Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məhəmməd İmadutdinoviç Hacıyev (20 dekabr 1907, Qunib, Dağıstan vilayəti — 12 may 1942, Barens dənizi) — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, 2-ci dərəcəli kapitan, Şimal Donanmasının sualtı briqadasının birinci bölməsinin komandiri. "Sovet İttifaqı Qəhrəmanı" adına layiq görülən ilk dağıstanlı.
| Məhəmməd İmadutdinoviç Hacıyev | |
|---|---|
| rus. Магомет Имадутдинович Гаджиев | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 20 dekabr 1907 |
| Vəfat tarixi | 12 may 1942 (34 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Təhsili |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti |  SSRİ |
| Qoşun növü | Dəniz qüvvələri sualtı donanma |
| Xidmət illəri | 1925—1942 |
| Rütbəsi |  ikinci dərəcəli kapitan |
| Döyüşlər | Rusiyada vətəndaş müharibəsi İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi |
| Təltifləri |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Məhəmməd İmadutdinoviç Hacıyev 7 dekabr (20) 1907-ci ildə Dağıstanın Qunib rayonunun Meqeb Darqin kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Atası İmadutdin avar, (digər versiyaya görə dargi),, papaq ustası idi. Anası XurbiçəQumuqdan olan lak idi. Bu səbəbdən MəhəmmədHacıyevin milliyyəti varlar, dargilər və laklar tərəfindən mübahisəyə çevrilib. Rəsmi olaraq Avar qeyd edilib.
Uşaqlığı Qumuxda keçib. 1920-ci ilin aprelindən 1922-ci ilin mayına qədər Qırmızı Orduda xidmət edib. Telefon operatoru olaraq Şimali Qafqazdakı döyüşlərdə iştirak edib. Sonra meyvə emalı zavodunda çalışdı.
1925-ci ildə Dağıstan Pedaqoji Texnikumunun iki kursunu bitirib.
1925-ci ildən donanmada, 1930-cu ildə dəniz qüvvələrində xidmət edib.
1931-ci ildə Hacıyev Mixail Frunze Hərbi Dəniz Məktəbini bitirib. Qara Dəniz donanmasına göndərildi və A-2 sualtı gəmisində döyüş hissəsinin komandiri təyin edildi. 1932-ci ilin mayında A-4 sualtı qayığının komandir köməkçisi təyin edildi. 1933-cü ildə L-6 sualtı gəmisinin komandiri, avqustda isə M-9 sualtı gəmisinin komandiri təyin edildi. 1934-cü ildə HacıyevM-9 sualtı gəmisindən Uzaq Şərqə köçürüldü. 1936-cı ildə "Ş-117" sualtı qayığının komandiri təyin edildi.
1939-cu ildə Hacıyev Kliment Voroşilov adına Hərbi Dəniz Akademiyasını bitirdi və 1939-cu ilin sentyabrından Şimal Donanmasına göndərildi. 1940-cı ilin oktyabrında Şimal Donanmasının sualtı briqadasının 1-ci Diviziyasının komandiri təyin edildi.
Hacıyev Böyük Vətən müharibəsini ilə Şimal Donanmasında tanış olub. 1941-ci il iyulun 30-da 2-ci dərəcəli kapitan rütbəsinə layiq görüldü. Hacıyevin diviziyası müharibə başlayandan bəri 12 hərbi yürüş edir. Sovet məlumatlarına görə, 1942-ci ilin yazına qədər Hacıyevin şəxsi iştirakı ilə düşmənin 10 nəqliyyat vasitəsi batırılıb. Sualtı gəmilərə "K" gəmiləri ilə təchiz edilmiş artilleriyadan düşmən nəqliyyat vasitələrinin batmasını tətbiq etdi (100 mm çaplı 2 B-24PL silahı və 45 mm 2 silah). Bundan başqa, Hacıyev, ekipajın dənizdə daha bir qələbə qazandığına işarə olaraq, sualtı qayıqların şərəfinə top atəşfəşanlığını təşkil etdi. 4 dekabr 1941-ci ildə, G-3 divizion komandiri ilə K-3 konvoyuna edilən hücumdan sonra, sualtı gəmilər tərəfindən hücuma məruz qaldı. Hacıyevin əmri ilə "K-3" üzə çıxdı və üç düşmən patrulçusuna qarşı artilleriya döyüşü etdi. İkisi batdı, üçüncüsünə zərər verdi və 6 dekabrda hərbi yürüşdən qayıdanda ilk dəfə top atəşfəşanlığı verdi.
