Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Me 163 Komet — Aleksandr Martin Lippisch tərəfindən tərtib edilmiş tarixdə yeganə reaktiv mühərrikli döyüş təyyarəsidir. Almaniya Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən İkinci Dünya Müharibəsi zamanı istifadə edildi. İnqilabi dizaynına və rəqibsiz performansına baxmayaraq, istifadəsinin çox təhlükəli olmasına görə yalnız bir neçə Müttəfiq qırıcı təyyarəsini vurmağa nail olmuşdur.
| Messerşmit Me 163 | |
|---|---|
| Messerschmitt Me 163 | |
 | |
| Tipi | Önləmə təyyarəsi |
| Hazırlayan | Alexander Martin Lippisch |
| İstehsalçı | Messerschmitt |
| İlk uçuş | Me 163 A V1 - 1941-ci ilin əvvəlində playner olaraq, 1941-ci ilin avqustunda motorla Me 163 B - 1943 |
| İstismara verilmə tarixi | 1944 |
| İstimarının bitmə tarixi | 1945 |
| İstismarçılar | |
| Buraxılış sayı | ~370 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İnkişaf etdirilməsi
Konstruksiya işləri Deutsche Forschungsanstalt für Segelflug (DFS) - Almaniya Playner Uçuş İnstitutunun tələbləri ilə başladı. İlk dizaynları daha əvvəl hazırlanmış Lippisch Delta IV, digər adı ilə DFS 39 modelindən dəyişdirilərək əldə edilmişdi və təyyarə skeletini sınamaq üçün tam bir playner şəklində istifadə edilmişdir.
Daha böyük bir yeni versiyası kiçik bir pərvanəli mühərrikə sahib idi və DFS 194 adı ilə konstruksiya edilmişdir. Bu versiyada qanad ucuna bağlanmış hündürlük tənzimləyicilərindən istifadə edilmişdir. Lippisch, bu dizaynın yüksək sürətlə problem yaratacağını düşündü və sonrakı modellərə adi arxa şaquli stabilizator da daxil etdi. Dizaynda playner atalarından vacib xüsusiyyətlər mövcud idi, bu xüsusiyyətlərdən uçuş zamanı çəkilə bilən və eniş üçün istifadə edilən xüsusi xizəklər də var idi. Qalxma üçün xüsusi hazırlanmış çarpaz oxların uclarına asanlıqla bağlanıla bilən bir cüt təkərlərdən istifadə edilmişdir. Bu sistem təyyarənin eniş xizəklərinə bağlanılır, enişdən dərhal sonra nəqliyyat vasitəsindən atılır və bununla da təyyarədəki çəki azaldılır, yerə və yanacağa qənaət olunurdu. Planlara müvafiq vaxtda 400 kq (882 lbf) Walter R-1-203 raket mühərrikinə keçmək daxil idi.
Heinkel də eyni zamanda Uolterin raket mühərrikləri üzərində işləyirdi. Heinkel əvvəlcə bu mühərrikləri sınaq üçün He 112-yə quraşdırdı və sonra onu He 176-da istifadə etdi ki, bunlar xüsusi olaraq raket gücü ilə çalışan ilk vasitələr idi. Heinkel həmçinin DFS 194 istehsalına başlanıldığında raket təminatı üçün seçilmişdi, ancaq taxta raketdə yüksək həssaslıqdakı yanacağın olmasının çox riskli olacağını da qeyd etmişdi. İşlər X layihəsi kod adı altında davam etdirilmişdir.
Ancaq DFS və Heinkel arasında əmək bölgüsü problemlərə səbəb oldu. DFS prototip raket istehsalını təmin edə bilmədi. Lippisch daha sonralar DFS-dən ayrılmaq və Messerschmittə qoşulmaq istədi. 2 yanvar 1939-cu ildə komandası və qismən başa çatdırdığı DFS 194 ilə DFS-dən ayrıldı və Augsburgdakı Messerschmitt fabrikinə köçdü.
Bu yerdəyişmə səbəbiylə gecikmələr mühərrikin inkişaf proqramını tutmağa kömək etdi. Bu şəkildə, Messerschmitt pərvanə versiyasından imtina etdi və raket motor versiyasını birbaşa gündəmə gətirdi. Təyyarənin gövdəsi Augsburgda tamamlandı və 1940-cı ilin əvvəlində Peenemünde Westdə göndərildi və mühərriki üçün gözləmə müddətində saxlanıldı. Mühərrik son dərəcə etibarsız olsa da, təyyarə əla performans göstərmişdi. Məsələn, bu mühərriklə təyyarə bir testdə öz dövrü üçün olduqca yüksək sayıla biləcək 565 km/saat (342 mil) sürətinə çatdı.
