Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Paleontologiya (rus. палеонтология, ing. palaeontology) — yerin tarixinin tədqiqi ilə əlaqədar, orqanizm qalıqları və onların fəaliyyətinin izləri əsasında geoloji keçmişin canlı aləmini və onun inkişaf qanunauyğunluqlarını öyrənən elm. P. bioloji elmlər sırasına aiddir və iki hissəyə bölünür: paleozoologiya və paleobotanika. P. Geoxronologiyanın və stratiqrafik tədqiqatların əsasını təşkil edir.
Paleontologiya
(q.yun. παλαιοντολογία) — tapılmış bitki və heyvan qalıqları əsasında onların xarici görünüşünün bərpa olunması, bioloji xüsusiyyətlərini, qidalanma tərzini, çoxalmasını, bu məlumatlar əsasında bioloji təkamülün gedişatını və s. öyrənən elm sahəsidir. Yunan dilində palaios (qədim), onto (varlıq) və logos (elm) sözlərindən meydana gəlmişdir. Qədim canlıları araşdıran bir elm sahəsi olan paleontologiya və ya "fosil" stratiqrafiya, sedimentologiya, tarixi geologiya, biologiya, ekologiya, coğrafiya, klimatologiya ilə əlaqəlidir. Paleontologiya elmi daş elmi olaraq da tanınır. Başqa sözlə, ölmüş canlıların "fosil" olaraq adlandırılan daşlaşmış qalıqlarına ya da izlərinə əsaslanaraq geoloji zamanda yaşamış olan canlıların ən sadəsindən ən mürəkkəb formalarını, növ və formaları, həyat şəraiti, ortaya çıxdıqları və yox olmaları ilə zaman və məkandakı yayılmalarını araşdıran elm sahəsidir.
Müasir paleontologiya arxeloji qazıntılar zamanı aşkar edilmiş orqanizmlərin qalıqları haqqında, və ya qədim orqanizmlər haqqında elmdir..
Paleontologiya elmi iki yerə bölünür:
- Makropaleontologiya: Mikroskopda tədqiq edilməsi mümkün olmayan makro ölçülərdəki adi gözlə görünən fosilləri araşdıran paleontologiyanın yarım bölməsidir.
- Mikropaleontologiya: Əyani şəkildə adi gözlə müşahidə edilməyən, amma mikroskopla araşdırıla bilən fosilləri öyrənən paleontologiyanın yarım bölməsidir.
Paleontologiya ilə əlaqəli elm sahələri
- Sistematik Paleontologiya — Fosillərin morfologiyasını və mövcuddursa, anatomik məlumatlarını sistemləşdirib nəsil fərqliliklərinin pillələrini müəyyən edərək onları adlandırır.
- Stratiqrafik Paleontologiya – Fosillərin şaquli ardıcıllığını araşdırır.
- Paleoekologiya — Fosil orqanizmlərin paleofizika və paleobiotik ətraf mühiti ilə olan əlaqələrinin araşdıraraq fosillərin harada və necə yaşadığını öyrənən elm sahəsidir.
- Paleobiocoğrafiya – Fosillərin coğrafi və üfüqi ardıcıllığını araşdırır.
Paleontologiyanın tarixi
William Whewell (1794-1866) paleontologiyanı arxeologiya, geologiya, astronomiya, kosmologiya, filologiya və tarixin özü ilə birlikdə tarix elmlərindən biri kimi təsnif etdi: paleontologiya keçmişin hadisələrini təsvir etmək və onların səbəblərini yenidən qurmaq məqsədi daşıyır. Deməli, onun üç əsas elementi var: keçmiş hadisələrin təsviri; müxtəlif növ dəyişikliklərin səbəbləri haqqında ümumi nəzəriyyənin işlənib hazırlanması; və həmin nəzəriyyələri konkret faktlara tətbiq etmək. Keçmişi izah etməyə çalışarkən, paleontoloqlar və digər tarix alimləri tez-tez səbəblər haqqında bir və ya bir neçə fərziyyələr toplusunu qururlar və sonra digər fərziyyələrlə uyğunlaşdırırlar.