12 may 1942-ci ildə Hacıyevin yerləşdiyi "K-23" sualtı gəmisi mühafizə dəstəsinə hücuma keçdi və sonra gəmiləri qoruyan üç sualtı əleyhinə gəmi ilə döyüşə girdi. Qüvvələr qeyri -bərabər olduğu ortaya çıxdı və səthdə solarium izi buraxaraq batmış vəziyyətdə qaçmağa çalışan qayıq, "Uj 1109" tərəfindən batırıldı. Məhəmməd Hacıyev deyirdi: "Hər kəsin ya qazandığı, ya da məhv olduğu bir sualtı qayıqda heç bir bərabərlik yoxdur". İfadə müdrik idi: K-23-də olanlardan heç kim sağ qalmamışdı.
Döyüşləri
Bütün hücumlarında Məhəmməd Hacıyev sualtı gəminin komandiri üçün lazım olan dəstəkləyici bütün manevrləri edirdi gəminin ən böyük komandiri idi. Hacıyevin ölümündən sonra 1-ci diviziyanın komandiri olan 3-cü dərəcəli kapitan M.P. Avqustinoviçin əmr etdiyi K-1 istisna olmaqla,onun bölməsinin bütün gəmiləri ilə dənizə getdi.
Ümumilikdə, Məhəmməd İmadutdinoviç bir ildən az müddətdə ən azı 127 gün hərbi yürüşlər keçirdi, bu da o dövr üçün çox yüksək iş gərginliyi əmsalını verir.
| № | Gəmi | Komandir | Bazadan çıxış | Yürüşün sonu | Yürüşdə keçən vaxt | Yer |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | D-3 | F. V. Konstantinov | 23.06.1941 | 04.07.1941 | 11 | Porsanqer-Ford |
| 2 | D-2 (sualtıqayıq) | Utkin V.P. | 07.08.1941 | 31.08.1941 | 24 | Tana-Ford və Bos-ford |
| 3 | K-2 | Utkin V.P. | 07.09.1941 | 19.09.1941 | 12 | Verdyeyə doğru |
| 4 | K-23 | Potapov L.S. | 28.10.1941 | 30.10.1941 | 2 | Kirkeyesə doğru |
| 5 | K-21 | A. A. Jukov | 07.11.1941 | 21.11.1941 | 14 | Xammerfest |
| 6 | K-3 (1940) | Malafeyev K.İ. | 21.11.1941 | 06.12.1941 | 15 | Xammerfest |
| 7 | K-22 | V. N. Kotelnikov | 13.01.1942 | 01.02.1942 | 19 | Konqs-Ford |
| 8 | К-21 | Lunin N.A. | 11.03.1942 | 14.03.1942 | 3 | Yanacağı bitmiş Ş-402 gəmisinə kömək yürüşü |
| 9 | К-21 | Lunin N.A. | 21.03.1942 | 03.04.1942 | 13 | Nordkap burnuna yürüş |
| 10 | К-2 | Utkin V.P. | 09.04.1942 | 10.04.1942 | 1 | Minaya düşmüş Ş-421 gəmisinə kömək yürüşü |
| 11 | К-23 | Potapov L.S. | 29.04.1942 | 12.05.1942† | 13 | Fuqleyə doğru, sonra 4-cü məntəqə |
Mükafatları
- 2
- Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı 23 oktyabr 1942-ci ildə ölümündən sonra verildi.
- Medallar
Xatirəsi
- Murmansk vilayətindəki Haciyevo şəhəri Sovet İttifaqı Qəhrəmanının şərəfinə adlandırılmışdır.
- Haciyevo və Tverdə abidələri qoyuldu.
- Mahaçqala şəhərində abidə və Meqeb kəndində büstü qoyulub.
- Onun adı Mahaçqaladakı zavoda verilib.
- Xəzər Donanmasının BT-116 "Məhəmməd Hacıyev" mina gəmisi onun adını daşıyır.
- SSRİ Hərbi Dəniz Qüvvələrinə iki "Məhəmməd Hacıyev" gəmisi daxil idi: dəniz mina gəmisi (1953–1958) və 310 layihəsinin üzən sualtı bazası (1956–1993).
- Onun adı Murmansk, Severomorsk, Polyarnıy, Öskemen, Xasavyurt və Mahaçqala şəhərlərində küçələrə verilib.
- Adı Dağıstan kəndlərindəki: Çinar,Gecux,Ullu-Tərəkəmə küçələrə onun adı verilib.