Me 163 A
Me 163 adlı prototip modellərinin istehsalı 1941-ci ilin əvvəllərində başladı. Layihədə məxfilik çox vacib idi; Məsələn, 163 nömrəsi, yeni layihənin Müttəfiqlərin kəşfiyyat xidmətləri tərəfindən əvvəlcədən təşkil edilmiş iki nəfərlik yüngül təyyarə istehsalı layihəsində Fieseler Fi 156 təyyarəsi ilə rəqabətdə uduzmuş Messerschmitt Bf 163-ün davamı hesab ediləcəyi üçün seçildi, beləliklə müttəfiqlərin kəşfiyyat məlumatlarının səhv olması təmin edilmişdir. Me 163 A V1 istehsal edildikdən sonra onu Peenemündeyə göndərməklə ona inkişaf etdirilən yeni mühərriki quraşdırıldı və 2 oktyabr 1941-ci ildə isə Me 163 A V3, digər adı ilə Stammkennzeichen “CD+IM” yeni dünya havada sürət rekordunu Heini Dittmarın komandanlığı altında 1.004,5 km/saat sürətlə uçaraq qırmışdır. Müharibədən sonrakı dövrdə ABŞ və Böyük Britaniyanın inkişaf etdirmiş olduğu yeni nəsil reaktiv qırıcı təyyarələrinin meydana çıxmasına qədər bu sürət rəsmi olaraq aşılmamışdır, rekord 20 avqust 1947-ci ildə turbojet mühərrikli Douglas Skystreak tərəfindən daha da təkmilləşdirilmişdir.
Orijinal DFS 194 və sonrakı istehsaldan əvvəlki nümunələrə əlavə olaraq, səkkiz Me 163 A-0 modelinə əlavə olaraq beş prototip Me 163 Anton A seriyası sınaq təyyarəsi istehsal edilmişdi.
Testlər zamanı yerə atılmaq üçün nəzərdə tutulmuş əsas eniş dəstinin təhlükəli olduğu müşahidə edilmişdir. Bir çox uçuşlar zamanı yerə düşən eniş dəsti yerdən sıçrayaraq təyyarəyə zərər vurmuşdur. Oxşar bir problem həm də xizəklərdə idi. Eniş xizəklərində hidravlik amortizatorların xarab olması pilotların eniş zamanı bel nahiyələrindən xəsarət almasına səbəb ola bilərdi. Bundan əlavə, bu dizayn təyyarənin eniş zamanı əyləcləmə və ya dönməsinin pilotun nəzarəti xaricində olmasına səbəb olurdu, buna görə də eniş zamanı təyyarənin yerdəki obyektlərdən qaçması mümkün olmurdu. Yerə enəndən sonra Me 163, təkərləri və mühərrik gücü olmadığı üçün xüsusi hazırlanmış traktora bənzər üç təkərli Scheuschlepper tərəfindən nəql edilirdi.
Uçuş testləri zamanı qanadları bükülmüş Me 163 Kometin üstün bir süzmə qabiliyyətinə malik olduğu və təhlükəsiz enişlər üçün bunun vacib olduğu görülmüşdür. Hətta ən kiçik yüksəklik belə motor gücünə sahib olmayan əyləcə və ya dönməsinə motor gücünə sahib olmayan Komet üçün böyük bir problem idi, çünki pilotun kifayət qədər hündürlükdə dayana bilməyəcəyini anlayacağı vəziyyətlərdə belə enişdən imtina edib yenidən cəhd etmək şansı yox idi. İstehsal modellərinə eniş zamanı pilota biraz daha çox nəzarət etmək şansı vermək üçün eniş flapları əlavə edildi, ancaq enişdəki nəzarət problemi bütün proqram boyu həll edilməmişdi.
Bütün bu problemlərə baxmayaraq, təyyarənin performansı göz qamaşdırıcı idi. Bütün Almaniyada təyyarənin hərəkət mənzili olan 40 kilometrlik dairələrə hakim olacaq şəkildə Me 163 bazalarını yerləşdirmək üçün planlar hazırlandı və əməliyyat məqsədli Me 163 modellərinin istehsalı prioritetə çevrildi.
