Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maraq nədir?
Maraq – fərdin xüsusi cəhd göstərmədən öz istəyi ilə, zövq alaraq bir işə yönəlməsidir. Maraqlar insanın idrak təlabatlarının emosional təzahürləridir.Onların təmin olunması biliklərdəki çatışmamazlıqları aradan qaldırmağa, onları anlamağa, onlarla tanış olmağa kömək edir. Marağı bir insanın özü və çevrəsi tərəfindən təsdiq olunan davranışları kimi də qəbul etmək olar. Yəni maraq daxili və xarici təsirlə formalaşır. Bir işə sevgi ilə müəyyən müddət bağlanma da maraqdır. Kitab, futbol, musiqi və s. də bu maraqlara daxildir. Maraqlar bir çox səbəbdən asılı olaraq fərddən fərdə dəyişir. Şəxsin içində olduğu dairə, cinsiyyət, yaş, zəka, fiziki imkanlar, başqa bir çox qabiliyyətlər, sosial mühit, ailə mühiti və mədəni faktorlar və s. bu səbəblərə daxildir.
Maraqlar subyektiv olaraq – insanın özü üçün – idrak prosesinin kəsb etdiyi müsbət, emosional tonda, onun haqqında daha çox bilmək, onu başa düşmək arzusunda təzahür edir. Başqa sözlə desək, maraq şəxsiyyətin, gerçək həyatının müəyyən bir sahəsinə, müəyyən bir fəaliyyətə, bu və ya digər biliyi əldə etməyə az və ya çox yönəlməsində ifadə olunan fərdi psixi xüsusiyyətdir. Şəxsiyyətin istiqaməti onun maraqlarında ifadə olunur.
Maraq hər hansı bir obyekti daha dərindən və dəqiq dərketmə meylindən doğur. Maraqların fizioloji əsasını bələdləşmə – tədqiqat refleksləri təşkil edir. Gerşək aləmdə baş verən hər bir yeni, gözlənilməz dəyişiklik zamanı bələdləşmə refleksi baş verir və qıcıqlandırıcının daha tam və aydın inikasını təmin edir. Ətraf mühitdə ən kiçik bir dəyişiklik, yenilik baş verdiyi zaman insanda müvafiq reseptor aparatı bu dəyişikliyi törədən qıcığa doğru yönəlir. Maraqlar idrakın daimi təhrikedici mexanizmi kimi meydana çıxır.
K.İzard marağın anadangəlmə emosiya olmasını qeyd etməklə yanaşı onun inkişafında sosializasiyanın rolundan, insan şəxsiyyətinin formalaşmasında marağın kəsb etdiyi əhəmiyyətdən danışır. Maraq hər bir şeyə istiqamətlənə bilər, lakin insanlığa daha çox fayda vеrən intellektual, və başqa yaradıcı fəaliyyət növləridir.
Fəaliyyət proseslərində maraqların rolu müstəsna dərəcədə böyükdür. Maraqlar şəxsiyyəti onda əmələ gəlmiş bilmək və başa düşmək cəhdini təmin etdiyi üçün fəal surətdə yollar və vasitələr axtarmağa məcbur edir. Sabit əhəmiyyətə malik obyektə marağın təmin olması adətən, marağın sönməsi ilə nəticələnmir, əksinə onu daxilən yenidən qurmaq, zənginləşdirmək və dərinləşdirmək yolu ilə idrak fəaliyyətinin daha yüksək səviyyəsinə cavab verən yeni maraqların əmələ gəlməsinə səbəb olur. Maraqlar – idrakın daimi təhrikedici mexanizmi kimi meydana çıxır. Maraqlar şəxsiyyətin fəaliyyətinin mühüm, lakin yeganə olmayan cəhətidir.
Maraqlar necə formalaşır?
