olmamis seceresi Ibrahim beyle evlenen qizi ile davam etmisdir Sultan Mehmed Resad seltenetinin seyxulislamlarindan Mehmed Sahib Efendi de mehz bu qizinin nevesidir MenbeDevhatu l mesayih s 103 Sicill i Osmani IV 685 686 Osmanli Muellifleri II 113 Ilmiyye Salnamesi s 536 538 Mehmed Ziya Istanbul ve Bogazici Istanbul 1336 s 84 86 Danismend Kronoloji2 V 143 Abdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 145 Fatih Camileri ve Diger Tarihi Eserler haz Fatih Muftulugu Istanbul 1991 s 339 Ismet Parmaksizoglu Osman Sahib Efendi TA XXVI 84 IstinadlarNaci Okcu Izzet Molla Kececizade DIA XXIII 561 Yilmaz Oztuna Devletler ve Hanedanlar Ankara 1989 II 973 Sem danizade Muri t tevarih Aktepe I 124 II A s 112 114 120 II B s 24 Mehmet Nermi Haskan Yuzyillar Boyunca Uskudar Istanbul 2001 II 795 III 1137 1138 M Orhan Bayrak Istanbul da Gomulu Meshur Adamlar 1453 1978 Istanbul 1979 s 74