Me 163 B
Bu vaxt Walter yeni HWK 109-509 istilik mühərriki üzərində işləməyə başlamışdı. Bu mühərrikdə hipergolik yanacaq sistemi mövcud idi. C-Stoff adlandırılan real yanacaq olan hidrazin hidrat və metanolun qarışığı, oksidləşdirici hidrogen peroksid, su, fosfor turşusu və natrium fosfatdan yaradılmış T-Stoffdan meydana gəlmiş olan oksigen ilə zəngin şəraitdə yanması ilə impuls əldə edilirdi. Bu yeni mühərrik və yanacaq sistemi 1941-ci ilin sonlarında son dərəcə modifikasiya edilmiş təyyarə olan Me 163 B-nin meydana çıxmasına səbəb oldu. Motor impulsunun RLM əmrlərinə müvafiq olaraq idarə olunmasına ehtiyac yaranması ilk qurulan sadə motor sistemini daha mürəkkəb və etibarsız hala gətirdi. Bundan əlavə, yeni yanacaq uğursuz bir seçim idi, çünki Hidrazin hidrat V-1 raketi üçün də əsas yanacaq olduğu üçün 1943-1945-ci illər arasında tapılması çətin olan maddə idi.
Yanacaq sistemi qismən problemli idi, xüsusilə sərt enişlər zamanı asanlıqla yanğın və partlayışa səbəb ola biləcək yanacaq sızması müşahidə olunurdu. Gözlənilməz şəkildə problemlər yaradan metal yanacaq xətləri və bağlantıları mövcud ən yaxşı texnologiya olduğu üçün istifadə edilmişdir. Yanacaq və oksidləşdirici də zəhərli maddələr idi, təyyarəyə yükləyərkən həddindən artıq diqqətli olmaq lazım idi, buna baxmayaraq bəzi hallarda Kometlərin asfalt üzərində partladığı da görülmüşdür. Yanacağın aşındırıcı xüsusiyyəti pilotlarında xüsusi qoruyucu geyimlərdən istifadə etmələrinə səbəb olmuşdur.
İki prototip təyyarəsindən sonra 30 istehsal modeli, hər biri iki ədəd olmaqla MG 151/20 topuna sahib Me 163 B-0 və dörd yüz ətrafında hər biri iki ədəd MK 108 topuna malik B-0-lə eyni olan Me 163 B-1 istehsal edildi. Təyyarələr üzrə ədəbiyyatlarda B-1a və Ba-1 alt növlərinə də istinadlar mövcuddur, lakin bu növlər haqqında məlumatlar dəqiq deyildir. Müharibənin ilk mərhələlərində a əlavəsi ixrac (ausland) modelləri (B-1a) və ya xarici istehsal modelləri (Ba-1) üçün istifadə edilmişdir, lakin ixrac və ya xarici istehsal Me 163 modelləri yoxdur. Müharibənin sonrakı mərhələlərində a hərfi müxtəlif mühərrik tipli təyyarələr üçün istifadə edildi (məsələn, Jumo mühərriki Me 262 A-1a, BMW mühərriki A-1b kimi). Me 163-lərin alternativ olaraq BMW P3330A raket mühərrikləri ilə istehsal ediləcəyi düşünüldüyündən, ilk illərdə istifadə olunan a hərfinin mühərrikin növünü göstərdiyini söyləmək olar. Yalnız bir model Me 163 V10 model BMW mühərriki ilə sınaqdan keçirilmişdi, buna görə qısa müddət ərzində bu əlavə azaldılmışdır.
Me 163-ün performansı eyni dövrdəki pistonlu mühərrikli təyyarələrdən xeyli üstündür. İki təkərli eniş dəsti ilə havaya qalxdıqdan sonra təyyarə uçuş zolağının sonunda eniş qurğusunu yerə atır və 320 km/saat (200 mil/s) sürətlə hərəkət edərkən 80 dərəcəlik qalxma bucağı ilə bombardmançıların uçuş hündürlüyünə qalxa bilirdi. Lazım gələrsə, təyyarə üç dəqiqə ərzində 12000 metr (40.000 fut) yüksəkliyə çatırdı, bu nəticə bu gün də yaxşı hesab olunur. Bu yüksəkliyə çatdıqdan sonra təyyarə düz uçuşa keçərək heç bir müttəfiq təyyarəsinin çata bilmədiyi 880 km/saat (550 mil) sürətlə uçurdu. Bununla birlikdə, Me 163-ün müvəffəqiyyətli bir playner kimi dizaynı da performans baxımından bəzi problemlər gətirmişdi. Maksimum sürətdə, xüsusilə mühərrik qüvvəsi açıq halda olarkən həyata keçirilən dalışlarda qanadların qaldırma qüvvəsi təyyarədə yüksək miqdarda təzyiq yaradırdı. Piston mühərrikli təyyarələrdə heç vaxt belə problem olmadığı üçün bu problem pilotları çaşdırırdı.