Maraq – fərdin xüsusi cəhd göstərmədən öz istəyi ilə, zövq alaraq bir işə yönəlməsidir. Marağı bir insanın özü və çevrəsi tərəfindən təsdiq olunan davranışları kimi də qəbul etmək olar. Yəni maraq daxili və xarici təsirlə formalaşır. Bir işə sevgi ilə müəyyən müddət bağlanma da maraqdır. Kitab, futbol, musiqi və s. də bu maraqlara daxildir. Maraqlar bir çox səbəbdən asılı olaraq fərddən fərdə dəyişir. Şəxsin içində olduğu dairə, cinsiyyət, yaş, zəka, fiziki imkanlar, başqa bir çox qabiliyyətlər, sosial mühit, ailə mühiti və mədəni faktorlar və s. bu səbəblərə daxildir. İnsanın maraq dairəsi müntəzəm olaraq dəyişir. Ən çox dəyişkənlik yeniyetməlik illərində olur. Yeniyetməlik dövründə gəncin vücudu və yaşı ilə birlikdə qərarları da dəyişir. Bu gün bəyəndiyi bir müğənnini üç gündən sonra bəyənmir. Yeniyetməlik yetkinliyin astanası oloduğu üçün zehni yönlü də inkişaf edir. Vəzifə və məsuliyyət daşımaq istəyi artır. Məktəblərin birində aparılan bir araşdırma zamanı ibtidai siniflərin 95%-nin məktəbə oynamaq üçün gəldiyi halda, yuxarı sinif şagirdlərinin 93%-i yaxşı bir universitetə daxil olmaq məqsədilə məktəbə gəldiyi müəyyən edilmişdir. Maraq-məqsədlər müxtəlif zamanlarda fərqli ola bilər. Qızların maraqları oğlanlara nisbətən hər yaşda daha fərqli olur. Səbəbi odur ki, qızlar bioloji cəhətdən oğlanlardan fərqlənməklə yanaşı, ruhi-psixoloji cəhətdən onlardan daha tez yetkinləşirlər. Qızların maraq dairəsinin formalaşmasında mədəni faktorlarla birgə milli-mənəvi, ictimai dəyərlərin də böyük rolu vardır. Həmçinin maraq valideynlərin nümunəvi davranışları ilə də yaxından bağlıdır. Qız anasını nümunə götürərək ev işləri ilə maraqlanır. Oğlanlar isə atalarının tərəfdar olduğu futbol komandasına azarkeşlik edirlər. Ailənin iqtisadi vəziyyəti, ata-ananın hədəfləri gənclərin marağına təsir edə bilir. Bir musiqiçi ailəsində yetişən yetiyetmənin maraqlarında təbii ki, musiqinin çəkisi ağır gələr.
Marağın növləri
Maraq növlərini üç başlıq altında analiz etmək olar:
- Şəxsi maraqlar: Gəncin seçim və vərdişlərini əhatə edir. Saçın, üzün, bədənin xarici görünüşü, geyim, danışma, əylənməilə bağlıdır. Yeniyetməliyin ilk dövrlərində geyimə olan maraq sonsuzdur. Tez-tez paltar almaq istəyirlər. Fərqli görünmək, başqalarının diqqətini cəlb etmək istəyirlər. Bu baxımdan valideynlə qarşıdurmalar ən çox geyimlə bağlı olur.
- Sərbəst vaxt marağı: Yeniyetmənin boş vaxtlarında görmək istədiyi işlərlə bağlı olur. Kitab oxuma, musiqi dinləmə, idmanla məşğul olma və s. Ancaq bu maraqlar zaman görə dəyişə bilər. Orta məktəbdə idmana, musiqiyə olan maraq universitet illərində kitaba yönəlir. Yeniyetməliyin ilk illərində gənclərdə şeir yazma,mahni oxuma,xatirə dəftəri tutmağa maraq yaranır. Bu maraqlar cinsə görə fərqlənə bilər.
