Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Oleander ( lat. Nérium) - Apocynaceae fəsiləsinin monotipik çiçəkli bitki cinsidir . Yeganə növ adi oleandr ( Nerium oleander ), planetin subtropik bölgələrində geniş yayılmış kol bitkisidir.
| Oleandr | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ümumi görkəmi | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Oleandr | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| Nerium L. (1753) | ||||||||||
| yeganə növ | ||||||||||
| Nerium oleander L. (1753) | ||||||||||
| Mühafizə statusu | ||||||||||
 )Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: ??? | ||||||||||
| ||||||||||
Bir dekorativ bitki olaraq, oleander subtropik iqlimi olan bölgələrdə landşaft dizaynında geniş istifadə olunur. Çiçəkli otaq bitkisi kimi də becərilir.
Oleander zəhərli bitkidir, buna görə onu becərərkən diqqətli olmaq lazımdır. Oleander şirəsi bir sıra ürək qlikozidlərini ehtiva edir, bəziləri dərman məqsədləri üçün istifadə olunur.
Adının mənşəyi
Ümumi adı Nerium q.yun. νερος ( neros ) - nəm, bitkinin yaşayış yeri ilə əlaqələndirilir. Oleander, ehtimal ki, lat. olea - zeytun və q.yun. ἀνήρ ( aner ) və ya ανδρος ( andros ) - kişi.
Yayılma arealı
Oleanderin vətəni qərbdə Mərakeş və Portuqaliyaya qədər, şərqdə Cənubi Çinə qədər quru və yarı quru subtropiklərdə geniş yayılıb. Vəhşi oleander tez-tez quruyan çayların ( dərələr, vadilər ) yataqlarında bitir.
Keçmiş SSRİ ərazisində, Krımın cənub sahillərində, Qafqazın Qara dəniz sahillərində, Cənubi Qafqazda, Orta Asiyanın cənub bölgələrində yetişdirilir.
Botanik təsviri
Oleandr - qəhvəyi budaqlı böyük həmişəyaşıl koldur. Yarpaqları ensiz, uzunluğu 10-15 sm-ə qədər və eni 3sm-ə qədər, qısa ləçəklər üzərində düzülmüşdür.
Oleandr çiçəkləri parlaq, iri, beşüzvlüdür.
Ağ və çəhrayı ləçəklər ən çox yayılmışdır, qırmızı və sarı (sarımtıl) daha az yayılmışdır. Oleandrın bir çox növləri müxtəlif rəng və formalı çiçəklərlə, o cümlədən qoşa çiçəklilər kimi yetişdirilmişdir. Çiçəkləmə vaxtı iqlimdən asılıdır, iyundan oktyabr ayına qədər davam edə bilər.
Meyvələr çox toxumlu, uzunluğu təxminən 10sm-ə çatır. Toxumlar lələk tumurcuqlu olur.
Toksiklik
Bitkinin bütün hissələri tərkibində və digər ürək qlikozidləri olduğuna görə zəhərlidir. Ağızdan qəbul edilən oleandr şirəsi insanlarda və heyvanlarda şiddətli zəhərlənməyə səbəb olur, qusma və ishal, daha sonra ürək və mərkəzi sinir sisteminin fəaliyyətində ciddi problemlərə səbəb olur. Tərkibindəki ürək qlikozidləri ürəyin dayanmasına səbəb ola bilər. Zəhərli olması səbəbindən onu uşaq müəssisələrində, eləcə də uşaqların və heyvanların yaşadığı evlərdə yerləşdirmək tövsiyə edilmir.
Tibbi Tətbiqi
Oleander yarpağından dərman xammalı kimi istifadə olunur ( lat. Folium Oleandri), tərkibində kardiotonik qlikozidlər var, bunlardan əsası törəməsi olan monozid dir.
Yarpaqlarından əldə edilən və preparatları əvvəllər məhlullarda və tabletlərdə ürək-damar fəaliyyətinin müxtəlif pozğunluqları üçün kardiotonik agent kimi istifadə olunurdu. Hal-hazırda isə bir çox ölkələrdə oleandr preparatları istifadə edilmir.
Becərmə
Bitki quraqlığa davamlıdır, isti sevəndir, lakin qışda temperaturun -10 dərəcəyə qədər enməsinə dözür. İdeal olaraq Aralıq dənizi iqlimində böyüyür.
Soyuq iqlimlərdə oleandr qapalı qış baxımı ilə çəllək bitkisi ( istixanada), həmçinin otaq bitkisi kimi yetişdirilir.
