Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ogüst Kont (fr. Auguste Comte; 19 yanvar 1798[…], Monpelye, Birinci Fransa Respublikası – 5 sentyabr 1857[…], Paris, İkinci Fransa İmperiyası) — Fransa filosofu və sosioloqu, pozitivizmin banisi. Sosiologiyanın bir elm kimi formalaşmasında, onun Tarix və Fəlsəfədən ayrıca fəaliyyət göstərməsi üçün böyük işlər görmüşdür. Sen-Simonun katibi və əməkdaşı olmuşdur.
| Ogüst Kont | |
|---|---|
| fr. Isidore Marie Auguste François Xavier Comte | |
 | |
| Doğum adı | Isidore Marie Auguste François Xavier Comte. |
| Doğum tarixi | 19 yanvar 1798[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 sentyabr 1857[…](59 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | mədə xərçəngi |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı |
|
| Elm sahələri | fəlsəfə, sosiologiya |
| Təhsili |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təbiətin dərk edilməsi tarixi Kont tərəfindən üç mərhləyə bölünmüşdür:
Həyatı
Vergi məmuru olan atası və anası, royalist və qatı Katolik idi. O dövrdə Fransada yayılan Respublikaçılığa və şübhəçi görüşlərə əleyhdar idilər. Balaca Komt bu qarşıdurmalı mühitində öz mövqeyini təyin etdi: Katolik Kilsəsinə və kralçılığa qarşı çıxdı. Fiziki baxımdan sağlam deyildi. Çəlimsiz bədəni, miyopluğu, mədə xəstəliyi həyatı boyunca ona problem oldu.1821-ci ildə haqqında şayələr gəzən bir xanımla ailə həyatı qurdu. Doğulduğu yerdə köhnə dostları tərəfindən yaxşı qarşılanmadığı üçün Parisə qayıtdı. Xüsusi bir qrupa dərs vermə cəhdi psixoloji problemlərinə görə yarımçıq qaldı. 1827-ci ildə "Senna" çayına atlayaraq intihara cəht etdi. Psixoloji yardım gördükdən sonra 1827-ci ildə tam sağlamlığına qovuşdu. 1857-ci ilin may ayında dostunun cənazə mərasimində xəstələnir. Mədə xərçənginə tutulan Comte 1857-ci ildə sentyabr ayının 5-i Parisdə vəfat edir. Öz istəyi ilə məzar daşına bunlar yazılır: "Qanun olaraq eşq, təməl olaraq nizam, məqsəd olaraq isə irəliləməkdir."
Təhsili
Ata və anasının tutduğu yaşlı bir müəllimdən Latın dilini öyrəndikdən sonra 9 yaşında orta məktəbə başladı. İnternat həyatı ona ağır gəldi. Ancaq zehni inkişafı yaşının irəlisində olduğundan dərslərində çox müvəffəqiyyətli oldu. 14 yaşında Katolik kilsəsindən ayrıldı.15 yaşında Paris Politexnik Məktəbi imtahanına girdi və çox müvəffəqiyyətli olmasına baxmayaraq yaşının kiçikliyi səbəbi ilə məktəbə qəbul edilmədi. 1814-cü ilin oktyabr ayında Paris Politexnik məktəbinə girdi. Məktəbin zamana bağlı möhkəm intizamı baş əyməz rəftarı Komta görə deyildi. Bu səbəblə 2 il bu məktəbdə qaldı. Napolyon Elbe adasına qaçanda, ondan nifrət etdiyi halda, Parisin xarici işğalından qurtarılması məqsədiylə döyüşə gedən şagirdlərə qatıldı. Gecələri məktəbdən qaçıb, Paris küçələrində gəzməsi, məktəb rəhbərliyinə qarşı bəzi davranışları səbəbiylə, polis qarovulunda Montpollierə göndərildi. Məktəbi də Respublikaçı meyilliləri səbəbiylə, rəhbərlik tərəfindən bağlanıldı.