- Üzən sualtı baza onun adını daşıyır.
- Moskva, Kaspiysk, İzberbaş və digər şəhərlərdəki məktəblərə onun adı verilib.
İstinadlar
- Б. Г. Алиев. Борьба народов Дагестана против иноземных завоевателей: источники, предания, легенды, героико-исторические песни. Махачкала: ru:ДНЦ РАН. 2002.
- Нурмагомедов, Гапиз. "У национальности нет вариантов". Настоящее время. 2010-10-01. 2013-05-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-13.
Например, в Гунибском районе есть даргинское селение Мегеб.
- Наградной лист к званию Героя Советского Союза 2021-10-02 at the Wayback Machine.
- Наградной лист к ордену "Красное знамя" 2021-10-02 at the Wayback Machine.
- Г. И Какагасанов. Народы Кавказа в Великой Отечественной войне: 1941-1945 гг. Ин-т ИАЭ ДНЦ РАН. 2005. 142.
- Г. Л. Вайс. Россияне. М.: Советская Россия. 1967.
- Дон. . 9 (4). 1965.
- Булач Гаджиев. Поляки в Дагестане. Махачкала: Эпоха. 2005. 7.
- Трунов Д., Нижний Л. Орлиный край: книга о Дагестане. 1755. Детская литература. 1965. 97.
- Дагестан в русской литературе: Советский период. Дагестанское книжное издательство. 1960. 180.
- Золототрубов, Александр Михайлович. Флотоводец: роман-хроника. М.: Воениздат. 1991. 199.
- Зайцев А. Д., Рощин И. И., Соловьёв В. Н. Зачислен навечно: Биографический справочник : В 2-х книгах Кн. 1, Абросимов — Ляпота. М.: ru:Политиздат. 1990. 127.
- Приморская краевая партийная организация в период Великой Отечественной войны, 1941-1945 гг.: сборник документов и материалов. 2. ru:Хабаровск: Дальневосточное книжное издательство. 1966. 264.
- Создавший образ Александра Маринеско[ölü keçid].
- Каспийская флотилия 2008-03-04 at the Wayback Machine.
- Чинар (село) 2014-10-09 at the Wayback Machine.
- Геджух (село) 2014-10-09 at the Wayback Machine.
- . 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- Плавучая база подводных лодок "Магомед Гаджиев" 2013-07-23 at the Wayback Machine.
Ədəbiyyat
- Гаджиев, Булач Имадутдинович Магомет Гаджиев. — М.: Герои Отечества, 2004. — 280 с
Xarici keçidlər
- Dəniz arzusunda olan oğlan
- Письма — воплощение любви Məhəmməd Hacıyevin cəbhədən həyat yoldaşına və qızına göndərdiyi məktublar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehemmed Imadutdinovic Haciyev 20 dekabr 1907 Qunib Dagistan vilayeti 12 may 1942 Barens denizi Sovet Ittifaqi Qehremani 2 ci dereceli kapitan Simal Donanmasinin sualti briqadasinin birinci bolmesinin komandiri Sovet Ittifaqi Qehremani adina layiq gorulen ilk dagistanli Mehemmed Imadutdinovic Haciyevrus Magomet Imadutdinovich GadzhievSexsi melumatlarDogum tarixi 20 dekabr 1907 1907 12 20 Vefat tarixi 12 may 1942 1942 05 12 34 yasinda Vefat yeri Barens deniziVetendasligi SSRITehsili Sankt Peterburq Herbi Denizcilik Institutu d Herbi fealiyyetiMensubiyyeti SSRIQosun novu Deniz quvveleri sualti donanmaXidmet illeri 1925 1942Rutbesi ikinci dereceli kapitanDoyusler Rusiyada vetendas muharibesi Ikinci Dunya muharibesinde Serq cebhesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMehemmed Imadutdinovic Haciyev 7 dekabr 20 1907 ci ilde Dagistanin Qunib rayonunun Meqeb Darqin kendinde kendli ailesinde anadan olmusdur Atasi Imadutdin avar diger versiyaya gore dargi papaq ustasi idi Anasi XurbiceQumuqdan olan lak idi Bu sebebden MehemmedHaciyevin milliyyeti varlar dargiler ve laklar terefinden mubahiseye