Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Perqam kitabxanası — Türkiyənin Perqam antik şəhərində yerləşən qədim dünyanın ən vacib kitabxanalarından biri.
| Perqam kitabxanası | |
|---|---|
 Antik şəhərin qalıqları. | |
| [[Fayl:Modell Pergamonmuseum.jpg |274x400px|Kitabxananın maketi|frameless]]Kitabxananın maketi | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Yerləşir | Berqama |
| Tikilmə tarixi | e.ə. 220-159-ci illər |
| Üslubu | Ellinizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Perqam şəhəri
Ellinizm dövründən bir müddət əvvəl qurulmuş Perqamum və ya Perqam Anadoluda yerləşən əhəmiyyətli bir qədim yunan şəhəri idi. Bu şəhər artıq müasir Türkiyənin Berqama ilçəsinin ərazisində yerləşir. Attalidlər sülaləsinin idarə etdiyi şəhər Perqam hökmdarı II Eumenesin dövründə inzibati mərkəz olaraq məşhurlaşdı və Makedoniya ilə əlaqələrini kəsərək Roma Respublikası ilə ittifaq qurdu.
II Eumenesin (197-160) hakimiyyəti dövründə Perqam 200 min nəfərdən çox əhalisi olan varlı, inkişaf edən bir şəhər idi. Mədəni olaraq yalnız İsgəndəriyyə və Antioxiya şəhərləri ilə rəqabət aparırdı. Bu zaman heykəltəraşlıq və memarlığın bir çox vacib əsərləri, o cümlədən Böyük Perqam qurbangahı istehsal edildi. II Eumenesin oğlu III Attalusun vəfatından sonra 133-cü ildə Perqam Roma Respublikasına verildi. Konstantinopolun süqutundan sonra Perqam Osmanlı imperiyasının bir hissəsi oldu.
Perqam Əhdi-Cədiddə də vacib bir şəhər idi və Müqəddəs Yəhya tərəfindən Vəhy Kitabında Vəhy Yeddi Kilsəsindən biri olaraq açıq şəkildə xatırlandı. Perqam və onun kitabxanasının qalıqları indi Türkiyənin əsas arxeoloji məkanlarıdandır.
Perqam kitabxanası
Perqam Plutarxın yazılarına görə təxminən 200 min cildlik bir kitabxanaya sahib idi. II Eumenes tərəfindən e.ə. 220-ci il ilə 159-cu il arasında tikilmiş və Akropolun şimal ucunda yerləşən, qədim dünyanın ən vacib kitabxanalarından birinə çevrildi. Mədəniyyətli Perqam hökmdarları kitabxananı İsgəndəriyyə kitabxanasından sonra ikinci olmaq üçün qurdular. Perqamın görkəmli vətəndaşı və bir şəhər məclis üzvünün həyat yoldaşı olan Flavia Melitene kitabxananın kitab ilə təmin edilməsinə kömək etdi. Bundan başqa Adrianın heykəlini kitabxanaya hədiyyə etdi. Kitabxanada müəyyən bir Artemonun ikinci əsr e.ə. də işlədiyi məlumdur onun personajı qaranlıq olsa da, bu gün Perqamdakı heç bir kataloqu mövcud deyil və bu kolleksiyanın həqiqi ölçüsünü, həcmini bilmək mümkün olmur.
Kitabxana dörd otaqdan ibarət idi, çoxlu rəflərlə örtülmüşdü. Kitabxananın qorunması üçün ilk cəhd olan, Anadolunun isti iqlimində kitabxananın həddindən artıq rütubətlənməsinin qarşısını almaq niyyətində olan hava sirkulyasiyasını təmin etmək üçün təxminən 50 santimetrlik boş bir yer qaldı. Parfenonondakı heykəldən sonra modelləşdirilən 3 metrlik Afina heykəli əsas mütaliə zalında qoyuldu.
Perqam, Elinizm dövründə perqament istehsalının inkişaf edən mərkəzi idi. Şəhər ticarətində perqamentin satışı o qədər çoxaldı ki, rəqib İsgəndəriyyə şəhərinin inhisarda olan papirusun istifadəsi azaldı. Ancaq bu bir mifdir; perqament Anadoluda və Perqamın yüksəlişindən xeyli əvvəl başqa yerlərdə istifadə edilmişdir. Perqament, Roma imperiyasının Misir papirusundan asılılığını azaltdı və biliklərin Avropa və Asiyada geniş yayılmasına imkan verdi.
Rəqabət
Perqam kitabxanası İsgəndəriyyə kitabxanasından təxminən bir əsr sonra tikilsə də,, ikisi arasında şiddətli bir rəqabət var idi, çünki kitabxanalar zənginliyi və mədəniyyəti əks etdirmək üçün tez-tez istifadə olunurdu. İki kitabxana perqament, kitab və hətta ədəbi şərh üçün yarışdı. Perqam ayrıca İliada və Odisseyanı araşdıran bəzi Homerist alimləri işə götürdü. Bu, hər kitabxanada Homerin əsərlərinin nüsxələrini əldə etməyə çalışan, ən dəqiq və ən qədim əsərlərə sahib olmağa çalışdığı şiddətli bir rəqabətə səbəb oldu. Rəqabətli maaş təklif edərək daha yaxşı alimləri cəlb etməyə çalışdılar. Nəticədə bu rəqabət hər iki kitabxananı yenilik və təkmilləşməyə məcbur etdi.