Fəaliyyəti
Kont sanki cəmiyyətin güzgüsü olan Parisdən uzaq qala bilmirdi. 18 yaşında Parisə qayıtdı. Bu dövründə xüsusilə Fəlsəfə və Tarix kitabları oxudu. XVIII əsrdə Fransız mütəfəkkirlərindən Montesqye Kondorse Turgotun fikirlərindən təsirləndi. Təsirləndiyi mütəfəkkirlər arasında Hyum və Kant da var idi. İçində yaşadığı ictimai şərtlər və adı çəkilən mütəfəkkirlərin fikirlərindən də faydalanaraq öz xüsusi sintezini meydana gətirdi. Tanış olduğu insanlar arasına daha sonra ədavətə düşəcəyi sosializmin qurucularından Saint-Simon da var idi. İctimai mövzuların yanında riyaziyyat, astronomiya, fizika, kimya, biologiya elmi işlərini də davam etdirdi.1829-cu ildə yarım qalan kurs silsiləsinə təkrar başladı. Bu dəfə müvəffəqiyyətlə tamamladı. Bu kurslarını "Pozitiv Fəlsəfə kursları" başlığı altında nəşr etdi. Səkkiz ilini "Pozitiv Siyasi Sistem" adlı əsərinə həsr edən Komt, bu əsərində sosiologiyanın tərifinə də yer vermişdir.
Yazıları geniş bir kütləyə təsir etməyə başlamışdı. Dünyanın hər yerindən pozitivist qruplarla əlaqə qurmağa başlamışdır.
Əsərləri
"Pozitiv Siyasi Sistem"
Sosiologiyası
Auguste Comte " Sosiologiya niye digər elmlər kimi şaxəli bir elm olmasın?" fikrini irəli sürmüşdü. Comte pozitivizm ilə cəmiyyətin modernləşməsi fikrini irəli sürmüşdür. Sosial teorisi təbiət elmləri ilə bağlı idi. Yaradıcı karyerasına Saint Simon’un yardımı ilə başlayan Auguste Comte, insanlığın tarix boyu inkişafını və Avropa cəmiyyəti daxilində mövcud vəziyyətə necə gəldiklərini araşdırmağa başlamışdır. Auguste Comte'a görə Sosiologiya tarixində iki böyük önəmli nüans var:
1)Sosioloji sözündə " ixtira edən"
2)Üç əsas qanun
Auguste Comte hər şeydən əvvəl "Aydınlanma dövrü" olan "Modernitə dövrünün" inkişafı üçün ağılın vacib olduğunu bildirmişdir. Buna görə onun fikirləri Aydınlanma dövründə ağlın daha üstün olduğu fikrini dəqiqləşdirmişdir. Daha sonra Comte təbiət elmlərinin və onların inkişaf yollarının araşdırılması prosesinə başlamışdır. Comte cəmiyyətin elm haqqında yeni fikirlərinin ola biləcəyi fikirlərini irəli sürmüşdür. Bu sadəcə elmi bilikləri artırmaq üçün deyildi, əsas mövzu olan cəmiyyəti dəyişdirmək idi. Alimə görə təbiət elmlərinin öyrənilməsi bu cəmiyyətdə köklü dəyişikliklər edəcəyi qənaətinə gəlmişdir. Təbiət elmləri üzərində aparılan araşdırmalar, kəşflər sadəcə təbiəti başa düşməyimiz üçün deyildir. Eyni zamanda texnologiyanın inkişafına da yol açaraq, sənaye dövründə və hal-hazırda yaşadığımız dövrdə modern dünyanın ortaya çıxmasına yol açmışdır. Beləliklə, Comte'a görə cəmiyyət elmin bir hissəsidir və bu məsələnin araşdırılmasının çox çətin olduğunu bildirmişdir. Özəlliklə sosiologiya və biologiya elmi arasında oxşarlıqların çox oluğunu vurğulamışdır. Comte'un sosioloji anlayışına görə cəmiyyəti parçalara ayırmaq olmaz. Parçalara ayrılsa belə araşdırmaq mümkün olmayacaq. Çünki cəmiyyəti formalaşdıran ünsürlər, eyni ilə bir bədənin orqanları kimi bir sistemdə formalaşmışdır.
Üç əsas qanunu
Comtenun sosiologiya haqqında dediyi fikirlərdən sonra ikinci olaraq üç əsas qanunu ön plana çıxarmışdır. Bu qanuna görə, cəmiyyətin bir hadisə ilə bağlı fikirləri üç mərhələli transformasiya keçirər və bu mərhələ insan tarixini üzə çıxarar.