cevrilib Resmi olaraq Avar qeyd edilib Usaqligi Qumuxda kecib 1920 ci ilin aprelinden 1922 ci ilin mayina qeder Qirmizi Orduda xidmet edib Telefon operatoru olaraq Simali Qafqazdaki doyuslerde istirak edib Sonra meyve emali zavodunda calisdi 1925 ci ilde Dagistan Pedaqoji Texnikumunun iki kursunu bitirib 1925 ci ilden donanmada 1930 cu ilde deniz quvvelerinde xidmet edib 1931 ci ilde Haciyev Mixail Frunze Herbi Deniz Mektebini bitirib Qara Deniz donanmasina gonderildi ve A 2 sualti gemisinde doyus hissesinin komandiri teyin edildi 1932 ci ilin mayinda A 4 sualti qayiginin komandir komekcisi teyin edildi 1933 cu ilde L 6 sualti gemisinin komandiri avqustda ise M 9 sualti gemisinin komandiri teyin edildi 1934 cu ilde HaciyevM 9 sualti gemisinden Uzaq Serqe kocuruldu 1936 ci ilde S 117 sualti qayiginin komandiri teyin edildi 1939 cu ilde Haciyev Kliment Vorosilov adina Herbi Deniz Akademiyasini bitirdi ve 1939 cu ilin sentyabrindan Simal Donanmasina gonderildi 1940 ci ilin oktyabrinda Simal Donanmasinin sualti briqadasinin 1 ci Diviziyasinin komandiri teyin edildi Haciyev Boyuk Veten muharibesini ile Simal Donanmasinda tanis olub 1941 ci il iyulun 30 da 2 ci dereceli kapitan rutbesine layiq goruldu Haciyevin diviziyasi muharibe baslayandan beri 12 herbi yurus edir Sovet melumatlarina gore 1942 ci ilin yazina qeder Haciyevin sexsi istiraki ile dusmenin 10 neqliyyat vasitesi batirilib Sualti gemilere K gemileri ile techiz edilmis artilleriyadan dusmen neqliyyat vasitelerinin batmasini tetbiq etdi 100 mm capli 2 B 24PL silahi ve 45 mm 2 silah Bundan basqa Haciyev ekipajin denizde daha bir qelebe qazandigina isare olaraq sualti qayiqlarin serefine top atesfesanligini teskil etdi 4 dekabr 1941 ci ilde G 3 divizion komandiri ile K 3 konvoyuna edilen hucumdan sonra sualti gemiler terefinden hucuma meruz qaldi Haciyevin emri ile K 3 uze cixdi ve uc dusmen patrulcusuna qarsi artilleriya doyusu etdi Ikisi batdi ucuncusune zerer verdi ve 6 dekabrda herbi yurusden qayidanda ilk defe top atesfesanligi verdi 12 may 1942 ci ilde Haciyevin yerlesdiyi K 23 sualti gemisi muhafize destesine hucuma kecdi ve sonra gemileri qoruyan uc sualti eleyhine gemi ile doyuse girdi Quvveler qeyri beraber oldugu ortaya cixdi ve sethde solarium izi buraxaraq batmis veziyyetde qacmaga calisan qayiq Uj 1109 terefinden batirildi Mehemmed Haciyev deyirdi Her kesin ya qazandigi ya da mehv oldugu bir sualti qayiqda hec bir beraberlik yoxdur Ifade mudrik idi K 23 de olanlardan hec kim sag qalmamisdi DoyusleriButun hucumlarinda Mehemmed Haciyev sualti geminin komandiri ucun lazim olan destekleyici butun manevrleri edirdi geminin en boyuk komandiri idi Haciyevin olumunden sonra 1 ci diviziyanin komandiri olan 3 cu dereceli kapitan M P Avqustinovicin emr etdiyi K 1 istisna olmaqla onun bolmesinin butun gemileri ile denize getdi Umumilikde Mehemmed Imadutdinovic bir ilden az muddetde en azi 127 gun herbi yurusler kecirdi bu da o dovr ucun cox yuksek is gerginliyi emsalini verir Gemi Komandir Bazadan cixis Yurusun sonu Yurusde kecen vaxt Yer1 D 3 F V Konstantinov 23 06 1941 04 07 1941 11 Porsanqer Ford2 D 2 sualtiqayiq Utkin V P 07 08 1941 31 08 1941 24 Tana Ford ve Bos ford3 K 2 Utkin V P 07 09 1941 19 09 1941 12 Verdyeye dogru4 K 23 Potapov L S 28 10 1941 30 10 1941 2 Kirkeyese dogru5 K 21 A A Jukov 