Bu zaman Messerschmitt, Bf 109 modellərinin istehsalı ilə məşğul idi və Me 210-u xidmətə verməyə çalışırdı. Səpələnmiş istehsal şəbəkəsi Klemmə təslim edilmişdi, lakin keyfiyyətə nəzarət məsələləri işin daha sonra Junkersə təhvil verilməsinə səbəb oldu. Dövrünün əksər Alman dizaynları kimi, Me 163 modellərinin də əksər hissələri ağacdan hazırlanmışdı, bu da mebel istehsalçılarına istehsalatda podratçı kimi iştirak etməyə imkan verirdi.
Me 163 S adlı iki nəfərlik modelin təlim məqsədi ilə istehsal edilməsi planlaşdırılırdı. Bu modeldə raket mühərriki və yanacaq çənləri çıxardılaraq pilotun arxasına təlimatçı üçün ikinci bir oturacaq əlavə edilmişdi. 163 S bir playner şəklində Me 163-ün ən problemli xüsusiyyəti olan eniş təlimində istifadə edilmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Göründüyü kimi, 163 S modeli köhnə 163 A seriyalı prototiplərdən dəyişdirilərək istehsal edilmişdi.
Xidmət zamanı MK 108 toplarının aşağı lülə sürəti ciddi bir problem yaratmışdı. Kometin çox sürətli hərəkət etməsinə görə asta sürətlə uçan bir bombardmançını iki silahla vurması demək olar ki, mümkün deyildi, amma bir B-17-ni vurmaq üçün ümumiyyətlə üç vuruş tələb olunurdu. Daha az təcrübəli pilotların düşmən təyyarələrini vurması üçün yaradıcı həllər hazırlanmağa başlanıldı. Bunlardan ən diqqət çəkəni Sondergerät 500 Jägerfaust adlı xüsusi hazırlanmış silahdır. Bu silah təyyarənin qanadlarına yerləşdirilmiş 50 mm qısa lüləli bir vuruşlu topdur. Hər qanad kökündə beş ədəd olan bu toplardan, təyyarənin yuxarı səthində yerləşən bir fotosel tərəfindən tətiklənmək üçün hazırlanmışdı. Komet bombardmançının altına uçanda, bombardmançı fotoselə girən işığı kəsdiyi üçün silahlar işə düşürdü. Bu şəkildə atəş açan silahların mərmiləri təyyarənin üzərinə hərəkət edərkən, mərmi korpusları qanadın aşağı səthindən yerə atılırdılar. Bu şəkildə geri təpməsiz olan bu cihazın döyüşdə istifadə olunduğuna dair yalnız bir dəlil mövcuddur. Bu silahla vurulan yeganə təyyarənin Halifax bombardmançısı olduğu düşünülür, lakin Boeing B-17 olması iddiaları da vardır.
Sonrakı versiyaları
Dizaynla əlaqədar başqa bir narahatlıq qısa uçuş vaxtı idi. Bu müddət heç vaxt Uolterin ilkin proqnozlarına çatmamışdır. Cəmi səkkiz dəqiqəlik mühərrik gücü ilə uçuş səbəbindən təyyarə bir nöqtə müdafiə müdaxiləçisinə (point defence interceptor) çevrilmişdi. Bu müddəti artırmaq üçün iki ayrı yanma kamerasından ibarət bir mühərrik dizaynı sınanmışdır. Bu iki yanma kamerası bir-birinin üstündə dayanırdı, üstdə olan yüksək güc təminatçısı qalxma və dırmanma zamanı işə düşürdü, daha aşağı güc təminatçısı (təxminən 400 kq/880 lb) olan aşağı yanma kamerası isə naviqasiya uçuşu zamanı istifadə edilirdi. Bu HWK 109-509.C mühərriki ilə uçuş müddəti 50% -ə qədər artmış idi. İki 163B, V6 və V18 eksperimental olaraq bu mühərriklə təchiz edilmiş və 1944-cü ildə sınaqdan keçirilmişdir. 2 iyul 1944-cü ildə V18 kodlu təyyarə Heini Dittmarın komandasında saatda 1130 km (702 mil) sürətlə yeni dünya sürət rekordunu qırdı.