İlk mərhələ Teoloji mərhələdir. Bu mərhələdə hər şey tanrı, tanrılar ya da tanrıya ibadət, inanc əsas yer tutur. Cəmiyyətin vəziyyəti teoloji hərəkətlərlə formalaşmışdır.
İkinci mərhələ isə Metofizik mərhələdir. Bu mərhələdə pozitivist mərhələyə keçiş üçün tanrı yaddan çıxır və mücərrəd varlıqlara inanma ön plana çıxarılır. Cəmiyyətdə insan hakları, hüquq, bərabərlik və.s kimi mücərrəd anlayışlara əsaslanır.
Və son olaraq üçüncü mərhələ Elm ya da Pozitivist Mərhələsidir. Yəni elmlərin metodlar və teorilər ilə doğrulanması. Pozitivist məlumat anlayışının bu mərhələdə hakim olduğu cəmiyyət nə din, nə də metafizik prinsiplərə görə təşkil olunacaqdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Fletcher R., Barnes H. E. Auguste Comte // Encyclopædia Britannica (ing.).
- http://sabix.revues.org/341.
- Конт Огюст // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- https://acikogretim.istanbul.edu.tr 2018-05-02 at the Wayback Machine https://acikders.ankara.edu.tr 2020-05-04 at the Wayback Machine
Xarici keçidlər
- Comte tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Ogüst Kont İnternet arxivində
- Ogüst Kont tərəfindən əsərlər -da (açıq audi-kitablar)
![image]()
- Auguste Comte: Stanford Encyclopaedia of Philosophy
- J. H. Bridges, The Seven New Thoughts of the Positive Polity 1915
- Henri Gouhier, "Final Chapter – Life in the anticipation of the Grave", from The Life of Auguste Comte (1931). In Comte's last years, practicing his own religion.
- Auguste Comte quotes
- Ogüst Kont (ing.) Find a Grave saytında
- The Three Cs and the Notion of Progress: Copernicus, Condorcet, Comte by Caspar J M Hewett
- The positive philosophy, Auguste Comte / freely translated and selected by Harriet Martineau, Cornell University Library Historical Monographs Collection – downloadable version
- Some selections from first lecture of Course of Positive Philosophy
- Auguste Comte – High Priest of Positivism by Caspar Hewett
- Maison d'Auguste Comte
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Ogust Ogust Kont fr Auguste Comte 19 yanvar 1798 Monpelye Birinci Fransa Respublikasi 5 sentyabr 1857 Paris Ikinci Fransa Imperiyasi Fransa filosofu ve sosioloqu pozitivizmin banisi Sosiologiyanin bir elm kimi formalasmasinda onun Tarix ve Felsefeden ayrica fealiyyet gostermesi ucun boyuk isler gormusdur Sen Simonun katibi ve emekdasi olmusdur Ogust Kontfr Isidore Marie Auguste Francois Xavier ComteDogum adi Isidore Marie Auguste Francois Xavier Comte Dogum tarixi 19 yanvar 1798 1798 01 19 Dogum yeri Monpelye Birinci Fransa RespublikasiVefat tarixi 5 sentyabr 1857 1857 09 05 59 yasinda Vefat yeri Paris Ikinci Fransa ImperiyasiVefat sebebi mede xercengiDefn yeri Per Lasez qebiristanligiHeyat yoldasi Karolin Massin d 1825 1842 Elm saheleri felsefe sosiologiyaTehsili Fransa Politexnik Mektebi 1814 1816 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tebietin derk edilmesi tarixi Kont terefinden uc merhleye bolunmusdur Teoloji Metafizik Pozitiv HeyatiVergi memuru olan atasi ve anasi royalist ve qati Katolik idi O dovrde Fransada yayilan Respublikaciliga ve subheci goruslere eleyhdar idiler Balaca Komt bu qarsidurmali muhitinde oz movqeyini teyin etdi Katolik Kilsesine ve kralciliga qarsi cixdi Fiziki baximdan saglam deyildi Celimsiz bedeni miyoplugu mede xesteliyi heyati boyunca ona problem oldu 1821 ci ilde haqqinda