Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orta Sibir yaylası (saxa Орто Сибиир хаптал хайалаах сирэ) — Şərqi Sibir ərazisində, Rusiyanın şərq hissəsidə, Sibir platforması üzərində yerləşən yayla. İnzibati baxımından Saxa, Krasnoyarsk diyarı və İrkutsk vilayəti ərazisinə daxildir.
| Orta Sibir yaylası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 1800 m |
| Uzunluğu | 2000 km |
| Eni | 2000 km |
| Sahəsi | 3500000 km² |
| Hündür nöqtəsi | Kamen dağı |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cənubda Şərqi Sayan, Pribaikal və Zabaykal silsilələri, qərbdə Yenisey vadisi, şimalda Şimali Sibir ovalığı, şərqdə Lena vadisi ilə məhdudlaşır.
Relyef
Mərkəzi Sibir yaylası geniş yaylalar və silsilələrin növbələşməsi ilə xarakterizə olunur. Ərazinin ən yüksək ərazilərinə Putorana alçaq dağlığı (Kamen dağı - dəniz səviyyəsindən 1701 m yüksəklikdə yerləşir) daxildir. Yaylanın qərb kənarında dəniz səviyyəsindən orta hündürlüyü 900 m olan Yenisey silsiləsinin güclü dağılmış yüksəklikləri keçir. 700–1000 m yüksəkliklərdə olan Orta Anqara silsiləsi aydın şəkildə fərqlənir. Aşağı Tunqus, Anqara və Vilyuynin su ayrıcıları 400–600 m yüksəkliyə sahibdir. Burada qədim lakkolitlərin yerində alçaq silsilələr və qübbəli səthlər xarakterikdir. Düzənliklərin şimal-qərbində buzlaqların fəaliyyət izləri var. Şimal-şərqdə yerləşən Lena-Vilyuy ovalığının (Orta Yakutiya) mütləq yüksəkliyi 100 ilə 200 m, ətrafındakı yerlər isə 400 m-ə qədər yüksəlir.
İqlim
Yaylanın əsas iqlim xüsusiyyətləri Şimali Asiyanın orta hissəsindəki coğrafi mövqeyi, isti dənizlərdən uzaqlığı və Şimal Buzlu okeanının təsiri ilə müəyyən edilir. Yayladakı iqlim kəskin kontinentaldır, isti və soyuq mövsümlərin böyük temperatur amplitudları mövsümlər arasında çox qeyri-bərabər paylanır.
Yanvar ayında cənub və cənub-qərbdə orta temperatur -22 °C, şimalda -44 °C, iyul ayının orta temperaturuna gəldikdə isə cənubda + 25 °C, şimalda + 12 °C-dir. Orta Sibir yaylası üçün şərq əyalətlərində iqlim kontinentallığının əhəmiyyətli dərəcədə artması ilə xarakterizə olunur. Yakutiyada mütləq temperaturun amplitudları 100°-ə çatır. Ən isti və ən soyuq ayların orta temperaturlarında fərq 55-65°-dir. Ən şiddətli qışlar Vilyuy platosundadır. Burada minimum temperatur tez-tez 60 °C-dən aşağı olur. yayla ərazisində yağıntının miqdarı qeyri bərabər paylanmışdır - cənubda ildə orta hesabla 250–300 mm, şimalda ildə 400–500 mm (ən çox yağıntı Putorana alçaq dağlığına düşür - ildə 700–800 mm). Yağıntının çox hissəsi yayın ikinci yarısına düşür: tez-tez iyul və avqust aylarında bütün uzun soyuq dövrlə müqayisədə 2-3 dəfə çox yağıntı düşür. Fərqli illər ərzində yağışların güclü dalğalanması da xarakterikdir. Dudinkada quru bir ildə yalnız 125 mm, yağışlı bir ildə isə 350 mm-ə qədər; Krasnoyarskda illik yağıntının miqdarı 127 ilə 475 mm arasında dəyişir.
Faydalı qazıntılar
Yaylanın ərazisində almaz, nikel, mis, dəmir və alüminium filizləri, kömür, qrafit, daş duzu, neft və təbii qaz yataqları var.
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- "Северо-Сибирская низменность. Средне-Сибирское плоскогорье". 2015-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-22.