Xüsusiyyətləri (Me 163 B-1)
Ümumi xüsusiyyətləri
- Uzunluq: 5.70 m (18 ft 8 in)
- Qanad uzunluğu: 9.33 m (30 ft 7 in)
- Hündürlük: 2.75 m (9 ft 0 in)
- Qanad sahəsi: 18.5 m² (200 ft²)
- Boş çəkisi: 1,905 kq (4,200 lb)
- Yüklü çəkisi: 3,950 kq (8,710 lb)
- Maksimum uçuş çəkisi: 4,310 kq (9,500 lb)
- Güc mənbəyi: 1× Walter HWK 109-509A-2 maye yanacaqlı raket, 17 kN (3,800 lbf)
Performans
- Maksimum sürət: 960 km/h (Mach 0.73) (596 mph)
- Uçuş müddəti: 8 dəqiqə
- Mənzil: 40 km (25 mil)
- Xidmət tavanı: 12,100 m (39,700 ft)
- Dırmaşma nisbəti: 3,666 m/min (11,730 ft/min)
- Qanad yüklənməsi: 213 kq/m² (43 lb/ft²)
- İmpuls/Ağırlıq: 0.42
Silahlar
- 2× 30 mm Rheinmetall Borsig MK 108 top (Silah başına 60 mərmidən 120 mərmiyə kimi)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Me 163 Komet Aleksandr Martin Lippisch terefinden tertib edilmis tarixde yegane reaktiv muherrikli doyus teyyaresidir Almaniya Herbi Hava Quvveleri terefinden Ikinci Dunya Muharibesi zamani istifade edildi Inqilabi dizaynina ve reqibsiz performansina baxmayaraq istifadesinin cox tehlukeli olmasina gore yalniz bir nece Muttefiq qirici teyyaresini vurmaga nail olmusdur Messersmit Me 163Messerschmitt Me 163Tipi Onleme teyyaresiHazirlayan Alexander Martin LippischIstehsalci MesserschmittIlk ucus Me 163 A V1 1941 ci ilin evvelinde playner olaraq 1941 ci ilin avqustunda motorla Me 163 B 1943Istismara verilme tarixi 1944Istimarinin bitme tarixi 1945Istismarcilar LuftvaffeBuraxilis sayi 370 Vikianbarda elaqeli mediafayllarInkisaf etdirilmesiKonstruksiya isleri Deutsche Forschungsanstalt fur Segelflug DFS Almaniya Playner Ucus Institutunun telebleri ile basladi Ilk dizaynlari daha evvel hazirlanmis Lippisch Delta IV diger adi ile DFS 39 modelinden deyisdirilerek elde edilmisdi ve teyyare skeletini sinamaq ucun tam bir playner seklinde istifade edilmisdir Daha boyuk bir yeni versiyasi kicik bir pervaneli muherrike sahib idi ve DFS 194 adi ile konstruksiya edilmisdir Bu versiyada qanad ucuna baglanmis hundurluk tenzimleyicilerinden istifade edilmisdir Lippisch bu dizaynin yuksek suretle problem yaratacagini dusundu ve sonraki modellere adi arxa saquli stabilizator da daxil etdi Dizaynda playner atalarindan vacib xususiyyetler movcud idi bu xususiyyetlerden ucus zamani cekile bilen ve enis ucun istifade edilen xususi xizekler de var idi Qalxma ucun xususi hazirlanmis carpaz oxlarin uclarina asanliqla baglanila bilen bir cut tekerlerden istifade edilmisdir Bu sistem teyyarenin enis xizeklerine baglanilir enisden derhal sonra neqliyyat vasitesinden atilir ve bununla da teyyaredeki ceki azaldilir yere ve yanacaga qenaet olunurdu Planlara muvafiq vaxtda 400 kq 882 lbf Walter R 1 203 raket muherrikine kecmek daxil idi Heinkel de eyni zamanda Uolterin raket muherrikleri uzerinde isleyirdi Heinkel evvelce bu muherrikleri sinaq ucun He 112 ye qurasdirdi ve sonra onu He 176 da istifade etdi ki bunlar xususi olaraq raket gucu ile calisan ilk vasiteler idi Heinkel hemcinin DFS 194 istehsalina baslanildiginda raket teminati ucun secilmisdi ancaq taxta raketde yuksek hessasliqdaki yanacagin olmasinin cox riskli olacagini da qeyd etmisdi Isler X layihesi kod adi altinda davam etdirilmisdir Ancaq DFS ve Heinkel arasinda emek bolgusu problemlere sebeb oldu DFS prototip raket istehsalini temin ede bilmedi Lippisch daha sonralar DFS den ayrilmaq ve Messerschmitte qosulmaq istedi 2 yanvar 1939 cu ilde komandasi ve qismen basa catdirdigi DFS 194 ile DFS den ayrildi ve Augsburgdaki Messerschmitt fabrikine