İstinad
- Ботаника, 2006
- Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь : Справ. пособие. М.: Высш. шк. Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. 1990. 217. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Oleander lat Nerium Apocynaceae fesilesinin monotipik cicekli bitki cinsidir Yegane nov adi oleandr Nerium oleander planetin subtropik bolgelerinde genis yayilmis kol bitkisidir Oleandrumumi gorkemiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AciciceklilerFesile KendirkimilerYarimfesile Triba Cins OleandrBeynelxalq elmi adiNerium L 1753 yegane novNerium oleander L 1753 Muhafize statusuAz qaygi teleb edenler Least Concern IUCN 3 1 Least Concern Vikinovlerde sistematikaSekil axtarisiITIS 30183NCBI 63461FW 54730 Bir dekorativ bitki olaraq oleander subtropik iqlimi olan bolgelerde landsaft dizayninda genis istifade olunur Cicekli otaq bitkisi kimi de becerilir Oleander zeherli bitkidir buna gore onu becererken diqqetli olmaq lazimdir Oleander siresi bir sira urek qlikozidlerini ehtiva edir bezileri derman meqsedleri ucun istifade olunur Adinin menseyiUmumi adi Nerium q yun neros neros nem bitkinin yasayis yeri ile elaqelendirilir Oleander ehtimal ki lat olea zeytun ve q yun ἀnhr aner ve ya andros andros kisi Yayilma arealiOleanderin veteni qerbde Merakes ve Portuqaliyaya qeder serqde Cenubi Cine qeder quru ve yari quru subtropiklerde genis yayilib Vehsi oleander tez tez quruyan caylarin dereler vadiler yataqlarinda bitir Kecmis SSRI erazisinde Krimin cenub sahillerinde Qafqazin Qara deniz sahillerinde Cenubi Qafqazda Orta Asiyanin cenub bolgelerinde yetisdirilir Botanik tesviriCilpaq kokleri olan yabani oleander bitkisi Tunis Oleandr qehveyi budaqli boyuk hemiseyasil koldur Yarpaqlari ensiz uzunlugu 10 15 sm e qeder ve eni 3sm e qeder qisa lecekler uzerinde duzulmusdur Oleandr cicekleri parlaq iri besuzvludur Ag ve cehrayi lecekler en cox yayilmisdir qirmizi ve sari sarimtil daha az yayilmisdir Oleandrin bir cox novleri muxtelif reng ve formali ciceklerle o cumleden qosa cicekliler kimi yetisdirilmisdir Cicekleme vaxti iqlimden asilidir iyundan oktyabr ayina qeder davam ede biler Meyveler cox toxumlu uzunlugu texminen 10sm e catir Toxumlar lelek tumurcuqlu olur Toksiklikqlikozidinin qurulusu Bitkinin butun hisseleri terkibinde ve diger urek qlikozidleri olduguna gore zeherlidir Agizdan qebul edilen oleandr siresi insanlarda ve heyvanlarda siddetli zeherlenmeye sebeb olur qusma ve ishal daha sonra urek ve merkezi sinir sisteminin fealiyyetinde ciddi problemlere sebeb olur Terkibindeki urek qlikozidleri ureyin dayanmasina sebeb ola biler Zeherli olmasi sebebinden onu usaq muessiselerinde elece de usaqlarin ve heyvanlarin yasadigi evlerde yerlesdirmek tovsiye edilmir Tibbi TetbiqiOleander yarpagindan derman xammali kimi istifade olunur lat Folium Oleandri terkibinde kardiotonik qlikozidler var bunlardan esasi toremesi olan monozid dir Yarpaqlarindan elde edilen ve preparatlari evveller mehlullarda ve tabletlerde urek damar fealiyyetinin muxtelif pozgunluqlari ucun kardiotonik agent kimi istifade olunurdu Hal hazirda ise bir cox olkelerde oleandr preparatlari istifade edilmir BecermeIki ayliq yasda oleandr fidani bitki boyu texminen 9sm Nerium oleander Vyana Dioscorides Bizans 6 ci esr Bitki quraqliga davamlidir isti sevendir lakin qisda temperaturun 10 dereceye qeder enmesine dozur Ideal olaraq Araliq denizi iqliminde boyuyur Soyuq iqlimlerde oleandr qapali qis baximi ile cellek bitkisi istixanada hemcinin otaq bitkisi kimi yetisdirilir IstinadBotanika 2006 Blinova K F i dr Botaniko farmakognosticheskij slovar Sprav posobie M Vyssh shk Pod red K F Blinovoj G P Yakovleva 1990 217 ISBN 5 06 000085 0