Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Salari Mərzban ibn Məhəmməd haqqındadır. Şəddadi Mərziban bin Məhəmməd üçün Mərziban bin Məhəmməd (Şəddadi) səhifəsinə baxın. |
Mərzban ibn Məhəmməd (v. 957) — Salarilər sülaləsindən ikinci Azərbaycan hökmdarı.
| Mərzban ibn Məhəmməd | |
|---|---|
| fars. مرزبان بن محمد | |
 Mərzban ibn Məhəmmədİn adından kəsilmiş gümüş dirhəm. Azərbaycan Tarix Muzeyi | |
| 941 – 957 | |
| Əvvəlki | Məhəmməd ibn Müsafir |
| Sonrakı | I Cüstan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Atası | Məhəmməd ibn Müsafir |
| Uşaqları | I Cüstan İbrahim ibn Mərzban |
| Ailəsi | Salarilər dövləti |
Azərbaycana yürüş
Tarımda doğulmuşdu. Məhəmməd ibn Müsafirin oğludur. 941-ci ildə, qardaşı Vəhsudan ilə birləşərək atası Məhəmməd ibn Müsafiri devirmişdir. Bu vaxt Deysəm ibn İbrahimin vəziri Məhəmmədə yaxınlaşaraq onu Ərdəbilə dəvət etdi. Mərzban bundan istifadə edərək Azərbaycana hərəkət etdi. Deysəmin deyləmi ordusu həlledici döyüşdə Mərzbanın tərəfinə keçdi və Təbriz, Ərdəbil kimi şəhərlər asanlıqla tutuldu. Əbül Qasim Cəfər isə Mərzbanın vəziri təyin olundu. Cəfər daha sonra Mərzbana xəyanət edib Deysəmi taxta geri qaytarmaq istəsə də ələ keçirildi və bağışlandı. Deysəm Ərdəbilə qaçdı və orada mübarizə apardı. Mərzban qardaşının köməyi ilə Ərdəbili bir daha ələ keçirdi, Deysəmi bağışlasa da, Ərdəbil xalqı ağır vergilərə məruz qaldı, şəhər divarları söküldü. Mərzban bundan sonra Araz çayından şimala üz tutdu və Şirvanşahlar kimi digər feodalları vergiyə məcbur qoydu. 945-ci ildə Dvin şəhərini ələ keçirdi. Mərzban və şimaldakı feodallar arasında razılaşdırılmış müqaviləyə görə:
- Şirvanşah Əhməd hər il 1 milyon dirhəm bac verəcək;
- Knyaz İşxanik Salarilərin vassalı olacaq;
- Əl-Rüb hakimi Sənharib ibn Səvadə 300.000 dirhəm;
- Vəyzur hakimi Əbül Qasim əl-Vəyzuri 50.000 dinar;
- Əhər və Vərzuqan hakimi Əbül Hica ibn Rəvvad 50.000 dinar;
- Əbül Qasim əl-Cüdani isə 400.000 dirhəm;
- nəslindən gələn bütün hakimlər toplam 2 milyon dirhəm;
- Xaçın knyazı Sənəkərim 100.000 dirhəm bac və 50.000 dirhəm dəyərində at bac verəcəkdi.
Rusların yürüşü
- 943-cü ildə ruslar Azərbaycana yürüş etdilər. Bərdəni ələ keçirən ruslar 1 il şəhərdə qaldılar, Mərzban Bərdəni mühasirəyə alan vaxt Həmdanilərin sərkərdəsi əl-Hüseyn ibn Səidin xəlifənin dəstəyi ilə Azərbaycana hücuma keçdiyini eşidərək geri qayıtmalı oldu. 945-ci ildə Salmas yaxınlarında Həmdaniləri məğlub edən Mərzban geri qayıdanda artıq ruslar getmişdi.
Büveyhilərlə münasibətlər
948-ci ildə Cibal hakimi diplomatik təhqirinə cavab olaraq hücuma keçən Mərzban Qəzvin yaxınlığındakı döyüşdə məğlub olaraq ələ keçirilmişdi. Mərzban həbsdə olduğu müddətdə deyləmilər Mərzbanın atası Məhəmməd ibn Müsafiri yenidən taxta çıxardılar. Lakin Məhəmməd yenidən Vəhsudan tərəfindən həbs olunduğu üçün güc boşluğu yarandı və bu boşluğu da Dvində Şəddadilər, Ərdəbildə yenidən Deysəm ibn İbrahim, Təbrizdə isə Rəvvadilər doldurdu.
Geri qayıdışı və ölümü
953-cü ildə, Mərzban həbsdən qaçaraq Ərdəbilə gəldi və Deysəmi yenidən qovdu. 954-cü ildə qızını Rüknəddövlə ilə evləndirərək sülh bağladı. Həmin il Şəddadiləri qovsa də Rəvvadiləri xəraca bağladı. 956-cı ildə Deysəm yenidən Salması Həmdani hakim köməyi ilə keçirmişdi. Dərbənddə olan Mərzban yenidən qayıdaraq Deysəmi ələ keçirdi və gözlərinə mil çəkərək kor etdi. 957-ci ildə vəfat etdi və yerinə əvvəlcə oğullarını təyin etsə də, sonra fikrini dəyişib Azərbaycanı qardaşı Vəhsudana verdi. Bu da ara müharibələrinə səbəb oldu.
Ailəsi
Bilinən ailəsi:
Oğulları
Qızları
- Adı bilinməyən bir qız - Cibal hakimi ilə evlənmişdi.
