Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eukariot hüceyrələrin əsas bölünmə üsullarından biridir. Fasiləsiz surətdə davam edən bu prosesin öyrənilməsini asanlaşdırmaq üçün onu şərti olaraq 4 hissəyə ayırırlar: Profaza, Metafaza, Anafaza, Telofaza. Mitoz bölünmə prosesi İnterfazadan sonra başlayır.
Profaza
Mitozun birinci fazasıdır. Bu fazada hüceyrənin nüvəsi həcimcə böyüyür, nüvə şirəsinin qatılığı azalır. Spirallaşma nəticəsində nüvə şirəsində olan sapşəkilli xromosomlar qısalır, yoğunlaşır və işıq mikroskopunda daha aydın görünür.
Bu zaman ikiləşmiş sentriollar (sentriola malik hüceyrələrdə) qütblərə çəkilir. Sentriollar qütblərə çəkildikdən sonra bölünmə vətərləri yaranmağa başlayır. Profazanın sonunda nüvə pərdəsi (qılafı) ayrı-ayrı hissıciklərə parçalanaraq əriyir. Həmin hissəciklər endoplazmatik şəbəkənin membranlarına birləşir. Profaza boyu xromosomların qalınlaşması davam edir, sonra nüvəcik itir. Nüvə pərdəsi və nüvəcik itdikdən sonra xromosomlar sərbəst şəkildə sitoplazmada yerləşir.
Bu dövrdə hər bir xromosomun həm sayı, həm də iki xromatidli olması müəyyənləşdirilə bilər.
Metafaza
Xromosomların spirallaşması ən yüksək səviyyəyə çatır və qısalmış xromosomlar hüceyrənin ekvator hissəsinə doğru irəliləyərək, metafaza lövhəsini əmələ gətirir. Hər bir xromosoun sentromerinə qütblərdən bir vətər teli birləşir. Metafazada bölünmə vətərlərinin yaranması başa çatır və xromosomlar qütblərdən bərabər məsafədə yerləşir. Bu dövrdə xromosomların ikixromotidli olmaları daha aydın görünür. Onlar yalnız sentromer hissədə bir-biri ilə birləşmiş vəziyyətdə olurlar. Bu səbəbdən metafazada xromsomları saymaq və morfoloji xüsusiyyətlərini təyin etmək daha asan olur.
Anafaza
Anafazada xromosomların xromotidləri bir-birindən tam ayrılaraq qütblərə çəkilirlər. Bu vaxtdan etibarən xromotidlər sərbəst xromosomlar hesab olunur. Xromotidlərin ayrılması anafazada xromosomların sayını iki dəfə artırır.
Telofaza
Mitoz bölünmə telofaza ilə başa çatır. Qütblərə çəkilmiş xromosomların spiralları açılır, onlar görünməz olurlar. Sitoplazmanın membran strukturundan yenidən nüvə qılafı əmələ gəlir və nüvəcik formalaşır. Nüvə bölünməsinin ardınca sitoplazma da ikiyə bölünür. Heyvan hüceyrəsində qılaf nazik olduğu üçün o, ortadan bölünərək iki qız hüceyrə əmələ gətirir. Bu hüceyrələrin hər biri ana hüceyrədə olduğu kimi diploid xromosom yığımına malik olur. Bitki hüceyrələrində qalın hüceyrə divarı olduğu üçün hüceyrələrin orta hissəsində eninə yerləşmiş lövhə əmələ gəlir və o, kənara doğru uzanaraq hüceyrəni ortadan ikiyə bölən plazmatik membran yaradır. Membranın yaranmasından sonra sellüloza mənşəli hüceyrə divarı əmələ gəlir.
Həmçinin bax
Mənbə
11-ci sinif dərslik kitabı səh. 4-5 (Bakınəşr 2005)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Eukariot huceyrelerin esas bolunme usullarindan biridir Fasilesiz suretde davam eden bu prosesin oyrenilmesini asanlasdirmaq ucun onu serti olaraq 4 hisseye ayirirlar Profaza Metafaza Anafaza Telofaza Mitoz bolunme prosesi Interfazadan sonra baslayir ProfazaMitozun birinci fazasidir Bu fazada huceyrenin nuvesi hecimce boyuyur nuve siresinin qatiligi azalir Spirallasma neticesinde nuve siresinde olan sapsekilli xromosomlar qisalir yogunlasir ve isiq mikroskopunda daha aydin gorunur Bu zaman ikilesmis sentriollar sentriola malik huceyrelerde qutblere cekilir Sentriollar qutblere cekildikden sonra bolunme veterleri yaranmaga baslayir Profazanin sonunda nuve perdesi qilafi ayri ayri hissiciklere parcalanaraq eriyir Hemin hissecikler endoplazmatik sebekenin membranlarina birlesir Profaza boyu xromosomlarin qalinlasmasi davam edir sonra nuvecik itir Nuve perdesi ve nuvecik itdikden sonra xromosomlar serbest sekilde sitoplazmada yerlesir Bu dovrde her bir xromosomun hem sayi hem de iki xromatidli olmasi mueyyenlesdirile biler MetafazaXromosomlarin spirallasmasi en yuksek seviyyeye catir ve qisalmis xromosomlar huceyrenin ekvator hissesine dogru irelileyerek metafaza lovhesini emele getirir Her bir xromosoun sentromerine qutblerden bir veter teli birlesir Metafazada bolunme veterlerinin yaranmasi basa catir ve xromosomlar qutblerden beraber mesafede yerlesir Bu dovrde xromosomlarin ikixromotidli olmalari daha aydin gorunur Onlar yalniz sentromer hissede bir biri ile birlesmis veziyyetde olurlar Bu sebebden metafazada xromsomlari saymaq ve morfoloji xususiyyetlerini teyin etmek daha asan olur AnafazaAnafazada xromosomlarin xromotidleri bir birinden tam ayrilaraq qutblere cekilirler Bu vaxtdan etibaren xromotidler serbest xromosomlar hesab olunur Xromotidlerin ayrilmasi anafazada xromosomlarin sayini iki defe artirir TelofazaMitoz bolunme telofaza ile basa catir Qutblere cekilmis xromosomlarin spirallari acilir onlar gorunmez olurlar Sitoplazmanin membran strukturundan yeniden nuve qilafi emele gelir ve nuvecik formalasir Nuve bolunmesinin ardinca sitoplazma da ikiye bolunur Heyvan huceyresinde qilaf nazik oldugu ucun o ortadan bolunerek iki qiz huceyre emele getirir Bu huceyrelerin her biri ana huceyrede oldugu kimi diploid xromosom yigimina malik olur Bitki huceyrelerinde qalin huceyre divari oldugu ucun huceyrelerin orta hissesinde enine yerlesmis lovhe emele gelir ve o kenara dogru uzanaraq huceyreni ortadan ikiye bolen plazmatik membran yaradir Membranin yaranmasindan sonra selluloza menseli huceyre divari emele gelir Hemcinin baxHuceyrenin bolunmesiMenbe11 ci sinif derslik kitabi seh 4 5 Bakinesr 2005