Məsələn, 1980-ci ildə Luis və Valter Alvarez tərəfindən Təbaşir-Paleogen sərhəd qatında iridiumun və əsasən də yerdənkənar metalın kəşfi, asteroid zərbəsinin Təbaşir-Paleogen dövrünü məhv etməsi hadisəsi ən çox bəyənilən izaha çevirildi - baxmayaraq ki, bu töhfə ilə bağlı müzakirələr davam edir.
Mənbə
- Терминологический словарь по палеонтологии 2009-10-19 at the Wayback Machine
- Сенников А., Макаров О. Откуда пришли кости ящеров? // "", № 4, 2009.
Xarici keçid
- Проблемы эволюции (сайт)
- Теория эволюции как она есть (сайт)
- Международная Стипендия имени известного якутского палеонтолога Петра Лазарева для молодых ученых со всего мира, занимающихся изучением мамонтовой фауны 2014-04-07 at the Wayback Machine (сайт)
- "Аммонит.ру" (палеонтологический портал)
- Палеонтологический институт РАН
- Электронная палеонтологическая библиотека
- Сайт юрского периода
- Smithsonian's Paleobiology website
- University of California Museum of Paleontology FAQ About Paleontology
- The Paleontological Society
- The Palaeontological Association
- The Paleontology Portal
- "Geology, Paleontology & Theories of the Earth", a collection of more than 100 digitised landmark and early books on Earth sciences at the
Həmçinin bax
İstinadlar
- Paleontologiya // Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. Bakı: "Elm". 2012. səh. 177. ISBN .
- . 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- Давиташвили Л. Ш. Палеонтология // БСЭ. 2-е изд. 1955. Т. 31. С. 591–597.
- Палеонтология // Палеонтологический словарь. М.: Наука, 1965. C. 225
- "Arxivlənmiş surət". 2020-02-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-10.
- . Philosophy of Science. 69 (3): 474–96. September 2002. doi:10.1086/342453. October 3, 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 17, 2008.
 | Biologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə . Məqalə məzmununu zənginləşdirərək Vikipediyaya kömək edin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Paleontologiya rus paleontologiya ing palaeontology yerin tarixinin tedqiqi ile elaqedar orqanizm qaliqlari ve onlarin fealiyyetinin izleri esasinda geoloji kecmisin canli alemini ve onun inkisaf qanunauygunluqlarini oyrenen elm P bioloji elmler sirasina aiddir ve iki hisseye bolunur paleozoologiya ve paleobotanika P Geoxronologiyanin ve stratiqrafik tedqiqatlarin esasini teskil edir Paleontologiya q yun palaiontologia tapilmis bitki ve heyvan qaliqlari esasinda onlarin xarici gorunusunun berpa olunmasi bioloji xususiyyetlerini qidalanma terzini coxalmasini bu melumatlar esasinda bioloji tekamulun gedisatini ve s oyrenen elm sahesidir Yunan dilinde palaios qedim onto varliq ve logos elm sozlerinden meydana gelmisdir Qedim canlilari arasdiran bir elm sahesi olan paleontologiya ve ya fosil stratiqrafiya sedimentologiya tarixi geologiya biologiya ekologiya cografiya klimatologiya ile elaqelidir Paleontologiya elmi das elmi olaraq da taninir Basqa sozle olmus canlilarin fosil olaraq adlandirilan daslasmis qaliqlarina ya da izlerine esaslanaraq geoloji zamanda yasamis olan canlilarin en sadesinden en murekkeb formalarini nov ve formalari heyat seraiti ortaya cixdiqlari ve yox olmalari ile zaman ve mekandaki yayilmalarini arasdiran elm sahesidir Muasir paleontologiya arxeloji qazintilar zamani askar edilmis orqanizmlerin qaliqlari haqqinda ve ya qedim orqanizmler haqqinda elmdir Paleontologiya elmi iki yere bolunur