Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Qız qalası adlanan Namərdqala haqqındadır. Digər mənalar üçün Qız qalası (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın. |
Namərd qala – digər adları: Mamır Qalası, Çarek Qalası Azərbaycan Respublikası Gədəbəy rayonunun Söyüdlü kəndi yaxınlığında yerləşən orta əsrlərə aid müdafiə tikilisi.
| Namərdqala | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Gədəbəy |
| Yerləşir | Söyüdlü |
| Aidiyyatı | Hülakülər |
| Tikilmə tarixi | IX-XII əsrlər |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
| Material | kərpic |
| İstinad nöm. | 217 |
| Kateqoriya | Qala |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
| | |
Haqqında
Azərbaycanın dağ qalaları içərisində Gədəbəydəki Namərd qala yaxşı durumda olması, tikinti materialı, ən başlıcası isə memarlıq biçimlərinin son dərəcə monumentallığı ilə seçilir.
Hazırda Namərdqalanın nə vaxt və hansı tarixi zərurətə görə tikilməsi məlum deyil. Əsas inşaat materialı və tikinti-memarlıq xüsusiyyətlərinə görə araşdırmaçılar onu XII əsr – Eldənizlər dövrünün əsəri sayırlar.
verdiyi məlumatlara görə, Çarek Qalası 1204-cü ildə İvane Zakaryanın hakimiyətinə keçmişdir.
Kirakos Gəncəlinin qeydlərinə görə 1220-ci ildə, monqol-tatar yürüşlərindən qaçan alban katolikosu İohan (1195–1235) Çarek qalasına sığınmış və kilsə mərkəzini buraya daşımışdır.
1224-cü ildə isə artıq bölgədə monqol-tatar hakimiyətini bərqərar edir.
Mövqeyi
Qalanın yerləşdiyi ərazi Söyüdlü kəndindən təxminən 7–10 km məsafədəki sıx meşəli-dağlı bölgədir. Kənddən 7 km aralıda zirvəsinin qeyri-adi silueti ilə bir dağ diqqəti özünə çəkir. Yaxınlaşdıqca zirvədəki memarlıq kütlələri yavaş-yavaş aydınlaşır. Qarşıda əzəmətli bir qala bu əlçatmaz yerlərdə insan əlinin möcüzəsi kimi yüksəlir. Qala əldən -ayaqdan uzaq bir yerdə, çox ağır dağ şəraitində tikilmişdir. Dağ qalalarının çoxunda olduğu kimi bu qalalı dağ da silsilədə ada vəziyyəti tutur. Dağın ətəklərini iki yandan Şəmkir və Mis çayları yuyur.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Azərbaycanda olan digər Qız qalalarından fərqli olaraq Söyüdlüdə yerləşən qalanın daha yığcam, biçimcə monumental, şəhər qalalarına bənzəyən, çoxbucaqlı bitkin planı vardır. Çətin dağ şəraitində belə aydın və dəqiq memarlıq quruluşu yaratmaq onu ucaldan memar və ustaların yüksək bacarığından soraq verir. Qalanın bucaqlarında dairəvi biçmli möhtəşəm bürclər yüksəlir. Onun əzəmətli surətinin aparıcı elementləri bu bürclərdir.
Qala sərt dağ relyefinə uyğun olaraq içəridə iki səviyyəlidir. Üst qatda, dağın ən uca yerində planda beşbucaqlı biçimli olan içqala yerləşir. Cənubdan içqalaya ondan xeyli aşağı səviyyədə olan qalanın ikinci bölümü birləşir. Plan quruluşu və memarlıq biçimləri dağlıq yerlə birlikdə qalanın müdafiəsini olduqca dayanıqlı etmişdir.
Dağ qalaları bir qayda olaraq ətrafdakı qayalardan və çay yataqlarından gətirilən daşlardan – yerli laltı materialdan inşa edilirdi. Namərd qalanın başqa dağ qalalarından bir fərqi də ondan ibarətdir ki, onun azman memarlıq kütlələri bişmiş kərpicdən ucaldılmış, divar səthləri isə bayırdan bir sıra cilalı kərpiclə üzlənmişdir. Dağ başında kvadrat biçimli kərpicdən nəhəng tikinti işlərinin aparılması qalanı tikdirən sifarişçinin geniş imkanları olduğunu, tikintiyə böyük işçi qüvvəsinin, yüksək ixtisaslı sənətkarların cəlb edilməsini göstərir. Abidədə tikinti işlərinin keyfiyyəti də olduqca yüksəkdir.
Namərd qalanın özümlü cəhətlərindən biri də içqalanın bayır səthlərində maşikulların ikiqatlı olmasıdır. Araşdırmaçılar bunu qaladakı evlərin və bürclərin içərisindəki otaqların ikimərtəbəli olması ilə izah edirlər. Divar və bürclərin ortasından kəmər kimi keçən və yuxarıda onları tac kimi tamamlayan bu iki sıra maşikullar Namərd qalanın müdafiəsini xeyli gücləndirməklə yanaşı onun görkəminə də böyük təbii gücə və təntənə gətirir.