- Sənət maraqları:Gənclər yeniyetməliyin ilk dövrlərində məslək mövzusunda qərarsız olurlar. Fikirlərini tez-tez dəyişirlər. Ancaq əl qabiliyyətləri,bacarıqları istiqamətində fikirləri dəqiqləşə bilir. Yeniyetməliyin sonrakı mərhələlərində seçəcəkləri peşə ilə bağlı fikirlərin əsası qoyula, bir sistem halina gələ bilir.Bu məslədə daha çox xəyala dalır,macəraçı olurlar
Mənbə
- . 2011-05-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-25.
- Maraqlar necə formalaşır? 2010-09-11 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
- Ə.S. Bayramov, Ə.Ə. Əlizadə. "Psixologiya". Bakı 2006
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maraq nedir Maraq ferdin xususi cehd gostermeden oz isteyi ile zovq alaraq bir ise yonelmesidir Maraqlar insanin idrak telabatlarinin emosional tezahurleridir Onlarin temin olunmasi biliklerdeki catismamazliqlari aradan qaldirmaga onlari anlamaga onlarla tanis olmaga komek edir Maragi bir insanin ozu ve cevresi terefinden tesdiq olunan davranislari kimi de qebul etmek olar Yeni maraq daxili ve xarici tesirle formalasir Bir ise sevgi ile mueyyen muddet baglanma da maraqdir Kitab futbol musiqi ve s de bu maraqlara daxildir Maraqlar bir cox sebebden asili olaraq ferdden ferde deyisir Sexsin icinde oldugu daire cinsiyyet yas zeka fiziki imkanlar basqa bir cox qabiliyyetler sosial muhit aile muhiti ve medeni faktorlar ve s bu sebeblere daxildir Maraqlar subyektiv olaraq insanin ozu ucun idrak prosesinin kesb etdiyi musbet emosional tonda onun haqqinda daha cox bilmek onu basa dusmek arzusunda tezahur edir Basqa sozle desek maraq sexsiyyetin gercek heyatinin mueyyen bir sahesine mueyyen bir fealiyyete bu ve ya diger biliyi elde etmeye az ve ya cox yonelmesinde ifade olunan ferdi psixi xususiyyetdir Sexsiyyetin istiqameti onun maraqlarinda ifade olunur Maraq her hansi bir obyekti daha derinden ve deqiq derketme meylinden dogur Maraqlarin fizioloji esasini beledlesme tedqiqat refleksleri teskil edir Gersek alemde bas veren her bir yeni gozlenilmez deyisiklik zamani beledlesme refleksi bas verir ve qiciqlandiricinin daha tam ve aydin inikasini temin edir Etraf muhitde en kicik bir deyisiklik yenilik bas verdiyi zaman insanda muvafiq reseptor aparati bu deyisikliyi toreden qiciga dogru yonelir Maraqlar idrakin daimi tehrikedici mexanizmi kimi meydana cixir K Izard maragin anadangelme emosiya olmasini qeyd etmekle yanasi onun inkisafinda sosializasiyanin rolundan insan sexsiyyetinin formalasmasinda maragin kesb etdiyi ehemiyyetden danisir Maraq her bir seye istiqametlene biler lakin insanliga daha cox fayda veren intellektual ve basqa yaradici fealiyyet novleridir Fealiyyet proseslerinde maraqlarin rolu mustesna derecede boyukdur Maraqlar sexsiyyeti onda emele gelmis bilmek ve basa dusmek cehdini temin etdiyi ucun feal suretde yollar ve vasiteler axtarmaga mecbur edir Sabit ehemiyyete malik obyekte maragin temin olmasi adeten maragin sonmesi ile neticelenmir eksine onu daxilen yeniden qurmaq zenginlesdirmek ve derinlesdirmek yolu ile idrak fealiyyetinin daha yuksek seviyyesine cavab veren yeni maraqlarin emele gelmesine sebeb olur Maraqlar idrakin daimi tehrikedici mexanizmi kimi meydana cixir Maraqlar sexsiyyetin fealiyyetinin muhum lakin yegane olmayan cehetidir