kocdu Bu yerdeyisme sebebiyle gecikmeler muherrikin inkisaf proqramini tutmaga komek etdi Bu sekilde Messerschmitt pervane versiyasindan imtina etdi ve raket motor versiyasini birbasa gundeme getirdi Teyyarenin govdesi Augsburgda tamamlandi ve 1940 ci ilin evvelinde Peenemunde Westde gonderildi ve muherriki ucun gozleme muddetinde saxlanildi Muherrik son derece etibarsiz olsa da teyyare ela performans gostermisdi Meselen bu muherrikle teyyare bir testde oz dovru ucun olduqca yuksek sayila bilecek 565 km saat 342 mil suretine catdi HWK 109 509 A raket motoruMe 163 A Me 163 A V1 Me 163 adli prototip modellerinin istehsali 1941 ci ilin evvellerinde basladi Layihede mexfilik cox vacib idi Meselen 163 nomresi yeni layihenin Muttefiqlerin kesfiyyat xidmetleri terefinden evvelceden teskil edilmis iki neferlik yungul teyyare istehsali layihesinde Fieseler Fi 156 teyyaresi ile reqabetde uduzmus Messerschmitt Bf 163 un davami hesab edileceyi ucun secildi belelikle muttefiqlerin kesfiyyat melumatlarinin sehv olmasi temin edilmisdir Me 163 A V1 istehsal edildikden sonra onu Peenemundeye gondermekle ona inkisaf etdirilen yeni muherriki qurasdirildi ve 2 oktyabr 1941 ci ilde ise Me 163 A V3 diger adi ile Stammkennzeichen CD IM yeni dunya havada suret rekordunu Heini Dittmarin komandanligi altinda 1 004 5 km saat suretle ucaraq qirmisdir Muharibeden sonraki dovrde ABS ve Boyuk Britaniyanin inkisaf etdirmis oldugu yeni nesil reaktiv qirici teyyarelerinin meydana cixmasina qeder bu suret resmi olaraq asilmamisdir rekord 20 avqust 1947 ci ilde turbojet muherrikli Douglas Skystreak terefinden daha da tekmillesdirilmisdir Orijinal DFS 194 ve sonraki istehsaldan evvelki numunelere elave olaraq sekkiz Me 163 A 0 modeline elave olaraq bes prototip Me 163 Anton A seriyasi sinaq teyyaresi istehsal edilmisdi Testler zamani yere atilmaq ucun nezerde tutulmus esas enis destinin tehlukeli oldugu musahide edilmisdir Bir cox ucuslar zamani yere dusen enis desti yerden sicrayaraq teyyareye zerer vurmusdur Oxsar bir problem hem de xizeklerde idi Enis xizeklerinde hidravlik amortizatorlarin xarab olmasi pilotlarin enis zamani bel nahiyelerinden xesaret almasina sebeb ola bilerdi Bundan elave bu dizayn teyyarenin enis zamani eylecleme ve ya donmesinin pilotun nezareti xaricinde olmasina sebeb olurdu buna gore de enis zamani teyyarenin yerdeki obyektlerden qacmasi mumkun olmurdu Yere enenden sonra Me 163 tekerleri ve muherrik gucu olmadigi ucun xususi hazirlanmis traktora benzer uc tekerli Scheuschlepper terefinden neql edilirdi Ucus testleri zamani qanadlari bukulmus Me 163 Kometin ustun bir suzme qabiliyyetine malik oldugu ve tehlukesiz enisler ucun bunun vacib oldugu gorulmusdur Hetta en kicik yukseklik bele motor gucune sahib olmayan eylece ve ya donmesine motor gucune sahib olmayan Komet ucun boyuk bir problem idi cunki pilotun kifayet qeder hundurlukde dayana bilmeyeceyini anlayacagi veziyyetlerde bele enisden imtina edib yeniden cehd etmek sansi yox idi Istehsal modellerine enis zamani pilota biraz daha cox nezaret etmek sansi vermek ucun enis flaplari elave edildi ancaq enisdeki nezaret problemi butun proqram boyu hell edilmemisdi Butun bu problemlere baxmayaraq teyyarenin performansi goz qamasdirici idi Butun Almaniyada teyyarenin hereket menzili olan 40 kilometrlik dairelere hakim olacaq sekilde Me 163 bazalarini yerlesdirmek ucun planlar hazirlandi ve emeliyyat meqsedli Me 163 modellerinin istehsali prioritete cevrildi Me 163 B Me 163B ABS Herbi Hava Quvveleri Milli