sayeler gezen bir xanimla aile heyati qurdu Doguldugu yerde kohne dostlari terefinden yaxsi qarsilanmadigi ucun Parise qayitdi Xususi bir qrupa ders verme cehdi psixoloji problemlerine gore yarimciq qaldi 1827 ci ilde Senna cayina atlayaraq intihara ceht etdi Psixoloji yardim gordukden sonra 1827 ci ilde tam saglamligina qovusdu 1857 ci ilin may ayinda dostunun cenaze merasiminde xestelenir Mede xercengine tutulan Comte 1857 ci ilde sentyabr ayinin 5 i Parisde vefat edir Oz isteyi ile mezar dasina bunlar yazilir Qanun olaraq esq temel olaraq nizam meqsed olaraq ise irelilemekdir Tehsili Ata ve anasinin tutdugu yasli bir muellimden Latin dilini oyrendikden sonra 9 yasinda orta mektebe basladi Internat heyati ona agir geldi Ancaq zehni inkisafi yasinin irelisinde oldugundan derslerinde cox muveffeqiyyetli oldu 14 yasinda Katolik kilsesinden ayrildi 15 yasinda Paris Politexnik Mektebi imtahanina girdi ve cox muveffeqiyyetli olmasina baxmayaraq yasinin kicikliyi sebebi ile mektebe qebul edilmedi 1814 cu ilin oktyabr ayinda Paris Politexnik mektebine girdi Mektebin zamana bagli mohkem intizami bas eymez reftari Komta gore deyildi Bu sebeble 2 il bu mektebde qaldi Napolyon Elbe adasina qacanda ondan nifret etdiyi halda Parisin xarici isgalindan qurtarilmasi meqsediyle doyuse geden sagirdlere qatildi Geceleri mektebden qacib Paris kucelerinde gezmesi mekteb rehberliyine qarsi bezi davranislari sebebiyle polis qarovulunda Montpolliere gonderildi Mektebi de Respublikaci meyillileri sebebiyle rehberlik terefinden baglanildi FealiyyetiKont sanki cemiyyetin guzgusu olan Parisden uzaq qala bilmirdi 18 yasinda Parise qayitdi Bu dovrunde xususile Felsefe ve Tarix kitablari oxudu XVIII esrde Fransiz mutefekkirlerinden Montesqye Kondorse Turgotun fikirlerinden tesirlendi Tesirlendiyi mutefekkirler arasinda Hyum ve Kant da var idi Icinde yasadigi ictimai sertler ve adi cekilen mutefekkirlerin fikirlerinden de faydalanaraq oz xususi sintezini meydana getirdi Tanis oldugu insanlar arasina daha sonra edavete duseceyi sosializmin qurucularindan Saint Simon da var idi Ictimai movzularin yaninda riyaziyyat astronomiya fizika kimya biologiya elmi islerini de davam etdirdi 1829 cu ilde yarim qalan kurs silsilesine tekrar basladi Bu defe muveffeqiyyetle tamamladi Bu kurslarini Pozitiv Felsefe kurslari basligi altinda nesr etdi Sekkiz ilini Pozitiv Siyasi Sistem adli eserine hesr eden Komt bu eserinde sosiologiyanin terifine de yer vermisdir Yazilari genis bir kutleye tesir etmeye baslamisdi Dunyanin her yerinden pozitivist qruplarla elaqe qurmaga baslamisdir Eserleri Pozitiv Siyasi Sistem SosiologiyasiAuguste Comte Sosiologiya niye diger elmler kimi saxeli bir elm olmasin fikrini ireli surmusdu Comte pozitivizm ile cemiyyetin modernlesmesi fikrini ireli surmusdur Sosial teorisi tebiet elmleri ile bagli idi Yaradici karyerasina Saint Simon un yardimi ile baslayan Auguste Comte insanligin tarix boyu inkisafini ve Avropa cemiyyeti daxilinde movcud veziyyete nece geldiklerini arasdirmaga baslamisdir Auguste Comte a gore Sosiologiya tarixinde iki boyuk onemli nuans var 1 Sosioloji sozunde ixtira eden 2 Uc esas qanun Auguste Comte her seyden evvel Aydinlanma dovru olan Modernite dovrunun inkisafi ucun agilin vacib oldugunu bildirmisdir Buna gore onun fikirleri Aydinlanma dovrunde aglin daha ustun oldugu fikrini deqiqlesdirmisdir Daha