İstinadlar
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, VII cild. Bakı, 1983. səh.152
- C.Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh. 157
- C.Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh. 155
- Vardan Vardapet (Araveltsi), səh. 138–140.
- Kirakos Gəncəli, səh.178
- C.Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh. 156
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Qiz qalasi adlanan Namerdqala haqqindadir Diger menalar ucun Qiz qalasi deqiqlesdirme sehifesine baxin Namerd qala diger adlari Mamir Qalasi Carek Qalasi Azerbaycan Respublikasi Gedebey rayonunun Soyudlu kendi yaxinliginda yerlesen orta esrlere aid mudafie tikilisi NamerdqalaOlke AzerbaycanSeher GedebeyYerlesir SoyudluAidiyyati HulakulerTikilme tarixi IX XII esrlerUslubu Arran memarliq mektebiMaterial kerpicAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 217KateqoriyaQalaEhemiyyetiYerli ehemiyyetliNamerdqalaHaqqindaAzerbaycanin dag qalalari icerisinde Gedebeydeki Namerd qala yaxsi durumda olmasi tikinti materiali en baslicasi ise memarliq bicimlerinin son derece monumentalligi ile secilir Hazirda Namerdqalanin ne vaxt ve hansi tarixi zerurete gore tikilmesi melum deyil Esas insaat materiali ve tikinti memarliq xususiyyetlerine gore arasdirmacilar onu XII esr Eldenizler dovrunun eseri sayirlar verdiyi melumatlara gore Carek Qalasi 1204 cu ilde Ivane Zakaryanin hakimiyetine kecmisdir Kirakos Gencelinin qeydlerine gore 1220 ci ilde monqol tatar yuruslerinden qacan alban katolikosu Iohan 1195 1235 Carek qalasina siginmis ve kilse merkezini buraya dasimisdir 1224 cu ilde ise artiq bolgede monqol tatar hakimiyetini berqerar edir MovqeyiQalanin yerlesdiyi erazi Soyudlu kendinden texminen 7 10 km mesafedeki six meseli dagli bolgedir Kendden 7 km aralida zirvesinin qeyri adi silueti ile bir dag diqqeti ozune cekir Yaxinlasdiqca zirvedeki memarliq kutleleri yavas yavas aydinlasir Qarsida ezemetli bir qala bu elcatmaz yerlerde insan elinin mocuzesi kimi yukselir Qala elden ayaqdan uzaq bir yerde cox agir dag seraitinde tikilmisdir Dag qalalarinin coxunda oldugu kimi bu qalali dag da silsilede ada veziyyeti tutur Dagin eteklerini iki yandan Semkir ve Mis caylari yuyur Memarliq xususiyyetleriAzerbaycanda olan diger Qiz qalalarindan ferqli olaraq Soyudlude yerlesen qalanin daha yigcam bicimce monumental seher qalalarina benzeyen coxbucaqli bitkin plani vardir Cetin dag seraitinde bele aydin ve deqiq memarliq qurulusu yaratmaq onu ucaldan memar ve ustalarin yuksek bacarigindan soraq verir Qalanin bucaqlarinda dairevi bicmli mohtesem burcler yukselir Onun ezemetli suretinin aparici elementleri bu burclerdir Qala sert dag relyefine uygun olaraq iceride iki seviyyelidir Ust qatda dagin en uca yerinde planda besbucaqli bicimli olan icqala yerlesir Cenubdan icqalaya ondan xeyli asagi seviyyede olan qalanin ikinci bolumu birlesir Plan qurulusu ve memarliq bicimleri dagliq yerle birlikde qalanin mudafiesini olduqca dayaniqli etmisdir Namerdqalanin profilden goruntusu Dag qalalari bir qayda olaraq etrafdaki qayalardan ve cay yataqlarindan getirilen daslardan yerli lalti materialdan insa edilirdi Namerd qalanin basqa dag qalalarindan bir ferqi de ondan ibaretdir ki onun azman memarliq kutleleri bismis kerpicden ucaldilmis divar sethleri ise bayirdan bir sira cilali kerpicle uzlenmisdir Dag basinda kvadrat bicimli kerpicden neheng tikinti islerinin aparilmasi qalani tikdiren sifariscinin genis imkanlari oldugunu tikintiye boyuk isci quvvesinin yuksek ixtisasli senetkarlarin celb edilmesini gosterir Abidede tikinti islerinin keyfiyyeti de olduqca yuksekdir Namerd qalanin ozumlu cehetlerinden biri de icqalanin bayir sethlerinde masikullarin ikiqatli olmasidir Arasdirmacilar bunu qaladaki evlerin ve burclerin icerisindeki otaqlarin ikimertebeli olmasi ile izah edirler Divar ve burclerin ortasindan kemer kimi kecen ve yuxarida onlari tac kimi tamamlayan bu iki sira masikullar Namerd qalanin mudafiesini xeyli guclendirmekle yanasi onun gorkemine de boyuk tebii guce ve tentene getirir IstinadlarAzerbaycan Sovet Ensiklopediyasi VII cild Baki 1983 seh 152 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 157 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 155 Vardan Vardapet Araveltsi seh 138 140 Kirakos Genceli seh 178 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 156