Maraqlar nece formalasir Maraq ferdin xususi cehd gostermeden oz isteyi ile zovq alaraq bir ise yonelmesidir Maragi bir insanin ozu ve cevresi terefinden tesdiq olunan davranislari kimi de qebul etmek olar Yeni maraq daxili ve xarici tesirle formalasir Bir ise sevgi ile mueyyen muddet baglanma da maraqdir Kitab futbol musiqi ve s de bu maraqlara daxildir Maraqlar bir cox sebebden asili olaraq ferdden ferde deyisir Sexsin icinde oldugu daire cinsiyyet yas zeka fiziki imkanlar basqa bir cox qabiliyyetler sosial muhit aile muhiti ve medeni faktorlar ve s bu sebeblere daxildir Insanin maraq dairesi muntezem olaraq deyisir En cox deyiskenlik yeniyetmelik illerinde olur Yeniyetmelik dovrunde gencin vucudu ve yasi ile birlikde qerarlari da deyisir Bu gun beyendiyi bir mugennini uc gunden sonra beyenmir Yeniyetmelik yetkinliyin astanasi olodugu ucun zehni yonlu de inkisaf edir Vezife ve mesuliyyet dasimaq isteyi artir Mekteblerin birinde aparilan bir arasdirma zamani ibtidai siniflerin 95 nin mektebe oynamaq ucun geldiyi halda yuxari sinif sagirdlerinin 93 i yaxsi bir universitete daxil olmaq meqsedile mektebe geldiyi mueyyen edilmisdir Maraq meqsedler muxtelif zamanlarda ferqli ola biler Qizlarin maraqlari oglanlara nisbeten her yasda daha ferqli olur Sebebi odur ki qizlar bioloji cehetden oglanlardan ferqlenmekle yanasi ruhi psixoloji cehetden onlardan daha tez yetkinlesirler Qizlarin maraq dairesinin formalasmasinda medeni faktorlarla birge milli menevi ictimai deyerlerin de boyuk rolu vardir Hemcinin maraq valideynlerin numunevi davranislari ile de yaxindan baglidir Qiz anasini numune goturerek ev isleri ile maraqlanir Oglanlar ise atalarinin terefdar oldugu futbol komandasina azarkeslik edirler Ailenin iqtisadi veziyyeti ata ananin hedefleri genclerin maragina tesir ede bilir Bir musiqici ailesinde yetisen yetiyetmenin maraqlarinda tebii ki musiqinin cekisi agir geler Maragin novleriMaraq novlerini uc basliq altinda analiz etmek olar Sexsi maraqlar Gencin secim ve verdislerini ehate edir Sacin uzun bedenin xarici gorunusu geyim danisma eylenmeile baglidir Yeniyetmeliyin ilk dovrlerinde geyime olan maraq sonsuzdur Tez tez paltar almaq isteyirler Ferqli gorunmek basqalarinin diqqetini celb etmek isteyirler Bu baximdan valideynle qarsidurmalar en cox geyimle bagli olur Serbest vaxt maragi Yeniyetmenin bos vaxtlarinda gormek istediyi islerle bagli olur Kitab oxuma musiqi dinleme idmanla mesgul olma ve s Ancaq bu maraqlar zaman gore deyise biler Orta mektebde idmana musiqiye olan maraq universitet illerinde kitaba yonelir Yeniyetmeliyin ilk illerinde genclerde seir yazma mahni oxuma xatire defteri tutmaga maraq yaranir Bu maraqlar cinse gore ferqlene biler Senet maraqlari Gencler yeniyetmeliyin ilk dovrlerinde meslek movzusunda qerarsiz olurlar Fikirlerini tez tez deyisirler Ancaq el qabiliyyetleri bacariqlari istiqametinde fikirleri deqiqlese bilir Yeniyetmeliyin sonraki merhelelerinde sececekleri pese ile bagli fikirlerin esasi qoyula bir sistem halina gele bilir Bu meslede daha cox xeyala dalir maceraci olurlarMenbe 2011 05 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 10 25 Maraqlar nece formalasir 2010 09 11 at the Wayback MachineEdebiyyatE S Bayramov E E Elizade Psixologiya Baki 2006