Muzeyinde numayis etdirilir Bu vaxt Walter yeni HWK 109 509 istilik muherriki uzerinde islemeye baslamisdi Bu muherrikde hipergolik yanacaq sistemi movcud idi C Stoff adlandirilan real yanacaq olan hidrazin hidrat ve metanolun qarisigi oksidlesdirici hidrogen peroksid su fosfor tursusu ve natrium fosfatdan yaradilmis T Stoffdan meydana gelmis olan oksigen ile zengin seraitde yanmasi ile impuls elde edilirdi Bu yeni muherrik ve yanacaq sistemi 1941 ci ilin sonlarinda son derece modifikasiya edilmis teyyare olan Me 163 B nin meydana cixmasina sebeb oldu Motor impulsunun RLM emrlerine muvafiq olaraq idare olunmasina ehtiyac yaranmasi ilk qurulan sade motor sistemini daha murekkeb ve etibarsiz hala getirdi Bundan elave yeni yanacaq ugursuz bir secim idi cunki Hidrazin hidrat V 1 raketi ucun de esas yanacaq oldugu ucun 1943 1945 ci iller arasinda tapilmasi cetin olan madde idi Yanacaq sistemi qismen problemli idi xususile sert enisler zamani asanliqla yangin ve partlayisa sebeb ola bilecek yanacaq sizmasi musahide olunurdu Gozlenilmez sekilde problemler yaradan metal yanacaq xetleri ve baglantilari movcud en yaxsi texnologiya oldugu ucun istifade edilmisdir Yanacaq ve oksidlesdirici de zeherli maddeler idi teyyareye yukleyerken heddinden artiq diqqetli olmaq lazim idi buna baxmayaraq bezi hallarda Kometlerin asfalt uzerinde partladigi da gorulmusdur Yanacagin asindirici xususiyyeti pilotlarinda xususi qoruyucu geyimlerden istifade etmelerine sebeb olmusdur Iki prototip teyyaresinden sonra 30 istehsal modeli her biri iki eded olmaqla MG 151 20 topuna sahib Me 163 B 0 ve dord yuz etrafinda her biri iki eded MK 108 topuna malik B 0 le eyni olan Me 163 B 1 istehsal edildi Teyyareler uzre edebiyyatlarda B 1a ve Ba 1 alt novlerine de istinadlar movcuddur lakin bu novler haqqinda melumatlar deqiq deyildir Muharibenin ilk merhelelerinde a elavesi ixrac ausland modelleri B 1a ve ya xarici istehsal modelleri Ba 1 ucun istifade edilmisdir lakin ixrac ve ya xarici istehsal Me 163 modelleri yoxdur Muharibenin sonraki merhelelerinde a herfi muxtelif muherrik tipli teyyareler ucun istifade edildi meselen Jumo muherriki Me 262 A 1a BMW muherriki A 1b kimi Me 163 lerin alternativ olaraq BMW P3330A raket muherrikleri ile istehsal edileceyi dusunulduyunden ilk illerde istifade olunan a herfinin muherrikin novunu gosterdiyini soylemek olar Yalniz bir model Me 163 V10 model BMW muherriki ile sinaqdan kecirilmisdi buna gore qisa muddet erzinde bu elave azaldilmisdir Me 163 un performansi eyni dovrdeki pistonlu muherrikli teyyarelerden xeyli ustundur Iki tekerli enis desti ile havaya qalxdiqdan sonra teyyare ucus zolaginin sonunda enis qurgusunu yere atir ve 320 km saat 200 mil s suretle hereket ederken 80 derecelik qalxma bucagi ile bombardmancilarin ucus hundurluyune qalxa bilirdi Lazim gelerse teyyare uc deqiqe erzinde 12000 metr 40 000 fut yuksekliye catirdi bu netice bu gun de yaxsi hesab olunur Bu yuksekliye catdiqdan sonra teyyare duz ucusa kecerek hec bir muttefiq teyyaresinin cata bilmediyi 880 km saat 550 mil suretle ucurdu Bununla birlikde Me 163 un muveffeqiyyetli bir playner kimi dizayni da performans baximindan bezi problemler getirmisdi Maksimum suretde xususile muherrik quvvesi aciq halda olarken heyata kecirilen dalislarda qanadlarin qaldirma quvvesi teyyarede yuksek miqdarda tezyiq yaradirdi Piston muherrikli teyyarelerde hec vaxt bele problem olmadigi ucun bu problem pilotlari casdirirdi Bu zaman Messerschmitt Bf 109 modellerinin istehsali ile mesgul idi