İstinadlar
- Vladimir Minorski, Caucasica IV, Bulletin of the School of Oriental and African Studies XV, 3 (1953), səh. 519-520
- Bosworth, 234
Mənbə
Iran under the Buyids // Frye, R. N. (redaktor). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. 1975. 250–305. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Salari Merzban ibn Mehemmed haqqindadir Seddadi Merziban bin Mehemmed ucun Merziban bin Mehemmed Seddadi sehifesine baxin Merzban ibn Mehemmed v 957 Salariler sulalesinden ikinci Azerbaycan hokmdari Merzban ibn Mehemmedfars مرزبان بن محمد Merzban ibn MehemmedIn adindan kesilmis gumus dirhem Azerbaycan Tarix MuzeyiSalarilerden II Azerbaycan hokmdari941 957EvvelkiMehemmed ibn MusafirSonrakiI CustanSexsi melumatlarVefat tarixi 957Atasi Mehemmed ibn MusafirUsaqlari I Custan Ibrahim ibn MerzbanAilesi Salariler dovletiAzerbaycana yurusTarimda dogulmusdu Mehemmed ibn Musafirin ogludur 941 ci ilde qardasi Vehsudan ile birleserek atasi Mehemmed ibn Musafiri devirmisdir Bu vaxt Deysem ibn Ibrahimin veziri Mehemmede yaxinlasaraq onu Erdebile devet etdi Merzban bundan istifade ederek Azerbaycana hereket etdi Deysemin deylemi ordusu helledici doyusde Merzbanin terefine kecdi ve Tebriz Erdebil kimi seherler asanliqla tutuldu Ebul Qasim Cefer ise Merzbanin veziri teyin olundu Cefer daha sonra Merzbana xeyanet edib Deysemi taxta geri qaytarmaq istese de ele kecirildi ve bagislandi Deysem Erdebile qacdi ve orada mubarize apardi Merzban qardasinin komeyi ile Erdebili bir daha ele kecirdi Deysemi bagislasa da Erdebil xalqi agir vergilere meruz qaldi seher divarlari sokuldu Merzban bundan sonra Araz cayindan simala uz tutdu ve Sirvansahlar kimi diger feodallari vergiye mecbur qoydu 945 ci ilde Dvin seherini ele kecirdi Merzban ve simaldaki feodallar arasinda razilasdirilmis muqavileye gore Sirvansah Ehmed her il 1 milyon dirhem bac verecek Knyaz Isxanik Salarilerin vassali olacaq El Rub hakimi Senharib ibn Sevade 300 000 dirhem Veyzur hakimi Ebul Qasim el Veyzuri 50 000 dinar Eher ve Verzuqan hakimi Ebul Hica ibn Revvad 50 000 dinar Ebul Qasim el Cudani ise 400 000 dirhem neslinden gelen butun hakimler toplam 2 milyon dirhem Xacin knyazi Senekerim 100 000 dirhem bac ve 50 000 dirhem deyerinde at bac verecekdi Ruslarin yurusuEsas meqale Ruslarin Qafqaz ekspedisiyalari 943 cu il basqini943 cu ilde ruslar Azerbaycana yurus etdiler Berdeni ele keciren ruslar 1 il seherde qaldilar Merzban Berdeni muhasireye alan vaxt Hemdanilerin serkerdesi el Huseyn ibn Seidin xelifenin desteyi ile Azerbaycana hucuma kecdiyini esiderek geri qayitmali oldu 945 ci ilde Salmas yaxinlarinda Hemdanileri meglub eden Merzban geri qayidanda artiq ruslar getmisdi Buveyhilerle munasibetler948 ci ilde Cibal hakimi diplomatik tehqirine cavab olaraq hucuma kecen Merzban Qezvin yaxinligindaki doyusde meglub olaraq ele kecirilmisdi Merzban hebsde oldugu muddetde deylemiler Merzbanin atasi Mehemmed ibn Musafiri yeniden taxta cixardilar Lakin Mehemmed yeniden Vehsudan terefinden hebs olundugu ucun guc boslugu yarandi ve bu boslugu da Dvinde Seddadiler Erdebilde yeniden Deysem ibn Ibrahim Tebrizde ise Revvadiler doldurdu Geri qayidisi ve olumu953 cu ilde Merzban hebsden qacaraq Erdebile geldi ve Deysemi yeniden qovdu 954 cu ilde qizini Rukneddovle ile evlendirerek sulh bagladi Hemin il Seddadileri qovsa de Revvadileri xeraca bagladi 956 ci ilde Deysem yeniden Salmasi Hemdani hakim komeyi ile kecirmisdi Derbendde olan Merzban yeniden qayidaraq Deysemi ele kecirdi ve gozlerine mil cekerek kor etdi 957 ci ilde vefat etdi ve yerine evvelce ogullarini teyin etse de sonra fikrini deyisib Azerbaycani qardasi Vehsudana verdi Bu da ara muharibelerine sebeb oldu AilesiBilinen ailesi Ogullari Custan ibn Merzban Ibrahim ibn Merzban Nasir ibn MerzbanQizlari Adi bilinmeyen bir qiz Cibal hakimi ile evlenmisdi IstinadlarVladimir Minorski Caucasica IV Bulletin of the School of Oriental and African Studies XV 3 1953 seh 519 520 Bosworth 234MenbeIran under the Buyids Frye R N redaktor The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Cambridge Cambridge University Press 1975 250 305 ISBN 0 521 20093 8