sonra Comte tebiet elmlerinin ve onlarin inkisaf yollarinin arasdirilmasi prosesine baslamisdir Comte cemiyyetin elm haqqinda yeni fikirlerinin ola bileceyi fikirlerini ireli surmusdur Bu sadece elmi bilikleri artirmaq ucun deyildi esas movzu olan cemiyyeti deyisdirmek idi Alime gore tebiet elmlerinin oyrenilmesi bu cemiyyetde koklu deyisiklikler edeceyi qenaetine gelmisdir Tebiet elmleri uzerinde aparilan arasdirmalar kesfler sadece tebieti basa dusmeyimiz ucun deyildir Eyni zamanda texnologiyanin inkisafina da yol acaraq senaye dovrunde ve hal hazirda yasadigimiz dovrde modern dunyanin ortaya cixmasina yol acmisdir Belelikle Comte a gore cemiyyet elmin bir hissesidir ve bu meselenin arasdirilmasinin cox cetin oldugunu bildirmisdir Ozellikle sosiologiya ve biologiya elmi arasinda oxsarliqlarin cox olugunu vurgulamisdir Comte un sosioloji anlayisina gore cemiyyeti parcalara ayirmaq olmaz Parcalara ayrilsa bele arasdirmaq mumkun olmayacaq Cunki cemiyyeti formalasdiran unsurler eyni ile bir bedenin orqanlari kimi bir sistemde formalasmisdir Uc esas qanunu Comtenun sosiologiya haqqinda dediyi fikirlerden sonra ikinci olaraq uc esas qanunu on plana cixarmisdir Bu qanuna gore cemiyyetin bir hadise ile bagli fikirleri uc merheleli transformasiya kecirer ve bu merhele insan tarixini uze cixarar Ilk merhele Teoloji merheledir Bu merhelede her sey tanri tanrilar ya da tanriya ibadet inanc esas yer tutur Cemiyyetin veziyyeti teoloji hereketlerle formalasmisdir Ikinci merhele ise Metofizik merheledir Bu merhelede pozitivist merheleye kecis ucun tanri yaddan cixir ve mucerred varliqlara inanma on plana cixarilir Cemiyyetde insan haklari huquq beraberlik ve s kimi mucerred anlayislara esaslanir Ve son olaraq ucuncu merhele Elm ya da Pozitivist Merhelesidir Yeni elmlerin metodlar ve teoriler ile dogrulanmasi Pozitivist melumat anlayisinin bu merhelede hakim oldugu cemiyyet ne din ne de metafizik prinsiplere gore teskil olunacaqdir Hemcinin baxJan Jak Russo Jan Po un rtrIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Fletcher R Barnes H E Auguste Comte Encyclopaedia Britannica ing http sabix revues org 341 Kont Ogyust Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 https acikogretim istanbul edu tr 2018 05 02 at the Wayback Machine https acikders ankara edu tr 2020 05 04 at the Wayback MachineXarici kecidlerDiger layihelerdeVikisitatda elaqeli sitatlarVikimenbede elaqeli metnlerVikianbarda elaqeli media fayllar Felsefe portali Comte terefinden eserler Qutenberq layihesinde Eserleri ve ya muellifi oldugu isler Ogust Kont Internet arxivinde Ogust Kont terefinden eserler da aciq audi kitablar Auguste Comte Stanford Encyclopaedia of Philosophy J H Bridges The Seven New Thoughts of the Positive Polity 1915 Henri Gouhier Final Chapter Life in the anticipation of the Grave from The Life of Auguste Comte 1931 In Comte s last years practicing his own religion Auguste Comte quotes Ogust Kont ing Find a Grave saytinda The Three Cs and the Notion of Progress Copernicus Condorcet Comte by Caspar J M Hewett The positive philosophy Auguste Comte freely translated and selected by Harriet Martineau Cornell University Library Historical Monographs Collection downloadable version Some selections from first lecture of Course of Positive Philosophy Auguste Comte High Priest of Positivism by Caspar Hewett Maison d Auguste Comte