- "Энциклопедия Сибирь-матушка " Среднесибирское плоскогорье". 2015-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-13.
- "Средняя Сибирь. общая характеристика". 2022-05-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Orta Sibir yaylasi saxa Orto Sibiir haptal hajalaah sire Serqi Sibir erazisinde Rusiyanin serq hisseside Sibir platformasi uzerinde yerlesen yayla Inzibati baximindan Saxa Krasnoyarsk diyari ve Irkutsk vilayeti erazisine daxildir Orta Sibir yaylasiUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 1800 mUzunlugu 2000 kmEni 2000 kmSahesi 3500000 km Hundur noqtesi Kamen dagiYerlesmesi68 sm e 95 s u Olke RusiyaOrta Sibir yaylasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Cenubda Serqi Sayan Pribaikal ve Zabaykal silsileleri qerbde Yenisey vadisi simalda Simali Sibir ovaligi serqde Lena vadisi ile mehdudlasir RelyefMerkezi Sibir yaylasi genis yaylalar ve silsilelerin novbelesmesi ile xarakterize olunur Erazinin en yuksek erazilerine Putorana alcaq dagligi Kamen dagi deniz seviyyesinden 1701 m yukseklikde yerlesir daxildir Yaylanin qerb kenarinda deniz seviyyesinden orta hundurluyu 900 m olan Yenisey silsilesinin guclu dagilmis yukseklikleri kecir 700 1000 m yuksekliklerde olan Orta Anqara silsilesi aydin sekilde ferqlenir Asagi Tunqus Anqara ve Vilyuynin su ayricilari 400 600 m yuksekliye sahibdir Burada qedim lakkolitlerin yerinde alcaq silsileler ve qubbeli sethler xarakterikdir Duzenliklerin simal qerbinde buzlaqlarin fealiyyet izleri var Simal serqde yerlesen Lena Vilyuy ovaliginin Orta Yakutiya mutleq yuksekliyi 100 ile 200 m etrafindaki yerler ise 400 m e qeder yukselir IqlimYaylanin esas iqlim xususiyyetleri Simali Asiyanin orta hissesindeki cografi movqeyi isti denizlerden uzaqligi ve Simal Buzlu okeaninin tesiri ile mueyyen edilir Yayladaki iqlim keskin kontinentaldir isti ve soyuq movsumlerin boyuk temperatur amplitudlari movsumler arasinda cox qeyri beraber paylanir Yanvar ayinda cenub ve cenub qerbde orta temperatur 22 C simalda 44 C iyul ayinin orta temperaturuna geldikde ise cenubda 25 C simalda 12 C dir Orta Sibir yaylasi ucun serq eyaletlerinde iqlim kontinentalliginin ehemiyyetli derecede artmasi ile xarakterize olunur Yakutiyada mutleq temperaturun amplitudlari 100 e catir En isti ve en soyuq aylarin orta temperaturlarinda ferq 55 65 dir En siddetli qislar Vilyuy platosundadir Burada minimum temperatur tez tez 60 C den asagi olur yayla erazisinde yagintinin miqdari qeyri beraber paylanmisdir cenubda ilde orta hesabla 250 300 mm simalda ilde 400 500 mm en cox yaginti Putorana alcaq dagligina dusur ilde 700 800 mm Yagintinin cox hissesi yayin ikinci yarisina dusur tez tez iyul ve avqust aylarinda butun uzun soyuq dovrle muqayisede 2 3 defe cox yaginti dusur Ferqli iller erzinde yagislarin guclu dalgalanmasi da xarakterikdir Dudinkada quru bir ilde yalniz 125 mm yagisli bir ilde ise 350 mm e qeder Krasnoyarskda illik yagintinin miqdari 127 ile 475 mm arasinda deyisir Faydali qazintilarYaylanin erazisinde almaz nikel mis demir ve aluminium filizleri komur qrafit das duzu neft ve tebii qaz yataqlari var IstinadlarGEOnet Names Server 2018 Severo Sibirskaya nizmennost Sredne Sibirskoe ploskogore 2015 06 19 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 22 Enciklopediya Sibir matushka Srednesibirskoe ploskogore 2015 02 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 13 Srednyaya Sibir obshaya harakteristika 2022 05 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 13