Tənəzzülü
133-cü ildə Perqam krallığı romalıların hakimiyyətinə keçdi və kitbaxanaya münasibət laqeyd oldu. Plutarxın rəvayət etdiyi bir əfsanəyə görə Mark Antoni 200 min rulondan ibarət kolleksiyanı ələ keçirdi və e.ə. 43-cü ildə, Yuli Sezarın müharibəsi zamanı zədələnmiş İsgəndəriyyə Kitabxanasını yenidən bərpa etmək istəyi ilə səyində Emperor Avqust yeni həyat yoldaşı Kleopatraya hədiyyə olaraq təqdim etdi. e.ə. 48-ci ildə imperator Avqust, Antoninin ölümündən sonra rulonların bir hissəsini Perqama qaytardı və kitabxana xristian dövrünə qədər yaxşı qaldı, baxmayaraq ki, sonrakı tarixçilər bu barədə çox yazmadılar, bu da onun kolleksiyasının artıq əhəmiyyət kəsb etmədiyini göstərir.
Kitabxananın qalıqları Afina Saqutarı və Perqam Akropolunun digər binaları yaxınlığındakı bir təpədə yerləşir.
İstinadlar
- Broggiato, Maria. "Textual Criticism in Pergamum: Hermias on "Iliad" 16.207". Mnemosyne. 62 (4). 2009: 624–627. doi:10.1163/156852509X340002. JSTOR 27736381.
- 1914-2009., Casson, Lionel. Libraries in the ancient world. Yale University Press. 2001. ISBN . OCLC 232160789.
- Richard Evans. A History of Pergamum: Beyond Hellenistic Kingship. Bloomsbury Academic. 2012. ISBN . 2016-05-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-31.
- "Pergamum". Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition, 1. (#cite_web_url)
- Broggiato, M. (2011). Artemon of Pergamum: A historian in context. Classical Quarterly, 61(2), 545-552.
- Broggiato, M. (2011). Artemon of Pergamum: A historian in context. Classical Quarterly, 61(2), 545-552.
- Clyde E. Fant & Mitchell G. Reddish. A Guide to Biblical Sites in Greece and Turkey. Oxford University Press. 2003. ISBN .
- Green, Peter. Alexander to Actium. The historical evolution of the Hellenistic age, p. 168.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-31.
- Michael H. Harris. History of Libraries of the Western World. The Scarecrow Press. 1999. ISBN .
Xarici keçidlər
- Perqam kitabxanasının əsası e.ə. 197-159
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Perqam kitabxanasi Turkiyenin Perqam antik seherinde yerlesen qedim dunyanin en vacib kitabxanalarindan biri Perqam kitabxanasiAntik seherin qaliqlari Fayl Modell Pergamonmuseum jpg 274x400px Kitabxananin maketi frameless Kitabxananin maketi39 07 54 sm e 27 10 49 s u Olke TurkiyeYerlesir BerqamaTikilme tarixi e e 220 159 ci illerUslubu Ellinizm Vikianbarda elaqeli mediafayllarPerqam seheriEllinizm dovrunden bir muddet evvel qurulmus Perqamum ve ya Perqam Anadoluda yerlesen ehemiyyetli bir qedim yunan seheri idi Bu seher artiq muasir Turkiyenin Berqama ilcesinin erazisinde yerlesir Attalidler sulalesinin idare etdiyi seher Perqam hokmdari II Eumenesin dovrunde inzibati merkez olaraq meshurlasdi ve Makedoniya ile elaqelerini keserek Roma Respublikasi ile ittifaq qurdu II Eumenesin 197 160 hakimiyyeti dovrunde Perqam 200 min neferden cox ehalisi olan varli inkisaf eden bir seher idi Medeni olaraq yalniz Isgenderiyye ve Antioxiya seherleri ile reqabet aparirdi Bu zaman heykelterasliq ve memarligin bir cox vacib eserleri o cumleden Boyuk Perqam qurbangahi istehsal edildi II Eumenesin oglu III Attalusun vefatindan sonra 133 cu ilde Perqam Roma Respublikasina verildi Konstantinopolun suqutundan sonra Perqam Osmanli imperiyasinin bir hissesi oldu Perqam Ehdi Cedidde de vacib bir seher idi ve Muqeddes Yehya terefinden Vehy Kitabinda Vehy Yeddi Kilsesinden biri olaraq aciq sekilde xatirlandi Perqam ve onun kitabxanasinin qaliqlari indi Turkiyenin esas arxeoloji mekanlaridandir Perqam kitabxanasiPerqam Plutarxin yazilarina gore texminen 200 min cildlik bir kitabxanaya sahib idi II Eumenes terefinden e e 220 ci il ile 159 cu il arasinda tikilmis ve Akropolun simal ucunda yerlesen qedim dunyanin en vacib kitabxanalarindan birine cevrildi Medeniyyetli Perqam hokmdarlari kitabxanani Isgenderiyye kitabxanasindan sonra ikinci