ve Me 210 u xidmete vermeye calisirdi Sepelenmis istehsal sebekesi Klemme teslim edilmisdi lakin keyfiyyete nezaret meseleleri isin daha sonra Junkerse tehvil verilmesine sebeb oldu Dovrunun ekser Alman dizaynlari kimi Me 163 modellerinin de ekser hisseleri agacdan hazirlanmisdi bu da mebel istehsalcilarina istehsalatda podratci kimi istirak etmeye imkan verirdi Me 163 S adli iki neferlik modelin telim meqsedi ile istehsal edilmesi planlasdirilirdi Bu modelde raket muherriki ve yanacaq cenleri cixardilaraq pilotun arxasina telimatci ucun ikinci bir oturacaq elave edilmisdi 163 S bir playner seklinde Me 163 un en problemli xususiyyeti olan enis teliminde istifade edilmek ucun nezerde tutulmusdu Gorunduyu kimi 163 S modeli kohne 163 A seriyali prototiplerden deyisdirilerek istehsal edilmisdi Xidmet zamani MK 108 toplarinin asagi lule sureti ciddi bir problem yaratmisdi Kometin cox suretli hereket etmesine gore asta suretle ucan bir bombardmancini iki silahla vurmasi demek olar ki mumkun deyildi amma bir B 17 ni vurmaq ucun umumiyyetle uc vurus teleb olunurdu Daha az tecrubeli pilotlarin dusmen teyyarelerini vurmasi ucun yaradici heller hazirlanmaga baslanildi Bunlardan en diqqet cekeni Sondergerat 500 Jagerfaust adli xususi hazirlanmis silahdir Bu silah teyyarenin qanadlarina yerlesdirilmis 50 mm qisa luleli bir vuruslu topdur Her qanad kokunde bes eded olan bu toplardan teyyarenin yuxari sethinde yerlesen bir fotosel terefinden tetiklenmek ucun hazirlanmisdi Komet bombardmancinin altina ucanda bombardmanci fotosele giren isigi kesdiyi ucun silahlar ise dusurdu Bu sekilde ates acan silahlarin mermileri teyyarenin uzerine hereket ederken mermi korpuslari qanadin asagi sethinden yere atilirdilar Bu sekilde geri tepmesiz olan bu cihazin doyusde istifade olunduguna dair yalniz bir delil movcuddur Bu silahla vurulan yegane teyyarenin Halifax bombardmancisi oldugu dusunulur lakin Boeing B 17 olmasi iddialari da vardir Sonraki versiyalari Dizaynla elaqedar basqa bir narahatliq qisa ucus vaxti idi Bu muddet hec vaxt Uolterin ilkin proqnozlarina catmamisdir Cemi sekkiz deqiqelik muherrik gucu ile ucus sebebinden teyyare bir noqte mudafie mudaxilecisine point defence interceptor cevrilmisdi Bu muddeti artirmaq ucun iki ayri yanma kamerasindan ibaret bir muherrik dizayni sinanmisdir Bu iki yanma kamerasi bir birinin ustunde dayanirdi ustde olan yuksek guc teminatcisi qalxma ve dirmanma zamani ise dusurdu daha asagi guc teminatcisi texminen 400 kq 880 lb olan asagi yanma kamerasi ise naviqasiya ucusu zamani istifade edilirdi Bu HWK 109 509 C muherriki ile ucus muddeti 50 e qeder artmis idi Iki 163B V6 ve V18 eksperimental olaraq bu muherrikle techiz edilmis ve 1944 cu ilde sinaqdan kecirilmisdir 2 iyul 1944 cu ilde V18 kodlu teyyare Heini Dittmarin komandasinda saatda 1130 km 702 mil suretle yeni dunya suret rekordunu qirdi Xususiyyetleri Me 163 B 1 Umumi xususiyyetleri Uzunluq 5 70 m 18 ft 8 in Qanad uzunlugu 9 33 m 30 ft 7 in Hundurluk 2 75 m 9 ft 0 in Qanad sahesi 18 5 m 200 ft Bos cekisi 1 905 kq 4 200 lb Yuklu cekisi 3 950 kq 8 710 lb Maksimum ucus cekisi 4 310 kq 9 500 lb Guc menbeyi 1 Walter HWK 109 509A 2 maye yanacaqli raket 17 kN 3 800 lbf Performans Maksimum suret 960 km h Mach 0 73 596 mph Ucus muddeti 8 deqiqe Menzil 40 km 25 mil Xidmet tavani 12 100 m 39 700 ft Dirmasma nisbeti 3 666 m min 11 730 ft min Qanad yuklenmesi 213 kq m 43 lb ft Impuls Agirliq 0 42Silahlar 2 30 mm Rheinmetall Borsig MK 108 top Silah basina 60 mermiden 120 mermiye kimi