Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Peyğəmbər — İslam dinin ənənəsinə görə Allahın elçisi, digər dinlərin ənənələrinə görə Allahın göstərişlərini, buyruqlarını, vəhylərini insanlara çatdıran mömin şəxs, vaiz, gələcəyi öncədən xəbər verən şəxs.
Peyğəmbərlik
Qədim yəhudi dinində (ərəb dilində nəbi) adlandırmışlar. Qədim Fələstində ekstatik vəziyyətdə Allahın adından danışan vaizə, VIII əsrdən isə belə dini natiqlərə və vaizlərə Peyğəməbər deyilirdi. İsrail-Yəhudi cəmiyyətində sosial-siyasi ziddiyyətlərin kəskinləşməsi nəticəsində baş vermiş hərəkat Peyğəmbərlər hərəkatı adlandırılmışdır.
“Peyğəmbər” sözü fars dilindən çevrilmişdir. Peyam xəbər, peyğəmbər “elçi” deməkdir.
Peyğəmbər ərəbcə rəsul sözünün qarşılığıdır. Ərəbcə “Rəsul” (رسول) oxşar məna daşır .“Nəbi” (نبي) sözü də “nəbə” kökündən törəmiş, xəbər verən, “elçi” mənasını verən sözdür. Ərəbcə Nebi sözünün mənşəyinin Nabuya əsaslandığı güman edilir. Bundan əlavə yalvaç sözü peyğəmbər deməkdir.
İlkin cəmiyyətlərdə ilahi əmrlərə əsaslanaraq kitabələrə yazılan qanunların qəbulu ənənəsi mövcud idi. Bu padşah öldükdən sonra tanrılardan biri olacaqdı. Bəzən bir elçi-tanrı bu çapı öz üzərinə götürərdi (Nabu). Bu ənənə qanunlara tabe olmayanların inanılan tanrılar tərəfindən cəzalandırılacağına inamla birlikdə qanunların təsirini artırmaq funksiyasını yerinə yetirirdi.
Yazı və yazı materiallarının inkişafı ilə bu təcrübə ilahi ilhamla kitab yazma iddiaları və diktə edilən/ilham edilən şəxsin xüsusi, seçilmiş, göndərilmiş şəxs olması iddiaları ilə davam etdi. Bu gün də bu iddia ilə qanunlar, kitablar, korpuslar yaradılmağa və özlərinə tətbiq sahəsi tapmağa davam edir. Mustafa İslamoğlu, bu gün İslam dünyasında Qurandan sonra Allah tərəfindən diktə olunduğuna inanılan və İslamdan ayrı dinlər sayıla biləcəq 6 kitabı (-korpus) qeyd edir.
Peyğəmbərlər insanları aşağı sosial təbəqəyə edilən zülmə qarşı çağırır, müharibələrə son qoymağa, qılıncı döyüb kotan eləyib və bərabər yaşamağa çağırır. Onların dini-siyasi nitqləri, moizələri, vəhləri əvvəlcə şifahi yazılır sonralar məcmuə şəklində toplanır. Peyğəmbərlərin moizələri, kəlam və göstərişləri dinlərin ideologiyasında böyük təsir edib. Orta əsrlərdə baş vermiş xalq hərəkatlarında utopik sosialistlər peyğəmbərlərin ideyalarından istifadə etmişlər.
İslama görə Məhəmməd peyğəmbər Allahın göndərdiyi sonuncu peyğəmbər olub və peyğəmbərlərin möhürü sayılır.
İslam peyğəmbəri
İslam inanclarına görə, bəşər tarixində 124 min peyğəmbər olmuşdur. Amma vəhyalma xüsusiyyətlərinə görə onlar bir-birindən fərqlənmişlər. Məhz bu deyilən xüsusiyyətə görə biri digərindən üstün olmuşdur. Onların əksəriyyəti nəbidirlər. Yəni həm qeybdən gələn səslər vasitəsilə, həm də yuxuda vəhy almaqla vəhy mələyini gözləriylə görə biliblər.
Rəsul mübarək adını daşıyan peyğəmbərlər isə bu deyilən xüsusiyyətlərlə yanaşı, ayrılıqda mələklə görüşüb vəhylər almışlar. Mötəbər mənbələr bu sayı 313 göstərirlər ki, onların sırasından da 5 peyğəmbər ulul-əzm adlanır — yəni əzm və iradə sahibləri.
- Həzrət Nuh (Nuh peyğəmbər)
- Həzrəti İbrahim (İbrahim peyğəmbər)
- Həzrəti Musa (Musa peyğəmbər)
- Həzrəti İsa Məsih (İsa peyğəmbər)
- Həzrəti Məhəmməd (Məhəmməd peyğəmbər).
Ulul-əzm peyğəmbərlər xalqı tamam yeni şəriətə dəvət etmələri və məhdud, konkret toplu üçün deyil, bütün dünya insanları üçün göndərilmələri ilə seçiliblər (Bax: Qurani-Kərimdə Məhəmmədə (s) ünvanlanmış Allah kəlamı: "Biz səni bütün dünya əhalisinə mərhəmət və rəhm nişanəsi kimi göndərdik". (Ənbiya, 107).
Türk ənənəsində peyğəmbər
Türklər peyğəmbərə yalvac deyərdilər. Türklər tarix boyunca müxtəlif dinlərə və bunların fərqli məzhəblərinə tabe olmuşlar. Amma əsas; Buddizm və onun Lamaizm məzhəbi, Maniheizm, Xristianlıq, Yəhudilik və İslam (Sünni və Şiə məzhəbləri) ən çox rəğbət görmüş dinlər olaraq sayıla bilər. Bunun nəticəsində hər birindən müxtəlif ünsürlər alınaraq Türk mədəniyyətinə qatılmış və hər dinin qurucusu / yalvacı müxtəlif anlatılarda iştirak etmişdir. Əlbəttə ki, mədəni mənada bənzər anlayışlar daha böyük bir sürətlə yerləşmiş və bütünleşmiştir. Məsələn Mani dinindəki İşıqlıq və Qaranlığın əzəli və əbədi döyüşü (Türkcədə Yaruk və Karanuk adlı iki güc olaraq yer tapmışdır), mədəniyyətimizin digər elementləriylə sürətlə uyğunlaşma təmin etmişdir. Türklər ən son olaraq İslam dinini qəbul etmişlər və bu din bütün türk dünyasının ortaq dəyərlərindən biri halına gəlmişdir. Əlbəttə ki, başqa dinlər də müxtəlif yoğunluklarda və fərqli Türk birlikləri içərisində varlığını davam etdirir. Ancaq bu an üçün ortaq mədəni məxrəc olaraq İslam dininin varlığı yadsınamaz bir gerçəkdir. İslama görə Allahın varlığına və birliyinə inanmaq ilk və ən əhəmiyyətli şərtdir. Bundan sonra da Məhəmmədin onun elçisi olduğuna, ardından da Tanrının göndərdiyi (Quran-ı Kərimdə adı istər sayılmış olsun istəsə olmasın) digər bütün elçilərə iman etmək lazımdır. Kəlmeyi-şəhadət "Şahidlik Sözü" bu şəkildədir:
"Şahidlik edərəm ki Allahdan başqa Tanrı yoxdur. Və yenə şahidlik edirəm ki, Məhəmməd onun qulu və yalvacıdır."
Yalvac sözü (Yal) kökündən yaranır. Yalvamaq felindən gəlir. Yalvarmaq, xəbər vermək mənalarını daşıyır. Yal monqolcada cəzalandırmaq deməkdir.
Mənbə
- http://www.irs-az.com/archive/gen/n3/n3_18.htm 2017-03-17 at the Wayback Machine
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-28.
- http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf[ölü keçid]
- (PDF). 2011-12-13 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-03.
Həmçinin bax
 | Din ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Peygember deqiqlesdirme Peygember Islam dinin enenesine gore Allahin elcisi diger dinlerin enenelerine gore Allahin gosterislerini buyruqlarini vehylerini insanlara catdiran momin sexs vaiz geleceyi onceden xeber veren sexs Qezeblenen Musa yehudi inancina gore Yehovanin oz barmaqlari ile yazdigi das lovheni sindirir Rembrandt 1659PeygemberlikQedim yehudi dininde ereb dilinde nebi adlandirmislar Qedim Felestinde ekstatik veziyyetde Allahin adindan danisan vaize VIII esrden ise bele dini natiqlere ve vaizlere Peygemeber deyilirdi Israil Yehudi cemiyyetinde sosial siyasi ziddiyyetlerin keskinlesmesi neticesinde bas vermis herekat Peygemberler herekati adlandirilmisdir Peygember sozu fars dilinden cevrilmisdir Peyam xeber peygember elci demekdir Nabu 1939 Library of Congress Washington D C Cenubi erebler de Nabuya Anbay ve ya Nebo sitayis edirdiler Peygember erebce resul sozunun qarsiligidir Erebce Resul رسول oxsar mena dasir Nebi نبي sozu de nebe kokunden toremis xeber veren elci menasini veren sozdur Erebce Nebi sozunun menseyinin Nabuya esaslandigi guman edilir Bundan elave yalvac sozu peygember demekdir Hammurapi Mecellesi Akkad dili mixi yazi ile yazilmis 282 maddeden ibaretdir Hammurabi deyirdi ki bu qanunlar tanri Samas terefinden dikte edilib O sadece vasiteci olub Ilkin cemiyyetlerde ilahi emrlere esaslanaraq kitabelere yazilan qanunlarin qebulu enenesi movcud idi Bu padsah oldukden sonra tanrilardan biri olacaqdi Bezen bir elci tanri bu capi oz uzerine goturerdi Nabu Bu enene qanunlara tabe olmayanlarin inanilan tanrilar terefinden cezalandirilacagina inamla birlikde qanunlarin tesirini artirmaq funksiyasini yerine yetirirdi Yazi ve yazi materiallarinin inkisafi ile bu tecrube ilahi ilhamla kitab yazma iddialari ve dikte edilen ilham edilen sexsin xususi secilmis gonderilmis sexs olmasi iddialari ile davam etdi Bu gun de bu iddia ile qanunlar kitablar korpuslar yaradilmaga ve ozlerine tetbiq sahesi tapmaga davam edir Mustafa Islamoglu bu gun Islam dunyasinda Qurandan sonra Allah terefinden dikte olunduguna inanilan ve Islamdan ayri dinler sayila bileceq 6 kitabi korpus qeyd edir Peygemberler insanlari asagi sosial tebeqeye edilen zulme qarsi cagirir muharibelere son qoymaga qilinci doyub kotan eleyib ve beraber yasamaga cagirir Onlarin dini siyasi nitqleri moizeleri vehleri evvelce sifahi yazilir sonralar mecmue seklinde toplanir Peygemberlerin moizeleri kelam ve gosterisleri dinlerin ideologiyasinda boyuk tesir edib Orta esrlerde bas vermis xalq herekatlarinda utopik sosialistler peygemberlerin ideyalarindan istifade etmisler Islama gore Mehemmed peygember Allahin gonderdiyi sonuncu peygember olub ve peygemberlerin mohuru sayilir Islam peygemberiIslam inanclarina gore beser tarixinde 124 min peygember olmusdur Amma vehyalma xususiyyetlerine gore onlar bir birinden ferqlenmisler Mehz bu deyilen xususiyyete gore biri digerinden ustun olmusdur Onlarin ekseriyyeti nebidirler Yeni hem qeybden gelen sesler vasitesile hem de yuxuda vehy almaqla vehy meleyini gozleriyle gore bilibler Resul mubarek adini dasiyan peygemberler ise bu deyilen xususiyyetlerle yanasi ayriliqda melekle gorusub vehyler almislar Moteber menbeler bu sayi 313 gosterirler ki onlarin sirasindan da 5 peygember ulul ezm adlanir yeni ezm ve irade sahibleri Ulul ezm peygember Hezret Nuh Nuh peygember Hezreti Ibrahim Ibrahim peygember Hezreti Musa Musa peygember Hezreti Isa Mesih Isa peygember Hezreti Mehemmed Mehemmed peygember Ulul ezm peygemberler xalqi tamam yeni seriete devet etmeleri ve mehdud konkret toplu ucun deyil butun dunya insanlari ucun gonderilmeleri ile secilibler Bax Qurani Kerimde Mehemmede s unvanlanmis Allah kelami Biz seni butun dunya ehalisine merhemet ve rehm nisanesi kimi gonderdik Enbiya 107 Turk enenesinde peygemberTurkler peygembere yalvac deyerdiler Turkler tarix boyunca muxtelif dinlere ve bunlarin ferqli mezheblerine tabe olmuslar Amma esas Buddizm ve onun Lamaizm mezhebi Maniheizm Xristianliq Yehudilik ve Islam Sunni ve Sie mezhebleri en cox regbet gormus dinler olaraq sayila biler Bunun neticesinde her birinden muxtelif unsurler alinaraq Turk medeniyyetine qatilmis ve her dinin qurucusu yalvaci muxtelif anlatilarda istirak etmisdir Elbette ki medeni menada benzer anlayislar daha boyuk bir suretle yerlesmis ve butunlesmistir Meselen Mani dinindeki Isiqliq ve Qaranligin ezeli ve ebedi doyusu Turkcede Yaruk ve Karanuk adli iki guc olaraq yer tapmisdir medeniyyetimizin diger elementleriyle suretle uygunlasma temin etmisdir Turkler en son olaraq Islam dinini qebul etmisler ve bu din butun turk dunyasinin ortaq deyerlerinden biri halina gelmisdir Elbette ki basqa dinler de muxtelif yogunluklarda ve ferqli Turk birlikleri icerisinde varligini davam etdirir Ancaq bu an ucun ortaq medeni mexrec olaraq Islam dininin varligi yadsinamaz bir gercekdir Islama gore Allahin varligina ve birliyine inanmaq ilk ve en ehemiyyetli sertdir Bundan sonra da Mehemmedin onun elcisi olduguna ardindan da Tanrinin gonderdiyi Quran i Kerimde adi ister sayilmis olsun istese olmasin diger butun elcilere iman etmek lazimdir Kelmeyi sehadet Sahidlik Sozu bu sekildedir Sahidlik ederem ki Allahdan basqa Tanri yoxdur Ve yene sahidlik edirem ki Mehemmed onun qulu ve yalvacidir Yalvac sozu Yal kokunden yaranir Yalvamaq felinden gelir Yalvarmaq xeber vermek menalarini dasiyir Yal monqolcada cezalandirmaq demekdir Menbehttp www irs az com archive gen n3 n3 18 htm 2017 03 17 at the Wayback MachineIstinadlar Arxivlenmis suret 2021 06 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 28 http kitaplar ankara edu tr dosyalar pdf olu kecid PDF 2011 12 13 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 03 Hemcinin baxIslam Quran Mehemmed Peygember Din ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Qurandaki peygemberlerAdem Seys Idris Nuh Hud Saleh Ibrahim Ismail Ishaq Lut Yaqub Yusif Eyyub Sueyb Musa Harun Davud Suleyman Yunis Zekeriyya Yehya Isa MehemmedAyrica bax Allah Din Islam Quran