olmaq ucun qurdular Perqamin gorkemli vetendasi ve bir seher meclis uzvunun heyat yoldasi olan Flavia Melitene kitabxananin kitab ile temin edilmesine komek etdi Bundan basqa Adrianin heykelini kitabxanaya hediyye etdi Kitabxanada mueyyen bir Artemonun ikinci esr e e de islediyi melumdur onun personaji qaranliq olsa da bu gun Perqamdaki hec bir kataloqu movcud deyil ve bu kolleksiyanin heqiqi olcusunu hecmini bilmek mumkun olmur Kitabxana dord otaqdan ibaret idi coxlu reflerle ortulmusdu Kitabxananin qorunmasi ucun ilk cehd olan Anadolunun isti iqliminde kitabxananin heddinden artiq rutubetlenmesinin qarsisini almaq niyyetinde olan hava sirkulyasiyasini temin etmek ucun texminen 50 santimetrlik bos bir yer qaldi Parfenonondaki heykelden sonra modellesdirilen 3 metrlik Afina heykeli esas mutalie zalinda qoyuldu Perqam Elinizm dovrunde perqament istehsalinin inkisaf eden merkezi idi Seher ticaretinde perqamentin satisi o qeder coxaldi ki reqib Isgenderiyye seherinin inhisarda olan papirusun istifadesi azaldi Ancaq bu bir mifdir perqament Anadoluda ve Perqamin yukselisinden xeyli evvel basqa yerlerde istifade edilmisdir Perqament Roma imperiyasinin Misir papirusundan asililigini azaltdi ve biliklerin Avropa ve Asiyada genis yayilmasina imkan verdi ReqabetPerqam kitabxanasi Isgenderiyye kitabxanasindan texminen bir esr sonra tikilse de ikisi arasinda siddetli bir reqabet var idi cunki kitabxanalar zenginliyi ve medeniyyeti eks etdirmek ucun tez tez istifade olunurdu Iki kitabxana perqament kitab ve hetta edebi serh ucun yarisdi Perqam ayrica Iliada ve Odisseyani arasdiran bezi Homerist alimleri ise goturdu Bu her kitabxanada Homerin eserlerinin nusxelerini elde etmeye calisan en deqiq ve en qedim eserlere sahib olmaga calisdigi siddetli bir reqabete sebeb oldu Reqabetli maas teklif ederek daha yaxsi alimleri celb etmeye calisdilar Neticede bu reqabet her iki kitabxanani yenilik ve tekmillesmeye mecbur etdi Tenezzulu133 cu ilde Perqam kralligi romalilarin hakimiyyetine kecdi ve kitbaxanaya munasibet laqeyd oldu Plutarxin revayet etdiyi bir efsaneye gore Mark Antoni 200 min rulondan ibaret kolleksiyani ele kecirdi ve e e 43 cu ilde Yuli Sezarin muharibesi zamani zedelenmis Isgenderiyye Kitabxanasini yeniden berpa etmek isteyi ile seyinde Emperor Avqust yeni heyat yoldasi Kleopatraya hediyye olaraq teqdim etdi e e 48 ci ilde imperator Avqust Antoninin olumunden sonra rulonlarin bir hissesini Perqama qaytardi ve kitabxana xristian dovrune qeder yaxsi qaldi baxmayaraq ki sonraki tarixciler bu barede cox yazmadilar bu da onun kolleksiyasinin artiq ehemiyyet kesb etmediyini gosterir Kitabxananin qaliqlari Afina Saqutari ve Perqam Akropolunun diger binalari yaxinligindaki bir tepede yerlesir IstinadlarBroggiato Maria Textual Criticism in Pergamum Hermias on Iliad 16 207 Mnemosyne 62 4 2009 624 627 doi 10 1163 156852509X340002 JSTOR 27736381 1914 2009 Casson Lionel Libraries in the ancient world Yale University Press 2001 ISBN 0300097212 OCLC 232160789 Richard Evans A History of Pergamum Beyond Hellenistic Kingship Bloomsbury Academic 2012 ISBN 9781441162366 2016 05 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 01 31 Pergamum Columbia Electronic Encyclopedia 6th Edition 1 cite web url Broggiato M 2011 Artemon of Pergamum A historian in context Classical Quarterly 61 2 545 552 Broggiato M 2011 Artemon of Pergamum A historian in context Classical Quarterly 61 2 545 552 Clyde E Fant amp Mitchell G Reddish A Guide to Biblical Sites in Greece and Turkey Oxford University Press 2003 ISBN 9780195139174 Green Peter Alexander to Actium The historical evolution of the Hellenistic age p 168 Arxivlenmis suret 2022 08 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 01 31 Michael H Harris History of Libraries of the Western World The Scarecrow Press 1999 ISBN 9780810877153 Xarici kecidlerPerqam kitabxanasinin esasi e e 197 159