07 11 1941 21 11 1941 14 Xammerfest6 K 3 1940 Malafeyev K I 21 11 1941 06 12 1941 15 Xammerfest7 K 22 V N Kotelnikov 13 01 1942 01 02 1942 19 Konqs Ford8 K 21 Lunin N A 11 03 1942 14 03 1942 3 Yanacagi bitmis S 402 gemisine komek yurusu9 K 21 Lunin N A 21 03 1942 03 04 1942 13 Nordkap burnuna yurus10 K 2 Utkin V P 09 04 1942 10 04 1942 1 Minaya dusmus S 421 gemisine komek yurusu11 K 23 Potapov L S 29 04 1942 12 05 1942 13 Fuqleye dogru sonra 4 cu menteqeMukafatlari Qirmizi Bayraq ordeni 2 Lenin ordeni Sovet Ittifaqi Qehremani adi 23 oktyabr 1942 ci ilde olumunden sonra verildi MedallarXatiresiN A Lunin ve M I Haciyev markalarin yubiley birlesmesindeHaciyev SSRI poct markasi uzerinde 1962Murmansk vilayetindeki Haciyevo seheri Sovet Ittifaqi Qehremaninin serefine adlandirilmisdir Haciyevo ve Tverde abideleri qoyuldu Mahacqala seherinde abide ve Meqeb kendinde bustu qoyulub Onun adi Mahacqaladaki zavoda verilib Xezer Donanmasinin BT 116 Mehemmed Haciyev mina gemisi onun adini dasiyir SSRI Herbi Deniz Quvvelerine iki Mehemmed Haciyev gemisi daxil idi deniz mina gemisi 1953 1958 ve 310 layihesinin uzen sualti bazasi 1956 1993 Onun adi Murmansk Severomorsk Polyarniy Oskemen Xasavyurt ve Mahacqala seherlerinde kucelere verilib Adi Dagistan kendlerindeki Cinar Gecux Ullu Terekeme kucelere onun adi verilib Uzen sualti baza onun adini dasiyir Moskva Kaspiysk Izberbas ve diger seherlerdeki mekteblere onun adi verilib IstinadlarB G Aliev Borba narodov Dagestana protiv inozemnyh zavoevatelej istochniki predaniya legendy geroiko istoricheskie pesni Mahachkala ru DNC RAN 2002 Nurmagomedov Gapiz U nacionalnosti net variantov Nastoyashee vremya 2010 10 01 2013 05 21 tarixinde Istifade tarixi 2015 06 13 Naprimer v Gunibskom rajone est darginskoe selenie Megeb Nagradnoj list k zvaniyu Geroya Sovetskogo Soyuza 2021 10 02 at the Wayback Machine Nagradnoj list k ordenu Krasnoe znamya 2021 10 02 at the Wayback Machine G I Kakagasanov Narody Kavkaza v Velikoj Otechestvennoj vojne 1941 1945 gg In t IAE DNC RAN 2005 142 G L Vajs Rossiyane M Sovetskaya Rossiya 1967 Don 9 4 1965 Bulach Gadzhiev Polyaki v Dagestane Mahachkala Epoha 2005 7 Trunov D Nizhnij L Orlinyj kraj kniga o Dagestane 1755 Detskaya literatura 1965 97 Dagestan v russkoj literature Sovetskij period Dagestanskoe knizhnoe izdatelstvo 1960 180 Zolototrubov Aleksandr Mihajlovich Flotovodec roman hronika M Voenizdat 1991 199 Zajcev A D Roshin I I Solovyov V N Zachislen navechno Biograficheskij spravochnik V 2 h knigah Kn 1 Abrosimov Lyapota M ru Politizdat 1990 127 Primorskaya kraevaya partijnaya organizaciya v period Velikoj Otechestvennoj vojny 1941 1945 gg sbornik dokumentov i materialov 2 ru Habarovsk Dalnevostochnoe knizhnoe izdatelstvo 1966 264 Sozdavshij obraz Aleksandra Marinesko olu kecid Kaspijskaya flotiliya 2008 03 04 at the Wayback Machine Chinar selo 2014 10 09 at the Wayback Machine Gedzhuh selo 2014 10 09 at the Wayback Machine 2015 09 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 03 Plavuchaya baza podvodnyh lodok Magomed Gadzhiev 2013 07 23 at the Wayback Machine EdebiyyatGadzhiev Bulach Imadutdinovich Magomet Gadzhiev M Geroi Otechestva 2004 280 sXarici kecidlerDeniz arzusunda olan oglan Pisma voploshenie lyubvi Mehemmed Haciyevin cebheden heyat yoldasina ve qizina gonderdiyi mektublar