Makropaleontologiya Mikroskopda tedqiq edilmesi mumkun olmayan makro olculerdeki adi gozle gorunen fosilleri arasdiran paleontologiyanin yarim bolmesidir Mikropaleontologiya Eyani sekilde adi gozle musahide edilmeyen amma mikroskopla arasdirila bilen fosilleri oyrenen paleontologiyanin yarim bolmesidir Paleontologiya ile elaqeli elm saheleriSistematik Paleontologiya Fosillerin morfologiyasini ve movcuddursa anatomik melumatlarini sistemlesdirib nesil ferqliliklerinin pillelerini mueyyen ederek onlari adlandirir Stratiqrafik Paleontologiya Fosillerin saquli ardicilligini arasdirir Paleoekologiya Fosil orqanizmlerin paleofizika ve paleobiotik etraf muhiti ile olan elaqelerinin arasdiraraq fosillerin harada ve nece yasadigini oyrenen elm sahesidir Paleobiocografiya Fosillerin cografi ve ufuqi ardicilligini arasdirir Paleontologiyanin tarixiWilliam Whewell 1794 1866 paleontologiyani arxeologiya geologiya astronomiya kosmologiya filologiya ve tarixin ozu ile birlikde tarix elmlerinden biri kimi tesnif etdi paleontologiya kecmisin hadiselerini tesvir etmek ve onlarin sebeblerini yeniden qurmaq meqsedi dasiyir Demeli onun uc esas elementi var kecmis hadiselerin tesviri muxtelif nov deyisikliklerin sebebleri haqqinda umumi nezeriyyenin islenib hazirlanmasi ve hemin nezeriyyeleri konkret faktlara tetbiq etmek Kecmisi izah etmeye calisarken paleontoloqlar ve diger tarix alimleri tez tez sebebler haqqinda bir ve ya bir nece ferziyyeler toplusunu qururlar ve sonra diger ferziyyelerle uygunlasdirirlar Meselen 1980 ci ilde Luis ve Valter Alvarez terefinden Tebasir Paleogen serhed qatinda iridiumun ve esasen de yerdenkenar metalin kesfi asteroid zerbesinin Tebasir Paleogen dovrunu mehv etmesi hadisesi en cox beyenilen izaha cevirildi baxmayaraq ki bu tohfe ile bagli muzakireler davam edir MenbeTerminologicheskij slovar po paleontologii 2009 10 19 at the Wayback Machine Sennikov A Makarov O Otkuda prishli kosti yasherov 4 2009 Xarici kecidProblemy evolyucii sajt Teoriya evolyucii kak ona est sajt Mezhdunarodnaya Stipendiya imeni izvestnogo yakutskogo paleontologa Petra Lazareva dlya molodyh uchenyh so vsego mira zanimayushihsya izucheniem mamontovoj fauny 2014 04 07 at the Wayback Machine sajt Ammonit ru paleontologicheskij portal Paleontologicheskij institut RAN Elektronnaya paleontologicheskaya biblioteka Sajt yurskogo perioda Smithsonian s Paleobiology website University of California Museum of Paleontology FAQ About Paleontology The Paleontological Society The Palaeontological Association The Paleontology Portal Geology Paleontology amp Theories of the Earth a collection of more than 100 digitised landmark and early books on Earth sciences at theHemcinin baxFosil Paleontologiya tarixiIstinadlarPaleontologiya Geomorfoloji terminlerin izahli lugeti Baki Elm 2012 seh 177 ISBN 978 9952 453 14 0 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 10 Davitashvili L Sh Paleontologiya BSE 2 e izd 1955 T 31 S 591 597 Paleontologiya Paleontologicheskij slovar M Nauka 1965 C 225 Arxivlenmis suret 2020 02 21 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 10 Philosophy of Science 69 3 474 96 September 2002 doi 10 1086 342453 October 3 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi September 17 2008 Biologiya ile elaqedar olan bu meqale qaralamadir Meqale mezmununu zenginlesdirerek Vikipediyaya komek edin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin